Mhaka Ya Vutomi

Ku Pfuna Van’wana Swi Hunguta Switlhavi

HI KU VULA KA JULIÁN ARIAS

Hi 1988, loko ndza ha ri ni malembe ya 40 hi vukhale, swilo a swi vonaka swi ndzi fambela kahle entirhweni. Exifundzheni xa tiko ra ka hina, a ku ri mina mufambisi-nkulu wa khampani ya hina, leyi kumekaka ematikweni yo tala. Entirhweni lowu, a ndzi kuma movha wo saseka, mali yo vonaka ni hofisi ya manyunyu leyi nga exivindzini xa doroba ra Madrid, eSpain. Se a ku ri ni mahungu-ndlela ya leswaku khampani yi ta ndzi veka ku va mufambisi-nkulu etikweni hinkwaro. Kambe lexi a ndzi nga xi tivi, hi leswaku vutomi bya mina a byi ta cinca hi xihatla swinene.

SIKU rin’wana elembeni rero, dokodela wa mina u ndzi byele leswaku ndzi ni vuvabyi lebyi lamataka miri, lebyi nga tshungulekiki bya multiple sclerosis. Mhaka leyi yi ndzi hete mongo swinene. Hi ku famba ka nkarhi, loko ndzi hlaya hi ta leswi vuvabyi lebyi bya multiple sclerosis byi swi endlaka emunhwini, ndzi sungule ku chuha swinene. * A swi vonaka onge rifu ri ta tshama ri ndzi ahlamisele nomu. Xana a ndzi ta swi kotisa ku yini ku hlayisa Milagros, nsati wa mina swin’we na Ismael, xijahatana xa mina xa malembe manharhu hi vukhale? Xana a hi ta swi kotisa ku yini ku langutana ni xiyimo lexi? Loko ndza ha lava tinhlamulo ta swivutiso leswi, ndzi weriwe hi khombo rin’wana.

Endzhaku ka n’hweti, ku sukela loko dokodela wa mina a ndzi byele hi ta vuvabyi bya mina, mulanguteri wa mina u ndzi vitanele ehofisini yakwe kutani a ndzi byela leswaku khampani yi lava vanhu lava “langutekaka kahle.” Naswona munhu la nga ni vuvabyi lebyi n’wi tsanisaka—hambiloko bya ha  sungula—a nga languteki hi ndlela leyi faneleke. Hi nkarhi wolowo, mulanguteri wa mina u kombele leswaku ndzi songa rigogo ra ha tsakama. Ku va ku hela ka ntirho!

Loko ndzi ri ni ndyangu wa mina, a ndzi endla onge a ndzi karhatekanga ngopfu, kambe a ndzi navela onge ndzi nga kuma nkarhi wo va ndzexe, ndzi ta anakanyisisa hi xiyimo xa mina ni hi vumundzuku bya mina. Ntshikilelo wa mianakanyo na wona a wu tinyika matimba hambileswi a ndzi ringeta hi matimba ku lwa na wona. Lexi a xi ndzi vavisa ngopfu i ku tikuma ndzi nga ha ri nchumu emahlweni ka khampani ya mina hi xinkarhana xitsongo.

Ku Kuma Matimba Hambiloko Ndzi Tsanile

Lexi tsakisaka, hambileswi minkarhi leyi a yi ri ya gome, ku ni swilo swo hlayanyana leswi swi ndzi nyikeke matimba. Se a ndzi ri ni malembe ya 20 ndzi ri Mbhoni ya Yehovha. Kutani ndzi khongele Yehovha hi mbilu ya mina hinkwayo ndzi n’wi byela ndlela leyi ndzi titwaka ha yona ni minchavo leyi ndzi nga na yona hi vumundzuku bya mina. Nsati wa mina, loyi na yena a nga Mbhoni ya Yehovha, a a ri xikhutazo lexikulu, naswona ku ni vanghana vo hlayanyana va le kusuhi lava na vona va ndzi seketeleke, lava musa ni ntwela-vusiwana wa vona wu ndzi pfuneke swinene.—Swivuriso 17:17.

