Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

ƐBƐLABƆLƐ NU EDWƐKƐ

Ɛzonlenlɛ Gyima Ne Maanle Me Nye Liele

Ɛzonlenlɛ Gyima Ne Maanle Me Nye Liele

MƆƆ menyianle ɛvolɛ 12 la, menwunle kɛ melɛ debie mɔɔ sonle bolɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ me nee awie mɔ kyɛ a. Wɔ nyianu bie abo, adiema nrenyia ko bizale me saa mekulo kɛ meka edwɛkɛ ne bie a. Menganle kɛ “ɛhɛe,” ɔnva nwo kɛ ɛnee metɛkɔle daselɛlilɛ ɛlɛ la. Yɛhɔle azɛlɛsinli ne anu, na ɔmaanle me mbuluku ngyikyi bie mɔɔ ka Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ la. Ɔzele me kɛ: “Di menli mɔɔ bɛwɔ adenle ne foa ko nehane la daselɛ na medame noko mebava ɛke.” Me ahonle dule, noko menlile daselɛ wɔ azua nu, na mekanwu ye la ɛnee meva mbuluku ngyikyi ne amuala memaa. Ɔda ali kɛ ɛnee awie mɔ kpondɛ kɛ bɛtie me edwɛkɛ ne bie.

Bɛwole me wɔ 1923 wɔ Chatham, Kent, mɔɔ wɔ England la, na bɛtetele me wɔ ɛleka mɔɔ ɛnee bɛye menli ne arɛle bɛdo bɛ sa nu la. Konle Kpole ne ammaa ɛwɔkɛ mɔɔ bɛbɔle kɛ ewiade bayɛ boɛ la amba nu. Baptist ɛsɔfo ne mɔ angomedi subane ne maanle me awovolɛ asa nu dole. Mɔɔ ɛnee ɔka ekyi menyia ɛvolɛ ngɔnla la, me mame bɔle ɔ bo kɛ ɔkɔ Gyihova Alasevolɛ ne mɔ, mɔɔ ɛnee bɛfɛlɛ bɛ International Bible Students Association la “ayia” ne bie. Adiema raalɛ ko vale The Harp of God, buluku mɔɔ gyi Baebolo ne azo la bie maanle yɛ. Ɛnee me nye die mɔɔ melɛsukoa la anwo.

MEDIEMA MGBANYIMA BOALE ME

Kɛ kpavolɛ la, ɛnee ɔyɛ me fɛ kɛ mebalua Nyamenle Edwɛkɛ ne azo meamaa menli anyia anyelazo. Ɛnee me ngomekye meta mekɔ daselɛlilɛ wɔ azua nu, noko eza menzukoale kɛ me nee awie mɔ bahɔ daselɛlilɛ. Kɛ neazo la, kenle ko bie mɔɔ ɛnee me nee adiema kpanyinli ko yɛde yɛ basekɛ zo yɛlɛkɔ azɛlɛsinli ne anu la, yɛzenle ɛsɔfo bie anwo, na menganle kɛ, “Abɔnkye bie a ɛlɛkɔ la.” Adiema kpanyinli ne maanle yɛgyinlanle, na ɔhanle kɛ memaa yɛdɛnla baka bie mɔɔ la ɛkɛ la azo. Ɔhanle kɛ: “Nwane a maanle wɔ tumi kɛ ɛbua awie ndɛne kɛ ɔle abɔnkye a? Maa yɛva anyelielɛ yɛha edwɛkpa ne na yɛgyakyi ndɛnebualɛ ne yɛmaa Gyihova.” Menzukoale ninyɛne dɔɔnwo menvile kɛzi ɛmaanlɛ maa bɛ nye die la anu wɔ me ngakula nu.​—Mat. 25:31-33; Gyi. 20:35.

