Kumbi Mungasambiranji pa Vakuziziswa vo Yesu Wachitanga?

MUNGAZIZWA kuvwa kuti ŵanthu wo angulemba nkhani za mu Bayibolu zo zikonkhoska umoyu waku Yesu po wenga pacharu, akungagwiriskiyapu ntchitu cha mazu nga Chigiriki chakwambiriya ngakuti “vakuziziswa.” Mazu nga Chigiriki (dyʹna·mis) ngo nyengu zinyaki ngafwatulikiya kuti “vakuziziswa” ngang’anamuwa “nthazi.” (Luka 8:46) Mazu nga Chigiriki ngenanga ngangafwatulikiya so kuti ‘kufiska’ pamwenga so kuti “ntchitu zanthazi.” (Mateyu 11:20; 25:15) Kaswiri munyaki wangukamba kuti mazu nga Chigiriki ngenanga “ngakamba ukongwa ntchitu yanthazi yo yachitika ndipuso ko kwatuliya nthazi zo. Mwaviyo, pa vakuchitika ivi ngalongo ukongwa vo nthazi zaku Chiuta zichita.”

Mazu nganyaki nga Chigiriki (teʹras) kanandi ngafwatulikiya kuti “minthondwi” pamwenga “virwita.” (Yohane 4:48; Machitidu 2:19, Mazu Ghaku Chiuta) Mazu yanga ngalongo mo ŵanthu azukumiyanga. Kanandi, ŵanthu kweniso akusambira aku Yesu azizwanga ukongwa chifukwa cha ntchitu zanthazi zaku Yesu.—Mariko 2:12; 4:41; 6:51; Luka 9:43.

Mazu ngachitatu nga Chigiriki (se·meiʹon) ngo angungagwiriskiya ntchitu pakukonkhoska vakuziziswa vaku Yesu, ngang’anamuwa “visimikizu.” Kaswiri munyaki zina laki Robert Deffinbaugh wangukamba kuti mazu yanga “ngalongo ukongwa vo vakuziziswa venivi vamiyanga.” Iyu wangukamba so kuti: “Chisimikizu ntchakuziziswa cho chilongo uneneska wakukwaskana ndi Ambuya Yesu.”

Kumbi Wenga Waka Uryarya Pamwenga Vachitikanga ndi Nthazi Zaku Chiuta?

Bayibolu likukambapu cha kuti Yesu wachitanga vinthu mwauryarya pamwenga mwamasalamusi kuti wakondwesi waka ŵanthu. Kweni likamba kuti vakuziziswa vaki valongonga “nthazi zikulu zaku Chiuta.” Venivi ndivu nadi vinguchitika Yesu wati watuzga chiŵanda mwa mnyamata munyaki. (Luka 9:37-43) Kumbi Chiuta Wanthazizosi yo wakambika kuti “nthazi zaki zikulu” wangatondeka kuchita vakuziziswa venivi? (Yesaya 40:26) Wangatondeka cha!

Mumabuku nga Uthenga Wamampha musanirika vakuziziswa pafufupi 35 vo Yesu wanguchita. Kweni viziŵika cha kuti iyu wanguchita vakuziziswa vilinga vosi pamoza. Mwakuyeruzgiyapu, lemba la Mateyu 14:14 likamba kuti: “[Yesu] wanguwona chigulu cha ŵanthu ndipu wanguŵalenge lisungu kweniso wanguchizga wo atamanga.” Kweni yapa Bayibolu likamba cha kuti mbanthu alinga wo atamanga wo Yesu wanguŵachizga.

Ntchitu zanthazi zenizi zalongonga kuti vo Yesu wakambanga kuti iyu ndi Mesiya kweniso Mwana waku Chiuta, vauneneska nadi. Malemba ngalongo kuti Chiuta ndiyu wangupaska Yesu nthazi kuti wachitengi vakuziziswa. Mwakuyeruzgiyapu, wakutumika Paulo wangukamba kuti Yesu “wenga munthu yo Chiuta wangukulongoni pakweru kuporote mu ntchitu zanthazi, vakuziziswa ndipuso visimikizu vo Chiuta wanguchita pakati pinu nge mo yimwi mwaŵeni muziŵiya.” (Machitidu 2:22) Nyengu yinyaki, Peturo wangukamba kuti “Chiuta wangumusankha [Yesu] ndi mzimu wakupaturika kweniso nthazi ndipu iyu wangwenda mucharu chosi kuchita vinthu vamampha kweniso kuchizga ŵanthu wosi wo akandirizgikanga ndi Dyaboli chifukwa Chiuta wenga nayu.”—Machitidu 10:37, 38.

