“Lentšu la gago ke therešo.”—JOH. 17:17.

1. Go tšwa go seo o se lemogilego, re botše selo setee seo Dihlatse tša Jehofa di fapanago ka sona le madumedi a mangwe.

GOPOLA lekga la pele ge o be o boledišana le Dihlatse tša Jehofa. Ke’ng seo o se gopolago ka poledišano yeo? Ba bantši ba ka bolela gore: ‘Ke ile ka kgahlwa kudu ke taba ya gore Dihlatse di ile tša diriša Beibele go araba dipotšišo tša ka ka moka.’ Re tloga re ile ra thabela gore re tsebile morero wa Modimo ka lefase, seo se diregago ge re ehwa, le seo se tlago go direga ka baratiwa ba rena ba ba hwilego!

2. Mabaka a mangwe ao a ilego a dira gore o tšeele Beibele godimo ke afe?

² Lega go le bjalo, ge re dutše re ithuta mo go oketšegilego, re ile ra bona gore Beibele e dira mo gontši go feta go fo araba dipotšišo tša mabapi le bophelo, lehu le bokamoso. Re ile ra lemoga gore Beibele ke puku e holago kudu lefaseng le. Keletšo ya yona ga e fetwe ke nako, gomme bao ba e latelago ka kelohloko ba phela maphelo a atlegilego e bile ba thabile. (Bala Psalme 1:1-3.) Ka mehla Bakriste ba therešo ba be ba dutše ba amogela Beibele, “e sego e le lentšu la batho, eupša kamoo ruri [e] lego ka gona, e le lentšu la Modimo.” (1 Bathes. 2:13) Go ikgopotša ka boripana histori ya yona go tla gatelela phapano magareng ga bao ba tlogago ba hlompha Lentšu la Modimo le bao ba sa le hlomphego.

PHARELA YA TABA E A RAROLLWA

3. Ke taba efe yeo e ilego ya bea botee bja phuthego ya Bokriste ya lekgolong la pele la nywaga kotsing, gomme ke’ng seo se bego se ka direga?

³ Nywaga e 13 ka morago ga gore go tlotšwe Koronelio, e lego monna wa pele yo a sa bollago wa Bantle, go ile gwa tsoga bothata bjo bogolo bjo bo ilego bja bea botee bja phuthego ya Bokriste kotsing. Palo e kgolo ya Bantle e be e amogela tumelo ya Bokriste. Tabakgolo yeo e ilego ya tsoga še: Na banna ba swanetše go bolotšwa ka go latela setšo sa Bajuda pele ga ge ba ka kolobetšwa? Yeo e be e se potšišo yeo Mojuda a ka e arabago gabonolo.  Bajuda bao ba bego ba latela Molao wa Moshe ba be ba sa tsene ka dintlong tša Bantle, re se sa bolela ka go gwerana le bona. Bakriste ba Bajuda ba be ba šetše ba tlaišwa o šoro ka baka la go lahla bodumedi bja bona bja pele. Ge e ba ba be ba ka fihla bokgoleng bja gore ba phele le Bantle, seo se be se tla feleletša ka go hlafišetša ditaba pele magareng ga bao ba bego ba latela tumelo ya Sejuda le Bakriste gomme sa dira gore Bakriste ba tlaišwe le go feta.—Bagal. 2:11-14.

4. Ke bomang bao ba ilego ba swanelwa ke go lokiša bothata bjo bo bego bo le gona, gomme ke dipotšišo dife tšeo di ka bago di ile tša rotoga menaganong ya bao ba bego ba lebeletše boemo bjo?

⁴ Ka 49 C.E., baapostola le banna ba bagolo kua Jerusalema, bao ka bobona e bego e le Bajuda ba bolotšego, ba ile “ba kgobokana gore ba bontšhane ka taba ye.” (Dit. 15:6) Seboka sa bona e be e se ngangišano e tšwafišago ka dilo tšeo di sa rego selo, eupša e be e le poledišano e kgahlišago ka dithuto tša Beibele. Dihlopha tše pedi tšeo di bego di sa dumelelane di ile tša ntšha sa mafahleng a tšona. Na taba ye e be e tla phethwa go ithekgile ka seo ba bangwe ba bego ba se rata goba ba se hloile? Na banna ba bagolo bao ba bego ba ikarabela ba be ba tla šuthišetša seboka se pele go ba go fihlela ge boemo bja bodumedi Isiraele bo kaonefala? Goba na mohlomongwe go be go tla ba le ditherišano tša gore go upše go fihlelelwe kwano le ge mahlakore ka bobedi a se a kgotsofala?

