Olenda Kala ye Zingu Kiasikila

‘I nsongesa osongesa ngyenda zaku yo vang’owu wangangu.’​—YOS. 1:8.

NKIA MVUTU OVANA?

Yamu nkia tezo Solomo kakadila ye zingu kiasikila?

Mu nkia mpila Paulu kakadila ye zingu kiasikila?

Aweyi olenda kadila ye zingu kiasikila yakwele mvu?

1, 2. (a) Aweyi wantu ayingi bebadikilanga e zingu kiasikila? (b) Aweyi olenda zayila e ngindu zaku mu kuma kia zingu kiasikila?

O KALA ye zingu kiasikila aweyi disongele? Avo oyuvwidi e kiuvu kiaki kwa wantu, mvutu zaswaswana bekuvana. Kasikil’owu, ndonga bebanzanga vo e zingu kiasikila i kala ye mavwa mayingi, salu kifutanga nzimbu zayingi yovo tanga sikola zandá. Akaka bevovanga vo o kala ye zingu kiasikila, i kala ye ngwizani ambote ye yitu, akundi yovo y’awana tusalanga yau entwadi. Ndiona osadilanga Nzambi olenda vova vo e zingu kiasikila, i kala ye kiyekwa muna nkutakani yovo vwa nluta miayingi muna salu kia umbangi.

² Muna zaya e mpila obadikilanga e zingu kiasikila, olenda soneka e nkumbu za wantu omonanga vo zingu kiasikila bena kiau, ana otoma yangalelanga yo zitisa. Nkia mpila wantu bena? Nga amvwama yovo akwa etunda? Nga akwa wisa? E mvutu za yuvu yayi zisonga mana mena muna ntim’aku. Zilenda mpe vanga diambu muna nzengo obakanga ye makani okuyisilanga.​—⁠Luka 6:45.

3. (a) Adieyi Yosua kavanga muna sikidisa zingu kiandi? (b) Adieyi tubadika mun’elongi diadi?

³ E diambu disundidi o mfunu i zaya kana vo zingu kiasikila tuna kiau vana meso ma Yave, kadi muna vwa o moyo divavanga vo twatondakana kwa yandi. Vava kavana Yosua kiyekwa kia fila Aneyisaele kuna Nsi a Nsilu, Yave wankanikina vo katanganga o Nsiku a Mose “fuku yo mwini” yo lemvokela mana masonama mo. I bosi, Nzambi wamvovesa vo: ‘I nsongesa osongesa ngyenda zaku yo vang’owu wangangu.’ (Yos. 1:​7, 8) Nanga otomene wo zaya vo Yosua zingu kiasikila kakala kiau. Adieyi tuvova mu kuma kieto? Aweyi tulenda zayila kana vo tuna yo nyindu a Nzambi muna mpila tubadikilanga e zingu kiasikila? Yambula twabadika zingu kia wantu wole beyikwanga muna Nkand’a Nzambi.

NGA SOLOMO ZINGU KIASIKILA KAKALA KIAU?

4. Ekuma tulenda vovela vo Solomo zingu kiasikila kakala kiau?

⁴ Muna mambu mayingi, Solomo zingu kiasikila kakala kiau. Ekuma? E kuma kadi, wavuminanga yo lemvokela Yave mu mvu miayingi ye wasambulwa kwayingi. Sungamena vo vava Yave kavovesa Solomo vo kalomba kina kazolele, o ntinu walomba ngangu za fila nkangu. Muna kuma kiaki, Nzambi wansambula muna kumvana ngangu ye mavwa. (Tanga 1 Ntinu 3:​10-14.) E ngangu zandi ‘zasunda ngangu za wan’awonso a este, ye ngangu zawonso za Engipito.’ Etunda dia Solomo dia zayakana “muna zula yawonso e kinzieta.” (1 Nti. 4:​30, 31) Mu kuma kia mavwa, konso mvu Solomo watambulanga tezo kia 25.000 ma kilo za wolo. (2 Tus. 9:​13) Watoma zaya oma ma ngwizani ye zula yakaka, tunga ye kinkita. Elo, ekolo kakala ye ngwizani ambote yo Nzambi, Solomo wakala ye zingu kiasikila.​—⁠2 Tus. 9:​22-24.

