Xana Vanhu Va Nga Hanya Nkarhi Wo Tanihi Kwihi?

HI March 3, 1513, Juan Ponce de León, muvalangi wa le Spain u sungule tsima ro hlawuleka. U tlute a suka ePuerto Rico a ri ni ntshembo wo ya fika exihlaleni xa Bimini. Hi ku ya hi xitori xa khale, a a ya lava xihlovo xa singita—Xihlovo xa Vuntshwa. Kambe u fike laha namuntlha ku nga exifundzheni xa Florida, le U.S.A. Ina, a nga xi kumanga xihlovo xa kona, hikuva a xi nga ri kona.

Namuntlha, hi ntolovelo vanhu vo hanya malembe ya 70 kumbe 80 ntsena. Hambileswi Bibele yi vulavulaka hi vanhu lava hanyeke nkarhi wo leha swinene, 2002 Guinness Book of World Records yi vula leswaku munhu la hanyeke malembe yo tala ku tlula van’wana u lo hanya malembe ya 122 ni masiku ya 164. (Genesa 5:3-32) Kambe, mutivi wa ta vutomi, John Harris, u te: “Ndzavisiso wa sweswi wu kombisa leswaku swi nga ha koteka leswaku ku dyuhala—hambi ku ri ku fa—swi hundzuka norho ntsena.” Valavisisi vo hlayanyana va lembe-xidzana ra vu-21 va vulavula hi “vutomi lebyi nga heriki,” “vanhu va ta hanya hilaha ku nga heriki ku sukela hi 2099,” “vuswikoti bya ku engeteleka ka tisele leti nga fiki,” ni swin’wana swo tano.

Ebukwini yakwe leyi nge The Dream of Eternal Life, Mark Benecke u ri: “Tisele to tala ngopfu ta miri ti pfuxeleleka ko hlayanyana loko u ri karhi u kula. . . . Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka nkombo, hi va hi ri vanhu lavantshwa hi ku helela.” Kambe, leswi a swi endleki hilaha ku nga heriki hikuva tisele ti kuma ndzhuti ti yima, ti nga ha andzi endzhaku ka ku avana ku fikela eka nkarhi lowu ti vekeriweke wona. Kambe, loko a swi nga ri tano, Benecke u vula leswaku “miri wa munhu a wu ta tipfuxelela nkarhi wo leha—hambi ku ri hilaha ku nga heriki.”

Nakambe, anakanya hi vuswikoti byo hlamarisa bya byongo bya munhu, laha hi tirhisaka xiphemu xa byona lexitsongo ngopfu evuton’wini bya hina lebyo koma. Hi ku ya hi Encyclopædia Britannica, byongo bya munhu “byi ni vuswikoti lebyikulu ngopfu ku tlula lebyi munhu a byi tirhisaka vutomi byakwe hinkwabyo.” (Nkandziyiso wa 1976, Vholumo 12, tluka 998) Buku leyi nge How the Brain Learns,  leyi tsariweke hi David A. Sousa, yi ri: “Tanihi leswi lwandle ri nga taliki hi mati, ni byongo a byi nge tali hi vutivi.”—Tluka 78, Nkandziyiso wa Vumbirhi, copyright 2001.

Ha yini valavisisi va nga swi kumi swivangelo swa ku fa ka vanhu? Naswona ha yini byongo bya munhu byi ri ni vuswikoti lebyikulu swonghasi? Xana swi nga endleka leswaku hi vumbiwe hi ri ni vuswikoti byo dyondza hilaha ku nga heriki? Ha yini hi ri ni vuswikoti byo ehleketa hi vutomi lebyi nga heriki?

Bibele yi ri: “Ni nkarhi lowu nga riki na makumu [Xikwembu] xi wu veke embilwini ya vona, leswaku vanhu va nga pfuki va wu twisisile ntirho lowu Xikwembu xa ntiyiso xi wu endleke ku sukela eku sunguleni ku ya eku heteleleni.” (Eklesiasta 3:11) Marito lawa ma kombisa leswaku Xikwembu xi byale mianakanyo ya ku hanya hilaha ku nga heriki endzeni ka hina. Hikwalaho ka sweswo, hi ta tshama hi ri ni swo karhi leswi hi nga swi dyondzaka hi Xikwembu ni mintirho ya xona. Loko a ho hanya nkarhi lowu nga hikiwangiki—ina, hilaha ku nga heriki—a hi ta tama hi dyondza leswi engetelekeke hi swilo swo hlamarisa leswi endliweke hi Xikwembu.

Marito ya Yesu Kreste na wona ma kombisa leswaku munhu a nga hanya hilaha ku nga heriki. U te: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.” (Yohane 17:3) Ku vuriwa yini ha wena? Xana wa swi lava ku hanya hilaha ku nga heriki?

[Swifaniso leswi nga eka tluka 3]

Juan Ponce de León a a lava xihlovo xa vuntshwa

[Xihlovo Xa Kona]

Ponce de León: Harper’s Encyclopædia of United States History