1, 2. (a) Jesu aahũthĩrire ngerekano ĩrĩkũ kuonania wagi wa wĩhokeku wa atongoria a ndini ya Kĩyahudi? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ matinĩnja tũngĩrutwo nĩ ngerekano ya Jesu?

 MATUKŨ manyinyi mbere ya gũkua gwake, Jesu nĩ oririe gĩkundi kĩa atongoria a ndini ya Kĩyahudi kĩũria kĩarongoreirio kwarahũra meciria mao. Aamoririe ũũ: “Mũgwĩciria atĩa? Kwarĩ na mũndũ warĩ na ariũ erĩ; nake agĩthiĩ kũrĩ ũrĩa wa mbere akĩmwĩra atĩrĩ, Mũriũ, thiĩ ũkarute wĩra ũmũthĩ mũgũnda ũrĩa wa mĩthabibũ. Nake agĩcokia akĩmwĩra, Ndikwenda: no thutha wa ũguo akĩhera, agĩthiĩ. Ningĩ ithe agĩcoka agĩthiĩ kũrĩ ũrĩa wa kerĩ, akĩmwĩra o ro ũguo. Nake agĩcokia akĩmwĩra, Nĩngũthiĩ, mũthuri: na ndathiĩ. Acio erĩ-rĩ, nĩ ũrĩkũ wao wekire ũrĩa ithe endaga?”  Atongoria acio a Kĩyahudi magĩcokia: “Nĩ ũcio wa mbere.”—Mathayo 21:28-31.

² Ngerekano-inĩ ĩyo Jesu onanagia wagi wa wĩhokeku wa atongoria a Kĩyahudi. Maatariĩ ta mũriũ ũcio wa mbere, meehĩtĩte nĩ marĩkaga wendi wa Ngai o na kũrĩ ũguo, matigana gũtũũria mwĩhĩtwa wao. Ĩndĩ kũringana na ngerekano ĩyo yake, aciari aingĩ no metĩkĩre atĩ Jesu aarĩ na ũtaũku mwega wĩgiĩ mũtũũrĩre wa famĩlĩ. Kũringana na ũrĩa Jesu onanirie, kaingĩ ti ũndũ mũhũthũ kũmenya ũrĩa andũ ethĩ mareciria kana ũrĩa marongoreirie gwĩka. Mũndũ mũnyinyi no akorũo na mathĩna maingĩ ũnyinyi-inĩ wake, acoke ũgima-inĩ wake atuĩke mũndũ wa bata na wa kũheo gĩtĩo. Ũcio nĩ ũndũ wa kũririkana tũkĩarĩrĩria thĩna wa ũremi wa matinĩnja.

3. Nĩkĩ aciari matiagĩrĩirũo gũtua na ihenya atĩ mwana wao nĩ nema-kũhĩa?

³ Rĩmwe na rĩmwe no ũigue ũhoro wa matinĩnja maremeire aciari ao biũ. O na no kũhoteke nĩ ũĩ famĩlĩ ĩkoragwo na tinĩnja nema-kũhĩa. O na kũrĩ ũguo, ti ũndũ mũhũthũ hingo ciothe kũmenya kana kũna mwana nĩ nema-kũhĩa. Ningĩ, no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ kũmenya kĩrĩa gĩtũmaga ciana imwe ireme na iria ingĩ ciage kũrema na ciothe ciumĩte mũciĩ ũmwe. Aciari mangĩona atĩ ũmwe wa ciana ciao ahota gũtuĩka nema-kũhĩa-rĩ, magĩrĩirũo gwĩka atĩa? Nĩguo tũcokie kĩũria kĩu, no mũhaka twambe tũmenye nema-kũhĩa nũũ.

4-6. (a) Nema-kũhĩa nũũ? (b) Aciari magĩrĩirũo kũririkana ũndũ ũrĩkũ angĩkorũo tinĩnja wao rĩmwe na rĩmwe ti mwathĩki?

