Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Te faaite haere ra te feia i hamani-ino-hia no te faaroo no teie tau i Tuete

Te faaite haere ra te feia i hamani-ino-hia no te faaroo no teie tau i Tuete

Te faatia ra te feia poro i te Basileia

Te faaite haere ra te feia i hamani-ino-hia no te faaroo no teie tau i Tuete

TE TAˈO Heleni no te parau ra “ite” o martyr ïa, no roto mai hoi te taˈo Farani “martyr,” oia “te hoê taata o te faaite haere ra na roto i to ˈna pohe.” Ua horoa te mau Kerisetiano e rave rahi no te senekele matamua i te hoê faaiteraa no nia ia Iehova ma te pohe no to ratou faaroo.

Oia atoa, i te senekele 20, e mau tausani Ite tei haapohehia e te mau taata paturu taiva ore ia Hitler no to ratou tapearaa i to ratou tiaraa amui ore i te mau pae poritita e here aiˈa. Te horoa atoa ra teie feia i hamani-ino-hia no te faaroo no teie tau i te hoê faaiteraa puai mau. Tera tei tupu i Tuete aita i maoro aˈenei.

No nia i te 50raa o te matahiti o te hoperaa te Piti o te Tamaˈi Rahi, ua haamata te faatereraa no Tuete i te hoê ohipa haapiiraa na te fenua taatoa no nia i te Taparahiraa a te mau Nazis. Ua parauhia teie ohipa Tuatapaparaa ora. Ua titau-manihini-hia te mau Ite no Iehova ia apiti mai e ia faaite i ta ratou i faaruru.

Ua farii te mau Ite ma te faanaho i te hoê faaiteiteraa teie te upoo parau Te feia i haamoehia o te Taparahiraa a te mau Nazis. Ua tupu te reira i te Piha Tairururaa a te mau Ite no Iehova i Strängnäs. Ua haere mai te mau Ite i ora mai i te Taparahiraa a te mau Nazis e faaite i ta ratou i farerei i mua i na hau atu i te 8 400 feia mataitai o tei haere mai i te mahana matamua! I te hopea o te matahiti 1999, ua itehia te faaiteiteraa i roto e hau atu i te 100 fare vairaa taihaa tahito e fare vairaa buka no te taatoaraa e ati aˈe ia Tuete, e ua ite fatata 150 000 taata i te reira. I roto i te feia mataitai, te vai ra te tahi mau taata toroa a te hau, o tei horoa i te mau parau maitatai no nia i ta ratou i ite.

Aita ˈtu e tupuraa otahi i taaihia e te mau ohipa a te mau Ite no Iehova i Tuete o tei haamaramarama i te rahiraa taata mai teie e tei atutu rahi te parau maitai. Ua ui e rave rahi taata e: “No te aha outou i ore ai i faatia mai ia matou i ta outou i faaruru i te Taparahiraa a te mau Nazis na mua ˈˈe?”

I muri aˈe i te tupuraa te faaiteiteraa i taua vahi ra, ua tapao te hoê amuiraa i te hoê maraaraa o te mau haapiiraa bibilia i te fare e 30 %! Ua titau manihini te hoê Ite i te hoê hoa ohipa no te mataitai i te faaiteiteraa. Ua farii te hoa ohipa ma te oaoa e ua afai atu i te tahi hoa. I muri aˈe, ua parau te hoa e mea fifi na ˈna ia taa nafea te mau taata e nehenehe ai e noaa i te faaroo puai mai teie e e mea au aˈe na ratou e pohe i te tarima i te hoê parau e haapae i to ratou faaroo. Na te reira i faatupu i te tahi atu mau aparauraa, e ua haamatahia te hoê haapiiraa bibilia e o ˈna.

Mai to ratou mau hoa no te senekele matamua, ua faaite haere teie feia i hamani-ino-hia no te faaroo no te senekele 20 e o Iehova te Atua mau hoê roa, o te au i to tatou faaroo aueue ore e to tatou taiva ore.—Apokalupo 4:11.

[Faaiteraa i te fatu o te hohoˈa i te api 13]

Aua tapearaa: Państwowe Muzeum Oświęcim-Brzezinka, courtesy of the USHMM Photo Archives