5. Seboka seo se bego se swerwe Jerusalema ka 49 C.E. se be se fapana ka ditsela dife tše bohlokwa le diboka tša dikereke tšeo di ilego tša swarwa nywagakgolo ka morago ga sona?

⁵ Go fo dumelelana le phetho ya taba mola motho a sa kgotsofale gotee le go reka dibouto ke dilo tše di tlwaelegilego dibokeng tša dikereke lehono. Lega go le bjalo, sebokeng sa kua Jerusalema, ga go yo a ilego a fo dumelelana le phetho ya taba yeo le ge a sa kgotsofale; le gona ga go yo a ilego a reka dibouto. Go oketša moo, ka moka ga bona ba ile ba dumelelana ka phetho e tee. Seo se be se ka kgonega bjang? Go sa šetšwe maikwelo a yo mongwe le yo mongwe yo a bego a le moo sebokeng seo, bohle bao ba bego ba le moo ba be ba hlompha Lentšu la Modimo, gomme mangwalo ao a makgethwa a be a ka kgona go rarolla bothata bjoo.—Bala Psalme 119:97-101.

6, 7. Mangwalo a ile a dirišwa bjang go lokiša taba ya lebollo?

⁶ Karolo ya mangwalo yeo e ilego ya thuša go rarolla taba ye ke ya Amose 9:11, 12. Go etša ge e tsopolwa go Ditiro 15:16, 17, e balega ka gore: “Ke tla boa ka tsošološa mošaša wa Dafida wo o welego; ka ba ka tsošološa mašope a wona le go o hloma lefsa, e le gore bao ba šalago ba tsome Jehofa ka phišego, gotee le batho ba ditšhaba ka moka, e lego batho bao ba bitšwago ka leina la ka, go re’alo Jehofa.”

⁷ Lega go le bjalo, yo mongwe o be a ka bolela gore: ‘Eupša lengwalo leo ga le bolele gore go be go sa nyakege gore Bantle bao ba dumelago ba bolotšwe.’ Seo ke therešo; lega go le bjalo, Bakriste ba Bajuda ba be ba tla ba ba kwešišitše seo karolo yeo e se bolelago. Ba be ba sa tšee gore Bantle bao ba bolotšego e be e le “batho ba ditšhaba,” eupša ba be ba ba tšea e le bana babo bona. (Ek. 12:48, 49) Ka mohlala, go ya ka phetolelo ya Bagster ya Septuagint, Esitere 8:17 e balega ka gore: “Bontši bja Bantle bo be bo boloditšwe, gomme bo fetogile Bajuda.” Ka go re’alo, ge Mangwalo a be a bolela e sa le pele gore mašaledi a ba ntlo ya Isiraele (Bajuda ba tlhago le Bajuda bao ba bolotšego bao ba sokologetšego bodumeding bja Sejuda) gotee le “batho ba ditšhaba ka moka” (Bantle bao ba sa bollago) e be e tla ba batho ba tee bao ba bitšwago ka leina la Modimo, ba ile ba kwešiša molaetša woo gabotse. Go be go sa nyakege gore Bantle bao ba bego ba nyaka go ba Bakriste ba thome ka go bolla.

8. Go ba le sebete go kgathile tema efe phethong yeo e ilego ya dirwa?

⁸ Lentšu la Modimo le moya wa gagwe di ile tša hlahla Bakriste bao ba botegago gore ba “dumelelane ka lentšu letee.” (Dit. 15:25) Le ge phetho ya bona e be e ka dira gore Bakriste ba Bajuda ba tlaišwe le go feta, babotegi bao ba ile ba thekga ka mo go feletšego phetho yeo e bego e theilwe Beibeleng.—Dit. 16:4, 5.

 PHAPANO E LEGO MOLALENG

9. Ke selo sefe se bohlokwa seo se ilego sa dira gore borapedi bja therešo bo šilafatšwe, gomme ke thuto efe e bohlokwa yeo e ilego ya kgopamišwa?

