Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

MUSOSO UA KIDI

‘Jixi Javulu ji Kale ni Ngalasa’

‘Jixi Javulu ji Kale ni Ngalasa’

Ki nga-nda jimba o kizuua ki nga bhixila mu mbanza ia Brooklyn. Nga kexile kumoxi ni jiphange ja mukua ja tundile mu jixi jengi, tua xikamene mu dixilu mua kexile mu diongeka o Kibuka Kia Utuminu. Tua kexile mu kingila o jiphange ja tokala ku Kibuka Kia Kusoneka. A tu exanene phala kukuatekesa kubatula o maka akexile mu bhita nau o alunguludi a madivulu. Mukonda dia kiki, tua kexile ni hele iavulu. O kiônge kiki kia bhiti mu kizuua 22 kia mbeji ia Kasambuadi, ia muvu ua 2000. Maji mukonda diahi o kiônge kiki kia kexile ni valolo? Ande dia ku jimbulula o ima ia bhiti mu kiônge kiki, nga-nda mi tangela o musoso uami.

A ngi batizala mu mbanza ia Queensland, nga kalakala kala muboki ua thembu ioso mu ixi ia Tasmânia, nga kalakala ué kala mukunji ua jixi jengi mu jixi ja Tuvalu, Samoa, ni Fiji

A NGI vuala ku muvu ua 1955, mu mbanza ia Queensland, mu ixi ia Austrália. Mu kubhita thembu, mam’etu Estelle ua mateka ku di longa o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova. Mu kubhita muvu, a mu batizala. Mu kubhita dingi 13 kia mivu, Tat’etu Ron ua kituka ué Mbangi ia Jihova. A ngi batizala ku muvu ua 1968, mu sanzala ia St. George, ia tokala ku mbanza ia Queensland.

Tundé mu undenge, nga uabhela kutanga madivulu ni ku di longa madimi a mukuá. Kioso ki tua kexile mu kuenda njila ni jitata jami mu dikalu, nga uabhele ku xikama ku dima phala kutanga madivulu. Nange o jitata jami ja kexile mu divua kia iibha, mukonda nga landukile, ki ngi kexile mu mona o ima iambote ia kexile mu njila. Maji mukonda dia ku uabhela kutanga, nga di tundu kiambote bhu xikola. Kioso ki nga kexile bhu xikola mu mbanza ia Glenorchy, mu ixi ia Tasmânia, nga tambula maujitu avulu.

Mu kithangana kieniókio, nga tokalele kusola o kima ki ngeji bhanga ku muenhu. O kuila nga tokalele ku xikina o ujitu ua kuia bhu xikola ia katunda? Sumbala nga uabhele kiavulu kutanga madivulu, ni ku di longa, ngi sakidila kiavulu o jitata jami, mukonda ene a ngi longo kuzola dingi Jihova, mu veji dia ku zola o athu mba o ima ia mundu. (1 Kolindo 3:18, 19) Mu kiki, ni kikuatekesu kia jitata jami, nga solo ku mateka o sidivisu ia thembu ioso, kioso ki nga zubha o xikola. Mu kiki, ku mbeji ia Katatu ua muvu ua 1971, nga mateka o sidivisu ia thembu ioso. Mu kithangana kieniókio, nga kexile ni 15 kia mivu.

Nga kalakala kala muboki ua thembu ioso mu ixi ia Tasmânia, mu nake dia mivu. Mu kithangan kieniókio, nga kazala ni Jenny Alcock, o kilumba kia iuka kia tokala mu ixi ia Tasmânia. Tua kalakala kumoxi kala aboki a katunda mu jimbanza ja Smithton, ni Queenstown.

