Nanga ozeye muntu ona una vo longo lwandi lwafwa. Ediadi divangamanga kadi e fu kia vonda longo kiatoma sayana. Kasikil’owu, lufimpu lumosi lwavangwa kuna Polônia lwasonga vo awana bena ye kimbuta kia mvu 30 ana bakazala se vioka mvu tatu yovo sambanu, yau betoma vondanga e longo.

Nkubika mosi italanga mambu ma esi nzo kuna Espanha, yavova vo: “Lufimpu lusonganga vo bula kati mun’awana bekazalanga [kuna Europa] bevambananga.” Diau adimosi divangamanga mu nsi zakaka za umvwama.

Adieyi difilanga wantu mu vanga e diambu diadi ditwasanga ntantu zayingi? Nludiki mosi otalanga mambu ma longo kuna Europa, wavova vo: “Evangu dia vonda longo disengomonanga dina diavangama kala, i sia vo, kondwa kwa nzola muna longo yo vambana kw’akazi, edi ditwasanga ntantu zayingi.” Wakudikila vo: “O vonda longo difilanga muntu mu funga makasi, kuyibanza, kendalala, dimbul’e vuvu yo mona nsoni.” Ezak’e ntangwa dilenda fila muntu mu bakama e ngindu za kuyivonda. “Vava longo luvondwanga mun’owu wa nsiku a luyalu, mpasi zankaka ziyantikanga. O muntu kinsona kiayingi kemonanga yo kuyimwena vo kena mfunu ko. Olenda kiyuvula: ‘Wau vo longo lwame lufwidi, nkia mfunu ngina? Adieyi ivanga muna zingu kiame?’”

Eva wavova una kamonanga muna mvu miavioka: “Vava longo lwame lwafwa, nsoni zayingi yamonanga, mfinangani zame ye akw’ame a salu bambandikilanga vo i ‘mvondi a longo.’ Makasi mayingi yamonanga. Wau vo wana wole yasala yau, yakituka se ye ngudi.” * Adam ona wakala nkuluntu mu mvu 12 wavova vo: “Yayibadikila vo kiakala diaka mfunu ko, makasi mayingi yamonanga ye kiazolanga diaka kala va ndambu a muntu ko.”

Wau vo betokananga kwayingi mu kuma kia zingu kia kusentu, diampasi dikalanga kw’akaka mu vutukila kala ye ngindu zasikila, kana nkutu vo se mvu miayingi miviokele kala tuka longo lwafwila. Balenda yindula vo akaka ke bekubavwanga diaka mfunu ko. Nsoneki mosi wavova vo: “Owau divavanga vo basoba e fu yau yo longoka una balenda zizidila mambu mampasi yau mosi.”

 Stanislaw wavova vo: “Vava longo lwame lwafwa, o ngudi a wan’ame kayambulanga ko vo ngyenda tala o wan’ame. Ediadi diamfila mu yindula vo ka vena muntu ko wamvwang’o mfunu, nanga Yave mpe wambembola kwame. Kiakala diaka y’etima dia zinga ko. Kansi kuna kwalanda, yabakula vo ngindu zabendomoka yakala zau.” Wanda una vo longo lwandi lwafwa, watokananga mu kuma kia zingu kiandi. Wavova vo: “Yakala ye ziku vo kuna kulanda, kana nkutu ampangi za Akristu ke betokanena diaka wete diame ko ngatu dia wan’ame. Kansi, owau imonanga una ampangi bekunsadisilanga ekolo ivanganga ngolo za sansa wan’ame bakituka selo ya Yave.”

Muna nkomena zazi, tulenda bakula una ngindu za lembi songa ziyadilanga akaka mun’awana bena vo longo lwau lwafwa. Balenda kala ye ngindu za lembi songa mu kuma kia yau kibeni yo kuyibadikila vo ke bena mfunu ko ye ke bafwanukinu zolwa ko. E ngindu zazi zilenda mpe kubafila mu kala ye ngindu zalembi songa mu kuma ki’akaka. Muna kuma kiaki, balenda yantika badikila ampangi muna nkutakani nze wantu ambi ana ke bemonanga mpasi za akw’au ko. Kansi, e nona kia Stanisław yo Wanda kisonganga vo awana bena vo longo lwau lwafwa, kuna kulandanga balenda bakula vo mpangi zau wete diau betokanenanga. Dialudi vo Akristu besadisanga mpangi zau kana una vo kuna lubantiku awana besadiswanga ke bebakulanga ngolo zau ko.

Diambote twasungamenanga vo kana nkutu nkia ngolo tulenda vanga muna kubasadisa, nkumbu miayingi awana bena vo longo lwau lwafwa, balenda mona kinsona kiasaka. Mpangi ankento una vo longo lwandi lwafwa, olenda yindula vo akaka ke bekumvwanga mfunu ko. Alicja wavova vo: “Mvu nana miviokele kala tuka longo lwame lwafwila, kansi nkumbu miayingi ikendalalanga yo kuyibadikila vo kina mfunu ko. Ezak’entangwa, izolanga kala va fulu kia mono mosi yo dila.”

Kana una vo awana bena vo longo lwau lwafwa balenda yalwa kwa ngindu zalembi songa, Nkand’a Nzambi utumbanga e fu kia kuyivambula. O lembi lemvokela luludiku lwalu dilenda fila muntu mu bembola e “ngangu zavimpi zawonso.” (Nga. 18:1) Ndiona una mu kinsona, kafwete venga fu kia vanga kikundi kiasaka yo nkento yovo yakala una vo ke nkaz’andi ko. O vanga wo dilenda sikamesa nzol’a kimakangu.

Vava ampangi zeto z’akala ye z’akento ana bena vo longo lwau lwafwa benwananga ye kinsona yo kuyimwena vo ke bena mfunu ko yovo tokana mu kuma kia zingu, tufwete sianga ngolo za bakula ngindu zau yo vanga mawonso tulenda muna kubasadisa. O vanga wo disonga vo tutangininanga Yave. (Nku. 55:22; 1 Pe. 5:6, 7) Tulenda kala ye ziku vo konso lusadisu tukubavana, beyangalela lo. Muna mpila yayi, bebakula vo bavwidi akundi akieleka muna nkutakani.—Nga. 17:17; 18:24.