Bai na kontenido

Bai na kontenido

Mi Lucha cu Endometriósis

Mi Lucha cu Endometriósis

Mi Lucha cu Endometriósis

SEGUN E RELATO DI DEBORAH ANDREOPOULOS

E PROMÉ cos cu mi tin cu bisa ta, cu mi no ta e tipo di muher cu constant ta preocupá cu salú. Un dolor chikitu aki of aya no ta molestiá mi. Mi ta purba aceptá bida manera e ta. Tin dia bon, tin dia malu.

Sin embargo, tempu cu mi tabata tiener, mi a cuminsá lucha cu dolor fuerte. Durante e dianan difícil di mi menstruacion, hopi bes mi tabatin un dolor skerpi den mi ovarionan i tambe dolor di cabes, diarea, biramentu di cabes, walmentu di stoma i dolor parti abou di mi lomba. Tabatin biaha cu mi a sufri di mas cu un dje síntomanan aki pareu. Anto mi a ripará cu haci ehercicio i sosiegu a yuda, pero tabata difícil pa haña tempu pa eseinan.

Dolor ta algu personal. Bo no por midié, i no ta semper bo por describié na otro hende den un manera convincente. Tin biaha mi tabata pasa dianan completo na cama, agotá dje síntomanan mencioná ariba, of mi tabata forsa mi mes pa lanta i sigui un rutina mas activo, sùf di remedi pa pasa dolor. E situacion ei tabata stroba mi abilidad di traha i di hiba un bida normal. Mi tabata sumamente decepcioná. Mi tabatin e sintimentu cu algu no tabata bon. Pero ora mi bai haci mi control regular na dokter, nan palabranan trankilisante tabata core cu e idea ei.

E síntomanan a bira pió ora mi a pasa 30 aña. Un dolor cu tabata kima, tabata bai i bin sin ningun aparente motibu. Dolor fuerte tabata lanta mi den mardugá. Na dado momento, mi tabata drumi solamente un par di ora durante henter un siman. Ademas, de bes en cuando mi tabata haña un keintura leve pa vários dia. Al final mi tabata usa remedi pa pasa vários dolor, píldora pa kram den tripa, píldora pa mi stoma i co’i hunta i píldora pa mi lomba.

Un Bon Imitadó

Por a atribuí e síntomanan cu tabata tormentá mi na vários malesa bon conocí. Mi condicion a parce migraine, órganonan cu ta pega na otro den barica (‘verkleving’), kram di menstruacion, síndrome di tripa iritá, inflamacion di cólon i di stoma. Ami tabata culpa kram di menstruacion pa mayoria dje dolor, pero e tempu ei mi no tabata sa cu e intensidad dje dolor di kram di menstruacion ta totalmente distinto for di loke ami tabata sinti.

Dokternan a bisa mi cu ta normal pa tin regla difícil i cu dolor, i cu otro factornan por ta herencia, falta di ehercicio regular, traha hopi ora sintá, problema di hormon, cansancio i stres i tambe e echo cu mi a pasa 30 aña sin a haña yu. Un dokter a asta bisa mi cu tur mi síntomanan tabata un señal di bon salú!

Pero kico dje otro factornan perturbador? Nan a atribuí e agotá cu mi tabata sinti mi, na trabou duru i stres. Nan di mi keintura ta debí na cansancio. Mi dolor di tripa i malestar di stoma nan a atribuí na stres i come malu. Nan a culpa un problema cu wes’i lomba i mal postura pa mi dolor di lomba. Pues a parce cu tur cos tabatin un splicacion. Sin embargo, e echo a keda cu mi tabata sinti ègt hopi malu.

Por Fin, un Diagnósis Corecto

Na april 1998 mi a haci un ègo, pero e resultadonan a indicá cu mi ovarionan tabata limpi. Durante e siguiente cuater lunanan, mi salú a bai hopi mas atras. Mi a dicidí di bai dokter. El a bolbe manda mi haci un ègo i a haña algu hopi grandi pafó di mi matris. E ora ei el a manda mi cerca un ginecólogo, esta, un specialista di muher. E ginecólogo a confirmá cu sea mi tabatin un kiste hopi grandi of un formacion di vários kiste banda di mi matris; e kiste tabata midi 10 centimeter hanchu i 12 centimeter largu, mes grandi cu si mi tabata cuater luna na estado! I e ora ei el a sospechá cu e causa di mi problemanan tabata endometriósis.