AKUNJI A JIXI JENGI KU JIXI JA PACÍFICO

Ku muvu ua 1978, ngai kumoxi ni muhatu uami mu kiônge kia dikota mu mbanza ia Port Moresby, mu ixi ia Papua-Nova Guiné. Ngi di lembalala o phange uexile mukunji ua jixi jengi, ua kexile mu bhanga diskursu mu dimi dia Hiri Motu. Sumbala ki ngi kexile mu tendela o ima ia kexile mu zuela, nga mesenene ué kukala mukunji ua jixi jengi, ni ku di longa dimi diéngi phala ku suínisa o jiphange, mu ku bhanga madiskursu mu dimi diâ dia uvualukilu. Mu ku suka-ku, nga mono kuila, o vondadi iami ia ku di longa madimi a mukuá i tena ku ngi kuatekesa kusidivila Jihova.

Kioso ki tua vutuka bhu bhata, tua diuana, mukonda tua tambulula o ujitu ua kukalakala kala aboki a jixi jengi. Tua bhixila ku mbanza ia Funafuti, mu ixi ia Tuvalu, ku mbeji ia Katatu ka muvu ua 1979. Ku ixi ia Tuvalu, kuexile ngó phange jitatu.

Kumoxi ni Jenny ku ixi ia Tuvalu

O dimi dia akua Tuvalu, dia bhonzele. Kuexile ngó divulu dimoxi mu dimi didi. O divulu didi, o “Kikutu Kiobhe.” Ki kuexile madivulu mba xikola phala ku di longa o dimi didi. Mu kiki, tua soto ndunge ia ku di longa 10 mba 20 a izuelu ku kizuua. Maji mu kubhita kithangana, tua mono kuila, ki tu kexile mu tendela kiambote o kilomboluelu kia izuelu i tua kexile mu di longa. Mu veji dia ku tangela o athu kuila o uanga kima kia iibha, tua kexile mu ku a tangela kuila, ene ka tokalele kukala ni ima ia kuzongela mba ji mbangala phala kuenda na-ju! Maji tua tokalele kukolokota mu ku di longa o dimi didi, mukonda tua kexile kiá ni maxibulu a Bibidia. Mu kubhita mivu, saí dixibulu bhu kaxi ka maxibulu u tua diangele ku longa, uambe: “Tua sanguluka kiavulu mukonda mua mu zuela kiá o dimi dietu. Ku dimatekenu, ki tu kexile mu tendela o ima i mua kexile mu zuela!”

Maji saí kima kia tu kuatekesa ku di longa o dimi didi ni lusolo. Kuma ki ku kexile jinzo ja ku lukalesa, tuai mu tunga ni muiji ua Jimbangi ja Jihova mu sanzala. Tua tokalele kuzuela o dimi dia akua Tuvalu mu ididi ioso, katé muéne ni bhu bhata. Mu kubhita mivu sé kuzuela o dimi dia Kingileji, o dimi dia akua Tuvalu dia kituka o dimi dietu.

Kioso ki tua bhixila, athu avulu a mesenene kuijiia o kidi. Maji kiebhi ki tueji ku a longa o Bibidia? Ki tu kexile ni madivulu mu dimi diâ. Kiebhi kieji di longa ubheka uâ? Kioso kieji ia mu iônge, kiebhi kieji kuimba? Kiebhi kieji bhanga o madiskursu? Kiebhi kieji di sokejeka phala o iônge? Kiebhi kieji kuijiia o kidi phala ku a batizala? O athu iâ a lenduka, a bhingile madivulu mu dimi diâ, phala ku di longa o kidi kia lungu ni Jihova! (1 Kolindo 14:9) Mu kiki, tua dibhudisa: ‘O kuila tua-nda kala ni madivulu mu dimi dia akua Tuvalu, sumbala a di zuela ngó ku 15.000 a athu ndenge?’ Jihova ua tambuijila o ibhuidisu íii, mu ku tu londekesa ima iiadi: (1) Muéne ua mesena kuila, o athu a ‘jixi jala dikanga,’ a di longa o kidi kia lungu ni muene, (2) muéne ua mesena kuila, o athu a moneka kala ‘kala ni valolo,’ a dielela mu dijina diê.—Jelemiia 31:10; Sofoniia 3:12.