Ku titwa ndzi ri ni vutihlamuleri eka van’wana na swona swi ndzi pfunile. A ndzi lava ku kurisa n’wana wa mina kahle, ndzi n’wi dyondzisa, ndzi tlanga na yena ni ku n’wi letela entirhweni wo chumayela. Leswi swi ndzi nyike matimba. Ku tlula kwalaho, a ndzi ri nkulu evandlheni rin’wana ra Timbhoni ta Yehovha naswona vamakwerhu va Vakreste a va lava nseketelo wa mina. Loko a ndzi lo tshika nhlomulo wa mina wu tsanisa ripfumelo ra mina, xana a ndzi ta va xikombiso xa njhani eka van’wana?

Vutomi bya mina byi cincile emirini ni hi tlhelo ra timali naswona leswi a ndzi nga ta swi papalata—hi tindlela to karhi ku cinca loku ku endle leswaku vutomi bya mina byi tika kambe hi tindlela tin’wana ku endle leswaku ndzi byi tirhisa kahle. Siku rin’wana ndzi twe dokodela a ku: “Vuvabyi lebyi a byi dlayi munhu; kambe byo n’wi cinca kunene.” Naswona ndzi dyondze leswaku ku cinca loku ka pfuna hi tindlela tin’wana.

Xo sungula, ku va ka mina ni “mutwa enyameni” swi ndzi pfunile leswaku ndzi swi twisisa ku antswa swiphiqo swa rihanyo leswi van’wana va nga na swona ni ku va tshandzisa. (2 Vakorinto 12:7) Sweswi ndzi ma twisisa ku antswa marito ya Swivuriso 3:5 lama nge: “Tshemba Yehovha hi mbilu ya wena hinkwayo naswona u nga titshegi hi ku twisisa ka wena n’wini.” Ku tlula kwalaho, xiyimo xa mina lexintshwa xi ndzi endle ndzi vona leswaku i yini leswi nga swa nkoka evuton’wini ni leswi tisaka ku eneriseka ka xiviri ni ku titwa u ri wa nkoka. A ka ha ri ni swo tala leswi ndzi nga swi endlaka enhlengeletanweni ya Yehovha. Ndzi sungule ku ma twisisa ku antswa marito ya Yesu lama nge: “Ku nyika swi tisa ntsako lowukulu ku tlula ku amukela.”—Mintirho 20:35.

Ku Hanya Vutomi Hi Ndlela Leyintshwa

Endzhaku ka loko ku kumeke leswaku ndzi ni vuvabyi lebyi, ndzi rhambiwe leswaku ndzi ya eka seminara le Madrid, laha Vakreste lava tiyimiseleke ku pfuna van’wana handle ko hakeriwa, va dyondzisiweke tindlela to endla leswaku ku va ni ntirhisano exikarhi ka madokodela ni vavabyi lava nga Timbhoni. Endzhaku, vatirhi lava va ku tirhandzela, va hleriwile va va Tikomiti to Vulavurisana ni Swibedlhele. Eka mina, seminara leyi yi fike hi nkarhi lowu faneleke. Ndzi kume ntirho-vutomi wo antswa, lowu wu nga ta ndzi endla ndzi kuma ku eneriseka ko tlula loku ku nga tisiwaka hi ntirho wihi kumbe wihi wa ku tihanyisa.

Eka seminara leyi hi dyondze leswaku Tikomiti to Vulavurisana ni Swibedlhele, leti ta ha ku sunguriwaka, a ti fanele ti endzela swibedlhele, ti vulavurisana ni madokodela ni vatirhi va swa rihanyo, hi xikongomelo xo endla leswaku ku va ni ntirhisano ni ku sivela swiphiqo. Tikomiti leti ti pfuna Timbhoni-kulobye leswaku ti kuma madokodela lama tiyimiseleke ku tshungula handle ko tirhisa ngati. Ina, tanihi leswi a ndzi nga tivi nchumu hi swa vutshunguri, milawu ya kona ni matirhelo ya le xibedlhele, a ndzi fanele  ndzi dyondza swo tala. Hambiswiritano, endzhaku ka seminara yoleyo, ndzi ye ekaya ndzi ri ni mianakanyo leyintshwa, ndzi langutele ku endla ntirho lowuntshwa lowu wu ndzi tsakisaka.

