Yehova—“Munyongolodi” Mu Bitatyi Byālembelwe Bible

Yehova—“Munyongolodi” Mu Bitatyi Byālembelwe Bible

Yehova—“Munyongolodi” Mu Bitatyi Byālembelwe Bible

“Peja bukidi kuno ko ndi, abe Leza; abe wi mukwashi wami ne munyongolodi wami.”—MIT. 70:5.

1, 2. (a) Le i kitatyi’ka kilombanga batōtyi ba Leza bukwashi? (b) I kipangujo’ka kipangulwa, ne i kwepi kotukatana malondololo?

 BAMBUTWILE ba mwana-mukaji wa myaka 23 abaimvwana pobadi mu konje amba wabo mwana musongwe kala wajimina. Abalanga’mba padi i bamwipaye. Bukidibukidi bonka abakute bintu ne kujokela ku njibo, koku balombela Yehova ebakwashe. Kamoni umo wa myaka 20 pa kupwa kupimwa, wakwatwa na luba lusa kumukulakanya na bulebe. Ponka’po kala wajoka ne kulombela Yehova. Lolo umo nkungakaji ukimba kaji kadipo nansha na lupeto lwa kupota bidibwa bya kudya na wandi mwana mwana-mukaji wa myaka 12. Wapungulwila mutyima wandi padi Yehova. Bine, batōtyi ba Leza bamulombanga bukwashi, pobatanwa mu matompo nansha na bikambija bikomo. Lelo nobe uzenzanga Yehova kitatyi kyodi mu bikoleja?

2 Kipangujo kya mvubu i kino: Lelo netu tukulupilanga amba Yehova ubwanya kwitukwasha na kulondolola ku milombelo yetu? Tutana malondololo etupa kikulupiji mu Mitōto 70. Uno mutōto ukunka ku mutyima wāsonekelwe na Davida, mutōtyi wa kikōkeji wa Yehova wātenwe na matompo makomo ne bikoleja bivule mu būmi bwandi. Uno mulembi wa mitoto wākunkilwe na mushipiditu sandu anene Yehova amba: “Abe Leza; abe wi mukwashi wami ne munyongolodi wami.” (Mit. 70:5) Bubandaudi bwa Mitōto 70 buketukwasha tumone netu mwanda waka tufwaninwe kuvundamukila kudi Yehova mu bitatyi bya makambakano ne kumukulupila ne pa mfulo amba i “munyongolodi” wetu.

“Abe wi . . . Munyongolodi”

3. (a) Le i lubila’ka lwa kulomba bukwashi lutanwa mu Mitōto 70? (b) I kikulupiji’ka kilombwele Davida mu Mutōto wa 70?

3 Mutōto wa 70 ushilula ne kufula na lubila lwa kulomba Leza bukwashi. (Tanga Mitōto 70:1-5.) Davida uzenza Yehova amunyongolole amba “peja bukidi.” Mu mavese adi pa bukata, Davida wazenze misunsa itano, kadi yonso ushilula na muneneno ulombola’mba usakile kukwashibwa. Misunsa isatu imbajinji wisambila pa boba bakimba kumwipaya. Davida walombe Yehova aponeje bano balwana ne kwibafwija bumvu pa mwanda wa bubi bwabo. Misunsa mikwabo ibidi idi mu vese wa 4, wisambila pa bantu ba Leza. Davida walombe amba bonso bakimba Yehova basepelele ne kumutumbija. Davida wafudija uno mutōto na kunena Yehova amba: “Abe wi mukwashi wami ne munyongolodi wami.” Vuluka amba Davida kanenepo amba, “Ikala bu,” na aye ulomba monka, mhm. Ino wanena amba, “Abe wi,” mwanda wa kulombola amba umukulupile. Davida ukulupile amba Leza usa kumukwasha.

4, 5. I ñeni’ka yotwaboila kudi Davida mu Mitōto 70, ne i kikulupiji’ka kyotubwanya kwikala nakyo?

4 Le Mitōto 70 itulombola bika pa bitala Davida? Pādi pasumininwe balwana kwipaya Davida, aye kātongelepo kupwija makambakano andi aye mwine. Inoko, wādi ukulupile amba Yehova mwine, ukalubwilanga balwana nandi kinongo pa kitatyi kitungwe ne mu muswelo wasaka. (1 Sam. 26:10) Davida wādi na lukulupilo lukomo amba Yehova ukwashanga boba bamukimba ne kwibanyongolola. (Bah. 11:6) Davida wādi uyukile amba bengidi ba bine badi na bubinga bwa kusepelela ne kutumbija Yehova na kusapwila bakwabo bukatampe bwandi.—Mit. 5:11; 35:27.