Adiema kpanyinli ko noko hanle kɛ, saa ɛmaanlɛ bamaa me nye alie a, ɔwɔ kɛ mesi abotane. Ɛnee ɔ ye ɛngulo Gyihova Alasevolɛ edwɛkɛ. Adiema kpanyinli ne dole ɔ sa vɛlɛle me kenle ko kɛ memanli aleɛ wɔ ye sua nu. Ɔ ye vale ɛya kpalɛ kɛ ɔhɔle daselɛlilɛ la, na ɔbɔle ɔ bo kɛ ɔfuandi nlɛka yeabɔ yɛ. Kɛ anrɛɛ ɔbadea ɔ ye la, ɔvale anyelielɛ ɔsesale nlɛka ne ɔzieziele ɔ bo zo ne. Wɔ ɛvolɛ dɔɔnwo anzi, ɔnyianle ye abotane ne azo nvasoɛ wɔ mekɛ mɔɔ bɛzɔnenle ɔ ye kɛ Gyihova Dasevolɛ la.

Ɛhulolɛ mɔɔ ɛnee melɛ kɛ memaa awie mɔ anyia kenle bie anwo anyelazo la hɔle zo yɛle kpole, na bɛzɔnenle me nee me mame wɔ Dover wɔ March 1940. Britain vale konle hɔle Germany anwo zo wɔ September 1939 wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee meli ɛvolɛ 16 la. Wɔ June 1940, mɔɔ ɛnee megyi yɛ sua ne anyunlu la, menwunle sogyama apenle dɔɔnwo bie mɔɔ bɛangu bɛ wɔ Dunkirk Konle ne anu na ɛzulolɛ ɛha bɛ la kɛ bɛde kale nu bɛlɛse. Menwunle kɛ bɛnlɛ anyelazo biala, na ɛnee mekpondɛ kɛ meka Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ mekile bɛ. Wɔ zɔhane ɛvolɛ ne anu, Britainma bɔle ɔ bo kɛ bɛtoto bɛ bɔmbo ne bieko. Nɔsolɛ biala, menwu Germany alopile mɔɔ bɛtoto bɔmbo la kɛ bɛluolua anwomanyunlu. Saa bɔmbo ne mɔ ɛlɛgua aze a, bɛyɛ dede, na ɛhye maa yɛ ahonle tu kpalɛ. Saa aleɛ kye na yɛfinde a, yɛnwu kɛ bɛzɛkye azua dɔɔnwo. Menwunle kɛ Belemgbunlililɛ na ala a le me anyelazo a.

MEMBƆLE Ɔ BO KƐ ME NEE AWIE MƆ KYƐ MƆƆ MELƐ LA

Wɔ 1941 yɛɛ membɔle ɛbɛlabɔlɛ mɔɔ maa me die kpalɛ la abo a. Ɛnee melɛsukoa kɛzi bɛyɛ meli la wɔ Royal Dockyard mɔɔ wɔ Chatham la, gyima mɔɔ menli dɔɔnwo kulo na eza bɛtua kakɛ kpalɛ la. Ɛnee Gyihova Alasevolɛ ɛde ɔ bo dɛbadɛba kɛ ɔnle kɛ Kilisienenli kɔ konle. Ɔkadwu 1941 la, yɛranwunle kɛ ɔnle kɛ yɛyɛ gyima wɔ ɛleka mɔɔ bɛyɛ konle ninyɛne la. (Dwɔn 18:36) Kɛmɔ ɛnee bɛlɛyɛ nyevile bo meli mɔɔ bɛfa bɛkɔ konle la wɔ yɛ gyima ne anu la ati, menzile kpɔkɛ kɛ ɔwɔ kɛ megyakyi gyima na meyɛ dahuu ɛzonlenlɛ gyima ne. Alimoa ne bɛmaanle mengɔnzonlenle wɔ Cirencester mɔɔ wɔ Cotswolds la.

Mɔɔ menyianle ɛvolɛ 18 la, bɛdole me efiade siane ngɔnla ɔluakɛ meangɔ sogya. Mɔɔ bɛdole me efiade anlenkɛ ne anu la, me ahonle dule. Noko yeangyɛ, sinzavolɛma nee pilizama bɔle ɔ bo kɛ bɛbiza me deɛmɔti bɛva me bɛra ɛkɛ la, na menvale anyelielɛ mengilehilele me diedi ne anu mengilele bɛ.