Na promé instante mi tabata tur confundí. Mi no tabata sa casi nada di endometriósis. Mi tabatin asina tantu pregunta. Kico ta caus’é? Con esaki lo afectá mi bida? Caba mi a sinti un alivio. Pa hopi aña mi a sinti cu mi tabata atrapá den un tunel di dolor. Ora cu despues di vários exámen médico, dokternan no tabata duna mi ningun terapia cu a suavisá e dolor ni un splicacion satisfaciente, mi tabata sinti mi realmente impotente i deprimí, i tabata acusá mi mes di ta reaccioná exagerá riba dolor normal di tur dia. Mi a bisa mi mes cu e intensidad dje dolor tabata solamente mi imaginacion. Pero awor, tur e síntomanan inexplicabel tabatin un splicacion.

Causanan i Opcionnan di Tratamentu

E dokter a sugerí pa mi operá denter di un par di dia ya cu un ora pa otro, e kiste of kistenan por a rementá. Pero, promé cu haci esei, ami cu mi casá a dicidí di examiná e diagnósis aki i siña mas tantu posibel tocante e cos desconocí aki cu yama endometriósis.

Nos a haña sa cu segun algun cálculo, te cu 30 porciento di hende muher den edad di haña yu kisas tin endometriósis! E causa di endometriósis no ta conocí. Un teoria ta cu durante menstruacion algun dje flishinan di menstruacion ta subi bek via e eileider, i ta pega su mes den e barica i ta crece eiden. Un otro teoria ta bisa cu e flishi cu ta fura e matris di paden ta ser distribuí for dje matris na otro partinan dje curpa via e sistema linfático of via circulacion di sanger. Un teoria di herencia ta bisa cu endometriósis kisas ta den e gene di cierto famianan of cu cierto hende muher por tin factornan cu ta pone cu nan ta hañ’é mas lihé. Otro teorianan ta culpa substancianan venenoso cu tin den nos medio ambiente contaminá.

E informacion cu nos a haña a mustra nos cu cada caso di endometriósis ta distinto. E lugá caminda e flishinan ta pegá, te con hundu nan ta penetrá e órganonan afectá i nan tamaño general, ta contribuí na e naturalesa único dje malesa. Nos a haña sa cu asta e flishi di mas chikitu cu ta pegá, por causa dolor cu ta paralisá bo, si e iritá un nervio den becindario.

Tin dokter ta kere cu saca e matris huntu cu e ovarionan ta e solucion final i definitivo. Pero promé cu esei, por usa hormon pa stop ovulacion pa mas tantu tempu posibel. Tin biaha esaki por forsa endometriósis pa mengua durante e tempu di tratamentu i tin biaha asta pa luna of añanan despues. Den algun caso, nan ta recomendá cirugia cu ta conserbá mas tantu posibel, dor di sea corta e barica of via laparoscopí. E cirugia ta encerá kita of kima e flishinan cu a crece, i esaki por aliviá e síntomanan.

Cirugia i Ripiticion

E último opcion ei a parce esun mas apropiado den mi caso. Despues cu nan a kita e kistenan via operacion, mi a keda sorprendí ora mi dokter a bisa mi cu e operacion lo no corigí tur mi problemanan di salú. El a bisa mi cu mi mester tin speransa i conformá mi cu mi situacion, pa mi por sigui hiba un bida mas pleno posibel apesar di futuro contratempu. El a sigurá mi cu ki ora cu mester, lo e ta disponibel pa yuda mi.

E dokter a bisa cu mi mester haci ègo di mi ovarionan cada tres luna i cu mi mester ta prepará pa bebe remedi tempu-tempu, dependiendo di mi condicion. El a recomendá pa mi cuminsá tratamentu mesora cu un hormon cu ta saca gonadotropin. Esaki básicamente a para e produccion di hormon cu ta stimulá e funcion dje ovario i a pone mi den un medio menopausa. Bo por usa e remedi aki pa seis luna so, pasobra e por pone bo wesu bira bròs of causa otro cambionan conectá cu menopausa.

