Civir Yehova a Ishima i Jighilii!
“TERE, shi umbur er m zende sha ishigh Yough sha mimi a ishima i jighilii, shi m er akaa a dedoo sha ashe a Ou kpaa yô.”—2 UTOR 20:3.
ATSAM: 36, 54
1-3. Inja i ishember i civir Yehova “a ishima i jighilii” la ér nyi? Tese ikyav.
SE CII se yina, nahan ka se er kwaghbo ashighe agen. Kpa kwagh gema er doo yô, ka sea er kwaghbo kpa sea gema ishima shi sea va hen Yehova a iyolhiden a mi ijime yô, a “or se iyev sha asorabo ase ga,” sha ci u naagh ku Yesu ku ipaan kura. (Ps. 103:10) Nahan kpa, aluer se soo ser Yehova a lumun a mcivir wase hanma iyange yô, gba u se “civir Un a ishima i môm,” er Davidi kaa a Solomon nahan. (1 Kron. 28:9) Er se lu uumace mba yinan yô, se er kwagh ne nena?
2 Kwagh u una wase se u eren kwagh ne yô, ka u tôôn kwagh u Tor Asa la karen sha kwagh u Tor Amashia la. Ator a ken Yuda ne er kwagh u vough sha ishigh ki Yehova, kpa Asa yô, civir Yehova a ishima i jighilii. (2 Kron. 15:16, 17; 25:1, 2; Anz. 17:3) Ator ne cii yina, nahan ashighe agen a er kwaghbo. Nahan kpa, Asa yô, undu igbenda i Aôndo ga, sha ci u civir Aôndo a “ishima i môm.” (1 Kron. 28:9) Amashia di yô, civir Yehova “sha ishima i môm ga.” Yange za hembe mbaihyomov mba Aôndo ityav kera yô, a hide a mbaaôndo mba ior mbara gba va civir ve.—2 Kron. 25:11-16.
3 Inja i u civir Aôndo “a ishima i jighilii” yô, ka u eren un tom gbem sha won. Ashighe kpishi Bibilo ka ia ter ishember i “ishima” la yô, i ôron kwagh u or wase u kimi la. Kwagh ne wa asaren a nan man mhen u nan man mlu u nan man aeren a nan man tahav mbu nan man akaa a mgbeghan nan la, kua akaa a nan soo u eren la cii ker. Sha nahan yô, or u nan lu civir Yehova a ishima i nan cii la, nan civir un sha ikparashe ga. Se di ye? Er se lu uumace mba yinan nahan kpa, aluer se za hemen u civir Aôndo sha mimi, ka sha ikparashe ga yô, se lu civir Aôndo a ishima i môm.—2 Kron. 19:9.
4. Ka nyi se lu timen sha mi hegene?
4 Aluer se time sha kwagh u Asa man ator agen a ken Yuda, er Yehoshafati man Hesekia kua Yoshia mba ve civir Aôndo sha ishima i môm la yô, se kav inja i kwagh u a lu u civir Aôndo a ishima i môm la wang. Ashighe agen ator a anyiin ne cii a er akaabo, nahan kpa Aôndo lumun a. Aôndo nenge ér ve civir un a ishima i jighilii sha ci u nyi, man se dondo ikyav ve la nena?
ISHIMA I ASA “LU VOUGH SHA ISHIGH KI TER”
5. Shighe u Asa hingir tor la, a er nyi?
5 Asa lu tor u sha utar ken Yuda, zum u ikwe pue i tartor u Iserael i ken imbusutarimese, pav yem kwagh u i la. Yange bee a akombo a civir shi zenda nomso mba lun inja er ior Mbasodom la ken tar na kera. Shi yange dugh ngô na u tamen Maaka “nagbaa kera, gadia a er eev mbu ndôhôr ishima.” (1 Utor 15:11-13) Kwagh ugen yô, Asa taver ior ishima ér ‘ve̱ ker TER Aôndo, ve wa atindiakaa a na ikyo kua uiniezwa nav kpaa.’ Sha mimi yô, Asa sue mcivir u mimi je zua ga!—2 Kron. 14:4.
