Ku bokona mu madisá

Kizuua Kiebhi Kia Vuala Jezú?

Kizuua Kiebhi Kia Vuala Jezú?

O Bibidia i tambuijila

 O Bibidia ki i tu tangela o kizuua kia vuala Jezú Kristu, kála kilondekesa o madivulu ala ku luiji:

  •   “O kizuua kia kidi kia vuala Kristu, se-ku muthu ua kijiia.”—Nova Enciclópedia Católica.

  •   “O kizuua kia uvualukilu ua Kristu, athu ka kijiia.”—Encyclopedia do Cristianismo Primitivo.

 Sumbala o Bibidia ki i tu tangela ‘o kizuua kia vuala Jezú,’ iene i tu londekesa ima iiadi i tu kuatekesa ku mona kuila muéne ka mu vuala mu kizuua kia 25 kia mbeji ia kaiadi.

Ka mu vuala mu thembu ia mvula ni mbambi a

  1.   Ku disonekesa. Ande dia Jezú ku mu vuala, Sézalu dia Nguxi ua tumina ku soneka “athu oso mu ngongo.” Athu oso a tokalele kuia “kala muthu mu sanzala ia muiji uê” phala ku di sonekesa, kiki kieji bhinga athu kuenda semana imoxi mba jiiadi phala ku bhixila mu mbanza. (Luka 2:1-3) O ngonge íii, nange a i bhanene phala ku bandekesa o kitadi kia dijimu ni athu a tokalele kuia mu usoladi—o athu keji ki uabhela se a a tumine kuia ku di sonekesa mu kithangana kioso-kioso kia muvu. Kienhiki, tu tena ku zuela kuila o ngana Sézalu dia Nguxi keji jijidika o athu kuenda o dikanga dioso diódio mu kithangana kia mbambi.

  2.   O jimbudi. O abhidi akexile “mu mukáu mù langa o ilunga iâ mu usuku.” (Luka 2:8) O divulu A Vida Diaria da Época de Jesus, di zuela kuila o ibhaku ia kexile mu mukau “semana imoxi ande dia kizuua kia Phasu ku bhixila [ku disukilu dia mbeji ia Katanu]” katé bhu kaxi ka mbeji ia Kamoxi. O divulu didi di zuela dingi: “Mu kithangana kia mbambi ene akexile mu kala m’onzo; mukonda dia kiki, tu tena kuzuela kuila o Jezú ka mu vuala ku mbeji ia Kaiiadi, mua vudile o mbambi, mukonda o divulu dia Luka di zuela kuila o abhidi akexile bhu kanga mu mukau.”

A mu vuala ande dia thembu ia mvula b

 Tu tena kuijiia o kithangana kia vuala Jezú mu ku tanga tundé kia fu muéne ku Phasu mu kizuua kia 14 kia Nizá kia muvu ua 33 K.K. ku primavera c (Nzuá 19:14-16) Kioso Jezú kia mateka o ukunji uê ua mivu itatu ni kaxaxi, muéne ua kexile ni makuinhi atatu a mivu, kienhiki tu tena ku zuela kuila muéne a mu vuala ande dia thembu ia mvula ku muvu ua 2 A.K.K.—Luka 3:23.

Mukonda diahi a bhanga o fesa ia Natale mu kizuua kia 25 kia mbeji ia Kaiiadi?

 Se ki kuene kima kilondekesa kuila Jezú a mu vuala mu kizuua kia 25 kia mbeji ia Kaiiadi, mukonda diahi-phe o athu ene mu bhanga o fesa ia Natale mu kizuua kiki? Kála ki tanga o divulu Enciclopedia Barsa, o kizuua kiki nange a ki solo kuala o atuameni a jingeleja “mukonda dia kizuua kia fesa ia ji pagá akua Loma, akexile mu kembela” ‘o kizuua kia uvualukilu ua muanha ua tende oso,’” mu thembu ia mvula ni mbambi. Kála kia zuela o Encyclopédia Americana, jingijiie javulu a xikina kuila o atuameni a jingeleja a solo o kizuua kiki “mukonda dia ji pagá a bokonene mu ngeleja ia Ukidistá, n’a ki uabhele.”

a Mu ixi mua vualela Jezú, o thembu ia mvula ni mbambi i mateka ku mbeji ia Kaiiadi iia katé ku mbeji ia Katanu

b Mu ixi mua vualela Jezú, o thembu íii i mateka ku mbeji ia Katutu i suluka katé ku mbeji ia Kaiiadi

c Mu ixi mua vualela Jezú, o primavera i mateka ku mbeji ia Katanu i suluka katé ku mbeji ia Kanake