Swivutiso Swa Vahlayi

Xana Mukreste u fanele a papalata swakunwa ni swakudya leswi nga ni khafeyini?

Bibele a yi va siveli Vakreste ku nwa kofi, tiya, chokoleti, maté ni ti-soda leti nga ni khafeyini. Hambiswiritano, Matsalwa ma ni misinya ya milawu leyi nga hi pfunaka leswaku hi endla swiboho swa vutlhari. A hi rhangeni hi kambisisa leswaku hikwalaho ka yini vanhu van’wana va papalata swakunwa ni swakudya leswi nga ni khafeyini.

Xivangelo xin’wana lexikulu hi leswaku khafeyini yi nga ha tekiwa yi ri xidzidzirisi lexi lawulaka mintlhaveko ya munhu, lexi nga ni nsusumeto lowukulu emianakanyweni. Yi nga tlhela yi godzombela. Buku ya tinhlamuselo leyi tolovelekeke ya vaendli va mirhi yo tshungula yi ri: “Ku tirhisa swilo leswi nga ni khafeyini nkarhi wo leha swi nga tlanyata miri lerova u twa u boheka ku hanya ha swona. Loko munhu o swi pfuketana a tshika khafeyini a nga ha pandziwa hi nhloko, a nyangatseka, a tshuka, a karhateka ni ku khomiwa hi sululwani.” Swiphiqo leswi vangiwaka hi ku ringeta ku tshika swilo leswi nga ni khafeyini swa ha ta hoxiwa ebukwini leyi nge Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, swin’we ni swiphiqo swin’wana leswi vangiwaka hi ku ringeta ku tshika swidzidzirisi. Hikwalaho, swa twisiseka leswaku Vakreste van’wana va nga ha vona onge swi hoxile ku tirhisa swilo leswi nga ni khafeyini hikuva va lava ku papalata ku godzomberiwa hi yona naswona va navela ku tikhoma.—Vagalatiya 5:23.

Van’wana va anakanya leswaku khafeyini yi nga khumba rihanyo ra munhu kumbe ra n’wana la nga siki tswariwaka. Vakreste va fanele va rhandza Xikwembu hi ‘moya-xiviri wa vona hinkwawo,’ hikwalaho a va endli nchumu lowu nga ta komisa vutomi bya vona. Naswona tanihi leswi va tlheleke va lerisiwa leswaku va rhandza vaakelani va vona, va papalata swilo leswi nga vavisaka n’wana la nga siki tswariwaka.—Luka 10:25-27.

Xana i swinene ku karhateka hi ndlela yoleyo hi rihanyo? Hambileswi ku vuriweke leswaku khafeyini yi nga vanga mavabyi yo hambana-hambana, a hi vanhu hinkwavo va pfumelelanaka ni mhaka leyi. Vakambisisi van’wana va vula leswaku kofi i yinene. Hi 2006, magazini wa Time wu te: “Vukambisisi byo sungula byi ringanyete [leswaku khafeyini] yi nga ha vanga khensa ya thundhela, nsusumeto wa le henhla wa ngati ni mavabyi man’wana yo chavisa. Vulavisisi lebyi endliweke sweswinyana a byi kanetanga timhaka toleto ntsena kambe byi tlhele byi kuma swilo swin’wana leswi khafeyini yi pfunaka ha swona. Swi tikomba onge khafeyini ya pfunanyana eka mavabyi yo tanihi ku onhaka ka xivindzi, vuvabyi bya Parkinson, vuvabyi bya chukela, vuvabyi bya Alzheimer, swiribyana leswi kumekaka enkwameni wa nyongwa (gallstones), ntshikilelo wa mianakanyo kumbexana ni mavabyi man’wana ya khensa.” Malunghana ni ku tirhisa khafeyini, magazini wun’wana wa swiviko swa mahungu wu te: “Xilotlelo—lexi twisisekaka—i ku ringanisela.”

Mukreste un’wana ni un’wana u fanele a tiendlela xiboho lexi sekeriweke eka ndlela leyi a ri twisisaka ha yona rungula leri nga kona sweswi leri vulavulaka hi khafeyini ni le ka misinya ya milawu ya Bibele leyi yi nga ha katsekaka. Hi xikombiso, Mukreste loyi a tikeke a nga ha hlawula ku papalata ku tirhisa swilo leswi nga ni khafeyini loko a ha tikile loko a tiendlele xiboho xa leswaku yi nga vavisa n’wana wa yena la nga si tswariwaka. Loko Mukreste a kuma leswaku ku titsona ka yena swilo leswi nga ni khafeyini nkarhi ni nkarhi swi n’wi endla a nyangatseka kumbe a vabya, a nga ha khutaziwa ku tshika swilo leswi nga ni khafeyini, swa xinkarhana. (2 Petro 1:5, 6) Vakreste van’wana va fanele va xixima xiboho xexo, va nga kandziyisi ngopfu langutelo ra vona.

Ku nga khathariseki xiboho lexi u xi endlaka malunghana ni swakunwa ni swakudya leswi nga ni khafeyini, tsundzuka xitsundzuxo xa Pawulo lexi nge: “Hambi mi dya kumbe mi nwa kumbe mi endla yini na yini, endlani hinkwaswo leswaku mi vangamisa Xikwembu.”—1 Vakorinto 10:31.