Inuusuttut aperipput:

Ataataajumanngitsut akisussaaffitsik qimarratigiinnarsinnaavaat?

„Oqarfigimmanga: ’Naartulersipparma,’ annilaaqaanga. Kiap meeraq isumagissavaa? Uanga ilaqutariit isumagisinnaanngilakka. Qimaaginnarusunnerugaluarpunga.“ — Jim. *

„UKIUT tamaasa inuusuttuaqqat millionilingajaat [USA-mi] naartulertarput,“ Alan Guttmacher Institute-mi nalunaarusiami allasimavoq. „Inuusuttuaqqat ernisut 78 procentii katissimanatik naartulertarput.“

Siornatigut angutit meerartaaraangamik ataatatut akisussaaffitsik isumagisariaqarlugu misigisarsimapput. Soorlu atuakkami Teenage Fathers-imi allassimasoq „katisimanani naartuneq siornatigutulli kanngunartutut nikanarsagaanertullu isigineqarunnaarsimavoq.“ Inuiaqatigiit ilaanni inuusuttut akornanni ataatanngorneq allaat pigissaarnermut ilisarnaatitut isigineqartarpoq. Ataatanngortulli ikittuinnaat meerartaaminnut akisussaallutik isumaginnittuartussatut misigisarput. Amerlanertigut qimaguttarput — imaluunniit qimaasarput. *

Angutilli inuusuttut kanngunartuliamik kinguneri maluginngitsuuisinnaavaat? Biibili naapertorlugu naamik. Ima mianersoqqusivoq: ’Tammaqinasi, Guuti mitaatigeqqunngilaq, inuk siaruartikkani naapertorlugit katersuiumaarmat.’ (Galâsiamiut 6:7) Soorlu takussagipput kinguaassiuutitigut kanngunartuliorneq amerlanertigut inuunerup sinneranut atuuttunik nukappiaqqanut niviarsiaqqanullu kinguneqartarpoq. Inuusuttut tamakku pinngitsoorsinnaavaat Biibilip siunnersuutaa erseqqissoq malillugu kanngunartuliorneq ingalassimagunikku.

Qimagutiinnarneq imaannaanngilaq

Meeqqerineq piffissamik, aningaasanik kiffaanngissutsimillu annertoorujussuarnik pilliuteqarfiuvoq. Atuakkami Young Unwed Fathers-mi allassimavoq: „Angutit inuusuttut ilaasa ’allanik isumaginninnissartik’ soqutigisanngilaat, aningaasaatikinnerulernerminnik kinguneqassagaangat.“ Namminissarsiorneralli amerlasuunut akisusaqaaq. Assersuutigalugu nunani amerlasuuni eqqartuussisut inatsisiliortullu angutinut meeqqaminnik  isumaginnikkumanngitsunut isiginnittaatsimikkut isornartorsiuinerulersimapput. Eqqartuussisutigut ataatassarsiuneq aalajangerneqareeraangat, ataatat inuusuttut ukiuni tulliuttuni meeqqamut akilersuinissaat piumasarineqartarpoq — tamannalu pissusissamisoorpoq. Nunat ilaanni nukappissat atuarunnaartariaqartarput akilernerlugaasunilluunniit suliffeqartariaqarlutik pisussaaffitsik eqqortinniarlugu. Atuakkami School-Age Pregnancy and Parenthood-imi allassimavoq: „Ataatanngujaartup atuartitaanera annikinnerunngitsoornavianngilaq.“ Pilersuisutullu akilersugassani isumaginngikkunigit akiligassarpassuaqalissaaq.

Soorunami angutit inuusuttut tamarmik meeqqaminnut misigittaatsuunngillat. Amerlasuut aallaqqaammut ajunngitsumik siunertaqartarput. Misissuinerup takutippaa inuusuttuaqqat ataatanngortut 75 procentiisa meerartaatik napparsimavimmut takusartaraat. Sivitsunngitsorli ataatat inuusuttut ilaqutariinni ittuusut pisussaaffiinik artukkerneqarlutik misigisarput.