Rond di un luna i mei despues di a completá e tratamentu, mi a sinti dolor ta hinca mi atrobe. Mi a lesa tocante e velocidad di ripiticion dje malesa i a purba prepará mi pa e siguiente atake di endometriósis. Pero mi no a verwagt cu lo e bin asina lihé. E ègo a mustra cu awor mi tabatin un kiste grandi na mi ovario na banda robes. Mesora mi a usa e remedi recomendá pa un siman, i e dolor a mengua. Despues di algun luna e kiste aki a bai. Pero, un aña despues, un otro kiste a aparecé. Di tur manera, pa e resto di mi bida, lo mi tin cu ta alerto i na man di dokter.

Como cu endometriósis ta un malesa hormonal i dje sistema di inmunidad, tin otro cosnan fuera di remedi cu ta yuda mi curpa haña su balansa. Mi tabatin cu ahustá loke mi tabata come dor di incluí mas berdura frescu i hopi fruta, i tambe bebe vitamina i baha man na cafeina. Mi ta haci mas ehercicio, i ta dedicá mas tempu na sosegá. Tur esaki a yuda mi mengua e efectonan secundario dje remedinan i haci mi curpa mas fuerte.

Durante henter e calvario aki, mi a apreciá mashá e apoyo i comprension amoroso di mi casá. Ademas, mi coleganan—nan tur ta trahadó boluntario na e sucursal di Sociedad Watch Tower na Grecia—a apoyá mi bon, i esaki a yena mi curason cu sintimentu caluroso. Mas cu tur cos, mi a saca fortalesa di mi relacion personal cu Jehova, esun cu ‘a sostené mi riba un cama di enfermedad.’—Salmo 41:3.

[Kuadro/Plachi na página 10]

Comunicá!

Malesa i dolor por causa tension den cualkier relacion. Sin embargo, na mésun tempu, nan ta habri oportunidad tambe pa desaroyá mas comprension. Ora ta parce cu e malesa no tin fin di cura, e comportacion dje persona afligí por cambia riparablemente. Esaki por ta un reto pa miembronan di famia, foral e casá. En bes di legumai nan esposa, casánan mester purba desaroyá i usa nan abilidad di comunicá: tarda pa acusá i lihé pa pordoná.

Un hende muher cu ta sufri di endometriósis mester corda cu henter e ciclo di menstruacion ta un experencia desconocí pa hende homber i cu su condicion kisas ta confundí e homber completamente. Sin embargo, si su esposo ta enbolbí den henter e proceso di evaluá e problema, e por bira mas comprensivo. Ata aki un par di tip pa e pashent.

Bo casá no por lesa bo mente; bis’é cuantu dolor bo tin i na unda

Scoge un dokter cu lo educá tantu abo como bo casá tocante endometriósis i cu lo tuma extra tempu si ta necesario

Conta bo casá dje cambionan den e manera cu bo ta sinti, incluso cambionan positivo!

Pidi bo casá lesa informacion tocante e malesa

[Kuadro/Plachi na página 11]

Kico Ta Endometriósis?

Endometriósis ta haña su nomber for di endometrio (baarmoederslijmvlies), esta, e capa di cel cu ta fura e paden dje matris. Endometriósis ta ora flishi similar na e endometrio ta aparecé na vários lugá pafó dje matris. Por haña e malesa den órganonan rond dje matris, manera na e ovarionan, e blas i tripa, i den algun caso e por ta presente den henter e barica.

Aunke endometriósis ta encerá un crecementu abnormal di tehido, por lo general e no ta canceroso. Loke ta haci endometriósis algu abnormal no ta e flishi riba su mes, sino e caminda cu bo ta hañ’é, esta, pafó dje matris. Paden dje matris, flishi di endometrio ta yuda alimentá un feto cu ta desaroyá durante embaraso. Den caso di hende muher cu no ta na estado, e curpa ta saca e flishi ei durante menstruacion.

Sin embargo, e flishi cu ta crece pafó dje matris no tin manera pa sali for dje curpa. E resultado ta sangramentu interno, degeneracion di sanger i tehido cu e flishinan ta saca, inflamacion dje área rond di nan i formacion di sicatris. Otro complicacionnan cu por tin, dependiendo na unda e flishinan ta pegá, por ta cu órganonan ta pega na otro (‘verkleving’), sangramentu of blokeo den tripa, blas no ta funcioná bon, i e flishinan pegá ta rementá, loke por plama e ­malesa. Síntomanan ta bira pió cu tempu, aunke cerca algun pashent e malesa tin e patronchi di mengua i despues ripití su mes.