⁴ Na njĩra nguhĩ, nema-kũhĩa nĩ mũndũ ũrĩa ũkĩragĩrĩria kũrema kana kũrega gwathĩkĩra ũnene arĩ na rũtũrĩko. Ma nĩ atĩ, “ngoro ya mwana ĩthaĩkanĩtio na ũrimũ.” (Thimo 22:15) Kwoguo ciana ciothe rĩmwe na rĩmwe nĩ ireganaga na ũtongoria wa aciari kana ũnene ũngĩ o wothe.  Ũndũ ũcio kaingĩ wonekaga mĩaka-inĩ ĩrĩa ciana ikoragwo na ũgarũrũku mwĩrĩ-inĩ na ngoro-inĩ ikĩgimara. Ũgarũrũku ũtũũro-inĩ wa mũndũ o wothe nĩ ũrehaga mĩtangĩko, na hĩndĩ ya ũtinĩnja nĩ ihinda rĩa ũgarũrũku. Mũrũ kana mwarĩ waku ũrĩa ũrĩ mĩaka-inĩ ya ũtinĩnja aroima ũnyinyi-inĩ wake arorete kũgimara. Nĩ ũndũ ũcio, mĩaka-inĩ ya ũtinĩnja, aciari amwe na ciana makoragwo na ihinda iritũ kũiguithania. Kaingĩ aciari matiĩtĩkagĩra na ihenya atĩ ciana ciao nĩ iragimara, nao matinĩnja mendaga aciari metĩkĩre ũndũ ũcio na ihenya.

⁵ Tinĩnja nema-kũhĩa nĩ aregaga kũrũmĩrĩra ithimi cia aciari. O na kũrĩ ũguo, ririkana atĩ mwana gwĩka ciĩko cigana ũna cia kwaga wathĩki ti kuuga atĩ nĩ nema-kũhĩa. Ũhoro-inĩ wĩgiĩ maũndũ ma kĩĩroho, kĩambĩrĩria-inĩ ciana imwe no ciage kwenda ma cia Bibilia, no ũguo ti kuuga atĩ nĩ nema-kũhĩa. Ũrĩ mũciari ndũgatue na ihenya atĩ mwana waku nĩ nema-kũhĩa.

⁶ Hihi no mũhaka ciana ciothe mĩaka-inĩ ya ũtinĩnja ciremere aciari? Aca. Ma nĩ atĩ ũira ũrĩa ũrĩ ho wonanagia atĩ no matinĩnja atare makoragwo na ũremi mũnene hĩndĩ ya mĩaka ya ũtinĩnja. O na kũrĩ ũguo-rĩ, ĩ nake mwana ũrĩa ũmagia ngoro na agathiĩ na mbere kũrema? Nĩ kĩĩ kĩrehaga ũremi ta ũcio?

7. Thĩ ya Shaitani ĩngĩgucĩrĩria mwana atĩa atuĩke mũremi?

⁷ Gĩtũmi kĩrĩa kĩnene kĩa ũremi nĩ thĩ ya Shaitani. “Kĩrĩndĩ gĩa thĩ gĩothe nĩgĩtũire kĩnyitĩtwo nĩ ũcio mũũru.” (1 Johana 5:19) Thĩ ya Shaitani nĩ ĩtũmĩte kũgĩe na mĩtugo mĩũru ĩrĩa Akristiano marabatara kũhũũrana nayo. (Johana 17:15) Mĩingĩ ya mĩtugo ĩyo, nĩ ũgwati mũnene, na ĩiyũrĩtwo nĩ ũgucania mũũru mũno ũmũthĩ gũkĩra hĩndĩ  ĩngĩ o yothe. (2 Timotheo 3:1-5, 13) Aciari mangĩaga gũthomithia, gũkaania, na kũgitĩra ciana ciao, no citoorio na njĩra hũthũ nĩ ‘roho ũrĩa ũtabanagia maũndũ thĩinĩ wa andũ a rũciaro rũrĩa rũremu.’ (Aefeso 2:2) Ũndũ ũmwe ũkonainie na roho ũcio nĩ hatĩka cia arata. Bibilia yugaga ũũ: “Ũrĩa ũtindanagia na irimũ nĩ gũtuurũo agatuurũo.” (Thimo 13:20) O ũndũ ũmwe na ũguo, mũndũ ũrĩa ũtwaranaga na arĩa mathũkĩtio nĩ roho wa gũkũ thĩ no kũhoteke athũkio nĩguo. Andũ ethĩ mekũbatara gũthiĩ na mbere gũteithio angĩkorũo nĩ megũtaũkĩrũo atĩ gwathĩkĩra motaaro ma Ngai nĩkuo mũthingi wa ũtũũro ũrĩa mwega biũ.—Isaia 48:17, 18.

