Ua Fesili Mai Talavou

E Faapefea Ona Fesagaʻia Omiga i le Aʻoga?

“E lē faapea a oo ina matua ona faaitiitia lea o omiga i le aʻoga—pau le mea ua sui o le māfuaaga o omiga.”—Simi, mai Niu Sila. *

“O le tele naʻuā o omiga i le aʻoga, e oo mai ai ma loʻu fia tagi toe fia ee i le taimi e tasi.”—Sarona, mai Amerika.

PO O iā te oe le lagona e lē malamalama ou mātua i omiga o loo e fesagaʻia i le aʻoga? Atonu e fai atu ou mātua e leai ni ou omiga ona e te lē o totogia se aitalafu, pe fafagaina le aiga, ma taumafai e faafiafia pule i galuega. Ae atonu e te manatu ua tutusa lava le faigatā o omiga i le aʻoga ma omiga o ou mātua—pe sili atu foʻi.

E oo lava i le malaga atu i aʻoga ma toe foʻi mai, e iai lava popolega. O Tara, e nofo i Amerika, ma fai mai o ia, “E tele ina tupu misa i le pasi a le aʻoga. Ona faatū lea o le pasi e le avepasi, ma ō uma i fafo le pasese. E ʻafa itula pe sili atu e matou te tuai ai.”

Ae ā pe a taunuu i le aʻoga, pe e faaitiitia ai omiga? Leai! Atonu ua oo iā te oe mea o loo faamatalaina i lalo.

O omiga e ala mai faiaʻoga.

“E manaʻo le faiaʻoga ia maualuluga oʻu togi, ma ou te popole ona o loʻu manaʻo ia latou fiafia mai.”—Sana, mai Fiti.

“E uunaʻi e faiaʻoga tamaiti ia lelei i le aʻoga, aemaise lava pe afai e poto le tamaitiiti. E tele uunaʻiga ma omiga mai faiaʻoga ina ia matou lelei.”—Aperila, mai Amerika.

“E tusa lava po ua iai ou sini lelei i le olaga, ae ua pei oe o se tagata lē aogā i faiaʻoga, pe a e lē saʻilia sini e latou te mananaʻo e te ausia.”—Naomi, mai Amerika.

Ua faapefea ona aafia oe i omiga mai faiaʻoga?

 Omiga mai isi tamaiti.

“I aʻoga maualuluga, ua tele atu le saʻolotoga o tamaiti aʻoga, ma ua sili foʻi ona faatautee i pulega. E lē fia masani iā te oe pe a e lē auai i a latou mea e fai.”—Kevin, mai Amerika

“O aso uma lava ou te fesagaʻi ai ma tofotofoga e inu ʻava ma fai feusuaʻiga. E faigatā lava ona teena i nisi taimi.”—Arona, mai Niu Sila.

“Talu ona atoa loʻu 12, ua sili ona faaosoosoina aʻu ia fai saʻu uō tama. E fesili uma mai tamaiti i le aʻoga, ‘O afea e fai ai sau uō?’”—Alexandria, mai Amerika.

“Na faaosoosoina aʻu e ma te eva ma se isi tama. Na ou musu, ma na fai mai o aʻu o se teine e fia alu i isi teine. O le taimi lenā e na o le 10 oʻu tausaga!”—Christa, mai Ausetalia.

Ua faapefea ona e afāina ona o omiga mai isi talavou?

Omiga ona o lou popole i manatu o lau vasega i ou talitonuga faalotu.

“E lē faigofie ona faamatala ou talitonuga i tamaiti o lau vasega, ona e te lē o iloa po o ā o latou manatu o le a iai e uiga iā te oe. Ua e popole ona neʻi faapea tamaiti, e ese lava oe ia.”—Carol, mai Hawaii.

“I aʻoga tulagalua ma aʻoga maualuga, e faaaogā e tamaiti fualaau faasāina, e fai feusuaʻiga, ma inu ʻava. E lagona ai lava le popole ona e te lē manaʻo e ula mai isi faapea e ese lava oe, ona ua e ola e tusa o taʻiala a le Tusi Paia.”—Susana, mai Amerika.

Ua faapefea ona e afāina ona o mataupu e aafia ai ou talitonuga faalelotu?

O isi mea e oo mai ai omiga. Faailoga le vala e sili ona e afāina ai—pe tusi i lalo pe afai e lē o iai i le lisi.

• O suʻega

• O mea aʻoga

• Tele mea e mananaʻo ai mātua

• O ou lava sini maualuluga

• O tamaiti e fia malolosi ma faasoesa ane

• O se isi mea ․․․․․

Laasaga e Lima e Faaitiitia ai Omiga

O le mea moni lava, e lē mafai ona e sao mai le aʻoga e aunoa ma ni omiga. Ae a tele foʻi omiga, ua lagona lava le mafatia. Na tusi le tupu poto o Solomona e faapea: “O le sauā e faavalea ai lava le tagata poto.” (Failauga 7:7) Ae aua neʻi faavaleaina oe e omiga. O le auala e taulau ai, o lou iloa lea taulima ma le poto omiga.

E pei le taulimaina ma le poto o omiga o le siisii mea mamafa. Ina ia taulau le tagata siisii, e ao ona sauniuni lelei. Ia saʻo le auala e sii ai le mea mamafa, ma ia lē ova le mamafa o mea e sii. A faia faapea, o le a malolosi ona maso ae lē afāina lona tino. Ae afai e lē faia faapea, e ono afāina ai se maso pe gau ai foʻi ma se ivi.