5 Netu, pamo bwa Davida, tufwaninwe kukulupila ne pa mfulo amba Yehova i Mukwashi ne “munyongolodi” wetu. Nanshi, potutanwa mu matompo makomo ne kukakilwa, tufwaninwe kulombela amba Yehova apeje kwiya kwitukwasha. (Mit. 71:12) Le Yehova ukalonga namani pa kulondolola milombelo yotumulomba bukwashi? Kumeso kwa kuyuka mukokeja kwitukwashija Yehova, tubandaulei bidi miswelo isatu yawānyongolwele’mo Davida, na kumukwasha mu bitatyi bya makambakano.

Kunyongololwa ku Balwana

6. Lelo i bika byākweshe Davida ayuke amba Yehova unyongololanga boloke?

6 Davida wāyukile kupityila ku bilembwa bya mu Bible byaādi nabyo amba boloke bakokeja kukulupila Yehova ebakwashe. Yehova pa kuleta Dilobe pa ntanda imbi, wālamine Noa ne kisaka kyandi kyādi kyakaminwe Leza. (Ngal. 7:23) Yehova pa kunokeja mudilo ne kibidikityi pa bantu babi bādi mu Sodoma ne Ngomola, wāpandije Lota ne bana bandi babidi bana-bakaji. (Ngal. 19:12-26) Yehova pa kwipaya Felo wa mutwe mūmu ne bibumbo byandi pa Kalunga Katyila, wālamine bantu bandi, bapanda ku konakanibwa. (Div. 14:19-28) Le ukatulumukila kika pa kwimvwana byānene Davida mu mutōto mukwabo amba Yehova “i Leza wakunyongolola”?—Mit. 68:20.

7-9. (a) Lelo i bubinga’ka bwālengeje Davida akulupile amba Yehova udi na bukomo bwa kumupandija? (b) Lelo Davida wānene amba i ani wamupandija?

7 Davida nandi wādi na bubinga bwa pa bula bwa kukulupidila amba Yehova udi na bukomo bwa kumupandija. Davida wēmwenine amba Yehova ubwanya kupandija na andi “maboko a nyeke ne nyeke” boba bamwingidila. (Kup. 33:27) Misunsa mivule, Yehova wāpandije Davida mu maboko a boba ‘bamushikilwe.’ (Mit. 18:17-19, 48) Twisambilei pa kimfwa kimo.

8 Bana-bakaji ba mu Isalela pa kutendela Davida mwanda wa bushindañani bwandi ku divita, Mulopwe Solo wāyulwa mukao enka nenki waswa kwipaya Davida na mukobe misunsa ibidi mituntulu. (1 Sam. 18:6-9) Mu ino misunsa yonso ibidi, Davida wāpandile ku mikobe. Lelo kyāpandije Davida i manwa andi ne bukosoke bwa bu kalala ka mavita? Mhm. Bible ulombola amba “Yehova wadi nandi.” (Tanga 1 Samwele 18:11-14.) Mwenda mafuku, Solo wākuta nkuku ya kumwipaija kupityila ku Bene Fidishitia, ino wākankalwa, ebiya “Solo wamona ne kuyuka wayukile amba Yehova udi na Davida.”—1 Sam. 18:17-28.

9 Lelo Davida wānene amba i ani wamupandija? Binenwa bya kūlu bya Mitōto 18 binena’mba Davida “wēsambile myanda ya lwimbo luno kudi Yehova, mu difuku dyāmunyongolwele Yehova ku kuboko kwa . . . Solo.” Davida wālombola malango andi mu lwimbo amba: “Yehova i kidibwe kyami, ne nsakwa yami, ne munyongolodi wami; Leza wami, i kidibwe kya bukomo, mudi aye e monka mo nkakulupila.” (Mit. 18:2) Lelo kuyuka amba Yehova ubwanya kunyongolola bantu bandi kubulwe’po kukomeja lwitabijo lwetu?—Mit. 35:10.

Kukwashibwa mu Butanda bwa Misongo

10, 11. I kika kitukwasha kujingulula kitatyi kyābelele Davida misongo itelelwe mu Mitōto 41?

10 Mulopwe Davida wābelele misongo mikomo itelelwe mu Mitōto 41. Misongo ya Davida byoyāmuladikile mu butanda kitatyi kilampe, yāfikije ne bamushikilwe ku kunena amba “pano pālāla kakikalangukapo dikwabo.” (Vese 7, 8) Lelo i kitatyi’ka kyābelele Davida ino misongo mikomo? Mungya ngikadilo ilombwelwe mu uno mutōto bimweka’mba i kitatyi kyāvutakanibwe būmi bwa Davida na njia pādi pakimba Abisalome, wandi mwana, kumubikula.—2  Sam. 15:6, 13, 14.

