1, 2. (a) Ntak emi afo enịmde ke Jehovah ama ikọt esie? (b) Didie ke Abasi okobot owo?

NSO inam afo enịm ke Jehovah ama ikọt esie? Mbemiso ọbọrọde mbụme oro, kere ban̄a uwụtn̄kpọ emi: Ke ediwak isua, nditọete ẹma ẹsidọhọ eyenete an̄wan kiet emi ekerede Taylene ẹte okop inemesịt ke se enye ekemede ndinam, okûtịmede esịt aban̄a se enye mîkemeke ndinam. Taylene ọdọhọ ete: “Edieke Jehovah mîkpamaha mi, enye ikpọdọn̄ke nditọete oro ẹsiditịn̄ ikọ emi ye mi ke ofụri isua emi.” Brigitte, emi ọbọkde nditọ iba ikpọn̄ tọn̄ọ ebe esie akakpa, ọdọhọ ete: “Imemke ndibọk nditọ ke idiọk ererimbot Satan emi, akpan akpan edieke ebe m̀mê n̄wan fo mîdụhe. Edi mmenịm ke Jehovah ama mi, koro enye esidọn̄ mi esịt onyụn̄ an̄wam mi ke ini n̄kpọ ọsọn̄de ye nnyịn. Akanam enye iyakke idomo oro mmen̄kemeke ndiyọ esịm mi.” (1 Cor. 10:13) Sandra ọdọn̄ọ ata idiọk udọn̄ọ. Ke ini mmọ ẹkedụkde akamba mbono, eyenete an̄wan kiet ama edidọn̄ enye esịt. Ebe Sandra ọdọhọ ete: “Okposụkedi emi nnyịn mîkọfiọkke eyenete an̄wan oro, nte enye ekekerede aban̄a nnyịn ama enen̄ede enem nnyịn. Se nditọete nnyịn ẹsinamde ke ntak emi ẹmade nnyịn, ọkpọkọm edi ekpri n̄kpọ, anam n̄kụt nte Jehovah amade nnyịn.”

 ² Nte Abasi okobotde owo anam mmọ ẹma kiet eken ẹnyụn̄ ẹyom mme owo ẹma mmimọ. Edi, edieke idọn̄ọde, inyenede mfịna okụk, mîdịghe edieke mme owo mîmaha ndikpan̄ utọn̄ nnọ nnyịn ke ini ikwọrọde ikọ, oro ekeme ndinam esịt etịmede nnyịn. Edieke nnyịn itọn̄ọde ndikere ke Jehovah imaha nnyịn aba, ọyọfọn iti ke enye ada nnyịn ke ọsọn̄urua onyụn̄ ‘omụm nnyịn ke ubọk nnasia’ man an̄wam nnyịn. Enye idifreke nnyịn edieke isọn̄ọde ida inam n̄kpọ esie.—Isa. 41:13; 49:15.

3. Nso ikeme ndinam inen̄ede inịm ke Jehovah ama nnyịn?

³ Nditọete oro nnyịn iketịn̄de iban̄a ke akpa ikpehe ẹma ẹnịm ke Abasi ama odu ye mmimọ ke ini ikenyenede mfịna. Nnyịn n̄ko imekeme ndinịm ke Abasi odu ye nnyịn. (Ps. 118:6, 7) Ke ibuotikọ emi, iyeneme n̄kpọ inan̄ oro ẹwụtde ke Abasi ama nnyịn. (1) Se enye obotde, (2) Ikọ esie, (3) akam, ye (4) uwa ufak Jesus Christ. Edieke itiede ikere nti n̄kpọ oro Jehovah anamde ọnọ nnyịn, oro ekeme ndinam inịm ke enye enen̄ede ama nnyịn.—Kot Psalm 77:11, 12.