5. Adieyi Solomo kavova mu kuma ki’awana bena ye zingu kiasikila vana meso ma Nzambi?

⁵ Mana kasoneka o Solomo muna nkand’a Kimpovi mesonganga vo nyindu asikila kakala wau mu kuma kia zingu kiasikila. Kayindulanga ko vo awana kaka bena ye mavwa yovo y’etunda i bekalanga ye zingu kiakiese. Wasoneka vo: “Nzeye wo vo ke ven’edi disuvidi kwa yau ko, nangu yangalala yo vanga wete wau bakala una. Konso muntu kadia yo nua, yo mona wete wa mfuntu andi, i lukau lua Nzambi lulu.” (Kim. 3:​12, 13) Wazaya wo vo mambu mama mfunu kikilu mena kwa ndiona una y’edienga dia Nzambi yovo ye ngwizani ambote yo yandi. Solomo wasoneka ye sikididi kiawonso vo: “I mfoko a diambu: mawonso mawakene: vumina Nzambi, yo lunda nkanikinu miandi; kadi diadi i muntu mvimba.”​—⁠Kim. 12:⁠13.

6. E mbandu a Solomo aweyi ikutusadisilanga mu zaya e nsas’a zingu kiasikila?

⁶ Solomo wavumina Nzambi mu mvu miayingi. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo “ozolele Yave, okangalele muna mîna mia Davidi w’es’andi.” (1 Nti. 3:⁠3) Nga ekiaki ke zingu kiasikila ko? Muna luludiku lwa Nzambi, Solomo watunga tempelo yanene mu kuma kia nsambil’aludi yo soneka nkanda tatu muna Nkand’a Nzambi. Kieleka, ke tulendi vanga mawonso ko mana Solomo kavanga. Kansi, e mbandu andi vava kakala ye kwikizi muna Nzambi ilenda kutusadisa mu zaya e nsas’a zingu kiasikila ye una tulenda kio vwila. Muna kuma kiaki, sungamena vo muna lusadisu lwa mwand’avelela Solomo wasoneka vo e mavwa, ngangu, etunda ye wisa, mambu mana wantu bebadikilanga vo zingu kiasikila, i vavala kwandi. Mawonso mama mena nze muntu ‘onanukinanga tembwa.’ Nga kumonanga ko vo ndonga mun’awana bezolanga mavwa ke beyukutanga mo ko? Nkumbu miayingi betokananga mu kuma kia ina bena yau. Vana ntandu, e mavwa mau mesinga kituka ma wantu akaka.​—⁠Tanga Kimpovi 2:​8-11, 17; 5:​10-12.

7, 8.  Aweyi Solomo kakondelwa kwikizi? Nkia mfwilu diatwasa?

⁷ Nanga ozeye wo mpe vo kuna kwalanda o Solomo wayambula lemvokela Nzambi. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “O Solomo vava kanunuvini, akazi andi bamvilwidi o ntima, kalanda nzambi zakaka: o ntim’andi ke wasikila yo Yave wa Nzambi andi ko, e nsikila wasikil’o ntim’a Davidi w’es’andi. . . . O Solomo ovangidi o bi muna meso ma Yave.”​—⁠1 Nti. 11:​4-6.

⁸ Kuna makasi mawonso, Yave wavovesa Solomo vo: “Wau vo ovangidi wau, kwalund’ekangu diame ko ye mîna mina yakanikina, katula nkatwila yaku e kimfumu, yavana kio kwa ntaudi aku.” (1 Nti. 11:​11) Ekwe mfwilu diantwasila! Kana una vo Solomo wakala ye zingu kiasikila mu mvu miayingi, kuna kwalanda wakolamena Yave. Solomo kasikila ko mu vanga edi disundidi o mfunu muna zingu, i sia vo, songa kwikizi muna Nzambi. Konso muntu mu yeto olenda kukiyuvula: ‘Nga isadila mana ndongokele muna zingu kia Solomo kimana mansadisa mu kala ye zingu kiasikila?’