Mɔɔ bɛyele me bɛvile efiade la, bɛzele me kɛ me nee Leonard Smith * yɛhɔha edwɛkɛ ne wɔ Kent. Wɔ 1944 mɔlebɛbo, alopile mɔɔ bo apenle ko mɔɔ menli ɛnle nu na bɔmbo ala a wɔ nu la raguale Kent. Ɛnee yɛde Europe nee London mɔɔ Nazima vale la avinli, na ɛkɛ ne a ɛnee bɛ alopile ne mɔ se a. Ɛnee ɔyɛ ɛzulolɛ, ɔluakɛ saa ɛte kɛ alopile ne engine ne ɛnlu a, ɛnee ɛze kɛ ɔnrɛhyɛ ɔbadɔ aze na yeazɔ. Yɛ nee agyalɛma bie nee bɛ mra nsa zukoale debie. Ɔyɛ a yɛtɛnla ɛkponle bie mɔɔ bɛva mbulalɛ bɛyɛ la abo a yɛsukoa debie a, na bɛyɛ ye mɔɔ saa sua ne bubu a ɔnrɛha bɛ. Amozii bɛzɔnenle abusua ne anu amra kɔsɔɔti.

MEMBƆLE EDWƐKPA NE NOLO WƆ MAANLE GYƐNE ZO

ɛlɛbɔ nyianu bie anwo nolo wɔ mekɛ mɔɔ membɔle adekpakyelɛ gyima ne abo wɔ Ireland la (aze)

Wɔ konle ne anzi, menyɛle adekpakyelɛ gyima ne ɛvolɛ nwiɔ wɔ Ireland nyiakɛ. Ɛnee Ireland ɛnle kɛ England la. Ɛnee yɛwolowolo azua nu yɛka kɛ yɛle edwɛkpatɛlɛvolɛma na yɛkpondɛ ɛleka yɛadɛnla, na yɛmaanle awie mɔ magazine wɔ gua zo. Kɛmɔ ɛnee maanle ne anu amra le Katelekema la ati, ɛnee mɔɔ yɛlɛyɛ la le “ngoaseasɛm” wɔ bɛ nye zo! Mɔɔ nrenyia bie yɛle basabasa hilele yɛ la, menganle nwolɛ edwɛkɛ mengilele kpolisinli bie, na ɔbizale me kɛ, “Duzu a ɛkpondɛ kɛ bɛfa bɛyɛ wɔ a?” Ɛnee yɛnze kɛ ɛsɔfo ne mɔ a lɛ tumi kpalɛ wɔ maanle ne anu a. Bɛyele menli mɔɔ liele yɛ mbuluku ne mɔ bie la gyima nu yɛɛ bɛdule yɛ bɛvile ɛleka mɔɔ yɛde la.

Akee yɛnwunle kɛ saa yɛdwu ɛleka fofolɛ biala a, ɔle kpalɛ kɛ yɛbaha basekɛ yɛahɔ moamoa na yɛali daselɛ wɔ ɛleka mɔɔ asolo bɛ ɛsɔfo ɛdeɛ ne la. Yɛwie kolaa a, akee yɛali menli mɔɔ zuozua yɛ la daselɛ. Wɔ Kilkenny, yɛ nee kpavolɛ bie zukoale debie fane nsa dapɛne biala ɔnva nwo kɛ awie mɔ yɛle basabasa hilele yɛ la. Me nye liele Baebolo nu nɔhalɛ ne mɔɔ mekilehile awie mɔ la anwo yemɔti menzile kpɔkɛ kɛ mebiza ndetelɛ mɔɔ bɛfa bɛmaa wɔ Watchtower Geleade Baebolo Sukulu bɛmaa bɛbayɛ edwɛkpatɛlɛvolɛma la nwo adenle.

Ɔvi 1948 kɔdwu 1953, yɛ meli ne mɔɔ bɛfɛlɛ ye Sibia la rayɛle sua mɔɔ yɛda nu kɛ edwɛkpatɛlɛvolɛma (fema zo)