Vakuziziswa vo Yesu wachitanga vakoliyananga ukongwa ndi uthenga waki. Lemba la Mariko 1:21-27 likonkhoska vo ŵanthu anguchita ŵati avwa uthenga waku Yesu ndipuso ŵati awona vakuziziswa vaki. Mwakuyeruzgiyapu, pa Mariko 1:22 pakamba kuti “ŵanthu anguzizwa ukongwa ndi mo wasambiziyanga,” ndipu pa Mariko 1 vesi 27 palongo kuti ŵanthu “anguzizwa” iyu wati watuzga chiŵanda. Ntchinthu zanthazi zaku Yesu kweniso uthenga waki, vipereka ukaboni wanthazi wakuti iyu ndi Mesiya.

Yesu wakambanga waka pamulomu cha kuti iyu ndi Mesiya. Kweni vakuziziswa vo wachitanga chifukwa cha nthazi zo Chiuta wangumupaska, valongonga ukaboni wakuti iyu ndi Mesiya nadi. Ŵanthu ŵati ayamba kukayikiya udindu waki, Yesu wangumuka mwachiganga kuti: “Nde ndi ukaboni ukulu ukongwa kuluska waku Yohane [M’batizi], pakuti ntchitu zo Ada akundipaska kuti ndifiski, ntchitu zenizi zo ndichita, ndizu zipereka ukaboni wakuti Ada ndiwu akundituma.”—Yohane 5:36.

Ukaboni Wakuti Yesu Wachitanga Nadi Vakuziziswa

Kumbi tingasimikiza wuli kuti Yesu ndiyu nadi wachitanga vakuziziswa? Wonani nganyaki mwa maukaboni ngo ngalongo kuti wanguchita nadi vakuziziswa.

Pakuchita vakuziziswa venivi Yesu wakhumbanga kujitchukisa cha. Iyu wawonesesanga kuti asani wachita chakuziziswa, Chiuta ndiyu wapaskikengi ulemu kweniso unkhankhu. Mwakuyeruzgiyapu, wechendachizgi munthu munyaki wambula kuwona, Yesu wangukamba kuti wachitengi chakuziziswa chenichi “kuti ntchitu zaku Chiuta ziwoneke mwaku iyu.”—Yohane 9:1-3; 11:1-4.

Mwakupambana ndi ŵanthu wo achita vamasenga kweniso vamasalamusi, Yesu wakuchitapu vinthu mwauryarya cha pamwenga kugwiriskiya ntchitu nyanga ndipuso kuchita mwambu unyaki wapade. Iyu wangugwiriskiyapu ntchitu vinthu vachilendu cha vo ŵanthu akamba kuti vakupaturika. Mumalu mwaki, wonani vo Yesu wanguchita pakuchizga ŵanthu ŵaŵi achibulumutiya. Bayibolu likamba kuti, “Chifukwa cha lisungu, Yesu wangukwaska masu ngawu, ndipu nyengu yeniyo angwamba so kulereska ndipu angumulondo.” (Mateyu 20:29-34) Nge po tawone, pengavi mwambu wewosi wapade, pamwenga kunenere kwekosi yapa. Yesu wachitiyanga vakuziziswa vaki pakweru, ndipu kanandi chigulu cha ŵanthu chawonanga. Iyu wagwiriskiyanga ntchitu vinthu vinyaki vapade cha pamwenga ŵanthu anyaki kuti amuwovyi. Kweni mwakupambana ndi venivi, vakuziziswa vo vichitika mazuŵa nganu vingakonkhoskeka cha kuti achita wuli.—Mariko 5:24-29; Luka 7:11-15.

Nyengu zinyaki Yesu wawonganga ŵanthu wo waŵachitiya chakuziziswa chifukwa cha chivwanu chawu. Kweni Yesu watondekanga cha kuchitiya munthu chakuziziswa chifukwa chakuti munthu yo walivi chivwanu. Mwakuyeruzgiyapu, po wenga ku Kaperenawo ku Galileya, “ŵanthu angwamba kuza kwaku iyu ndi ŵanthu anandi wo ŵenga ndi viŵanda; ndipu wanguvituzga mwakukamba ŵaka mazu ndipuso wanguchizga wosi wo atamanga.”—Mateyu 8:16.

Yesu wachitanga vakuziziswa kuti wakondwesi waka ŵanthu cha, kweni kuti wawovyi ŵanthu kuti asaniyi vinthu vakukhumbika ukongwa. (Mariko 10:46-52; Luka 23:8) Ndipuso Yesu wachitanga vakuziziswa kuti wasaniriyepu phindu cha.—Mateyu 4:2-4; 10:8.

Kumbi Mabuku nga Uthenga Wamampha Tingangagomezga?