⁹ Moapostola Paulo o ile a bolela gore ka morago ga lehu la baapostola, tumelo ya Bokriste e be e tla šilafatšwa ka dithuto tša maaka. (Bala 2 Bathesalonika 2:3, 7.) Gare ga bao ba bego ba tla se kgotlelele “thuto e phelago” go be go na le ba bangwe bao ba bego ba le maemong a boikarabelo. (2 Tim. 4:3) Paulo o ile a lemoša bagolo ba mehleng ya gagwe gore: “Gare ga lena ka noši go tla tsoga banna bao ba tlago go bolela dilo tše di kgopamego gore ba goge barutiwa gore ba ba šale morago.” (Dit. 20:30) The New Encyclopædia Britannica e hlalosa le lengwe la mabaka a magolo leo le ilego la lebiša batho go naganeng ka tsela e kgopamego ge e re: “Bakriste bao ba bego ba tlwaeditšwe ka tsela e itšego filosofing ya Gerika ba ile ba thoma go bona go nyakega gore ba bolele tumelo ya bona ka go dumelelana le filosofi yeo, ka morero wa gore ba ikgotsofatše gore ba rutegile gotee le wa gore ba sokolle baheitene bao ba rutegilego.” Thuto e bohlokwa yeo e ilego ya kgopamišetšwa boheiteneng e be e le ya gore ge e le gabotse Jesu Kriste e be e le mang. Beibele e mmitša Morwa wa Modimo; bao ba bego ba rata filosofi ya Gerika ba be ba gapeletša gore ke Modimo.

10. Taba ya gore Kriste e be e le mang e ka ba e ile ya rarollwa bjang?

¹⁰ Go ile gwa ngangišanwa ka taba ye dibokeng tše mmalwa tša dikereke. Taba yeo nkabe e ile ya lokišwa gabonolo ge nkabe bao ba bego ba eba gona dibokeng tšeo ba be ba thekga Mangwalo ka mo go feletšego, eupša bontši bja bona bo ile bja se dire seo. Ge e le gabotse, bontši bja bona bo be bo phethile le dipelo tša bjona le pele bo eya dibokeng tšeo gore ga bo a thekge, gomme seo se ile sa dira gore bo kgomarele dipono tša bjona le go feta. Diphetho tše di ilego tša dirwa dibokeng tšeo gomme tša ngwalwa ga di bolele selo ka seo Mangwalo a se bolelago.

11. Ke tlhompho efe yeo e ilego ya newa Botate ba Kereke, gomme ke ka baka la’ng seo se ile sa dirwa?

¹¹ Ke ka baka la’ng Mangwalo a ile a se hlahlobišišwe ka botlalo? Seithuti Charles Freeman o araba ka gore bao ba bego ba dumela gore Jesu ke Modimo “ba ile ba hwetša go le thata go gana dipolelo tše dintši tša Jesu tšeo di bontšhago gore o be a fetwa ke Modimo Tate.” Ka baka leo, setšo sa kereke le dipono tša balaodi ba yona ba ka morago di ile tša tšeela Diebangedi legato. Go ba go fihla le lehono le, bontši bja baruti ba tšeela godimo dipolelo tšeo di sa budulelwago tša bao go thwego ke Botate ba Kereke go feta seo Lentšu la Modimo le se bolelago! Ge e ba o kile wa boledišana le seithuti sa bodumedi ka thuto ya Borarobotee, mohlomongwe o ile wa lemoga seo.

12. Ke tutuetšo efe e mpe yeo e ilego ya tlišwa ke mmušiši?

¹² Selo seo se lemogegago ka dingangišano tša diboka tšeo e be e le gore di be di tsenatsenwa ke babušiši ba Roma. Mo tabeng ye, Moprofesara Richard E. Rubenstein o ngwadile ka Lekgotla la Nicaea gore: “Constantine o ile a rata [bapišopo] le go ba humiša go feta ka moo ba bego ba nagana ka gona. Ka nako ya ka tlase ga ngwaga feela, mmušiši yoo yo mofsa o ile a ba bušetša dikereke tša bona ka moka goba a di aga lefsa, a ba bušetša mešomong ya bona le go ba nea tlhompho yeo ba bego ba e amogilwe . . . O ile a nea baruti ba Bokriste ditokelo tšeo peleng di bego di newa baperisita ba baheitene.” Ka baka leo, “Constantine o be a le boemong bjo bobotse bja gore a tutuetše—mohlomongwe gaešita le go laola—seo se bego se direga ka lekgotla la Nicaea.” Charles Freeman o tiišeditše gore: “Go be go theilwe motheo wa gore mmušiši a ka tsena ditaba gare e sego feela go matlafatša Kereke eupša le go tutuetša dithuto tša yona.”—Bala Jakobo 4:4.

13. O nagana gore ke mabaka afe ao a šušumeleditšego baetapele ba dikereke ba nywagakgolo e latetšego ka morago gore ba hlokomologe dithuto tše di lego molaleng tša Beibele?