4. Nditie n̄kere mme n̄kpọ oro Jehovah obotde edinam nnyịn ifiọk nso?

⁴ Ndi mme n̄kpọ oro Jehovah obotde ẹkeme ndinam inịm ke enye ama nnyịn? Ih ẹkeme, sia ima akanam Jehovah obot mme n̄kpọ. (Rome 1:20) Enye ama obot isọn̄ man edi se nnyịn ikemede ndidụn̄ ke esịt onyụn̄ obot mme n̄kpọ oro ẹdinamde uwem enem nnyịn. Nnyịn ikemeke ndidu uwem edieke nnyịn mîdiaha udia. Ntre, Jehovah ama anam isọn̄ ekeme ndinọ nsio nsio orụk udia. Nte enye okonyụn̄ obotde nnyịn anam ikeme ndikop inem udia. (Eccl. 9:7) Esinen̄ede enem Catherine emi odụn̄de ke Canada ndise mme n̄kpọ oro Abasi okobotde, akpan akpan ke ini ikọn̄, mbiet, ye flawa ẹtọn̄ọde ndisehe. Eyenete an̄wan emi ọdọhọ ete: “Esikpa mi idem ndikụt nte flawa emi ama ọkọtọn̄ọ ndikpa afiakde esehe, ye nte mme inuen emi ẹkefede ẹka udia ẹfiakde ẹdiọn̄ọ usụn̄ ẹnyọn̄ ẹdi efọk mmọ, esịnede nsasak emi esinyọn̄de edi efọk esie emi odude ekpere window mi. Jehovah enen̄ede ama nnyịn, oro anam enye obot mme n̄kpọ oro ẹnọde nnyịn inemesịt mi.” Edima Ete nnyịn eke heaven okop inemesịt ke mme n̄kpọ emi enye obotde, enye onyụn̄ oyom mme n̄kpọ emi ẹnam nnyịn ikop inemesịt.—Utom 14:16, 17.

5. Ntak emi ikemede ndidọhọ ke nte Jehovah okobotde nnyịn owụt ke enye ama nnyịn?

⁵ Jehovah ama obot nnyịn onyụn̄ ọnọ nnyịn odudu ndinam utom oro edinamde esịt enem nnyịn. (Eccl. 2:24) Enye okoyom mme owo ẹtọt ẹyọhọ isọn̄ ẹnyụn̄ ẹkan enye, ẹnyụn̄ ẹkara iyak, inuen, ye mme unam eken. (Gen. 1:26-28) Jehovah ama onyụn̄ obot nnyịn man ikeme ndikpebe enye. Emi n̄ko owụt ke enye ama nnyịn.—Eph. 5:1.

6. Ntak emi nnyịn ikpenen̄erede ima Bible?

⁶ Abasi ndinọ nnyịn Bible owụt ke enye enen̄ede ama nnyịn. Bible anam nnyịn ifiọk n̄kpọ iban̄a Abasi ye nte enye esinamde n̄kpọ ye mme owo. Ke uwụtnkpọ, Bible etịn̄ nte Abasi akanamde n̄kpọ ye nditọ Israel oro ẹkesisọn̄de ibuot ye enye. Psalm 78:38 ọdọhọ ete: “Enye okop mbọm; ndien ofụk ndudue mmọ inyụn̄ isoboke mmọ. Enye akabade ọkpọn̄ iyatesịt esie ediwak ini, inyụn̄ iwụtke ofụri iyatesịt esie.” Edieke afo etiede ekere se  itien̄wed emi etịn̄de, oyokụt ke Jehovah ama fi onyụn̄ ekere aban̄a fi. Nen̄ede nịm ke Jehovah ada fi ke ọsọn̄urua.—Kot 1 Peter 5:6, 7.