6. Shighe u Mbakushi va kase Yuda la, Asa er nena?
6 Yehova yange ver Yuda doo doo, nahan lu ken bem ken atô u anyom pue a hiihii a Asa tema tor la. Yange Sera Orkushi va a ushoja 1,000,000 man akekeautya 300 u va tan ityav sha Yuda. (2 Kron. 14:1, 6, 9, 10) Nahan Asa er nena? Yange suur sha Yehova a ishima i môm. (Ôr 2 Kroniku 14:11.) Aôndo ungwa msen u Asa er la, nahan wase un hemba ikyumutya i Mbakushi la ityav gburu gburu. (2 Kron. 14:12, 13) Yange ator a Mbaiserael aa kera civir Yehova sha mimi ga je kpa, Yehova a wase ve u hemban mbaihyomov vev ityav sha ci u iti na. (1 Utor 20:13, 26-30) Kpa Asa yô, suur sha Aôndo, nahan Yehova ungwa msen na la. Nahan cii kpa, sha ashighe agen yô, Asa er kwagh sha inja ga. Ikyav i tesen yô, yange undu Yehova za yila tor u Shiria ér a va wase un ityav. (1 Utor 15:16-22) Er Asa er kwagh nahan cii kpa, Aôndo nenge ér ishima na “lu vough sha ishigh ki TER sha ayange a uma na cii.” Se dondo ikyav i Asa sha u eren kwagh u vough nena?—1 Utor 15:14.
7, 8. U fatyô u dondon ikyav i Asa la sha u civir Yehova nena?
7 Gba u hanma wase cii nana tôv ishima i nan nana fa aluer ngi jighilii hen Yehova yô. Pine iyol you wer: ‘M kange ishima u eren kwagh u a doo Yehova shi paan mcivir u mimi iyol shi wasen ior nav u palegh aeren a bo kpa?’ Nenge er Asa yange kange ishima tsung cii ve za dugh ngô na Maaka, “nagbaa” kera yô! Alaghga tsô u fa or u nan eren kwagh er Maaka nahan ga, kpa ashighe agen kwagh una va due, u a gba u u lu a ishimatseen er Asa nahan yô. Ikyav i tesen yô, tôô ase wer or u hen tsombor wou shin ijende you i ishima ishima er isholibo, kpa nan venda u geman ishima, nahan i dugh nan ken tiônnongo kera. U fatyô u eren kwagh sha ishimataver sha u palegh nan kpa? Ishima you ia mgbegha u u eren nyi?
8 Shighe u u tagher a ahendan a a lu inja er a gande u agee ken inya je kpa, u fatyô u suur sha Aôndo a ishima i jighilii, er Asa nahan. Alaghga a naha u tar shin a hii u sha makeranta sha ci u u ngu Orshiada u Yehova yum! Shin alaghga mba u eren tom vea ve la vea naha u tar sha ci u ka u tôô ian ayange agen wer u za er akaa a ken jijingi shin u lumun tom u eren zan zan kurun tugh ga yum. Aluer u tagher a imba mlu ne yô, er msen hen Aôndo er Asa nahan. Suur sha Yehova a ishima i môm, shi za hemen u eren kwagh u u fe wer ka u vough la. Umbur wer Aôndo yange wase Asa, nahan we kpa Una wase u.
9. Se tese ser se mba a ishima i jighilii shighe u se lu pasen kwagh la nena?
9 Mbacivir Aôndo ka ve er kwagh i hemba di u henen sha kwagh ve ayol a ve tseegh la. Asa yange sue mcivir u mimi. Se kpa, ka se wase mbagenev u ‘keren TER.’ Nenge er a saan Yehova iyol tsung shighe u se er mbawanndor a vese man mbagenev kwagh Na sha ci u un doo se ishima sha mimi, shi kwagh u mlu u ior u ken hemen la gba se ishima sha mimi yô!