11 Kimfwa Davida utela mulunda nandi wakulupile, wadya nandi ne bidibwa amba ye wāmwabile. (Vese 9) Kino kituvuluja kintu kimo kyāfikile Davida mu būmi. Abisalome pa kutomboka, Ahitofele, mudingidi mukulupilwe wa Davida wāmwalamukile welunga mu butomboki bwa Abisalome bwa kuponeja mulopwe. (2 Sam. 15:31; 16:15) Langa mobyaikadile mu kino kitatyi kyādi mulopwe mu butanda bwa misongo, pampikwa bukomo bwa kulanguka, bonso bayuke amba i mujokolokwe na bantu bamutombokele basaka kufikija nkuku yabo ya kumwipaya.—Vese 5.

12, 13. (a) Le Davida wādi na kikulupiji’ka? (b) Leza wākomeje Davida namani?

12 Kikulupiji kya Davida mudi “munyongolodi” kekyādipo kijina. Davida wisambila pa mutōtyi ubela amba: “Yehova ukamunyongololanga mu difuku dya bubi. Yehova ukamutalanga pa butanda bwa misongo; ukamwadila butanda bwandi mu luba lwandi.” (Mit. 41:1, 3) Pano napo kikulupiji kya Davida i kimweke mu binenwa byanena’mba: ‘Yehova ukamunyongololanga.’ Davida wādi ukulupile amba Yehova usa kumunyongolola. Muswelo’ka?

13 Davida kādipo utengele Yehova amukomeje mu kingelengele. Inoko kikulupiji kyonso kya Davida kyādi mudi Yehova amba “ukamutalanga”—ne kino kyāmukweshe ne kumupa bukomo nansha byaādi ulēle pa butanda bwa misongo. Davida wādi usaka buno bukwashi binebine. Ne kadi kutentekela pa misongo yāmuzozekele mulume-nobe, wādi mujokolokwe na bamushikilwe bādi bamunenena bibibibi. (Vese 5, 6) Yehova wākomeje bine Davida na kumupa milangwe ya kumusenga. Tala kadi byānene Davida, amba: “Unkwatyija mu bulumbuluke bwāmi.” (Vese 12) Kadi Davida ye uno wākomejibwe pa kuyuka’mba Yehova umumwene bu muntu wa kikōkeji, nansha byaādi mu ino ngikadilo ya bulanda ne kunenenwa bintu bibi na bamushikilwe. Mfulo mfulō, Davida wākomene mu misongo yandi. Mwene kino kileta kikulupiji pa kuyuka’mba Yehova utalanga boba babela?—2 Kod. 1:3.

Kukwatakanibwa

14, 15. Lelo i kitatyi’ka kyābudilwe Davida ne bantu bandi bisakibwa byabo, ne i bukwashi’ka bobākwashibwe?

14 Davida paābikele mu Isalela, wādi na bidibwa ne bitomibwa biyampe kadi wādi wita ne bantu bavule kudya nandi pa meza andi. (2 Sam. 9:10) Inoko, Davida wāyukile mwikadilanga makambakano a kubulwa bidibwa. Abisalome, wandi mwana, pa kutomboka ne kukimba kumusela bulopwe, Davida ne bantu bamobamo bāshele ku mutamba wandi bānyema mu Yelusalema. Bānyemene mu ntanda ya Ngileade, kutunduka kwa Munonga wa Yodano. (2 Sam. 17:22, 24) Davida ne bantu bandi pa kwikala na būmi bwa kunyemakana, bābudilwe bidibwa, mema, ne pa kulāla pene pakola. Le bādi ba kumona bya kudya kwepi mu ntanda mutuputupu?

15 Ku mfulo, ba Davida ne bantu bandi bafika mu kibundi kya Mahanaimi. Batana’mo bana-balume basatu bankanka—Shobi, Makile, ne Balezilai. Bāitabije kutūla būmi bwabo mu kyaka pa kusaka kukwasha mulopwe mutongwe wa Leza, mwanda shi Abisalome abikale, kakabulwepo kupa mfuto muntu yense wakwatakenye Davida. Bano bantu basatu ba kikōkeji, pa kuyuka makambakano ādi’mo Davida, bāmuletele bintu bivule byaādi ubudilwe, kubadila’mo ne matanda, ñano, mebele-abuluba, miseke mikange, nkunde, busuku butyite bwa nkunde, buki, māni a mabele a ñombe, ne mikōko. (Tanga 2 Samwele 17:27-29.) Dino dikōkeji ne kizaji kya kutendelwa kya bano bana-balume basatu kebyābudilwepo kutenga mutyima wa Davida. Le Davida wādi wa kwilwa namani byobāmulongēle?