Wɔ siane nnu anzi mɔɔ yɛwiele sukulu ne wɔ New York la, bɛmaanle yɛ nuhua nna hɔhanle edwɛkɛ ne wɔ mbɔra ngyikyi mɔɔ wɔ Caribbean Nyevile ne anu la azo. Wɔ November 1948, yɛvale meli bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Sibia la yɛvile New York City. Ɛnee metɛfale meli metɛtule adenle ɛlɛ, yemɔti me nye liele kpalɛ. Yɛ nuhua ko mɔɔ bɛfɛlɛ ye Gust Maki la le melikavolɛ mɔɔ ɔlɛ anwubielɛ. Ɔhilehilele yɛ meli ɛhanlɛ nwo ninyɛne ngyikyingyikyi le kɛ kɛzi bɛmaa avela ngakyile ne mɔ zo yɛɛ kɛzi bɛka bɛ aze, kɛ ɔkɛyɛ na yɛanwu ɛleka mɔɔ compass ne ɛlɛkile yɛɛ kɛzi ɔwɔ kɛ yɛka meli ne wɔ mekɛ mɔɔ ahumu ne ɛlɛtu la. Mɔɔ yɛlɛkɔ la, ahumu ne dule kpole kenle 30 noko Gust hanle meli ne kpalɛ too yɛdwule Bahamas.

‘BƐBƆ EDWƐKƐ NE NOLO WƆ MBƆRA NE MƆ AZO’

Mɔɔ yɛhanle edwɛkɛ ne ekyi wɔ Bahamas mbɔra ne mɔ azo la, yɛhɔle Leeward nee Windward Mbɔra ne mɔ azo, na ɔvi ɛkɛ mɔɔ kɔ Virgin Islands mɔɔ bikye Puerto Rico mɔɔ tende kɔ Trinidad la tendenle bayɛ kɛyɛ mayɛlɛ 500. Yɛvale ɛvolɛ nnu yɛhanle edwɛkɛ ne wɔ mbɔra mɔɔ bɛde bɛ nwo na Alasevolɛ ɛnle ɛkɛ la azo. Ɔyɛ a dapɛne dɔɔnwo pɛ nu mɔɔ yɛngola yɛnnwa anzɛɛ yɛnnyia kɛlata biala a. Noko Gyihova edwɛkɛ ne mɔɔ yɛbɔle ye nolo wɔ mbɔra ne mɔ azo la maanle yɛ nye liele kpalɛ!​—Gyɛ. 31:10.

Edwɛkpatɛlɛvolɛma mɔɔ ɛnee wɔ Sibia ne anu la (bɛne zo kɔ fema zo): Ron Parkin, Dick Ryde, Gust Maki, yɛɛ Stanley Carter

Saa yɛkɔdwu bɔra bie azo a, menli mɔɔ wɔ ɛkɛ la ba ɛleka mɔɔ yɛzie yɛ meli ne la banea yɛ. Bie mɔ ɛtɛnwunle meli anzɛɛ alɔfolɛ ɛlɛ. Menli mɔɔ bɛwɔ mbɔra ne mɔ azo la kulo menli, bɛkulo Nyamenle ɛzonlenlɛ yɛɛ bɛze Baebolo ne anu kpalɛ. Bɛta bɛmaa yɛ fɛlɛ amolɛ, avoka nee ahule. Kɛmɔ ɛnee yɛ meli ne le ekyi la ati, ɛleka mɔɔ yɛda, yɛto aleɛ na yɛkpo ninyɛne la le ekyi bie, noko yɛvale ye zɔ.

Yɛkɔ file zo mekɛ biala amaa yɛahola yɛakpɔla menli ne. Ɔyɛ a yɛka yɛkile bɛ kɛ yɛbamaa Baebolo nu ɛdendɛlɛ. Akee saa ɔdwu alewɔzo a, yɛbɔ yɛ meli ne anu dɔne ne. Saa yɛnwu kɛ bɔra ne azo amra ɛlɛba a, ɔmaa yɛ nye die kpalɛ. Yɛnwu kɛ bɛdedɛ ahɛnlaneɛ bɛvi awoka ne mɔ azo bɛlɛba. Ɔyɛ a menli ɛya ko ba, na bɛbiza kpuya too aleɛ dwo kpalɛ. Bɛ nye die edwɛne ɛdolɛ nwo, yemɔti yɛkɛlɛ Belemgbunlililɛ edwɛne ne bie na yɛahyɛ yɛamaa bɛ. Saa yɛdayɛ menli nna yɛlɛto edwɛne ne a, menli ne noko to bie, na ɔmaa edwɛne ne yɛ fɛ kpalɛ. Ɛnee ɔle anyelielɛ mekɛ kpalɛ!

