NYE ciya kutima wove eci o sokolola elundu limue liovinene? Citava okuti o ci sokisa locina ka ci kuete esilivilo kuenda lelemba lĩvi. Omo liaco, ci tĩla kokuove oku lavoka oku sangapo cimue ci kuete esilivilo, ca piãla enene ocina cimue ca tĩla.

Kocita ca pita ocikuata cimue ca tĩla cosande ca sangiwa​—peyala limue. Ocina caco ca tĩla heweko liondongo pole ocina cimue ci kuete esilivilo liavelapo. Ocikuata cipi ca sangiwa? Momo lie oku sangiwa kuayo ku kuetele esilivilo kokuetu koloneke vilo?

Kefetikilo liocita 20 Bernard P. Grenfell kuenda Arthur S. Hunt, okuti olonoño vio Kosikola ya velapo yo Oxford, va nyula ofeka Yegito. Kalundu eyala ocipepi Locimbota co Nilu, ovo va sanga ovina vialua via pangiwa loloneva. Kunyamo wo 1920, olonoño viaco vivali via kala oku ongotiya olonepa va sanga, Grenfell wa kuatavo olonepa vimue via lembuluiwile Kegito. Eye wa vi sanga Vociseleko calivulu co ko Manchester, ko Inglaterra ci tukuiwa hati, John Rylands. Pole, alume vaco vavali va fa, eci handi ka va malusuile oku ongotiya ovina va sanga.

Onoño yikuavo yo Kosikola ya Velapo yo ko Oxford o tukuiwa hati, Colin H. Roberts, wa malusula upange waco. Osimbu a kala oku sokisa olonepa viaco, vocipikipiki wa sanga onepa yimue yoloneva, ya kuata 9 kolosendimetulu vusõvi kuenda 6 vupati. Eye wa kũlĩhile ciwa olondaka vio Heveru a sangamo. Konele yimue ya kuata olondaka vi sangiwa kelivulu lia Yoano 18:31-33. Konele yikuavo ya kuata olonepa viovinimbu 37 kuenda 38. Roberts wa limbuka okuti wa sanga ocina cimue ca tĩla.

Roberts wa kala oku sima okuti olonepa viaco violoneva via sonehiwa osimbu. Pole, otembo yi pi? Oco a ci limbuke, wa vi sokisa loviña vikuavo viosimbu​—onepa yimue yelilongiso yi tukuiwa hati, o paleografia. a Poku kuama onjila yaco, eye wa ponduile oku tukula unyamo umue citava okuti, u li kuata lotembo yaco. Pole, eye wa yonguile oku kũlĩha unyamo waco. Kuenje eye wopa alitalatu kovinimbu viaco, wa vi tuma kalume vatatu okuti upange wavo oku lilongisa oloneva, kuenda wa pinga kokuavo oco va tukule anyamo vi kuete. Nye alume vaco vo sapuila?

Poku lilongisa ndomo via sonehiwa, kuenda ovinimbu, via kuatisa olonoño vitatu oku limbuka okuti, olonepa viaco via sonehiwa kefetikilo liocita cavali K.K.​—okuti kotembo yaco pa pita ño anyamo amue tunde eci upostolo Yoano a fa! O paleografia, honjilako ka yi lueya yoku kũlĩha anyamo oviña viosimbu via sonehiwa, momo onoño yikuavo ya popia okuti ocisonehua caco ca sonehiwa vokuenda kuocita cavali. Omo liaco, onepa yaco yitito ya pangiwa loloneva ya kala kuenda oyo onepa yovinimbu vioviña Viovisonehua vio Helasi via sangiwa.

Momo lie olonepa evi Vievanjeliu lia Yoano vi kuetele esilivilo ku vana va sole Embimbiliya koloneke vilo? Omo liasunga avali. Liatete olonepa viaco vi tu sapuila ndomo Akristão vatete va velisilepo Ovisonehua.

Kocita cavali K.K., va enda oku soneha voviña kuenda  vo Códice. Oviña via kala ovinimbu violoneva ale viovipa​—via enda oku kongeliwa kumosi oco vi kale emẽla limosi lia lepa. Emẽla liaco lia ponduile oku muñiwa loku muñuluiwa nda ci sukiliwa. Olonjanja vialua, oviña via enda oku sonehiwa lika konele yimosi.

Pole, onepa Roberts a sanga ya sonehiwa kolonele vivali. Ci lekisa okuti onepa yaco ya tunda vo Códice, pole ka ya tundile vociña. O Códice, ya pangiwa lovipa ale loloneva, via enda oku tongiwa kumuamue loku vi ketika oco vi kale ndelivulu.

O Códice ya velelepo ndati ociña? Ocili okuti, Akristão kosimbu va li tumbikile kupange woku kunda. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Ovo va sandeka esapulo Liembimbiliya kolonepa viosi va sanga​—omanu ndeci, kolonjo, povitanda, kuenda volokololo. (Ovilinga 5:42; 17:17; 20:20) Omo liaco, oku kuata ovisonehua ndelivulu ca va kuatisa.

O códice, ya kuatisavo akongelo kuenda omanu, oku kuata elivulu liavo Liovisonehua. Ndaño okuti Avangeliu a kopiyaliwa olonjanja vialua, pole ca kuatisa oku li vokiya kuakongelo.

Esunga liavali lieci onepa ya sangiwa vociseleko co Rylands yi kuetele esilivilo koloneke vilo, lieli okuti li situlula ndomo Embimbiliya liosimbu lia sonehiwile lonjila yimue yasuapo. Ndaño okuti, onepa yaco ka ya kuatele ovinimbu vialua Vievanjeliu lia Yoano, pole, ulandu waco u likuata leci tua siata oku tanga Vambimbiliya tu kuete koloneke vilo. Onepa ya sangiwa vo Rylands, yi lekisa okuti, ulandu Wembimbiliya ka wa pongoluiwile, ndaño okuti va u soneha olonjanja vialua.

Ocili okuti, onepa ya sangiwa vo Rylands, Yevangeliu lia Yoano, yimue pokati kolonepa vialua kuenda yoviña vieca uvangi wokuti, esapulo Liembimbiliya liosimbu lia suapo. Velivulu losapi, Bíblia Tinha Razão, Werner Keller wa popia ndoco: “[Oviña] evi viosimbu vieca atambululo a suapo katatahãi a tiamẽla kocili cokuti Embimbiliya tu kuete cilo lia suapo.”

Ocili okuti, Akristão ka va tiamisila ekolelo liavo kovina via lembuluiwa. Ovo va tava okuti “Ovisonehua vi kola viosi ovitumasuku.” (2 Timoteo 3:16) Omo liaco, ci sanjuisa oku kũlĩha okuti ovina vi kuete esilivilo via sangiwa kosimbu, vieca uvangi weci Embimbiliya li popia hati: “Ondaka ya Yehova yi kala ño-o hũ.”​—1 Petulu 1:25.