7. Ntak emi oyomde nnyịn ida Bible ke ata akpan n̄kpọ?

⁷ Oyom nnyịn ida Bible ke ata akpan n̄kpọ sia enye edi akpan usụn̄ emi Abasi adade etịn̄ ikọ ọnọ nnyịn. Esinen̄ede ọfọn mme ete ye eka ẹda ini ẹneme nneme ye nditọ mmọ, sia oro esinam nditọ mmọ ẹfiọk ke mmọ ẹma mmimọ onyun̄ anam nditọ ẹbuọt idem ye ete ye eka mmọ. Nso kaban̄a Jehovah? Okposụkedi emi nnyịn mîkwe enye mînyụn̄ ikopke ata uyo esie akanam, enye esida Bible emi edide Ikọ esie etịn̄ ikọ ọnọ nnyịn, onyụn̄ oyom nnyịn ikpan̄ utọn̄ inọ imọ. (Isa. 30:20, 21) Jehovah oyom ndida nnyịn emi idide ikọt esie usụn̄ nnyụn̄ n̄kpeme nnyịn mbak n̄kpọ edinam nnyịn. Enye onyụn̄ oyom nnyịn idiọn̄ọ imọ inyụn̄ ibuọt idem ye imọ.—Kot Psalm 19:7-11; Mme N̄ke 1:33.

8, 9. Nso ke Jehovah oyom nnyịn ifiọk? Nọ uwụtn̄kpọ ke Bible.

⁸ Jehovah oyom nnyịn ifiọk ke imọ imama nnyịn, ke imọ isitịn̄ke enyịn iyom idiọk nnyịn. Enye esiyom eti n̄kpọ ke idem nnyịn. (2 Chron. 16:9) Ke uwụtn̄kpọ, enye ama okụt eti n̄kpọ ke idem Jehoshaphat emi akakarade Judah. Isan̄ kiet, Jehoshaphat ama esịme ndisịme etiene Ahab emi akakarade Israel aka ekọn̄ ye mbon Syria man ẹkefiak ẹbọ obio Ramoth-gilead. Nsunsu prọfet 400 ẹma  ẹdọhọ idiọk Edidem Ahab ke enye ayakan ke ekọn̄ oro, edi Micaiah prọfet Jehovah ama ọdọhọ ke enye idikanke. Ahab ama akpa ke ekọn̄ oro, ndien akayak ekpri ẹkpekewot Jehoshaphat. Ke ini enye ọkọnyọn̄de edi Jerusalem, Jehu eyen Hanani emi ekedide okụt-n̄kukụt, ama asua ọnọ enye ke enye ndiketiene Ahab n̄ka ekọn̄ oro. Kpa ye oro, Jehu ama ọdọhọ Jehoshaphat ete: “Odu nti n̄kpọ emi ẹkụtde fi ke idem.”—2 Chron. 18:4, 5, 18-22, 33, 34; 19:1-3.

⁹ Ke ini Jehoshaphat ọkọtọn̄ọde ndikara, enye ama ọdọhọ mbọn̄, mme Levite, ye mme oku ẹsan̄a ke ofụri obio Judah ẹkpep mme owo Ibet Jehovah. Se mmọ ẹkekpepde mme owo ama anam mme idụt oro ẹkedude ẹkpere Judah ẹtiene ẹbak Jehovah. (2 Chron. 17:3-10) Imọdiọn̄ọ ke Jehoshaphat ama anam ndisịme n̄kpọ, edi Jehovah okosụk okokụt eti n̄kpọ oro enye akanamde. Mbụk Bible emi anam ifiọk ke kpa ye oro nnyịn mîfọnke ima, Jehovah edisụk imama nnyịn edieke isịnde idem inam se inemde enye esịt.

10, 11. (a) Ntak emi idọhọde ke akam owụt adan̄a nte Jehovah amade nnyịn? (b) Didie ke Abasi ekeme ndibọrọ akam nnyịn? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

¹⁰ Ete oro amade nditọ esie esida ini akpan̄ utọn̄ ke ini mmọ ẹtịn̄de ikọ ẹnọ enye. Enye esiyom ndifiọk se ifịnade mmọ, koro enye ekere aban̄a mmọ. Jehovah, ete nnyịn eke heaven, esikpan̄ utọn̄ ọnọ nnyịn ke ini ibọn̄de akam inọ enye. Edi akwa ifet ndibọn̄ akam nnọ Jehovah.