8. Nĩ maũndũ marĩkũ mangĩtũma mwana areme?

⁸ Ũndũ ũngĩ ũngĩrehe ũremi nĩ mĩikaranĩrie thĩinĩ wa mũciĩ. Kwa ngerekano angĩkorũo mũciari ũmwe nĩ ahũthagĩra njohi ũũru, akahũthĩra ndawa cia ũrĩĩu, kana akahũthĩra ũhinya harĩ mũciari ũcio ũngĩ-rĩ, muonere wa tinĩnja wĩgiĩ ũtũũro no ũthũkio. O na thĩinĩ wa mĩciĩ ĩrĩa gũtakoragwo na ngũĩ, mwana no areme angĩona aciari ake ta matamũrũmbũyagia. O na kũrĩ ũguo ti hingo ciothe ũremi wa tinĩnja ũrehagwo nĩ maũndũ moimĩte na nja. Ciana imwe nĩ iregaga kũrũmĩrĩra ithimi cia aciari ao, o na merutanĩirie kũhũthĩra motaaro ma Bibilia na gũcigitĩra o ũrĩa wothe mangĩhota kuumana na thĩ ĩrĩa ĩcithiũrũrũkĩirie. Nĩkĩ? No kũhoteke nĩ ũndũ wa kĩhumo kĩngĩ kĩa mathĩna maitũ—kwaga gũkinyanĩra. Paulo oigire ũũ: “Kwĩhia kwa mũndũ ũmwe-rĩ, [Adamu] nĩkuo gwatũmire mehia matonye gũkũ thĩ, nakĩo gĩkuũ gĩgĩtonya nĩ ũndũ wa mehia; tondũ ũcio gĩkuũ gĩgĩkĩhunja kũrĩ andũ othe, nĩ gũkorũo nĩmaakĩĩhirie othe.” (Aroma 5:12) Adamu aarĩ mũremi weyendete, na nĩ aatigĩire njiarũa ciake ciothe ũndũ ũcio mũũru. Andũ amwe ethĩ mathuuraga kũrema o ta ũrĩa ithe ũcio wao wa tene eekire.

9. Nĩ gũkĩria njano maũndũ-inĩ marĩkũ merĩ kũngĩtũma mwana areme?

⁹ Ũndũ ũngĩ ũtũmĩte matinĩnja mareme nĩ aciari kwaga ũigananĩru harĩ kũrera ciana. (Akolosai 3:21) Aciari amwe o na matarĩ na ũũru nĩ mariĩraga ciana ciao gũkĩria njano na magacirũithia marĩ na ũũru mũingĩ. Angĩ nao nĩ macitũnagia, makaga kũruta ũtongoria ũrĩa ũngĩgitĩra ciana ciao iria itakoragwo na ũmenyeru. Ti ũndũ mũhũthũ kũgĩa na ũigananĩru ũndũ-inĩ ũcio. Tondũ ciana itihanaine, ikoragwo na mabataro ngũrani. Mwana ũmwe no abatare kũriĩrũo gũkĩra ũrĩa ũngĩ. Thĩinĩ wa Bibilia, harĩ cionereria igĩrĩ cigũtũteithia kuona ũgwati wa gũkĩria njano harĩ kũriĩra ciana na gũcitũnia.

10. O na gũtuĩka no kũhoteke Eli aarĩ mũthĩnjĩri Ngai mũnene warĩ mwĩhokeku, aagire gũkorũo arĩ mũciari mwega nĩkĩ?

¹⁰ Eli, mũthĩnjĩri Ngai wa Isiraeli ya tene aarĩ na ciana. Aatungatĩire mĩaka 40, kwoguo hatarĩ nganja aarĩ na ũtaũku mwega harĩ Watho wa Ngai. No kũhoteke aarutaga mawĩra make ma ũthĩnjĩri Ngai ma o mũthenya na wĩhokeku, na no kũhoteke o na nĩ aarutĩte ariũ ake Hofini na Finehasi Watho wa Ngai biũ. O na kũrĩ ũguo, Eli nĩ aananũkĩtie ariũ ake. Hofini na Finehasi maatungatagĩra marĩ athĩnjĩri Ngai, ĩndĩ “maarĩ aaganu mũno.” Bata wao warĩ o kũhingia merirĩria mao mooru. Ĩndĩ, rĩrĩa meekaga ciĩko cia waganu thĩinĩ wa harĩa hatheru, Eli ndagĩire na ũmĩrĩru wa kũmeheria wĩra-inĩ wa ũthĩnjĩri Ngai.  Aamakaanagia o ũguo atekũmonia ũritũ wa ciĩko ciao. Nĩ ũndũ wa kũmatũnia, Eli aaheire ariũ ake gĩtĩo gũkĩra ũrĩa aatĩĩte Ngai. Nĩ ũndũ ũcio, ariũ ake makĩremera ũthathaiya mũtheru wa Jehova na nyũmba yothe ya Eli ĩkĩingĩra thĩna-inĩ.—1 Samueli 2:12-17, 22-25, 29; 3:13, 14; 4:11-22.