Saa yɛyɛ Baebolo ɛzukoalɛ bie yɛwie a, Baebolo sukoavo bie mɔ nee yɛ kɔ abusua fofolɛ mɔɔ yɛ nee bɛ bazukoa la ɛkɛ na bɛtɛnla bɛ debiezukoalɛ ɛdeɛ ne anu bie. Saa yɛdi dapɛne ekyi wɔ ɛleka bie a, ɔwɔ kɛ yɛfi ɛkɛ, noko yɛta yɛka yɛkile menli mɔɔ bɛ nye die edwɛkɛ ne anwo kpalɛ la kɛ bɛ nee menli mɔɔ ɛha la ɛzukoa debie kɔkpula kɛ yɛbazia yɛara. Saa yɛnwu kɛzi bie mɔ yɛ gyima mɔɔ yɛvale yɛmaanle bɛ la anyebolo zo la a, ɔyɛ anyelielɛ kpole.

Ɛnɛ, mbɔra zɔhane mɔ anu dɔɔnwo ɛrayɛ ɛleka mɔɔ menli kɔneɛnlea ɛkɛ, noko dɛba ne ɛnee bɛde bɛ nwo yɛɛ azule, ɛnwea nee mrɛlɛ ngome a wɔ ɛkɛ a. Saa yɛlɛkɔ bɔra fofolɛ azo a, ɔyɛ a yɛtu nɔɔzo. Saa yɛlɛkɔ a, atui (dolphins) ne mɔ badi nwɔhoa wɔ yɛ meli ne anwo, na nyevile ne mɔɔ ɛlɛbɔ meli ne la ala a yɛte ɔ ne a. Siane ne mɔɔ ta gua nyevile ne azo la maa ɔyɛ kɛnlɛma kpalɛ.

Mɔɔ yɛhanle edwɛkɛ ne ɛvolɛ nnu wɔ mbɔra ne mɔ azo la, yɛvale yɛ meli ne mɔɔ avɛla gyi zo la yɛhɔle Puerto Rico kɛ yɛkalie mɔɔ ɔlɛ engine la. Mɔɔ yɛdwule la menwunle Maxine Boyd, adiema raalɛ anwo fɛlɛko bie mɔɔ ɔle edwɛkpatɛlɛvolɛ la, na me nye liele ɔ nwo. Ɔbɔle edwɛkpa ne nolo ɛbɔlɛ bo wɔ ye ngakula nu. Amozii ɔhɔyɛle edwɛkpatɛlɛvolɛ gyima ne wɔ Dominican Republic hɔkpulale kɛ Kateleke arane bie dule ye vile maanle ne anu wɔ 1950 la. Kɛmɔ meyɛ gyima wɔ meli nu la ati, arane ne maanle me adenle kɛ menli siane ko ala wɔ Puerto Rico. Yemɔti ɔnrɛhyɛ na meazia meahɔ mbɔra ne mɔ azo, na mekɔ noko a mebahyɛ ekyi. Yemɔti mengale mengilele me nwo kɛ, “Ronald, saa ɛkulo raalɛ ɛhye a, ɛnee ɔwɔ kɛ ɛyɛ wɔ ninyɛne ndɛndɛ.” Menganle mengilele ye wɔ dapɛne nsa anzi kɛ mekulo ye, na dapɛne nsia anzi a yɛgyale a. Me nee Maxine zonlenle kɛ edwɛkpatɛvolɛma wɔ Puerto Rico, yemɔti meanvo meli fofolɛ ne anu bie ɛlɛ.