O KIKALAKALU KIA KULUNGULULA O MADIVULU, PHALA KU LONGA O KIDI

Ku muvu ua 1980, o kibuka kia filiiale kia tu bhana o kikalakalu kia kulungulula o madivulu mu dimi dia akua Tuvalu. Tua mateka kubhanga o kikalakalu kiki, sumbala ki tuejidile kiambote o dimi didi. (1 Kolindo 1:28, 29) Ku dimatekenu, tua sumbu makina ku jinguvulu phala kubhanga o madivulu u tua kexile mu lungulula phala o iônge ietu. Ni kikuatekesu kia makina íii, tua lungulula ué o divulu A Verdade Que Conduz à Vida Eterna mu dimi dia akua Tuvalu. Kia bhonzele kiavulu kubhanga o kikalakalu kiki, mukonda dia dizumba dia tinta ia makina, ni muanha uavulu. Mu kithangana kieniókio, ki tu kexile ni mukengeji!

Kia bhonzele kiavulu kulungulula mu dimi dia akua Tuvalu, mukonda ki ku kexile madivulu mu dimi didi phala kutokuesa. Maji saí ithangana, tua kexile mu sanga kikuatekesu mu maukexilu engi. Saí kizuua, nga di nganala, anga ngi phupa ku dibhitu dia muthu ka mesenene kuijiia o kidi kia Bibidia. O diiala didi, dia ngi tangela dingi kuila, ka mesena ku tu mona bhu bhata diê. Mu ku suluka, muéne uambe: “Maji saí kima ki nga mesena ku ku tangela. Ki mua mu lungulula o madivulu menu kala ki zuela akua Tuvalu.” Ngai mu kuibhula akuetu ia lungu ni maka enhá, ene ambe kuila, o diiala didi dia zuela o kidi. Mu kiki, tua mateka kulungulula o madivulu metu mu ukexilu uéngi. Nga diuana mu kumona kuila, Jihova ua tu kuatekesa bhu kaxi ka diiala dienhódio, dia ditunine o kidi, sumbala ua kexile mu tanga o madivulu metu!

Jinjimbu ja Utuminu No.30 mu dimi dia akua Tuvalu

O kima ki tua dianga kulungulula mu dimi dia akua Tuvalu, ni kubhana ku athu, o kamukanda ka Lembalasa. Mu ku suluka, tua lungulula o kamukanda Jinjimbu ja Utuminu No. 30, o kamukanda kaka, ka tundile kumoxi ni kamukanda mu dimi dia Kingileji. Tua sangulukile kiavulu, mukonda tua kexile mu bhana o kamukanda kaka ku athu, ni kuila, tua ka lunguluile mu dimi diâ! Mu kubhita kithangana, tua lungulula ué madivulu amukuá mu dimi dia akua Tuvalu. Ku muvu ua 1983, o filiiale ia Autrália ia mateka kubhanga O Mulangidi mu dimi dia akua Tuvalu. O Mulangidi ua kexile ni 24 a jimbandu, ia kexile mu tunda veji imoxi mu mbeji jitatu. O kuila o athu akua Tuvalu, a uabhele o madivulu ni mulangidi? Kiene muene, mukonda a uabhele kutanga o madivulu. Ithangana ioso i tua kexile mu bhanga divulu dia ubhe, o mutelembe ua jinguvulu ua kexile mu bhanga ngolokela, saí bhabha, kizuua kioso o athu akexile mu zuela ngó ia lungu ni divulu dia ubhe! *—Tala ku luiji.

Kiebhi ki tua kexile mu bhanga o kikalakalu kia kulungulula? Kia dianga, tua kexile mu soneka o ima ioso mu papela. Mu ku suluka, tu soneka o ima íii mu makina, anga tu i soneka dingi katé ki i kala polondo phala ku i tumikisa ku filiiale ia Austrália. Phange jiiadi ja ahatu ku filiiale, akexile mu soneka o milongi ioso ia dimi dia akua Tuvalu mu komputadolo, sumbala ene ka kexile mu tendela o ima ia kexile mu soneka. Ene a kexile mu soneka ni ku tonginina kiambote o milongi mu komputadolo, phala kumona se a soneka o milongi ioso kala kia tokala. Mu ku suluka, o jiphange ku filiiale ja kexile mu sokejeka kiambote o milongi kumoxi ni jifoto. Kioso kia kexile mu zubha, akexile mu tu tumikisa o madivulu. Tua kexile mu a tonginina kiambote phala kumona, se o milongi ioso io soneke kiambote, ku disukilu, tua kexile mu i tumikisa dingi ku filiiale, phala kubhanga kiá o madivulu.