11. Aciari mangĩĩruta atĩa na kĩonereria kĩũru kĩa Eli?

¹¹ Maũndũ macio magĩkĩka ciana cia Eli ciarĩ andũ agima, o na kũrĩ ũguo maũndũ macio monanagia ũgwati wa kwaga kũrũithia. (Ringithania Thimo 29:21.) Aciari amwe no mecirie atĩ kwenda ciana ciao nĩ gũcitũnia, kwaga gũciĩkĩrĩra mawatho marũmu na marĩa magĩrĩire, na gũtigĩrĩra nĩ mararũmĩrĩrũo. Makaga kũrũithia ciana na njĩra ya wendo o na rĩrĩa ciagararĩte motaaro ma Bibilia. Nĩ ũndũ wa gũcirekereria ũguo, macũngĩrĩro-inĩ no ciage gwathĩkĩra ũtongoria wa aciari o na kana ũngĩ o wothe.—Ringithania Kohelethu 8:11.

12. Rehoboamu eekire ihĩtia rĩrĩkũ akĩhũthĩra ũnene wake?

¹² Rehoboamu nĩ kĩonereria kĩngĩ kĩũru gĩa kũhũthĩra ũnene na njĩra ĩkĩrĩtie njano. Nĩwe warĩ mũthamaki wa mũico wa Isiraeli ũthamaki ũcio ũtanagayũkana, ĩndĩ ndaarĩ mũthamaki mwega. Rehoboamu aatigĩirũo bũrũri andũ matarĩ na gĩkeno tondũ wa mĩrigo ĩrĩa maatitikithĩtio nĩ ithe Suleimani. Hihi Rehoboamu nĩ onanirie ũtaũku? Aca. Rĩrĩa aarekeirio ataarani makamwĩre ahũthahũthĩrie andũ mĩrigo ĩmwe, ndaigana gwĩtĩkĩra ũtaaro wa andũ arĩa akũrũ, ithenya rĩa ũguo agĩathana atĩ icoki rĩa andũ rĩritaritũhio. Ũũru ũcio wake ũgĩtũma ndũrĩrĩ ikũmi cia Isiraeli ya rũgongo imũremere, na ũthamaki ũkĩgayũkana maita merĩ.—1 Athamaki 12:1-21; 2 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 10:19.

13. Aciari mangĩĩthema atĩa mahĩtia ta ma Rehoboamu?

 ¹³ Aciari no merute maũndũ ma bata mũno kuumana na ũhoro ũcio ũrĩ Bibilia-inĩ wĩgiĩ Rehoboamu. Mekũbatara ‘kũrongoria Jehova’ mahoya-inĩ, na mathuthurie kana njĩra iria mahũthagĩra kũrera ciana nĩ iringaine na motaaro ma Bibilia. (Thaburi 105:4) Kohelethu 7:7, (New World Translation) yugaga ũũ: “Ũhinyanĩrĩria no ũtũme mũndũ mũũgĩ eke ta mũgũrũki.” Ũtongoria ũthugundĩtwo wega nĩ ũteithagia matinĩnja gũkũra o makĩgitagĩrũo harĩ maũndũ moru. No ciana itiagĩrĩirũo gwĩkĩrĩrũo mawatho maritũ gũkĩria njano marĩa mangĩgiria ikũrie ũmĩrĩru na ũhoti wa kwĩĩkĩra maũndũ. Aciari mangĩgĩa na ũigananĩru gatagatĩ ka wĩyathi ũrĩa wagĩrĩire na mawatho marũmu marĩa maigagĩra ciana ciao, matinĩnja aingĩ matingĩrema.

14, 15. Aciari magĩrĩirũo gũkorũo na mawoni marĩkũ megiĩ ũrĩa mwana wao aragimara?