ZINGU KIASIKILA KIKILU

9. Muna ngindu za wantu, nga Paulu zingu kiasikila kakala kiau? Sasila.

⁹ E zingu kia Paulu wa ntumwa kiaswaswana kikilu ye kia Solomo wa Ntinu. O Paulu kavwandanga va kunda kia mpungi ko, ngatu kembela kumosi y’atinu. Kansi, nkumbu miayingi wafwanga nzala y’evwina, wamonanga kiozi yo kala e nkonga. (2 Kor. 11:​24-​27) Vava katambulwila Yesu nze Masia, Paulu kakala ye fulu ki’etunda ko muna nsambil’a Kiyuda. Kansi, afidi a nsambil’a Kiyuda bayantika kunsia kitantu. Wasiwa muna pelezo, wandwa yo tubwa matadi. Paulu wavova vo yandi ye akw’andi Akristu balevolwa, bangikwa yo vovelwa e mbi. Wasoneka vo: “Tukitwilu nga titi y’efuku dia nza, se mvindu a lekwa yawonso yamu unu.”​—⁠1 Kor. 4:​11-13.

10. Ekuma dilenda monekena vo Paulu zingu kiasikila kabembola?

¹⁰ Vava kakala etoko diayikilwanga e nkumbu a Saulu, Paulu wa ntumwa wakala y’elau dia kituka nkw’etunda. Wawutukila mun’ekanda di’akwa mavwa, walongwa kwa Ngamaliele wa nlongi ona watoma zitiswanga. Kuna kwalanda wasoneka vo: ‘Yanungunukanga muna Kiyuda lutila wantu ayingi a kimbuta kiame.’ (Ngal. 1:​14, NW) Wau vo watoma vovanga ndinga Kiyebere ye Kingerekia, Saulu wavewa kisi nsi kia Roma, eki kiantwasilanga malau mayingi. Kele vo wavava kala ye zingu kiasikila ova nza, ka lukatikisu ko vo wadi kituka mvwama ye nkw’etunda. Kansi, wasola mpil’a zingu kina wantu ayingi kumosi ye yitu yandi babadikilanga vo kia uzowa. Ekuma?

11. Nkia mambu o Paulu kabadikilanga vo mamfunu? Ekuma?

¹¹ Paulu watoma zolanga Yave yo vava vo katondakana kwa yandi vana fulu kia zola kala ye mavwa, y’etunda vana vena wantu. Vava Paulu kavwa zayi wa ludi, wabakula mfunu wa kimenga kia lukûlu, salu kia Kikristu ye vuvu kia vwila moyo kun’ezulu kina wantu a nza bavezanga. Paulu wazaya dina Satana kavova mu kuma kia wantu. Satana wavova vo olenda bendomona wantu balembi sambila Nzambi. (Yobi 1:​9-11; 2:​3-5) Kana una vo mpasi zayingi kawanana zau, Paulu wakala y’ekani dia sikila ye kwikizi muna Nzambi ye muna nsambil’aludi. Awana bevavanga kala ye zingu kiasikila ova nza yayi ke bekalanga y’ekani diadi ko.

12. Ekuma osilanga vuvu kiaku kiawonso kwa Nzambi?

¹² Nga una y’ekani nze dina Paulu kakala diau? Kana una vo sikila ye kwikizi muna Nzambi ke diambu diakete ko, tuzeye wo vo diau ditwasanga nsambu y’edienga dia Yave. Ekiaki i zingu kiasikila. (Nga. 10:​22) Zingu kiaki nluta miayingi kikututwasilanga owau. Kuna sentu, tuvwa mpe nsambu zayingi. (Tanga Maku 10:​29, 30.) Muna kuma kiaki, tuvwidi kuma yayingi mu lembi sia vuvu kieto ‘muna umvwama, kansi muna Nzambi kaka, on’okutuvevolwela lekwa yawonso twamwena yo wete.’ ‘Tukuyisadilang’o lusalu lua nkubilw’ambote muna ntangwa ina ikwiza, yo simb’o moyo wina vo moyo kikilu.’ (1 Tim. 6:​17-​19) Elo, tulenda kala ye ziku vo kana nkutu vava vevioka nkama mvu yovo ezunda dia mvu, tusinga vova ye kiese kiawonso vo “kieleka, zingu kiasikila yasola!”