Lelu, a mu bhanga kiambote o kikalakalu kia ku lungulula! O alunguludi a soneka o milongi mu komputadolo, ni ku i tonginina kiá. O muthu u sokejeka o madivulu, ua tungu ué bhu kididi kimoxi ni ene. Kioso kia zubha, a tumikisa o milongi ku filiiale bhu kaxi ka Internet. Sé-ku muthu ua bhingi ku tumikisa o milongi io lungulule, bhu kaxi ka dikalu mba kiphululu.

IKALAKALU IA MUKUÁ

Mu ku bhita mivu, a ngi tumikisa kumoxi ni Jenny phala kukalakala mu jixi javulu ja Pacífico. Ku muvu ua 1985, a tu tumu ku xisa o ixi ia Tuvalu, phala kuia ku filiiale ia Samoa. Kuenhoko, tua kuatekesa o ibuka ia alunguludi ia akua Samoa, Tonga, ni ia akua Tokela, maji tua kexile hanji mu kuatekesa o kibuka kia dimi dia akua Tuvalu. * (Tala ku luiji.) Ku muvu ua 1996, a tu tumikisa ku filiiale ia Fiji, ku tua kuatekesa o ibuka ia madimi ia akua Fiji, Kiribati, Nauru, Rotuma, ni Tuvalu.

Tua kuatekesa akuetu ni madivulu o lungulule mu dimi dia akua Tuvalu

Ngi diuana mu kumona o vondadi ia alunguludi ia kubhanga o kikalakalu kiâ, sumbala o kikalakalu kiki kia bhonzo, ni kuila, ki bhangesa o muthu ku bhuila kiavulu. Kála Jihova, o jiphange jiji ja mala ni ja ahatu, a mesenene kuila, o athu ivua o njimbu iambote mu dimi diâ dia uvualukilu. (Dijingunuinu 14:6) Mu kifika, kioso kia kexile mu sokejeka o ima phala ku mateka kulungulula O Mulangidi mu dimi dia Tonganês, nga diongeka ni tufunga tuoso phala kuijiia o athu a tena ku di longa phala kubhanga o kikalakalu kia kulungulula. Saí kafunga bhu kaxi kâ, ua kexile ni kikalakalu kia ku iudika o makalu, uambe kuma ua kexile polondo phala kuxisa o kikalakalu kiê, phala ku mateka kiá kulungulula o madivulu. O kixikanu kiê kia ngi suínisa, mukonda muéne ua kexile ni muiji, ni kuila, muene kejidile kiebhi kieji bhanga phala ku nganhala kitadi phala ku dikila o muiji uê. Maji Jihova ua lange o ibhindamu iê ni ia muiji uê, mukonda dia kiki, muéne ua bhange o kikalakalu kia kulungulula mu mivu iavulu.

Kála o alunguludi iá, o jiphange a tokala ku Kibuka Kia Utuminu, a bhanga ioso phala kubhanga madivulu mu madimi oso, katé muene ni madimi a a zuela ngó ku kibuka kiofele kia athu. Mu kifika, tua kexile mu dibhudisa se kua bhingile muene kubhanga nguzu iavulu, phala kulungulula madivulu mu dimi dia akua Tuvalu. O kitambuijilu kia bhana o Kibuka Kia Utuminu, kia tu suínisa kiavulu: “Ki tuejiia o kima kia mu mi bhangesa kuxisa o kikalakalu kia ku lungulula o madivulu mu dimi dia akua Tuvalu. Sumbala o athu a zuela o dimi dia akua Tuvalu ka vulu kála o athu a madimi amukuá, né kiki, o athu iá a bhingi kuívua o njimbu iambote mu dimi diâ.”