¹⁴ O na gũtuĩka aciari nĩ makenaga makĩona ciana  ciao igĩkũra kuuma wana-inĩ nginya ũgima-inĩ, no maigue maritũhĩirũo rĩrĩa mwana wao ambĩrĩria kũgimara atuĩke mũndũ ũkũbatara wĩyathi. Ihinda-inĩ rĩu, ti ũndũ wa kũmakania kuona rĩmwe na rĩmwe tinĩnja waku akĩng’athia kana akĩaga gũgũthikĩrĩria. Ririkana atĩ muoroto wa aciari Akristiano nĩ gũteithia mwana atuĩke Mũkristiano mũgimaru, wĩhandĩte wega, na ũngĩĩhokerũo maũndũ.—Ringithania 1 Akorintho 13:11; Aefeso 4:13, 14.

¹⁵ O na angĩkorũo ti ũndũ mũhũthũ-rĩ, aciari nĩ mekũbatara gũtiga mũtugo wa kũrakaraga rĩrĩa mwana wao amera mamũhe wĩyathi makĩria. Mwana arabatara kũrerũo na njĩra njega arĩ mũndũ kĩũmbe. Ma nĩ atĩ matinĩnja amwe mambagĩrĩria kũgimara marĩ na mĩaka mĩnyinyi mũno. Kwa ngerekano, Bibilia ĩkĩaria  ũhoro wa Mũthamaki Josia yugaga ũũ: “Ihinda o rĩu aarĩ mũnyinyi [kĩndũ mĩaka 15], nĩguo aambĩrĩirie kũrongoria Ngai wa ithe, Daudi.” Tinĩnja ũcio wa bata kũna nĩ mũndũ wehokeirũo maũndũ.—2 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 34:1-3.

16. O ũrĩa ciana iraheo wĩyathi makĩria nĩ ũndũ ũrĩkũ irabatara kũririkana?

¹⁶ O na kũrĩ ũguo, no mũhaka wĩyathi ũkorũo na moimĩrĩro. Gũkĩrĩ ũguo, reke mwana waku akĩgimara acemanagie na moimĩrĩro mamwe ma matua na ciĩko ciake. Mũkaana ũrĩa ugaga, “kĩndũ o gĩothe kĩrĩa mũndũ ekũhanda nokĩo akagetha,” ũhũthĩkaga harĩ matinĩnja o ũrĩa ũhũthĩkaga harĩ andũ agima. (Agalatia 6:7) Ciana itingĩtũũra iriĩragwo. Ĩ angĩkorũo mwana waku arenda gwĩka ũndũ ũtarĩ mwega kaimana? Ũrĩ mũciari woyaga maũndũ na ũritũ no mũhaka uuge, “Aca.” Ona kũngĩtuĩka nĩ ũgũtaarĩria itũmi-rĩ, gũtirĩ kĩndũ kĩagĩrĩirũo gũcenjia aca yaku ĩtuĩke ĩĩ. (Ringithania Mathayo 5:37.) O na kũrĩ ũguo, geria kuuga “Aca” na njĩra njega na ya ũhooreri, tondũ ‘icokia ihoreri nĩ rĩthengagia marũrũ.’—Thimo 15:1.

17. Mamwe ma mabataro marĩa tinĩnja agĩrĩirũo kũhingĩrio nĩ mũciari nĩ marĩkũ?

¹⁷ Andũ ethĩ nĩ mabataraga ũgitĩri na njĩra ya gũthiĩ na mbere kũrũithio, o na angĩkorũo ti hingo ciothe maretĩkanĩria na mĩhaka na mawatho marĩa marekĩrĩrũo. Mawatho mangĩikara magĩcenjagio kũringana na ũrĩa mũciari arenda ihinda rĩna, ũndũ ũcio no ũũrage tinĩnja ngoro. Ningĩ, matinĩnja mangĩteithio na mekĩrũo ngoro kũringana na mabataro mao, mahote kũhiũrania na thoni, kwĩigua matagĩrĩire, no kũhoteke makũre marĩ andũ agima mehandĩte wega. Matinĩnja ningĩ nĩ makenaga mangĩona atĩ aciari ao nĩ marathiĩ makĩmehokaga.—Ringithania Isaia 35:3, 4; Luka 16:10; 19:17.