AKWEYI OLUNDILANGA LUSALU LWAKU?

13. Nki’elongi kavana o Yesu mu kuma kia lunda mavwa?

¹³ Yesu wavova mu kuma kia mavwa vo: “Ke nusadila lusalu lueno ova nsi ko, vana vefwasilang’e yinsekwa ye mbumbu, vana mpe vetiminang’e mivi, bayiya: nusadil’aka lusalu lueno kun’ezulu, kuna ke kufwasila yinsekwa ko ngatu mbumbu, kuna ke kutimina mivi bayiya ko: okala vo kadi, kuna kwina lusalu luaku, i kukala ntim’aku.”​—⁠Mat. 6:​19-21.

14. Ekuma ke dinina diangangu ko diavava mavwa ma nza yayi?

¹⁴ Lusalu yovo mavwa ma muntu ke nzimbu kaka ko. Malenda mpe kala konso lekwa ina Solomo kayika, eyi ibadikilwanga kwa wantu vo yau ikitulanga zingu se kiasikila, nze etunda yovo wisa. E mvovo mia Yesu misonganga mpe dina Solomo kayika muna nkand’a Kimpovi vo: E mavwa ke mezinganga yakwele mvu ko. Nze dina tumonanga nkumbu miayingi ova nza, mavwa ke mezinganga kolo kiandá ko, ke dikalanga diampasi ko mu vidisa mo. Frederick Dale Bruner wa nkwa ngangu wasoneka mu kuma kia mavwa vo: “Ditomene zayakana vo etunda lekwa kia kolo kiandwelo kwandi. O unu etunda vo i diaku, o mbazi dia muntu akaka. O mvu wau vo u mvwama, o mvu ulanda se u nsukami. . . . [Yesu] ozolanga vo wantu bakala ye zingu kiakiese. Wabalukisa mu venga e ntantu zitukanga mun’etunda. Etunda ke dizingilanga kolo kiandá ko. Yesu kazola ko vo alongoki andi bakendalala. E lumbu yawonso, e nza ivilukilanga ndiona wakala vana fulu ki’etunda.’ ” Kana una vo wantu ayingi bekwikilanga mu mvovo miami, akwa beyambulanga vo e ludi kiaki kiasoba mpil’a zingu kiau? Adieyi tuvova mu kuma kiaku?

15. Nkia mpila zingu tufwete landa?

¹⁵ Akaka mun’afidi a nsambila belonganga vo diambi dia vava zingu kiasikila, ngolo za nkatu bevanganga o wantu mu vava zingu kiasikila. Kansi, sungamena vo Yesu katumba fu kiaki ko. Walukisa alongoki andi mu toma sadila ngolo zau muna kubakanikina vo balundila ‘lusalu lwau kun’ezulu.’ Ekani dieto diantete difwete kala dia sia e ngolo mu kala ye zingu kiasikila vana meso ma Yave. Elo, e mvovo mia Yesu mikutusungamesanga vo tufwete sola e mpila zingu tuzolele landa. Kansi, e ziku i kiaki: Tulandanga mana mena muna ntim’eto, mana mena o mfunu kwa yeto.

