Rifu i nala loyi a chavisaka. Hi lwisana na rona hi matimba ya hina hinkwawo. Hi nga ha tsandzeka ku swi amukela loko ku fa munhu loyi hi n’wi rhandzaka. Kumbexana loko ha ha ri vantshwa, hi nga ha ehleketa leswaku a hi nge fi—kambe sweswo i norho.

A va talanga vanhu lava ehleketisiseke swinene hi moya-xiviri lowu nga fiki ku tlula vafumi va khale va le Egipta. Va hete nkarhi wa vona wo tala—swin’we ni wa vatirhi va madzana—va ringeta ku herisa rifu. Swihondzo leswi va swi akeke swi nyikele vumbhoni bya ku lavisisa ka vona—ni ku tsandzeka ka vona.

Vafumi va Machayina na vona va lave ku herisa rifu, hambileswi vona va swi endleke hi ndlela leyi hambaneke, ku nga ku endla ntsembyana wa leswaku munhu a nga fi. Mufumi Qin Shi Huang u koxe leswaku vativi vakwe va sayense va kuma ndlela ya singita leyi nga ta herisa rifu. Kambe yo tala ya mintsembyana leyi va yi hlanganiseke a yi ri ni khemikhali leyi vuriwaka mercury leyi nga ni chefu leyi dlayaka naswona wun’wana wa yona wu lave ku n’wi dlaya.

Hi lembe ra 1513, ku vikiwe leswaku muvalangi wa le Spain loyi a vuriwaka Juan Ponce de León u tlutele eKharibiya leswaku a ya lavisisa xihlovo xa vuntshwa. Loko a ri karhi a lavisisa xihlovo xexo u fike ni le Florida, le U.S.A., kambe u file endzhaku ka malembe ma nga ri mangani endzhaku ko lwa ni Maamerika. Kutani ku hava xihlovo xa vuntshwa lexi kumiweke.

Vafumi va le Egipta ni vavalangi hinkwavo ka vona a va lava ku herisa rifu. Kutani i mani exikarhi ka hina loyi a nga sandzaka pakani ya vona hambiloko hi nga ma rhandzi maendlelo ya vona? Hinkwerhu ka hina ha swi lava ku hambeta hi hanya.

Ha yini hi nga swi lavi ku fa? Bibele yi hlamusela xivangelo xa kona. Malunghana ni Muvumbi wa hina, ku nga Yehovha Xikwembu,  * yi ri: “Swilo hinkwaswo  xi swi endle swi saseka hi nkarhi wa swona. Ni nkarhi lowu nga riki na makumu xi wu veke embilwini ya [vanhu].” (Eklesiasta 3:11) Hi tsakela ku tiphina hi ku saseka ka misava hilaha ku nga heriki, ku nga ri malembe ya kwalomu ka 80 ntsena. (Pisalema 90:10) Sweswo hi swona leswi hi swi navelaka etimbilwini ta hina.

Ha yini Xikwembu xi veke “nkarhi lowu nga riki na makumu” etimbilwini ta hina? Xana xi endlela ntsena leswaku xi hi heta matimba? Sweswo a swi ta va swi nga twali. Xikwembu xi hi tshembisa leswaku xi ta herisa rifu. Hi ku phindha-phindha, Bibele yi vulavula hi ku herisiwa ka rifu ni xitshembiso xa Xikwembu xa vutomi lebyi nga heriki.—Vona bokisi leri fambisanaka ni xihloko lexi, leri nge  “Ku Herisiwa Ka Rifu.”

Yesu Kreste u swi veke erivaleni a ku: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.” (Yohane 17:3) Mhaka ya ku herisiwa ka rifu a hi norho. Yesu u tiyisekise leswaku Xikwembu xi ta herisa rifu.