¹¹ Nnyịn imekeme ndibọn̄ akam nnọ Jehovah ini ekededi. Enye isiakke ibat ini oro ikpọbọn̄de akam inọ enye. Enye edi edima ufan nnyịn onyụn̄ eben̄e idem ndikpan̄ utọn̄ nnọ nnyịn ini ekededi. Sista Taylene oro iketịn̄de iban̄a ke akpa ikpehe ọdọhọ ete: “Emekeme nditịn̄ n̄kpọ ekededi nnọ Jehovah.” Ke ini itịn̄de se idude nnyịn ke esịt inọ enye ke akam, enye ekeme ndida se idude ke Bible, ke magazine nnyịn, m̀mê se eyenete nnyịn etịn̄de ọbọrọ akam nnyịn. Jehovah esikop akam nnyịn onyụn̄ ọfiọk se ifịnade nnyịn ọkpọkọm owo ndomokiet ifiọkke. Enye ndibọrọ akam nnyịn owụt ke enye enen̄ede ama nnyịn.

12. Ntak emi nnyịn ikpetiede ikere mme akam emi ẹwetde ke Bible?

¹² Nnyịn imekeme ndikpep ediwak n̄kpọ nto mme akam oro ẹwetde ke Bible. Ndusụk ini, esinen̄ede ọfọn ida ini utuakibuot ubon nnyịn ineme mme itien̄wed oro mme akam emi ẹdude. Nditie n̄kere nte ikọt Jehovah ke eset ẹketịn̄de se idude mmọ ke esịt ẹnọ Abasi, ayan̄wam nnyịn ifiọk se ikpetịn̄de ke ini ibọn̄de akam. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a akam oro Jonah ọkọbọn̄de ekpe Jehovah ubọk ke ini enye ekesịnede ke idịbi akamba iyak. (Jonah 1:17–2:10) Kot akam oro Solomon ọkọbọn̄de ọnọ Jehovah ke ini enye okoyomde ndiyak temple nnọ enye. (1 Ndi. 8:22-53) Kere ban̄a akam oro Jesus ekekpepde nnyịn. (Matt. 6:9-13) Ata akpan n̄kpọ edi afo ndinam Abasi ọfiọk se oyomde, ‘ndien emem Abasi emi akande kpukpru ekikere eyekpeme esịt ye ekikere fo.’ Emi ayanam itetịm ikụt ke Jehovah ama nnyịn.—Phil. 4:6, 7.

13. Nso ufọn ke n̄kpa Jesus enyene ọnọ mme owo?

¹³ Abasi ọkọnọ Jesus edikpa ke ibuot nnyịn man nnyịn “ikpenyene uwem.” (1 John 4:9) Apostle Paul ama etịn̄ aban̄a  adan̄a nte Abasi amade nnyịn ete: “Christ akpa ke ibuot mbon unana uten̄e Abasi ke edikem ini. Koro ọsọsọn̄ owo ekededi ndikpa ke ibuot edinen owo; edi, owo akam ekeme ndinyịme ndikpa ke ibuot eti owo. Edi Abasi owụt ima eke enye amade nnyịn ke emi Christ akakpade ke ibuot nnyịn ke adan̄aemi nnyịn isụk idide mme anamidiọk.” (Rome 5:6-8) Jesus ndikpa ke ibuot nnyịn owụt ke Jehovah enen̄ede ama nnyịn, ndien emi anam nnyịn ikeme ndidi ufan Jehovah.

14, 15. Nso ufọn ke uwa ufak Jesus Christ enyene ọnọ (a) mme Christian oro ẹyetde aran? (b) mbon oro ẹdoride nnyịn ndidu uwem ke Paradise isọn̄?