E faapena foʻi le auala e taulima lelei ai omiga e oo iā te oe, ma faatino mea ua e manaʻo e fai, e aunoa ma se faalētonu e tupu iā te oe. E faapefea ona e faia? Ia fai mea nei:

1. Ia iloa lelei le pogai. Ua faapea mai se faataoto poto, “O lē ua faautauta, na te iloa atu le leaga, ma lafi ai.” (Faataoto 22:3) Ae e lē mafai ona e lafi mai se omiga faigatā seʻi vaganā ua e iloa muamua le māfuaaga. Toe tagaʻi la i au tali na fai muamua. O lē fea omiga ua sili ona e afāina ai?

2. Fai au saʻiliʻiliga. O se faataʻitaʻiga, afai ua ova le tele o au mea aʻoga e fai, suʻesuʻe i fautuaga o loo i le mataupu “Ua Fesili Mai  Talavou—E Faapefea Ona Maua se Taimi e Fai ai Aʻu Meaaʻoga?” ua lomia i le Ala Mai o Aperila-Iuni, 2004. Afai o loo faaosoosoina oe e fai feusuaʻiga ma se isi e lua te vasega, ua iai mataupu aogā mo oe i le, “Ua Fesili Mai Talavou—Ae ā pe a Fai Mai se Isi e Ma te ‘Eva’?” ua lomia i le Ala Mai! o Iulai-Setema 2007.

3. Sauni sau tali. Afai o lea e te popole po o ā uiga e faaali atu e lau vasega ona o ou talitonuga, aua e te faatali seʻi fesili atu ona faatoʻā mafaufau lea i lau tali, po o lau mea e fai. (Faataoto 29:25) Ua fai mai Kelsey, e 18 ona tausaga, “O le mea na aogā iā te aʻu, o le sauni lea o saʻu tali ae leʻi fesili mai se isi. Na ou mafaufau muamua i le auala e faamatala ai oʻu talitonuga.” O le mea foʻi lenā na fai e Arona, o se alii Peleseuma e 18 ona tausaga. “Na ou mafaufau po o ā fesili e ono fesiligia ai aʻu, ma sauni ni tali. Ae ana lē faia faapena semanū ou te lē lototele e taʻu atu oʻu talitonuga.”

4. Aua le fai mea tuu. E lē avea lou faatuutuu ma mea o le a mou ese ai le faafitauli. Ae o le a faateteleina, ma tele ai foʻi ma lou popole. O se faataʻitaʻiga, afai o oe o se Molimau a Ieova, e puipuia oe pe a vave ona faailoa atu lea tulaga i isi. Ua fai mai Marchet, ua 20 nei ona tausaga: “I le amataga o tausaga uma a o ou aʻoga, ou te amataina talanoaga i se mataupu ou te iloa e maua ai le avanoa e faamatala ai oʻu talitonuga mai le Tusi Paia. A tuai ona faailoa atu o aʻu o se Molimau, o le faigatā foʻi lea. E ese le aogā o loʻu faailoa atu o oʻu talitonuga, ona ola lea e tusa ai ma na talitonuga a o faagasolo le tausaga aʻoga.”

5. Talanoa i isi mo se fesoasoani. E iai le mea e gata ai le malosi o le tagata siisii mea mamafa e sili ona malosi. E faapena foʻi oe. Ae aua le amoina lau avega na o oe. (Kalatia 6:2) Talanoa i ou mātua po o isi Kerisiano matutua faaleagaga. Faaali i ai au tali na tusi i le amataga o le mataupu lenei. Talanoa po o ā ni auala e latou te iloa e aogā iā te oe e fesagaʻia ai omiga. O Liz mai Aialani, na ia faailoa i lona tamā lona fefe neʻi ulagia o ia talu ai ona talitonuga. Ua fai mai o ia, “O aso uma lava, e fai e loʻu tamā le ma tatalo a o leʻi momolia aʻu i le aʻoga. Ou te lagona ai lava le filemu.”

E Iai se Aogā o Omiga?

Atonu e faigatā ona e talitonu i lenei manatu, ae afai o e lagona le popole, o se mea lelei. Aiseā e lelei ai? Ona e taʻu mai ai o loo e taumafai, ma o loo gaoioi lou loto fuatiaifo. Mātau le faamatalaga a le Tusi Paia i se tagata e lē lagona lava e ia se popole: “E te taoto ma lē faia se mea seʻia afea? Seʻi e tulaʻi afea ai lau moe? Seʻi toe moe laʻitiiti. Toe fai sina moe. Toe piilima ma leai se mea e fai. Ae e faafuaseʻi ona mou mea uma; e pei ua segi e se gaoi.”—Faataoto 6:9-11, Contemporary English Version.

O Heidi, e 16 ona tausaga, ma e manaia le auala ua ia faaupu ai le mataupu atoa e faapea, “Atonu e faigatā le olaga aʻoga, ae o omiga foʻi na o le a fetaui ma oe i le taimi e te faigaluega ai.” E ui la e lē faigofie le fesagaʻia o omiga, ae e te lē afāina ai pe a e poto e taulima. O le mea moni, o le a faamalosia ai oe.

Ua iai isi mataupu i le faa-Peretania o le faasologa “Ua Fesili Mai Talavou” e maua i le Initaneti i le www.watchtower.org/ype

[Faaopoopoga i lalo]

MEA E MAFAUFAU I AI

▪ O ā ni mea e iloa ai o loo e popole?

▪ O lou faatalitalia o mea silisili mai isi faapea ma oe lava, e faateleina ai lou popole. I le ā le itū?

▪ O ai e talanoa i ai pe a ova lou popole?

[Ata i le itulau 19]

E pei le taulimaina ma le poto o omiga, o le tagata siisii mea mamafa, o le a tupu lou malosi pe a saʻo le auala e fai ai