Wɔ 1956 ne anu, yɛbɔle maangyebakyi gyima ne abo. Mediema ne mɔ dɔɔnwo le ehyiavolɛma, noko ɛnee yɛkulo kɛ yɛkɔkpɔlɔkpɔla bɛ. Kɛ neazo la, wɔ namule Potala Pastillo azo, Alasevolɛ mbusua nwiɔ mɔɔ bɛlɛ ngakula dɔɔnwo la anu, ɛnee meta mebɔ aweɛne memaa bɛtie. Membizale ngakula mraalɛ ngyikyi ne mɔ ko mɔɔ bɛfɛlɛ ye Hilda la kɛ saa ɔkulo kɛ ɔ nee yɛ kɔ daselɛlilɛ a. Ɔhanle kɛ: “Ɛhɛe, noko menrɛhola ɔluakɛ menlɛ mgbɔlaboa.” Yɛdɔle bie yɛmaanle ye, yemɔti ɔ nee yɛ hɔle daselɛlilɛ. Ɛvolɛ dɔɔnwo anzi mɔɔ ɛnee me nee Maxine ɛlɛkɔ Brooklyn Bɛtɛle wɔ 1972 la, adiema raalɛ bie mɔɔ yewie Geleade Sukulu ne bie la rabizale yɛ ahye. Ɛnee ɔlɛkɔ yeazonle wɔ Ecuador, na ɔbizale yɛ kɛ: “Asoo bɛkakye me? Medame a ɛnee mewɔ Pastillo mɔɔ ɛnee menlɛ mgbɔlaboa mɔɔ bɛdɔle bie bɛmaanle me la.” Hwio Hilda! Anyelielɛ ngome maanle yɛzunle!

Wɔ 1960, bɛzele yɛ kɛ yɛhɔzonle wɔ Puerto Rico Bɛtɛle ne mɔɔ ɛnee ɔwɔ ɛbolɔnsam ndazo nwiɔ bie anu wɔ Santurce, San Juan la. Alimoa ne, me nee Lennart Johnson yɛle Bɛtɛle ɛkɛ ne gyima dɔɔnwo. Lennart Johnson nee ɔ ye a limoale rayɛle Gyihova Alasevolɛ wɔ Dominican Republic a, na bɛrale Puerto Rico wɔ 1957. Amozii Maxine a lile menli mɔɔ bo apenle ko mɔɔ bɛkulo kɛ bɛnyia magazine ne bie la ngɛlata ne mɔ anwo gyima dapɛne biala a. Ɛnee ɔ nye die gyima ɛhye ɛyɛlɛ nwo ɔluakɛ ɔkpondɛ kɛ menli ɛhye mɔ nyia sunsum nu aleɛ.

Me nye die Bɛtɛle ɛzonlenlɛ nwo, ɔluakɛ ɔmaa ɛnyia adenle ɛboa awie mɔ. Noko ɔlɛ ye ngyegyelɛ ɛdeɛ. Kɛ neazo la, mekɛ mɔɔ limoa mɔɔ bɛyɛ maanle maanle avinli nyianu wɔ Puerto Rico wɔ 1967 la, nwolɛ gyimayɛlɛ bule me nwo zo. Nathan Knorr mɔɔ ɛnee ɔli Gyihova Alasevolɛ gyima ne ati la rale Puerto Rico. Ye adwenle yɛle ye kɛ meanyɛ edwɛkpatɛlɛvolɛma mɔɔ bɛbara la kale nwo ngyehyɛleɛ, noko ɛnee meyɛ mewie. Amozii ɔhwile me nyunlu ɛsesebɛ wɔ kɛzi ɔwɔ kɛ meyɛ me ninyɛne pɛpɛɛpɛ la anwo, na ɔhanle kɛ memaa yeli nyane. Ɛnee memkpondɛ kɛ me nee ye bazu kpolera, noko mendele nganeɛ kɛ yeande me edwɛkɛ bo na ɔmaanle menvale ɛya ekyi. Noko, mekɛ fofolɛ mɔɔ me nee Maxine nwunle Adiema Knorr bieko la, ɔdole ɛsalɛ ɔvɛlɛle yɛ wɔ ye sua nu na ɔdonle aleɛ ɔmaanle yɛ.

Mɔɔ yɛvi Puerto Rico la, yɛhɔkpɔlale me abusua ne mɔɔ wɔ England la fane dɔɔnwo. Me nee me mame rale nɔhalɛ ne anu, noko me papa anyɛ. Noko saa tendɛvolɛma mɔɔ bɛvi England Bɛtɛle la kɔ nyianu a, ɔyɛ a me mame maa bɛda yɛ sua nu ɛkɛ. Me papa nwunle kɛ mgbanyima mɔɔ bɛvi Bɛtɛle la bɛlɛ bɛ nwo aze. Awieleɛ kolaa ne bɛzɔnenle ye wɔ 1962 kɛ Gyihova Dasevolɛ.