¹⁴ Ibat ibat owo ke otu ikọt Abasi ẹnịm ke Jehovah ama mmimọ ke ata san̄asan̄a usụn̄. (John 1:12, 13; 3:5-7) Sia ẹdade edisana spirit ẹyet mmọ aran, mmọ ẹkabade ẹdi “nditọ Abasi.” (Rome 8:15, 16) Paul ọkọdọhọ ke ‘ẹnam mme Christian oro ẹyetde aran ẹset ẹnyụn̄ ẹtie ọtọkiet ye Christ Jesus ke heaven.’ (Eph. 2:6) Mmọ ẹdidu ye Jesus ke heaven sia ‘ẹfịk mmọ idiọn̄ọ ke edisana spirit oro ẹken̄wọn̄ọde, emi edide idiọn̄ọ udeme emi ẹbemde iso ẹnọ mmọ,’ oro edi, ‘idotenyịn emi ẹnịmde ẹnọ mmọ ke heaven.’—Eph. 1:13, 14; Col. 1:5.

¹⁵ Ata ediwak owo oro ẹbuọtde idem ke uwa ufak Jesus Christ ẹdi ufan Jehovah, ẹnyụn̄ ẹdori enyịn ndidi nditọ Abasi nnyụn̄ ndu uwem ke nsinsi ke Paradise isọn̄. Jehovah ndinọ eyen esie edikpa afak nnyịn owụt ke enye ama mme owo. (John 3:16) Edieke nnyịn idoride enyịn ndidu uwem ke nsinsi ke isọn̄ inyụn̄ ikade iso ndinam n̄kpọ Jehovah, enye ayanam uwem enem nnyịn ke obufa ererimbot. Ntre, ẹyak ika iso ida uwa ufak Jesus Christ nte akakan enọ emi Abasi ọnọde nnyịn ndiwụt ke imama nnyịn.

16. Nso ufọn ke idibọ edieke itiede ikere se Jehovah anamde ndiwụt ke imama nnyịn?

¹⁶ Nnyịn ikemeke ndibat kpukpru se Jehovah anamde ndiwụt ke imama nnyịn. Edidem David ọkọdọhọ ete: “Ekikere fo ẹsọn̄ urua didie ntem ke enyịn mi! O Abasi, ofụri ibat mmọ ẹwak didie ntem! N̄kpododomo ndibat mmọ, mmọ ẹwak ẹkan ntan.” (Ps. 139:17, 18) Yak se itien̄wed emi etịn̄de anam nnyịn itetịm ima Jehovah ke ntak kpukpru n̄kpọ oro enye anamde ọnọ nnyịn. Emi akpakam anam inam n̄kpọ Jehovah ke ofụri esịt.

17, 18. Nso idi ndusụk n̄kpọ oro ikemede ndinam man iwụt Jehovah ke imama enye?

¹⁷ Ediwak n̄kpọ ẹdu oro ikpanamde ndiwụt ke imama Jehovah. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini isịnde idem ikwọrọ etop Obio Ubọn̄, emi owụt ke imama Jehovah ye mbọhọidụn̄ nnyịn. (Matt. 24:14; 28:19, 20) Ke ini isọn̄ọde ida inam n̄kpọ Jehovah kpa ye oro ẹkọbọde nnyịn, emi owụt n̄ko ke imama Jehovah. (Kot Psalm 37:28; James 1:2-5.) Edieke isobode ata akamba idomo, oyom inịm ke Abasi ọfiọk se iwọrọde nnyịn, ke enye oyonyụn̄ an̄wam nnyịn, koro imọsọn̄ urua ke enyịn esie.—Ps. 56:8.

¹⁸ Sia imade Jehovah, imesitie ikere mme n̄kpọ oro enye obotde ye mme utịbe utịbe utom esie eken. Edieke imade Jehovah, nnyịn iyada Bible ke akpan n̄kpọ inyụn̄ isịn idem ikpep enye. Ima oro imade Jehovah ayanam isibọn̄ akam inọ enye man inen̄ede ikpere enye. Ndien ke ini itiede ikere nte Jehovah ọkọnọde eyen esie edikpa man ẹfen mme idiọkn̄kpọ nnyịn, oro ayanam inen̄ede ima enye. (1 John 2:1, 2) Emi edi ndusụk n̄kpọ oro ikemede ndinam man iwụt Jehovah ke imama enye nte enye amade nnyịn.