16. Nkia ziku tufwete kala kiau?

¹⁶ Avo ekani dia yangidika Yave tuna diau muna ntim’eto, tukala ye ziku vo Yave okutuvana ina tuvwidi o mfunu. Ezak’e ntangwa, olenda yambula vo twafwa e nzala yovo vwina nze dina diavangama kwa Paulu wa ntumwa. (1 Kor. 4:​11) Kansi, tulenda bund’e vuvu muna lulukisu lwa Yesu vo: “Ke nutelamw’e mioyo ko, nwavova vo, Nki tudia? ovo, Nki tunua? ovo, Nkia mpwata tuvwata? Kadi e lekwa yiyi itombwanga kwa zula; o S’eno wina kun’ezulu, ozeye wo vo lekwa yayi yawonsono nuvwidi yo o mfunu. Kansi nutombel’ekulu e kintinu kiandi, ye ndungidi andi: ozevo e lekwa yayi yawonso ikunukudikilwa.”​—⁠Mat. 6:​31-33.

KALA YE ZINGU KIASIKILA VANA MESO MA NZAMBI

17, 18. (a) Adieyi divavwanga muna kala ye zingu kiasikila? (b) Nkia mambu ke metwasanga zingu kiasikila ko?

¹⁷ E mbuta diambu i yayi: O kala ye zingu kiasikila ke divavanga ko vo twakala ye mavwa yovo y’etunda ova nza yayi. Vana ntandu, o kala ye zingu kiasikila ke disongele ko vo muntu kafwete kala ye kiyekwa muna nkutakani y’Akristu. Kansi, e nsambu zazi tulenda zo vwa wau vo tulungisanga dina divavwanga muna kala ye zingu kiasikila, i sia vo, lemvo ye kwikizi kieto muna Nzambi, ona wavova vo: “Divavwa muna selo kawanwa vo nkwa kwikizi.” (1 Kor. 4:⁠2) Muna songa vo tu akwa kwikizi, tufwete zindalala. Yesu wavova vo: “ndion’ozindalala yakuna mbaninu, i yun’ovuluzwa.” (Mat. 10:​22) Nga kukwikidi ko vo o vuluzwa i ziku kisonganga vo muntu zingu kiasikila kena kiau?

¹⁸ Oma tubadikidi masongele vo ke mavwa ko ngatu etunda, sikola zandá, wisa yovo ngangu i zisadisanga muntu mu sikila ye kwikizi muna Nzambi. Kiakala nkia mpil’a zingu tuna kiau, tulenda kweto sikila ye kwikizi muna Nzambi. Akaka muna selo ya Nzambi muna tandu kiantete amvwama bakala, kansi akaka asukami. Kuna kw’amvwama, luludiku kabavana Paulu lwa sia vo “bavanga mawete, bavwamina muna mavangu mambote, bakawulwila kuna mvevo” lwamfunu kikilu lwakala. Kiakala amvwama yovo asukami ‘basimbinina moyo wina vo moyo kikilu.’ (1 Tim. 6:​17-​19) I diau mpe divavwanga o unu. Yeto awonso tuvwidi elau ye mbebe imosi: Tufwete sikila ye kwikizi yo ‘vwamina muna mavangu mambote.’ Avo tuvanga wo, tukala ye zingu kiasikila vana meso ma Mvangi eto yo kala ye kiese kia zaya vo yangidika tukunyangidikanga. ​—⁠Nga. 27:⁠11.

19. Nkia nzengo obakidi muna kala ye zingu kiasikila?

¹⁹ Diampasi mu zaya yo kakidila mawonso malenda kubwila, kansi olenda zaya dina ofwete vanga muna zizidila. Sia ngolo za sikila ye kwikizi kiakala nkia mpil’a zingu una kiau. E ngolo ovanganga ke zankatu ko. Kala ye vuvu vo Yave okusambula kikilu, tuka owau ye yakwele mvu. Sungamenanga e mvovo mina Yesu kavova kw’Akristu akuswa, oku vo: “Zizila yamu lufwa, yakuvan’e kolow’a moyo.” (Lus. 2:​10) Kieleka, ekiaki i zingu kiasikila!

[Yuvu ya Longoka]

 [Foto ina muna lukya lwa 6]

Muna ngindu za wantu, diamonekanga vo Saulu zingu kiasikila kadi kala kiau

 [Foto ina muna lukaya lwa 6]

Paulu zingu kiasikila kikilu kakala kiau