Me nee Maxine wɔ Puerto Rico wɔ mekɛ mɔɔ yɛgyale la anzi mekɛ ekyi yɛɛ mekɛ mɔɔ yɛnyianle ɛvolɛ 50 kɛ agyalɛma wɔ 2003 la

Me kulovolɛ Maxine wule wɔ 2011. Me nye la kɛ mebanwu ye bieko wɔ ewudwazo ne anu. Ɔbayɛ anyelielɛ kpalɛ! Wɔ ɛvolɛ 58 mɔɔ yɛvale yɛdɛnlanle la anu, me nee Maxine ɛnwu kɛ Gyihova menli mɔɔ bɛwɔ Puerto Rico mɔɔ ɛnee bɛle 650 la dodo ɛdwu 26,000! Bɛvale Puerto Rico nee United States Bɛtɛle ne mɔ bɛbɔle nu wɔ 2013, na bɛzele me kɛ mengɔnyɛ gyima wɔ Wallkill, New York. Kɛmɔ menlile ɛvolɛ 60 wɔ Puerto Rico la ati, mendele nganeɛ kɛ mevi maanle ne anu. Noko ɛnee mekɛ ɛdwu mɔɔ ɔwɔ kɛ mefi ɛkɛ a.

“NYAMENLE KULO SONLA MƆƆ TE Ɔ NYUNLU KYƐ DEBIE LA”

Me nye die kɛ metɛyɛ gyima wɔ Bɛtɛle ɛke la. Kɛkala mebo ɛvolɛ 90, me gyima a le kɛ mebamaa Bɛtɛle abusua ne anu amra anwosesebɛ wɔ sunsum nu. Bɛse ɔvi mekɛ mɔɔ membale Wallkill ɛke la mekpɔla menli mɔɔ bo 600. Menli mɔɔ ba me ɛkɛ la bie mɔ nee me suzu bɛ fealera nu anzɛɛ bɛ abusua nu ngyegyelɛ nwo. Bie mɔ kpondɛ folɛdulɛ mɔɔ ɔbamaa bɛahola bɛayɛ bɛ Bɛtɛle gyima ne la. Bie mɔ mɔɔ bɛgyale la ɛtɛkyɛle la noko batie agyalɛ nwo folɛdulɛ. Bɛlɛmaa bie mɔ ahɔyɛ adekpakyelɛma. Metie menli mɔɔ bɛba me ɛkɛ la, na ɔyɛ a meka mekile bɛ kɛ: “‘Nyamenle kulo sonla mɔɔ te ɔ nyunlu kyɛ debie la.’ Yemɔti fa anyelielɛ yɛ wɔ gyima ne. Ɛlɛyɛ wɔamaa Gyihova.”​—2 Kɔl. 9:7.

Kɛ mɔɔ ɔde wɔ ɛleka biala la, zɔhane ala a ɔwɔ kɛ ɛbɔ mɔdenle na ɛ nye alie wɔ Bɛtɛle a: Ɔwɔ kɛ ɛfa wɔ adwenle ɛsie deɛmɔti wɔ gyima ne anwo hyia la azo. Gyima biala mɔɔ yɛyɛ wɔ Bɛtɛle la le ɛzonlenlɛ nwuanzanwuanza. Ɔle gyima mɔɔ yɛyɛ yɛboa ‘akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ’ ne amaa yɛ mediema mɔɔ bɛwɔ ɛleka biala la anyia sunsum nu aleɛ. (Mat. 24:45) Yɛbahola yɛaye Gyihova ayɛlɛ wɔ ɛleka biala mɔɔ yɛsonle ye la. Bɛmaa yɛ nye ɛlie mɔɔ ɔbaha kɛ yɛyɛ la anwo, ɔluakɛ “Nyamenle kulo sonla mɔɔ te ɔ nyunlu kyɛ debie la.”

^ ɛden. 13 Leonard Smith ɛbɛlabɔlɛ nu edwɛkɛ rale April 15, 2012 The Watchtower ne anu.