¹³ Le ge bahlomphegi ba kereke ba hweditše  go le thata go tseba gore Jesu Kriste e be e le mang, bontši bja batho feela bo be bo se na bothata. Ka ge ba be ba sa tshwenyege ka gore dikhwama tša bona di tlale ka gauta ya mmušiši goba gore ba dule ba namelela maemong a phagamego ka kerekeng, ba ile ba kgona go lebelela taba ye ka leihlo le lebotse, ba thušwa ke Mangwalo. Go sa šetšwe seo se bego se direga, ba ile ba kgomarela Mangwalo. Gregory wa Nyssa, e lego yo mongwe yo e bego e le moetapele wa bodumedi ka nako yeo, o ile a bolela mantšu a mangwe a makatšago a kamoo batho ba tlwaelegilego ba bjalo ka barekiši ba diaparo, baananyi ba ditšhelete, bareki le bahlanka ba bego ba bolela ka gona ka bodumedi. Gregory o be a sa rate taba ya gore batho ba bantši ba tlwaelegilego ba be ba kgona go hlalosa gore Morwa ga a swane le Tate, gore Tate ke yo mogolo go Morwa, le gore Morwa o bopilwe go sa dirišwe selo. Gregory le badirišani ba gagwe nkabe ba ile ba holega ka gore ba theetše batho bao!

“KORONG” LE “MEFOKA” DI GOLA GOTEE

14. Ke ka baka la’ng re ka phetha ka gore go tloga lekgolong la pele la nywaga go ya pele go swanetše go ba go bile le Bakriste ba kgonthe ba tloditšwego mo lefaseng?

¹⁴ Jesu o bontšhitše papišong ya gagwe gore go tloga lekgolong la pele la nywaga go ya pele, go be go tla dula go na le Bakriste ba kgonthe ba tloditšwego mo lefaseng. O ile a ba swantšha le “korong” yeo e golago gare ga “mefoka.” (Mat. 13:30) Ke therešo gore re ka se bolele ka kgodišego gore ke batho bafe goba dihlopha dife tšeo di welago legorong la korong, eupša re ka tiišetša gore ka mehla go bile le ba bangwe bao ba ilego ba emela Lentšu la Modimo ka sebete le go pepentšha dithuto tša kereke tšeo e sego tša Mangwalo. Anke re ahlaahleng mehlala e sego kae.

15, 16. Bolela ba bangwe ba batho bao ba ilego ba hlompha Lentšu la Modimo.

¹⁵ Mopišopomogolo Agobard wa Lyons, Fora (779-840 C.E.), o ile a ganetša taba ya go rapela diswantšho, ya dikereke tšeo di bego di hlompha bakgethwa gotee le ditirelo le mekgwa ya kereke yeo e bego e se ya mangwalo. Yo mongwe wa batho bao ba phetšego mehleng ya gagwe, e lego Mopišopo Claudius, le yena o ile a gana setšo sa kereke le go gana taba ya go rapelela bakgethwa le ya go hlompha dilo tšeo di dirišwago borapeding. Lekgolong la bo-11 la nywaga, Motiakonemogolo Berengarius wa kua Tours, Fora, o ile a kgaolwa ka baka la go gana thuto ya Katholika ya gore senkgwa le beine di fetoga mmele le madi a kgonthe a Jesu. Go oketša moo, o be a dumela gore Beibele e be e le ka godimo ga setšo sa kereke.

¹⁶ Lekgolo la bo-12 la nywaga le ile la ba le batho ba babedi bao ba bego ba rata therešo ya Beibele, e lego Peter wa Bruys le Henry wa Lausanne. Peter o ile a tlogela boruti ka gobane o be a sa kgone go dumelelanya thuto ya Mangwalo le dithuto tša Katholika tša go kolobetšwa ga masea, thuto ya gore senkgwa le beine di fetoga mmele le madi a kgonthe a Jesu, go rapelela bahu  le go rapela sefapano. Ka 1140, Peter o ile a bolaelwa go ganetša gagwe dithuto tšeo. Henry, yo e bego e le moitlami, o ile a pepentšha mekgwa e gobogilego ya kereke gotee le dibopego tšeo di bego di sa thekgwe ke mangwalo tša setšo sa kereke. O ile a golegwa ka 1148 gomme a fetša bophelo bja gagwe ka moka a le kgolegong.