16. Lelo i ani mwine wādi uletela Davida ne bantu bandi bisakibwa byabo?

16 Nansha nabya, lelo i ani mwine wādi uletela Davida ne bantu bandi bisakibwa byabo? Davida wādi uyukile amba Yehova utalanga bantu bandi. Bine Yehova ubwanya kutununa bengidi bandi bakwabo bakwashe batōtyi nabo na byobabudilwe. Davida pa kulangukila pa byobya byāmufikile mu ntanda ya Ngileade, kābudilwepo kumona bukwashi bwa boba bana-balume basatu bu buledi bwa buswe butamba kudi Yehova. Davida wālembele ku mfulo kwa bwandi būmi amba: “Nadi mwanuke, pano nakule; nanshi nkyamwenepo moloke kulekelelwa, nansha lukunwa lwandi kulomba bidibwa.” (Mit. 37:25) Mwene kuyuka’mba kuboko kwa Yehova kekwipipo i kintu kileta busengi?—Nk. 10:3.

“Yehova Uyukile Mwakunyongolwela”

17. Lelo i bika bifikidijanga Yehova kitatyi ne kitatyi?

17 Davida i umo’tu wa mu batōtyi bānyongolwelwe na Yehova mu bitatyi byāsonekelwe Bible. Tamba kitatyi kya Davida, Leza ufikidijanga kitatyi ne kitatyi binenwa bya mutumibwa Petelo binena’mba: “Yehova uyūkile mwakunyongolwela boba ba bwine-Leza mo batompibwa.” (2 Pet. 2:9) Tubandaulei bimfwa bikwabo bibidi.

18. Lelo Yehova wānyongolwele namani bantu mu mafuku a Hezekia?

18 Bibumbo bya Bene Ashidia pobyātambile Yuda ne kujokoloka Yelusalema, mu myaka ya tutwa mwanda K.K.K., Mulopwe Hezekia wālombele amba: “A Yehova Leza wetu, betupandije . . . amba malopwe onso a panopanshi ayuke bidi, amba abewa wi Yehova, ke abe enka kasuku kete kadi.” (Is. 37:20) Kintu kine kyādi kikambakena Hezekia kutabuka i dijina dya Leza ne ntumbo yandi. Yehova wālondolwelwe milombelo yandi ya kininga. Mwikeulu wāipaya, mu bufuku bumo, Bene Ashidia 185 000, enka nenki wānyongolola bengidi ba kikōkeji ba Yehova.—Is. 37:32, 36.

19. Bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji bākōkele ku kidyumu’ka pa kupanda ku kyamalwa?

19 Yesu, mafuku matyetye kumeso kwa lufu lwandi, wāletele kidyumu kya bupolofeto pangala pa kamweno ka bana bandi ba bwanga. (Tanga Luka 21:20-22.) Myaka makumi pa kupita’po, mu mwaka wa 66 K.K., butomboki bwa Bayuda bwāfikije Loma āye kutamba Yelusalema. Bibumbo byendejibwa na Seshitiusa Ngalusa byābwenye kutubula lubumbu lwa tempelo; kupwa betola mu kitulumukila. Bene Kidishitu ba kikōkeji, pa kujingulula’mba uno o mukenga wa kunyema bonakani bwālaile Yesu, bānyemena ku ngulu. Bibumbo bya Bene Loma byājoka monka mu mwaka wa 70 K.K. Uno musunsa kebētolelepo monka, ino bāonakenye Yelusalema fututu. Bene Kidishitu bākokele kidyumu kya Yesu bāpandile ku kino kyamalwa kibikibi.—Luka 19:41-44.

20. Mwanda waka tufwaninwe kukulupila Yehova amba i “munyongolodi” wetu?

20 Kulangulukila pa myanda ilombola’mba Yehova ukwashanga bengidi bandi kukomejanga lwitabijo. Byobya byaālongele pa kala bitukwasha tumukulupile. Nansha shi tubatanwa na makambakano’ka dyalelo nansha mu mafuku a kumeso, netu tufwaninwe kukulupila mudi Yehova amba i “munyongolodi” wetu. Ino le Yehova witunyongololanga namani? Le byāikele namani ku bantu botwatelanga ku ngalwilo? Le byēbekadile namani? Tusa kubandaula bino mu kishinte kilonda’ko.

Lelo Ukivulukile?

Mitōto 70 itupa kikulupiji’ka?

• I muswelo’ka wākwashibwe Davida paādi mu misongo?

• I bimfwa’ka bilombola’mba Yehova unyongololanga bantu bandi ku balwana?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 12]

Yehova wālondolwele milombelo ya Hezekia