Nga mu batizala muthu mu menha a kalunga

Ku muvu ua 2003, a ngi tumu kumoxi ni Jenny, phala ku xisa o Sidivisu ia ku Lungulula mu ixi ia Fiji, ni tuie ku Patterson, mu mbanza ia Nova York, phala kukalakala ni Kibuka Kia Sidivisu Kia Kulungulula. Tua diuana, mukonda o ima i tua mesenene ia kexile mu dikumbidila! Tua kexile mu kalakala ni kibuka kia kexile mu kuatekesa o kikalakalu kia kulungulula o madivulu mu madimi avulu. Ku mivu iiadi i tua kalakala ni kibuka kiki, a tu tumikisa phala kukuatekesa o ibuka ia alunguludi mu jixi javulu.

ITENDELESU IA UBHE

Kindala, nga-nda zuela ia lungu ni kiônge ki nga tumbula ku dimatekenu. Ku muvu ua 2000, o Kibuka Kia Utuminu kia mono kuila, o ibuka ia alunguludi ku mundu uoso ia bhingile kikuatekesu phala ku suluka ni kubhanga o kikalakalu kiâ. Alunguludi avulu ka di longo o ufunu ua kulungulula. Kioso ki tua zubha ku diongeka ni Kibuka Kia Kusoneka, o Kibuka Kia Utuminu kia tumina kulonga o ufunu ua kulungulula ku alunguludi oso ku mundu. O alunguludi a tokalele kuijiia kiebhi kia tena ku tendela kiambote o milongi mu dimi dia Kingileji, kiebhi kia tena kubatula o maka a moneka kioso kia mu lungulula, ni kiebhi kia tena kukalakala kumoxi.

Ihi ia bhiti kioso kia di longo o ima ioso íii? Ene a mateka kulungulula kiambote o madivulu, m’ukulu ndenge. A mateka ué kulungulula o madivulu metu mu madimi a mukuá. Kioso kia tu tumikisa kala aboki a jixi jengi ku muvu ua 1979, akexile kiá mu bhanga O Mulangidi mu 82 a madimi. Maji né kiki, O Mulangidi mu madimi avulu ki u kexile mu tunda mu kithangana kimoxi ni ua dimi dia Kingileji, kua kexile mu bhita jimbeji. Lelu, a mu bhanga O Mulangidi mu 240 a madimi ndenge, maji mu madimi avulu, o madivulu iá a tunda mu kithangana kimoxi ni madivulu mu dimi dia Kingileji. Mukonda dia kiki, lelu, o athu a tena kutanga kima kia a longa o kidi kia Bibidia, mu 700 a madimi ndenge. Mivu ku dima, o kima kiki kiexile ngó nzoji.

Ku muvu ua 2004, o Kibuka Kia Utuminu kia mono kuila, kima kiambote ku lungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo mu madimi amukuá. Mukonda dia kiki, lelu athu avulu a tena kutanga o Bibidia Tradução do Novo Mundo mu dimi diâ. Mu kidi, ku muvu ua 2014, o Bibidia íii mba mbandu ia Bibidia íii, a i lunguluile kiá mu 128 a madimi, katé muene ni mu madimi a jixi ja Pacífico Sul.