17. Waldo le balatedi ba gagwe ba ile ba gata megato efe e bohlokwa?

¹⁷ Ka nako yeo Peter wa Bruys a bego a fišwa a phela ka baka la go ganetša kereke, go ile gwa belegwa motho yoo ka morago a bego a tla ba le tutuetšo e matla go phatlalatšweng ga therešo ya Beibele. Sefane sa gagwe e be e le Valdès, goba Waldo. * Ka go se swane le Peter wa Bruys le Henry wa Lausanne, e be e le motho feela, eupša o be a tšeela Lentšu la Modimo godimo kudu moo a ilego a rekiša dilo tša gagwe tše di bonagalago gomme a rulaganya gore dikarolo tše dingwe tša Beibele di fetolelwe ka leleme leo le bego le bolelwa kudu ka borwabodikela bja Fora. Batho ba bangwe ba ile ba thabela go kwa molaetša wa Beibele ka segagabo bona moo le bona ba ilego ba rekiša dilo tša bona gomme ba gafa maphelo a bona ka moka gore ba botše ba bangwe therešo ya Beibele. Kereke e ile ya thoma go tshwenyega ka seo kudu. Ka 1184 banna ba le basadi ba ba fišegago, bao ka morago ba ilego ba bitšwa maWaldo, ba ile ba kgaolwa ke mopapa gomme mopišopo a ba raka magaeng a bona. Ge e le gabotse mogato wo o ile wa thuša go phatlalatša molaetša wa Beibele mafelong a mangwe. Mafelelong, balatedi ba Waldo, Peter wa Bruys le Henry wa Lausanne, go akaretša le ba bangwe bao ba ikarotšego kerekeng ba ile ba hwetšagala dikarolong tše dintši tša Yuropa. Ba bangwe bao ba ilego ba lwela therešo ya Beibele ba ile ba itšweletša nywagakgolong e latetšego: bona ke John Wycliffe (mo e ka bago ka 1330-1384), William Tyndale (mo e ka bago ka 1494-1536), Henry Grew (1781-1862) le George Storrs (1796-1879).

“LENTŠU LA MODIMO GA SE LA TLENGWA”

18. Hlalosa mokgwa wa go ithuta Beibele woo o ilego wa dirišwa ke barutwana ba botegago ba Beibele lekgolong la bo-19 la nywaga le lebaka leo o ilego wa atlega.

¹⁸ Le ge manaba a therešo ya Beibele a ile a leka go thibela go phatlalatšwa ga yona, a ile a palelwa. Lengwalo la 2 Timotheo 2:9 le re: “Lentšu la Modimo ga se la tlengwa.” Ka 1870 sehlopha sa barutwana ba botegago ba Beibele se ile sa thoma go tsoma therešo. Se be se ithuta bjang? Yo mongwe o be a botšiša potšišo. Ba e ahlaahle. Ke moka ba bale mangwalo ka moka ao a tswalanago le taba yeo, gomme ge ba kgotsofaditšwe ke go dumelelana ga ditemana tšeo, ba be ba bolela ka phetho ya bona gomme ba e ngwala fase. Na ga o kgothatšwe ke go tseba gore go swana le baapostola le banna ba lekgolong la pele la nywaga, banna bao ba botegago ba nywageng ya mafelelong a bo-1800 ba ile ba kgonthišetša gore seo ba se dumelago se dumelelana ka mo go feletšego le Lentšu la Modimo?

19. Temana ya ngwaga ya 2012 e re’ng, gomme ke ka baka la’ng e le ya maleba?

¹⁹ Beibele e sa dutše e le motheo wa ditumelo tša rena. Ka baka leo, Sehlopha se Bušago sa Dihlatse tša Jehofa se kgethile mantšu ao Jesu a a boletšego ka kgodišego a rego: “Lentšu la gago ke therešo” gore e be temana ya rena ya ngwaga ya 2012. (Joh. 17:17) Ka ge yo mongwe le yo mongwe yo a nyakago go amogelwa ke Modimo a swanetše go sepela therešong, eka ka moka ga rena re ka tšwela pele re katanela go hlahlwa ke Lentšu la Modimo.

[Mongwalo wa tlase]

[Dipotšišo tša Thuto]

[Ntlhakgolo go letlakala 8]

Temana ya rena ya ngwaga ya 2012 e re: “Lentšu la gago ke therešo.”—Johane 17:17

[Seswantšho go letlakala 7]

Waldo

[Seswantšho go letlakala 7]

Wycliffe

[Seswantšho go letlakala 7]

Tyndale

[Seswantšho go letlakala 7]

Grew

[Seswantšho go letlakala 7]

Storrs