YEHOSHAFATI KER YEHOVA
10, 11. U fatyô u dondon ikyav i Yehoshafati la nena?
10 Wan u Asa, Yehoshafati yange ‘za hemen u zenden sha gbenda u ter na Asa.’ (2 Kron. 20:31, 32) Yange er kwagh ne nena? Yehoshafati taver ior ishima ér ve ker Yehova er ter na nahan. Yange er kwagh ne sha u tindin ior ken agar a Yuda cii ér ve za tese ior “ruamabera u atindiakaa a TER.” (2 Kron. 17:7-10) Shi za hen haregh u imbusutarimese i tartor u Iserael, kar yem tar u iwoogh u Eferaim la je kpaa, sha u una “hire a ve hen TER” yô. (2 Kron. 19:4) Yehoshafati lu tor “u a ker TER a ishima na i môm” yô.—2 Kron. 22:9.
11 Se cii se fatyô u eren zegetom u tesen ior u Yehova a ne se nyian la. Ka awashima wou u tesen mbagenev Mkaanem ma Aôndo hanma uwer, sha er u nôngo u mgbegha ve, ve va civir Aôndo kpa? Aluer u nôngo kwagh yô, Aôndo una ver iniôngon you la, nahan u fatyô u hiin Bibilo i henen a or. Ka kwagh u ka u sôn Aôndo la kpa? U kange ishima u eren kwagh ne, je yô, ka u na shighe u ma u tee u eren akaa a ou la sha er u er tom ne kpa? Shi er Yehoshafati yem hen haregh u Eferaim za wase ior ve hide ken mcivir u mimi nahan, se kpa se fatyô u wasen mba ve ver ken jijingi la. Kwagh u seer yô, mbatamen mba ken tiônnongo ka ve sôr ian ve za nenge a ior mba hen haregh u tiônnongo ve, mba i dugh ve ken mimi kera, kpa alaghga ve de asorabo a ngise ve er la, nahan ve na ve iwasen.
12, 13. (a) Shighe u yange i va sha u va tan ityav sha Yuda la, Yehoshafati er nena? (b) Gba u se dondo ikyav i Yehoshafati la sha ci u nyi?
12 Zum u ikyumutya i ageegh va sha u va tan ityav sha Yuda la je kpa, Yehoshafati za hemen u suur sha Yehova, vough er ter na Asa nahan. (Ôr 2 Kroniku 20:2-4.) Yange cier Yehoshafati iyol! Nahan kpa, “a ver ishima sha u keren TER.” Ken msen u er a iyolhiden a mi ijime la, a pase sha mimi wener, ior nav “mba a agee sha ikpelaior i vesen” la ga, shi un vea ior nav cii ve fa kwagh u vea er ga. Yange suur sha Yehova vangertiôr, nahan kaa ér: “Ashe ase nga sha a We.”—2 Kron. 20:12.
13 Ashighe agen alaghga se kpa se fa kwagh u se er ga, shi mciem ma a gba se iyol je kpaa, er Yehoshafati nahan. (2 Kor. 4:8, 9) Kpa umbur msen u Yehoshafati er ken igbar la. Yange pase wang er lu un vea ior nav cii ken ishima la, kua er agee yina ve la kpaa. (2 Kron. 20:5) Gba u mbayaav vea dondo ikyav i Yehoshafati la sha u suur sha Yehova ér a na ve agee a nôngon a zayol u ve tagher a mi la. Kunya u de ker u u eren imba msen ne sha ato a mba hen tsombor wou ga. U er nahan yô, vea nenge er u suur sha Yehova yô. Aôndo yange wase Yehoshafati, nahan we kpa una wase u.
HESEKIA ZA HEMEN U EREN KWAGH U DEDOO
14, 15. Hesekia yange tese ér un suur sha Yehova vangertiôr nena?