18. Nĩ ma irĩkũ imwe cia gwĩkĩra ngoro ciĩgiĩ matinĩnja?

 ¹⁸ Aciari no momĩrĩrio kũmenya atĩ rĩrĩa kũrĩ na thayũ na wendo thĩinĩ wa mũciĩ, kaingĩ ciana nĩ igaacagĩra. (Aefeso 4:31, 32; Jakubu 3:17, 18) O na kũrĩ ũguo, andũ aingĩ ethĩ marereirũo thĩinĩ wa famĩlĩ njũru, kũndũ njohi ĩhũthagĩrũo ũũru, kũrĩ na ũhinya, kana maũndũ mangĩ moru, na makagimara magatuĩka andũ ega. Kwoguo, angĩkorũo gwaku mũciĩ matinĩnja nĩ marĩĩiguaga marĩ na ũgitĩri na makamenya atĩ nĩ marĩonagio wendo na kũrũmbũiyo—ona angĩkorũo no megwĩkĩrĩrũo mawatho marĩa magĩrĩire na marũithio kũringana na motaaro ma Kĩĩmandĩko—no kũhoteke makũre matuĩke andũ agima marĩgũkenagia.—Ringithania Thimo 27:11.

19. O na gũtuĩka aciari nĩ magĩrĩirũo kũruta mwana ũrĩa agĩrĩirũo nĩ gũikara-rĩ, mwana arĩ na itemi rĩrĩkũ?

¹⁹ Hatarĩ nganja kũrera ciana na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire nĩ kũrĩ moimĩrĩro mega. Thimo 22:6 yugaga ũũ: “Menyeria mwana njĩra ĩrĩa aagĩrĩirũo nĩ gũthiĩra, na nde hingo akoima yo o na aakũra.” No ona kũrĩ ũguo-rĩ, ĩ nacio ciana iria ikoragwo na mathĩna maritũ o na ireretwo na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire? Hihi no kũhoteke? Ĩĩ. Mũndũ no ataũkĩrũo nĩ thimo ĩyo angĩamba gũtaũkĩrũo nĩ mĩhari ĩngĩ ĩrĩa ĩtĩtĩrithagia itemi rĩa mwana rĩa ‘kũigua’ na gwathĩkĩra aciari. (Thimo 1:8) No mũhaka aciari na ciana manyitanĩre kũhũthĩra motaaro ma Kĩĩmandĩko angĩkorũo nĩ gũgũkorũo na ũrũmwe thĩinĩ wa famĩlĩ. Angĩkorũo aciari na ciana matikũnyitanĩra, no mũhaka kũgĩe na mathĩna.

20. Rĩrĩa ciana ciahĩtia nĩ ũndũ wa kwaga ũmenyo, nĩ ũndũ ũrĩkũ wa ũũgĩ aciari mangĩka?

²⁰ Aciari magĩrĩirũo gwĩka atĩa rĩrĩa tinĩnja ahĩtia na aingĩra thĩna-inĩ? Makĩria hĩndĩ ta ĩyo, nĩrĩo mwana  ũcio arabatara ũteithio. Aciari mangĩririkana atĩ marahiũrania na mũndũ mũnyinyi ũtarĩ na ũũgĩ-rĩ, no mahote gwĩthema mwerekera wa kũrakara mũno. Paulo eerire andũ arĩa agimaru kĩĩroho thĩinĩ wa kĩũngano ũũ: ‘Mũndũ angĩkorũo ahĩtĩtie ũndũ o na ũrĩkũ nĩ ũndũ wa kwaga ũmenyo, inyuĩ mũkoragwo mwĩ na roho mũcokagĩrĩriei mũhoreire ngoro.’ (Agalatia 6:1) Aciari no mahũthĩre ũtaaro ũcio rĩrĩa marahiũrania na mũndũ mwĩthĩ ũrĩa ũhĩtĩtie tondũ wa gwĩka maũndũ atecirĩtie. Magĩrĩirũo nĩ kũmũtarĩria wega gĩtũmi gĩa kuuga atĩ mũthiĩre wake ti mwega na ũrĩa angĩka nĩguo ndakanacokere ihĩtia rĩu. Magĩka ũguo magĩrĩirũo kũmũteithia amenye atĩ mahĩtia make nĩmo moru no tiwe.—Ringithania Judasi 22, 23.

21. Aciari makĩrũmĩrĩra mũbango wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano-rĩ, magĩrĩirũo gwĩka atĩa ciana ciao ingĩka mehia maritũ?