Ku Endzela Swibedlhele—Nchumu Lowu Enerisaka Swinene

Hambileswi vuvabyi bya mina a byi ndzi lamata hakatsongo-tsongo, vutihlamuleri bya mina tanihi xirho xa Komiti yo Vulavurisana ni Swibedlhele, byi ye byi engeteleka. Ndzi nyikiwa mudende wa vanhu lava lamaleke, hikokwalaho ndzi ni nkarhi wo tala wo endzela swibedlhele. Hambileswi minkarhi yin’wana a swi nga fambi kahle, maendzo lawa a ma olova naswona a ma veka mihandzu hi ndlela leyi a ndzi nga yi rindzelanga. Hambileswi se ndzi tirhisaka xitulu xa lava lamaleke, leswi a swi ndzi kavanyeti ngopfu. Xirho xin’wana xa komiti leyi ndzi nga eka yona, minkarhi hinkwayo xi famba na mina. Ku tlula kwalaho, madokodela ma swi toloverile ku vulavula ni vanhu lava fambaka hi switulu swa lava lamaleke, naswona minkarhi yin’wana ma vonaka ma yingiserisisa swinene loko ma xiya matshalatshala ya mina yo ma endzela.

Emalembeni ya khume lama hundzeke, ndzi endzele madzana-dzana ya madokodela. Man’wana ma tiyimisele ku hi pfuna to ho suka. Dok. Juan Duarte—dokodela wa ta vuhandzuri bya mbilu eMadrid, loyi a rhandzaka ku xixima ku navela ka muvabyi—u pfumele ku pfuna hi nkarhi wolowo. Ku sukela kwalaho, u endle vuhandzuri byo tlula 200, handle ko tirhisa ngati, eka vavabyi lava nga Timbhoni, lava humaka etindhawini to tala ta le Spain. Ku ta fikela sweswi, ma tele madokodela lama sunguleke ku endla vuhandzuri handle ko tirhisa ngati. Ku endza ka hina ka nkarhi ni nkarhi ku pfunilenyana, kambe xin’wana lexi nga endla leswaku ku va ni nhluvuko, i tindlela letintshwa to tshungula ni vuyelo lebyinene bya vuhandzuri lebyi nga tirhisiki ngati. Naswona ha tiyiseka leswaku Yehovha u katekise matshalatshala ya hina.

Lexi xi nga ndzi khutaza swinene, i ndlela leyi madokodela man’wana lama endlaka vuhandzuri bya mbilu, lama tirhaka ku tshungula vana, ma anguleke ha yona. Hi hete malembe mambirhi hi ri karhi hi endzela madokodela mambirhi ya vuhandzuri ni lava va tirhaka na wona. Hi va nyike minkandziyiso leyi hlamuselaka leswi madokodela man’wana ma swi endlaka emhakeni leyi. Matshalatshala ya hina ma veke mihandzu hi 1999 eNhlengeletanweni ya swa Vutshunguri, laha a ku vulavuriwa hi Vuhandzuri bya Mbilu eka Swihlangi. Madokodela mambirhi ya vuhandzuri—lawa a ma kongomisiwa hi dokodela rin’wana ra le Nghilandhi, leri tirhisanaka na wona—ma endle vuhandzuri lebyi tikaka swinene eka n’wana wa Mbhoni loyi nsiha wa yena lowu humesaka ngati embilwini, a wu lava ku lunghisiwa. * Ndzi tsake ni vatswari va n’wana loyi, loko un’wana wa vahandzuri a huma ekamareni ro endla vuhandzuri kutani a vula leswaku vuhandzuri byi fambe kahle ni leswaku va endla hi ku pfumelelana ni ku navela ka ndyangu lowu. Sweswi madokodela lama mambirhi ma tshama ma ri karhi ma amukela vavabyi lava nga Timbhoni, lava humaka etindhawini hinkwato ta le Spain.