Mabuku nganayi nga uthenga wamampha ndingu ngatitiwovya kuziŵa vakuziziswa vo Yesu wanguchita. Tiyeni tiwoni vifukwa vakuvwika vo tingagomezge kuti mabuku ngenanga ngakamba vauneneska pa nkhani yakukwaskana ndi vakuziziswa vaku Yesu.

Nge po tawone kali, Yesu wachitiyanga pakweru vakuziziswa vaki ndipu ŵanthu anandi awonanga. Mabuku nga Uthenga Wamampha nganyaki ngakulembeka anyaki mwa ŵanthu wo awonanga vakuziziswa venivi ŵeche ndi umoyu. Pakukhumba kulongo kuti mabuku nga Uthenga Wamampha ngakuthembeka, buku linyaki likamba kuti: “Asani munthu wangamba mulandu wo akulemba mabuku nga uthenga wamampha kuti akugozga ukongwa kweniso akulemba vakuziziswa vaboza ndi chilatu chakuti akopi waka ŵanthu, mbwenu munthu yo ndi murunji cha. . . . Chifukwa ŵanthu wo akulemba mabuku yanga akulemba uneneska.”—The Miracles and the Resurrection.

Ayuda wo asuskanga Chikhristu akukambapu cha kuti nkhani za vakuziziswa zo zikulembeka mumabuku nga Uthenga Wamampha zaboza. Kweni yiwu akayikiyanga waka ko kwatuwanga nthazi zakuchitiya vakuziziswa venivi. (Mariko 3:22-26) Kweniso akususka wo ŵengapu pavuli pa ŵanthu ŵenaŵa, nawu akutondeka kususka vakuziziswa vaku Yesu. Kweniso mu vyaka va m’ma 100 ndipuso 200 C.E., penga mabuku ngo ngakonkhoskanga vakuziziswa vaku Yesu. Yapa viwoneke limu kuti te ndi vifukwa vakuvwika vakugomezge kuti nkhani zo ze mumabuku nga Uthenga Wamampha zo zikamba vakukwaskana ndi vakuziziswa vaku Yesu zauneneska.

Munthu Yo Wanguchita Vakuziziswa Venivi

Vakuziziswa vaku Yesu vingatisambiza vinandi. Mwaviyo tikhumbika kuwona vinandi kuluska kumuka fumbu lakuti kumbi Yesu wanguchita nadi vakuziziswa? Nkhani za mumabuku nga Uthenga Wamampha zo zikonkhoska ntchitu zanthazi zaku Yesu, zilongo kuti iyu wenga munthu walisungu ndipuso waŵanaŵaniyanga ŵanthu.

Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani nkhani ya munthu wamakhati yo wanguŵeyere Yesu kuti: “Asani mukhumba, munganditowesa.” Yesu “wanguchita chitima,” wangutambasuwa janja laki ndi kuko munthu wamakhati ndipu wanguti: “Ndikhumba! Towa.” Munthu yo wanguchira nyengu yeniyo. (Mariko 1:40-42) Yapa Yesu wangulongo kuti chifukwa cha kukwaskika, wangugwiriskiya ntchitu nthazi zo Chiuta wangumupaska kuti wachiti chakuziziswa.

Ntchinthu wuli chinguchitika Yesu wati wakumana ndi ŵanthu wo angupinga nyifwa kutuwa mutawuni ya Nayini kuluta kumasanu? Munyamata yo wangutayika wenga mwana yumoza pe wa ama anyaki wo ŵenga choko. Yesu wati wawona ama wo, ‘wanguchita chitima’ ndipu wangundere pafupi ndi kuŵakambiya kuti: “Lekani kuliya.” Pakumaliya, iyu wanguŵayuskiya mwana wawu.—Luka 7:11-15.

Vakuziziswa vaku Yesu vititisambiza kuti iyu ‘wachitiyanga chitima’ ŵanthu ndipu wachitangapu kanthu kuti waŵawovyi. Vakuziziswa venivi ndi mbiri waka cha, vazamuchitika so. Lemba la Aheberi 13:8 likamba kuti: “Yesu Khristu wasintha cha, zana, msanawale ndipuso muyaya.” Sonu iyu walamuliya nge Fumu kuchanya, ndipu ngwakunozgeka kugwiriskiya ntchitu nthazi zo wakupaskika ndi Chiuta kuti wachiti vakuziziswa kuphara vo wanguchita we pacharu. Pambula kuswera yapa, Yesu wagwiriskiyengi ntchitu nthazi zenizi kuti wachizgi ŵanthu akuvwiya. Akaboni aku Yehova mbakunozgeka kukusambizani kuti muziŵi vinthu venivi vo vichitikengi kunthazi.

[Chithuzi]

Vakuziziswa vaku Yesu valongonga “nthazi zikulu zaku Chiuta”

[Chithuzi]

Yesu waŵachitiyanga lisungu ŵanthu