14 Kwagh u Hesekia yange kaha a u Yehoshafati la. Yange gba u Hesekia una palegh ieren i ter na i civir akombo la ve una hingir tor u ‘varen a TER’ ye. Hesekia “vihi ajiir a taven sha la kera, a hembe mtôm ma awenem, a gber Asherim kera; shi a hembe iyô i togula i Mose lu er,” i ior gema civir hen shighe ne la. Yange suur sha Yehova vangertiôr, nahan a ‘za hemen u wan atindi a TER na Mose la ikyo.’—2 Utor 18:1-6.
15 Zum u Ashiria, u lu tahav mbu tar cii sha shighe na la va kase Yuda shi lu kaan ér una tim Yerusalem la je kpa, Hesekia suur sha Yehova vangertiôr. Tor u Ashiria, Senakeribi, laha Yehova shi anger Hesekia sha u a kende ave sha ér kwagh hemba un. Nahan kpa, Hesekia pase sha ishima na i môm ken msen er un suur sha tahav mbu Yehova a lu a mi u yiman ior nav la yô. (Ôr Yesaia 37:15-20.) Aôndo ungwa msen na la, nahan tindi ortyom va wua Mbashiria iorov 185,000.—Yes. 37:36, 37.
16, 17. U fatyô u dondon ikyav i Hesekia la nena?
16 Shighe kar yô, Hesekia gba angev je lu nôngon ku. Tsô a zamber a Yehova ér a umbur er un civir un sha mimi yô, nahan a wase un. (Ôr 2 Utor 20:1-3.) Ruamabera wase se se kav er sha shighe wase ne se fatyô u veren ishima ser Aôndo a bee se angev sha ivande shin a seer se ayange ga yô. Nahan kpa, hanma wase nana fatyô u kaan a Yehova ken msen, er Hesekia nahan ér: “M zende sha ishigh Yough sha mimi a ishima i jighilii.” U na jighjigh wer, Yehova una fatyô u suen we shi a kegh iyol u wasen we shighe u u lu sha gambe wou u uange la je he?—Ps. 41:3.
17 Aluer se gbidye kwar sha ikyav i Hesekia la yô, alaghga se nenge ser gba u se palegh ma kwagh u a lu yangen se u lun a Aôndo kôôsôô shin a lu danen se u civir un sha mimi la. Jighilii yô, zum u se ze sha Intanet yô, doo u se civir ior mbagenev, er ior mba ken tar ve eren la ga. Sha mimi yô, alaghga ka i doo Mbakristu mbagenev u lamen vea tsombor ve shin azende a ve a kôôsôô sha Intanet. Nahan kpa, mbagenev kpishi ken tar ne ka ve er tom a Intanet i za kar ikyaa inya, ve dondon nomso man kasev mba ve fe ve cuku tsô kpaa ga yô. Shin ka ve vihi shighe kpishi u kenger ufoto gayô ôron akaa a i nger sha kwagh u ambaaior la yô. Aluer se de ieren i ikyoo ga ne i ya tor ken a vese yô, kwaghbo una tser se. Orkristu nana fatyô u moron iyol je kpaa, sha ci u ior kpishi soo ufoto shin akaa a nan nger sha Intanet la, gayô ishima ia vihi nan ker, aluer ior kera soo ufoto shin akaa la ga yô. Luun er apostoli Paulu shin Akula vea Prishila yem veren ufoto sha Intanet shin dondon orgen u nan civir Yehova ga nahan, ma u nenge ve nena? Bibilo kaa ér Paulu yange “wa iyol sha kwaghôron” u Aôndo. Shi i kaa ér Prishila man Akula yange ve er tom a shighe ve sha u seer bughun mbagenev “gbenda u Aôndo wanger wanger.” (Aer. 18:4, 5, 26) Se fatyô u pinen ayol a ase ser: ‘Ka m palegh u civir uumace shin vihin shighe wam kpishi sha akaa a a lu a ikyoo ga yôô?’—Ôr Mbaefese 5:15, 16.