Etimhakeni to tanihi leti, ndzi tsakisiwa swinene hi ku vona leswaku ndza va pfuna vamakwerhu va mina va Vakreste. Hi ntolovelo loko va tihlanganisa ni Komiti yo Vulavurisana ni Swibedlhele, va va va karhatekile swinene. Va fanele va endla vuhandzuri kambe madokodela ya le xibedlhele xa ka vona a ma swi lavi kumbe ma tsandzeka ku va tshungula handle ko tirhisa ngati. Hambiswiritano, loko vamakwerhu va kuma leswaku eka xiyimo xin’wana ni xin’wana lexi  lavaka vuhandzuri, ku ni vahandzuri lava nga ni ntirhisano laha eMadrid, ku karhateka ka vona ka hunguteka swinene. Ndzi tshame ndzi vona xikandza xa makwerhu un’wana xi cinca, a nga ha karhateki ngopfu, ntsena hi ku hi vona leswaku hi kona exibedlhele.

Ta Vaavanyisi Swin’we Ni Milawu Ya Vutshunguri

Emalembeni ya sweswinyana, swirho swa Tikomiti to Vulavurisana ni Swibedlhele, swi endzele vaavanyisi. Loko hi endza hi fika hi va nyika nkandziyiso lowu nge Family Care and Medical Management for Jehovah’s Witnesses, lowu endleriweke ku tivisa vanhu vo tano hi xiyimo xa hina malunghana ni ngati ni leswaku yi kona mirhi yo tshungula leyi nga tirhisiwaka ematshan’weni ya ngati. A ku ri ni xilaveko lexikulu xa leswaku hi endza, tanihi leswi enkarhini wolowo a swi tolovelekile eSpain leswaku vaavanyisi va pfumelela madokodela leswaku ma pompela ngati eka vavabyi hambiloko va nga swi lavi.

Tindhawu leti vaavanyisi va tirhelaka eka tona ta xiximeka, naswona eriendzweni ra mina ro sungula ndzi titwe ndzi nga ri nchumu loko ndzi ri karhi ndzi famba ephasejini hi xitulu xa mina xa vanhu lava lamaleke. Lexi nyanyiseke xiyimo hi leswi ndzi veke ni mhangu yitsongo, laha xitulu xi nga wa, xi ndzi cukumetela ehansi, ndzi ya nkhinsama hi matsolo. Vaavanyisi vo hlaya ni magqweta lama voneke xiphiqo xa mina, va tile va ta ndzi pfuna hi musa, kambe a ndzi khomiwe hi tingana.

Hambileswi vaavanyisi a va nga tiyiseki leswaku hi ta hi xivangelo xihi, vo tala va hi khome kahle. Muavanyisi wo sungula loyi ndzi n’wi endzeleke ana se a anakanyisisa hi xiyimo xa hina naswona u vule leswaku a nga tsakela ku tlhela a vulavula na hina. Eka riendzo ra hina leri landzelaka, u susumete xitulu xa mina, a ya na mina laha a tirhelaka kona kutani a yingiserisisa loko ndzi vulavula. Vuyelo lebyinene bya riendzo leri ro sungula, byi ve xikhutazo lexikulu eka mina ni le ka vatirhi-kulorhi leswaku hi hlula ku chava loku a hi ri na kona, kutani hi ku hatlisa hi sungule ku va ni vuyelo lebyinene lebyi engetelekeke.