²¹ Ĩ angĩkorũo ũremi wa mũndũ mwĩthĩ nĩ ũkĩrĩtie njano? Hangĩkinya hau, mwana ũcio arabatara ũteithio wa mwanya na ũtongoria wa ũũgĩ. Mũkristiano angĩka mehia maritũ, ekagĩrũo ngoro erire na acarie ũteithio wa athuri a kĩũngano. (Jakubu 5:14-16) Angĩĩrira, athuri nĩ mamũteithagia agĩe na hinya wa kĩĩroho rĩngĩ. Thĩinĩ wa famĩlĩ nĩ wĩra wa aciari gũteithia tinĩnja wĩhĩtie, o na gũtuĩka no mabatare kwarĩrĩria ũndũ ũcio na athuri a kĩũngano. Matiagĩrĩirũo o na hanini kũgeria kũhitha kĩama gĩa athuri mehia maritũ mekĩtwo nĩ ũmwe wa ciana ciao.

22. Makĩĩgerekania na Jehova-rĩ, aciari magĩrĩirũo kũgĩa na mwerekera ũrĩkũ mwana wao angĩka ihĩtia iritũ?

²² Nĩ ũndũ ũrĩ ruo mũno harĩ mũciari rĩrĩa mwana wake ekĩte mehia maritũ. Nĩ ũndũ wa ruo rwa ngoro, aciari marĩ na marakara maahota kwĩhĩtĩra mwana ũcio wĩhĩtie; ĩndĩ ũndũ ũcio wahota kũmũthũkia makĩria. Ririkana atĩ mahinda marĩa maroka ma mwana ũcio no mehocie harĩ ũrĩa ekũhiũranio nake  ihinda-inĩ rĩu iritũ. Ningĩ ririkana atĩ, andũ a Jehova mangĩatigire gwĩka wendi wake, nĩ aakoragwo eharĩirie kũmohera mangĩeririre. Ta thikĩrĩria ciugo ciake cia wendo: “Rĩu-rĩ, gĩũkei tũcire; ũguo nĩguo Jehova ekuuga. O na harĩa mehia manyu matunĩhĩte o ta gakarakũ-rĩ, nĩmagathera o ta ira; o na maatuĩka matunĩhĩte o ta thakame, nĩmakerũha o ta guoya wa ng’ondu.” (Isaia 1:18) Na githĩ kĩu ti kĩonereria kĩega harĩ aciari!

23. Aciari magĩrĩirũo gwĩka atĩa mwana wao angĩka mehia maritũ, na magĩrĩirũo gwĩthema ũndũ ũrĩkũ?

²³ Nĩ ũndũ ũcio, geria gwĩkĩra ngoro mwana ũcio wĩhĩtie agarũrĩre mũthiĩre wake. Hoya ũtaaro ũrĩa wagĩrĩire kuuma kũrĩ aciari arĩa marĩ na ũmenyeru na athuri a kĩũngano. (Thimo 11:14) Geria kwaga kũhiũhũka kwaria kana gwĩka maũndũ mangĩtũma mwana waku aritũhĩrũo kwaria nawe rĩngĩ. Wĩtheme marakara moru na mathũgũta. (Akolosai 3:8) Ndũgakue ngoro na ihenya. (1 Akorintho 13:4, 7) O na ũgĩthũũraga ũũru-rĩ, wĩtheme kũrakarĩra na kũũmĩria mwana waku ngoro. Ũndũ ũrĩa wa bata makĩria nĩ aciari kwĩrutanĩria kũiga kĩonereria kĩega na gũikara marĩ na wĩtĩkio mũrũmu harĩ Ngai.

24. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa kĩeha umagĩra rĩmwe thĩinĩ wa famĩlĩ ya Gĩkristiano, na mũciari agĩrĩirũo kũiyũkia atĩa?

²⁴ Kũrĩ hĩndĩ kũngĩoneka wega atĩ tinĩnja nĩ atuĩte itua irũmu kũrema na kũregana biũ na ithimi cia Gĩkristiano. Kũngĩkinya hau aciari magĩrĩirũo kwerekeria maitho harĩ gũthondeka mũtũũrĩre wa famĩlĩ wa ciana icio ingĩ. Wĩmenyererei kwerekeria hinya wanyu wothe harĩ nema-kũhĩa, nginya mũtiganĩrie ciana icio ingĩ. Handũ ha kũgeria kũhitha andũ arĩa angĩ thĩinĩ wa famĩlĩ thĩna ũcio, arĩrĩriai nao ũndũ ũcio  biũ nginya ũmatige marĩ na mwĩhoko.—Ringithania Thimo 20:18.