[Diagramnan]

(Pa e teksto den su formato kompleto, wak e publikashon)

Eileider

Ovario

Matris

Endometrio (celnan cu ta fura parti paden dje matris)

Tur luna, flishinan di endometrio ta desintegrá i sangra pero no tin manera pa saca nan for dje curpa

Flishi di endometrio

Verkleving na ovario

Flishi di endometrio

[Kuadro/Plachi na página 12, 13]

UN MALESA STRAÑO DI HENDE MUHER”?

Pa haña sa mas tocante e efectonan mental i emocional di endometriósis, Spierta! a papia cu señora Mary Lou Ballweg, presidente dje Asociacion di Endometriósis, na Milwaukee, Wisconsin. Aki ta sigui un porcion dje entrevista ei.

P: Ki efecto emocional endometriósis tin riba hende muher?

C: Ta dependé hopi di loke e malesa ta haciendo n’e momento en particular ei. Ora nan ta tiener, e por ta bastante devastador emocionalmente. Mucha muher no por comprendé ègt kico ta pasando, foral dor cu dokternan generalmente no ta diagnosticá e malesa durante e tempu ei. Tambe mucha muher ta masha sensitivo tocante e asuntunan aki. Nan no kier papia ni cu nan mayornan ni cu niun otro hende tocante dje. Pues e hóbennan aki kisas ta bai kere cu nan no ta mes fuerte of mes bon cu otro hende. Hopi bes nan tin dificultad pa haci nan huiswerk, i nan bida social ta sufri. Nos conocé hopi mucha muher cu a stop di bai scol. Tur ­siman nos ta tende di por lo ménos un mucha muher cu no ta bai bon na scol debí na problema serio di salú relacioná cu endometrió­sis.

P: Kico di hende muher casá i hende muher di edad?

C: Dolor por causa cáos den un matrimonio, foral si no diagnosticá e señora su malesa. Una bes e ser diagnosticá, e esposo i esposa por traha huntu pasobra nan sa kico ta pasando. Anto ta di spera cu huntu nan por haña maneranan pa contrarestá e efectonan dje malesa. Pero ora no diagnosticá e malesa di un muher corectamente, esei ta realmente devastador. Nos tin un señora cu ta traha aki, kende su dokter a bis’é⁠—⁠dilanti di su casá⁠—⁠cu tur e síntomanan tabata su imaginacion. E esposo a kere e dokter, i awor nan ta divorciá. E falta di comprension aki ta un reto masha grandi. Si bo bai cas i bisa bo famia cu bo tin un malesa crónico, manera por ehempel múltiple sclerósis, probablemente lo bo haña un poco simpatia i apoyo. Pero si bo bai cas i bisa nan bo tin endometriósis⁠—⁠wel, kico esei ta? Pa nan e ta un malesa straño di hende muher cu niun hende no kier ni sikiera papia over di dje. Podisé bo no ta haña ningun apoyo mes.

P: Ki clase di apoyo bo ta pensa esposo, yu i mayornan por duna un hende muher cu tin endometriósis?

C: Promé cu tur cos, mi ta pensa cu nan tin cu kere e hende muher i kere loke ta pasando cuné. Nan mester purba ofrecé e apoyo cu nan lo a ofrecé si tabata trata di cualkier otro malesa. Un parti grandi dje apoyo ta di siña tur loke nan por tocante e malesa. Una bes bo sa mas tocante e malesa, bo por comprendé su efectonan i bo por comprendé tambe e efectonan secundario di algun remedi. Ademas, mi ta pensa cu mayoria di nos sociedadnan rond mundu a crea un tabú⁠—⁠nan tin bergwensa di papia tocante biologia femenino. Esaki ta ègt algu tristu. Pues mi ta pensa cu e reto di mas grandi cu nos ta confrontá mundialmente ta probablemente pa cambia hende su actitud pa cu loke eigenlijk ser un hende muher ta nificá.

[Plachi]

Mary Lou Ballweg