Hi lembe rero, hi teke kopi ya nkandziyiso lowu nge Family Care hi wu nyika muavanyisi un’wana loyi a hi amukeleke hi malwandla ni loyi a tshembiseke leswaku u ta ri hlaya rungula leri. Ndzi n’wi nyike nomboro ya riqingho ra mina leswaku loko a hi lava hi xihatla a ta kota ku hi kuma. Endzhaku ka mavhiki mambirhi u ndzi bele riqingho a vula leswaku muhandzuri wa kwalaho u n’wi kombele leswaku a n’wi nyika mpfumelelo wo pompela ngati eka Mbhoni leyi faneleke yi endliwa vuhandzuri. Muavanyisi u hi byele leswaku u lava hi n’wi pfuna leswaku a ta endla xiboho lexi nga ta endla leswaku ku xiximiwa ku navela ka Mbhoni ko papalata ngati. A hi vanga ni xiphiqo xo kuma xibedlhele xin’wana, laha vahandzuri va endleke vuhandzuri lebyi humeleleke kahle, handle ko tirhisa ngati. Muavanyisi u tsakile loko a twa hi ta vuyelo lebyi naswona u  hi tshembise leswaku u ta kombela mpfuno lowu fanaka enkarhini lowu taka.

Loko ndzi ri karhi ndzi endzela swibedlhele, hakanyingi a ku ngheniwa ni le ka milawu ya vutshunguri, tanihi leswi a hi lava leswaku madokodela ma xixima timfanelo ta muvabyi ni ku xixima ripfalo ra yena. Xibedlhele xin’wana lexi hi tirhisanaka na xona eMadrid, xi ndzi rhambile leswaku ndzi nghenela khoso leyi dyondzisaka milawu. Khoso leyi yi endle leswaku ndzi swi kota ku byela madokodela yo tala malunghana ni vonelo ra hina leri sekeriweke eBibeleni. Sweswo swi ndzi pfune leswaku ndzi swi twisisa ku antswa swiboho swo tika leswi madokodela ma faneleke ma swi endla.

Un’wana wa lava va dyondzisaka khoso leyi, i Profesa Diego Gracia, loyi nkarhi na nkarhi a hlelaka khoso ya nawu ya madokodela lama vulavulaka Xipaniya, naswona sweswi i museketeri-nkulu wa mfanelo ya hina yo ala mpompelo wa ngati. * Ku hamba hi vonana na yena ku endle leswaku a rhamba vayimeri va rhavi ra le Spain ra Timbhoni ta Yehovha leswaku va ta hlamusela xiyimo xa hina, emahlweni ka swichudeni swa Profesa Gracia, leswi se swi thwaseke, leswi swin’wana swa swona swi tekiwaka swi ri madokodela lama nga ni vutshila swinene etikweni.

Ku Langutana Ni Vutomi Bya Siku Ni Siku

Ina, ntirho lowu, lowu enerisaka, lowu ndzi wu endlelaka vamakwerhu, a wu swi tlhantlhanga hinkwaswo swiphiqo leswi ndzi nga na swona. Vuvabyi bya mina byi ya byi nyanya. Hambiswiritano, lexi tsakisaka hileswaku byongo bya mina byi tirha kahle. Hikwalaho ka nsati wa mina ni jaha ra mina, lava va nga vileliki, ndza ha swi kota ku hetisisa vutihlamuleri bya mina. Handle ka mpfuno ni nseketelo wa vona, a ndzi nga ta swi kota. Ni swiambalo swinene a ndzi swi koti ku tiambexa. Ndzi tsakela ngopfu ku chumayela hi Migqivela ni jaha ra mina, Ismael, loyi a ndzi jikajikisaka hi xitulu xa mina, leswaku ndzi kota ku vulavula ni vanhu emitini ya vona. Naswona ndza ha swi kota ku endla mintirho ya mina evandlheni tanihi nkulu.