25. (a) Makĩrũmĩrĩra mũbango wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano, aciari mangĩka atĩa mwana wao angĩtuĩka nema-kũhĩa? (b) Aciari magĩrĩirũo kũririkana atĩa mwana wao angĩrema?

²⁵ Mũtũmwo Johana akĩaria ũhoro wa mũremi ũregete gũteithĩka thĩinĩ wa kĩũngano oigire ũũ: “Mũtikamũgwate ũgeni, o na mũtikamũgeithie.” (2 Johana 10) Aciari no mone kwagĩrĩire gũkorũo na mũrũgamo o ta ũcio harĩ mwana wao angĩkorũo nĩ mũndũ mũgima na nĩ onanĩtie biũ atĩ nĩ mbũra-matũ. O na gũtuĩka mũrũgamo ũcio no woneke ũrĩ mũritũ mũno, rĩmwe na rĩmwe nĩ wa bata harĩ kũgitĩra andũ arĩa angĩ thĩinĩ wa famĩlĩ. Mũciĩ waku ũkũbatara ũgitĩri na ũrori waku hingo ciothe. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, thiĩ na mbere kũnyitĩrĩra mawatho marĩa magĩrĩire megiĩ mĩtugo. Aranagĩria na ciana icio ingĩ. Onania atĩ nĩ ũrakenio nĩ ũrĩa ciĩkaga cukuru na thĩinĩ wa kĩũngano. Ningĩ, reke mamenye atĩ o na gũtuĩka ndũranyita mbaru mĩthiĩre ya mwana ũcio mũremi, ndũmũthũũrĩte. Menereria mĩthiĩre mĩũru ya mwana ũcio handũ ha mwana we mwene. Rĩrĩa ariũ erĩ a Jakubu maareheire famĩlĩ yao maũndũ moru nĩ ũndũ wa gĩĩko kĩao kĩa ũhinya-rĩ, Jakubu ndaamarumire, ĩndĩ aarumire marakara mao ma ũhinya.—Kĩambĩrĩria 34:1-31; 49:5-7.

26. Aciari arĩa merutanĩirie gwĩka ũrĩa wothe mangĩhota mangĩũmĩrĩrio nĩ kĩĩ mwana wao angĩrema?

²⁶ Wahota kwĩigua ũrĩ na mahĩtia nĩ ũndũ wa ũndũ ũcio wĩkĩkĩte famĩlĩ-inĩ yaku. Ĩndĩ angĩkorũo nĩ wĩkĩte o ũrĩa wothe ũngĩhota kũrũmĩrĩra ũtaaro wa Jehova, hatirĩ bata wa kwĩruta mahĩtia ũrĩa gũtagĩrĩire. Gĩa na ũmĩrĩru atĩ gũtirĩ mũciari mũkinyanĩru, ĩndĩ wee nĩ wageretie ũrĩa ũngĩahotire gũtuĩka mũciari mwega. (Ringithania Atũmwo 20:26.) Gũkorũo na mwana  nema-kũhĩa thĩinĩ wa famĩlĩ nĩ ũndũ ũragaga ngoro, ĩndĩ ũndũ ũcio ũngĩgũkora, ririkana atĩ Ngai nĩ arona na ndarĩ hingo agatiganĩria ndungata ciake iria cimwĩyamũrĩire. (Thaburi 27:10) Kwoguo wĩrutanĩrie kũiga mũciĩ waku ũrĩ kũndũ kũrĩ na ũgitĩri, gwa kĩĩroho nĩ ũndũ wa ciana iria ingĩkorũo itigarĩte.

27. Kũririkana ngerekano ya mũriũ mũremi, kũngĩteithia aciari marĩ na mwana mũremi makorũo na mwĩhoko ũrĩkũ?

²⁷ Makĩria ma ũguo, ndwagĩrĩirũo nĩ gũkua ngoro. Kĩyo kĩrĩa warĩ nakĩo harĩ kũmũruta na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire, macũngĩrĩro-inĩ kĩahota gũkaahutia ngoro ya mwana ũcio gĩtũme agarũrĩre. (Kohelethu 11:6) Famĩlĩ imwe cia Gĩkristiano cianakorũo nĩ ũndũ ta ũcio waku, na o ta mũthuri ũrĩa wacokereirũo nĩ mũriũ wake mũremi thĩinĩ wa ngerekano ya Jesu, imwe nĩ ciĩyoneire ciana ciao nemi igĩcokerera Jehova. (Luka 15:11-32) O nawe wahota kwĩyonera ũndũ o ta ũcio.