YOSHIA ZA HEMEN U WAN ATINDI A YEHOVA IKYO
18, 19. Ka sha igbenda i nyi nahan u soo wer u lu er Yoshia nahana?
18 Tor Yoshia u lu wan u wan u wan u Hesekia la kpa, yange kange ishima u zan hemen u wan atindi a Yehova ikyo “a ishima na cii.” (2 Kron. 34:31) Shighe u lu anyom pue kar la, “a hii u keren Aôndo u ter na Davidi,” maa va nyer anyom 20 yô, hii u been a ieev mbi civir ken Yuda kera. (Ôr 2 Kroniku 34:1-3.) Yoshia lu a ishimatseen sha u eren kwagh u doon Aôndo, hemba ator agen ken Yuda kpishi yem zende zende. Nahan kpa, mba va zough a Tindi u Mose, u alaghga lu Mose nger sha uwegh nagh la, shi mba er un Yoshia ongo yô, a nenge ér gba u una hemba eren ishima i Aôndo cii. Shi taver mbagenev kpa ishima ér ve civir Yehova. Sha nahan yô, sha ayange a Yoshia lu uma la cii, ior “de u dondon TER [ga].”—2 Kron. 34:27, 33.
19 Doo u agumaior aa hii u keren Yehova shighe u a lu iyev la je, er Yoshia nahan. Alaghga tsô, lu Tor Manase u gema ishima la tese Yoshia kwagh u mhôônom ma Aôndo ye. Agumaior, lu nen kôôsôô a mbaganden mba jighjigh mba hen tsombor wen man mba ken tiônnongo la, sha er ne fa er Yehova a lu eren a ve doo doo yô. Shi umbur nen ner, Ruamabera u yange i ôr Yoshia ungwa la kôr un ken ishima, nahan kwagh ne mgbegha un u eren kwagh u ungwa la. Aluer ne kpa ne mba ôron Mkaanem ma Aôndo yô, kwagh ne una fatyô u mgbeghan ne u eren kwagh u una seer van ne a msaanyol shi una taver ikyar i ne ye vea Aôndo la, shi una mgbegha ne u wasen mbagenev u keren Aôndo kpaa. (Ôr 2 Kroniku 34:18, 19.) Shi aluer ne mba henen Bibilo yô, kwagh ne una fatyô u wasen ne u nengen a igbenda i ne fatyô u seer civir Aôndo yô. Ne eren nahan cii yô, nôngo nen kpoghuloo, er nen kwagh er Yoshia nahan.
CIVIR YEHOVA A ISHIMA I JIGHILII!
20, 21. (a) Ka nyi ator a anyiin a se tim sha kwagh ve la cii eree? (b) Se lu timen sha nyi ken ngeren u dondon nee?
20 U zua a iwasen ken kwagh u ator a Yuda a anyiin a yange civir Yehova a ishima i jighilii, a se hen kwagh u a la kpa? Ve lu a ishimatseen sha u eren ishima i Aôndo shi ve er ishima na a uma ve cii. Yange ve za hemen u eren ishima i Aôndo, kua sha ashighe a ve tagher a mbaihyomov mba ageev la je kpaa. Kwagh u hemban cii je yô, awashima ve u civir Yehova la lu u mimi.
21 Er se va nenge ken ngeren u dondon ne nahan, ator a anyiin a se tim sha kwagh ve la cii, yange ve er akaabo agen. Nahan kpa, zum u Yehova u a fe kwagh u a lu or ken ishima la tôv ishima ve yô, a nenge er ishima ve lu jighilii sha a na yô. Se kpa se yina. Nahan Yehova ka una tôv ishima yase yô, a kure ikyar ér se mba civir un a ishima i jighilii je he? De se lam nen sha ikyaa ne ken ngeren u dondon ne.