Kioso kia bhange o Bibidia Tradução do Novo Mundo das Escrituras Gregas Cristãs, mu dimi dia akua Tuvalu

Ki nga-nda jimba o kima ki nga mono ku muvu ua 2011, mu kiônge kia dikota kia bhitile mu ixi ia Tuvalu. Kua bhitile kiá mivu iavulu sé ku noka mu ixi ioso. O jiphange akexile mu banza kuila, keji bhanga o kiônge kia dikota. Maji o kizuua ki tua bhixila, kua mateka ku noka kiavulu mu usuku. Mu kiki, tua bhange o kiônge kietu! Nga sangulukile mu ku tangela o jiphange mu kiônge kiokio kuila, a lunguluile kia o Bibidia Tradução do Novo Mundo das Escrituras Gregas Cristãs, mu dimi dia akua Tuvalu! Sumbala ki ku kexile jiphange javulu ji zuela o dimi didi, maji ene a tambula ué o ujitu ua dikota ua bhana Jihova. Kioso kia bhu o kiônge kia dikota, kua noko dingi kiavulu. Mu kiki, o athu oso akexile ni menha avulu a kidi kia Bibidia, ni menha avulu a mvula!

Nga mu bhanga ibhuidisu ku jitata jami, Ron ni Estelle, mu kiônge kia dikota kia bhiti mu mbanza ia Townsville, mu ixi ia Austrália, ku muvu ua 2014

Maji o muhatu uami Jenny, ka kexile dingi n’eme. Muéne ua katele mu kuinhi dia mivu, iú uafu ku muvu ua 2009. Tua bhange 35 kia mivu a ukaza. Kioso kia-nda fukunuka, muéne ua-nda sanguluka kiavulu mu kuijiia kuila, a lungulula o Bibidia mu dimi dia akua Tuvalu.

Jihova ua ngi bhana muhatu ua mukuá ua iuka, o dijina diê Loraini Sikivou. Loraini ua kalakele kumoxi ni Jenny ku Betele ia Fiji. Loraini ua kexile ué mu lungulula madivulu. Mu kiki, nga sange dingi muhatu u sidivila Jihova ni ufiiele uoso, ua zolo ué o madimi kála eme!

Nga mu boka kumoxi ni Loraini mu dimi dia akua Fiji

Ku mivu ioso íii ia bhiti, nga mono kiebhi Tata ietu ia henda, Jihova, u langa o ibhindamu ia athu a madimi oso, né muene se o dimi diâ ka di zuela ku athu avulu. (Jisálamu 49:1-3) Nga mono o kisangusangu kia athu a tambula o madivulu mu dimi diâ mu veji ia dianga, mba imbila Jihova mu dimi diâ dia uvualukilu. Mu ithangana íii, ngi banza mu henda ia dikota ilondekesa Jihova ko kuetu. (Ikalakalu 2:8, 11) Ngi di lembalala hanji kiambote o izuelu ia phange ua kuka, mukua Tuvalu, a mu ixana Saulo Teasi. Kioso kiembi o muimbu ua Utuminu mu dimi diê mu veji ia dianga, muéne uambe: “Tangelenu o Kibuka Kia Utuminu kuila, o mimbu íii, ia beta kota mu dimi dia akua Tuvalu, mu dimi dia Kingileji ndenge.”

Ku mbeji ia Katutu, ka muvu ua 2005, nga diuana mukonda a ngi solo phala kubhanga mbandu ku Kibuka Kia Utuminu kia Jimbangi ja Jihova. Sumbala ki ngi tena dingi kulungulula madivulu, ngi sakidila Jihova mukonda dia ku ngehela ku suluka mu kukuatekesa o kikalakalu kia kulungulula ku mundu uoso. Ngi sanguluka mu kuijiia kuila, Jihova u langa o ibhindamu ia mundu uê, katé ni ia ió a tungu ku maxokololo a jixi ja Oceano Pacífico! Kala kia zuela o mukua jisalamu, ‘Jihova ua hingi ungana uê; ixi ioso i tane-ku! Ni jixi javulu ji kale ni ngalasa.’—Jisálamu 97:1.

^ kax. 18 Phala kuijiia dingi ia lungu ni ima ia zuela o athu, tanga A Sentinela de 15 de dezembro de 2000, página 32; 1.° de agosto de 1988, página 22; ni Despertai! de 22 de dezembro de 2000, página 9.

^ kax. 22 Phala ku tanga dingi ia lungu ni kikalakalu kia kulungulula mu dimi dia Samoa, tanga Anuário 2009, páginas 120-21, 123-124.