Ndzi ve ni minkarhi yo tika swinene emalembeni ya 12 lama hundzeke. Minkarhi yin’wana, loko ndzi vona ndlela leyi ndyangu wa mina wu yingayingaka ha yona hikwalaho ka vuvabyi bya mina, swa ndzi karhata swinene ku tlula ndlela leyi vuvabyi byi ndzi karhataka ha yona. Ndza swi tiva leswaku swa va tikela hambiloko va nga vuli. Mana wa nsati wa mina u love lembe rin’we na tata wa mina ku nga ri khale. Hi lembe rero ndzi sungule ku ka ndzi nga ha swi koti ku famba hi milenge, a ndzi boheka ku famba hi xitulu xa vanhu lava lamaleke minkarhi hinkwayo. Tatana loyi a hi tshama na yena ekaya ra hina, u dlayiwe hi vuvabyi byin’wana lebyi tsanisaka miri. Milagros, loyi a a n’wi hlayisa, a a twa onge u vona leswi swi nga ta humelela eka mina enkarhini lowu taka.

Hambiswiritano, lexi tsakisaka, ndyangu wa hina wu ni vun’we eka swiphiqo leswi hi langutanaka na swona. Ndzi lahlekeriwe hi xitulu xa ku va mufambisi-nkulu entirhweni ivi ndzi kuma xa swigulana, kambe vutomi bya mina bya antswa swinene sweswi hikuva ndzi heta nkarhi wo tala ndzi pfuna van’wana. Ku nyika swi nga ku hunguta ku xaniseka, naswona Yehovha u hetisisa xitshembiso xa yena xa leswaku u ta hi nyika matimba loko hi ma pfumala. Ku fana na Pawulo, ndzi nga vula ndzi tiyisile ndzi ku: “Eka swilo hinkwaswo ndzi ni ntamu hikwalaho ka loyi a ndzi nyikaka matimba.”—Vafilipiya 4:13.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 24]

Vonelo Ra N’wana Wakwe

Tatana u ndzi vekele xikombiso lexinene hi ku tiyisela ka yena ni hi langutelo rakwe lerinene, naswona ndzi titwa ndzi endla ntirho lowunene loko ndzi famba-famba na yena. Ndza swi tiva leswaku minkarhi yo tala a ndzi swi koti ku endla leswi ndzi rhandzaka ku swi endla. Sweswi ndzi le malembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi, naswona loko ndzi kurile, ndzi lava ku va xirho xa Komiti yo Vulavurisana ni Swibedlhele. Ndza swi tiva leswaku ku xaniseka i swa xinkarhana hilaha Bibele yi vulaka hakona ni leswaku ku ni vamakwerhu vo tala lava xanisekaka ku hi tlula.

[Bokisi leri nga eka tluka 24]

Vonelo Ra Nsati Wakwe

Tanihi wansati, ku tshama ni nuna loyi a khomiweke hi vuvabyi lebyi tsanisaka miri swa tika—emianakanyweni, emintlhavekweni ni le mirini. Ndzi fanele ndzi ringanisela eka leswi ndzi kunguhataka ku swi endla naswona ndzi fanele ndzi tiyimisela ku ka ndzi nga yi tekeli enhlokweni mivilelo yo karhi malunghana ni vumundzuku. (Matewu 6:34) Nilokoswiritano, ku hanya hi ku xaniseka swi nga endla munhu a va ni timfanelo letinene ngopfu. Vukati bya hina byi tiyile ku tlula eku sunguleni, naswona ndzi ni vuxaka lebyikulu na Yehovha. Mintokoto ya van’wana lava nga eka xiyimo lexi tikaka ku fana ni xa hina, yi ndzi tiyisile swinene. Ndzi ni ku eneriseka loku Julián a nga na kona hikwalaho ka vuyelo bya ntirho lowu a wu endlelaka vamakwerhu, naswona ndzi swi kotile ku vona leswaku Yehovha a nga hi tshiki hi ri hexe, hambiloko siku rin’wana ni rin’wana ri ta ni mintlhontlho ya rona.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Nsati wa mina i xikhutazo eka mina

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Loko ndzi vulavurisana na Dok. Juan Duarte, la endlaka vuhandzuri bya mbilu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Mina ni jaha ra mina hi tsakela ku tirha swin’we evutirhelini bya nsimu