Amerlasuut paasisarpaat ajunngitsumik suliffittaarnissamut piumasaqaatit piginnaaneqarfiginagit misilittagaqarfiginagilluunniit. Aningaasatigut ikiuisinnaannginnertik kanngusuutigalugu naggataatigut akisussaaffitsik qimarratigiinnartarpaat. Taamaattoq nukappissap iliuuserisimasani ukiorpassuarni peqqissimissutigisinnaasarpaa. Ataataq inuusuttoq nassuerpoq: „Ilaatigut eqqarsaatigisarpara ernera qanoq innersoq. . . . Anniaatigisarpara qimassimagakku, maannalu annaavara. Immaqa ullut ilaanni ujassavaanga.“

Meeqqat ajoqusigaanerat

Ataatat qimarratiginnittut immaqa aamma kanngusungaarluni misiginermik akiorniagassaqalersarput — meerartik ajoqusersimagamikku kanngusuutigaat. Biibilimimi allassimavoq meeqqap ataatani anaananilu atorfissaqartikkai. (2 Moses 20:12; Ussatit 1:8, 9) Angutip meeqqani qimakkuniuk ajornartorsiortilissavaa. Amerikami peqqinnissaqarfiup pisortaqarfia nalunaarusiamini allassimavoq: „Meeqqat ukiukinnerusut anaanaminni kisimiittumi najugaqartut oqaluttariarsornermi kisitsinermilu misilitsinnerni angusalunnerusarput. Meeqqat angineruleraangamik kisimiittumit perorsarneqarsimasut amerlanertigut angusalunnerusarput assullu ileqqumikkut ajornartorsiuteqartarlutik, katsorsarneqarsinnaanngitsumik nappaateqarlutik tarnikkullu ajornartorsiuteqartarlutik. Inuusuttuaqqat inuusuttullu akornanni anaanamit kisimiittumit perorsarneqarsimasut, inuusuttuaraallutik meerartaarnissaat, atuarnerminnik kipititsiinnarnissaat, parnaarussaanissaat, imaluunniit suliffittaannginnissaat ilinniagaqanngitsoornissaallu ilimanaateqarneruvoq.“

Atuagassiaq Atlantic Monthly inerniliivoq: „Ilisimatusaatinut tunngasut uppernarsaatissat annertusiartuinnartut takutippaat meeqqat angajoqqaaminni avissimasuni peroriartortut, imaluunniit aappariinnerup avataani inunngorsimasut, meeqqanit illugiinnik angajoqqaaqarlutik peroriartortunut naleqqiullugit arlalippassuartigut ajornartorsiuteqarnerusartut. Meeqqat kisimiittunik angajoqqaallit piitsutut peroriartornissaat arfinileriaammik ilimanaateqarneruvoq. Aammattaaq piitsuujuaanarnissaat ilimanaateqarneruvoq.“

Ilimasaarutit taakku kisitsisit atorlugit nassuiaasiorluni misissuinernik tunngaveqarput, tamanulli atuunnissaa eqqortuugunanngilaq. Meerarpassuit ilaqutariissutsikkut tunuliaqutalukkaluarlutik perorluartarput inersimasunngortarput oqimaaqatigiissaarilluartut. Meeqqalli ingerlalluaraluarpataluunniit angummut inuusuttumut meeqqaminik qimatsisimasumut imminut pisuutinneq artornartorujussuusinnaavoq. „Annilaangatigaara ernerma inuunerata sinnera ajoqusersimasoralugu,“ ataataq katisimanngitsoq oqarpoq. — Teenage Fathers.

Tapersersuinerup unamminiarnartua

Ataatanngortut inuusuttut tamarmiunngitsoq akisussaaffitsik qimarratigisarpaat. Ilaat ileqqussatigut eqqortumik meeqqatik ikiugassaralugit misigisarput perorsaanermilu ikiuukkumasarlutik. Tamannali oqitsuinnaanngilaq. Siullermik ataataq katisimanngitsoq immaqa inatsisitigut oqartussaatitaanera annikitsuararsuuvoq, ataataasullu meeqqaminut qanoq atsigisumik attaveqarnissaa anaanaasumit  angajoqqaavinillu akisussaaffigineqartarpoq. „Meeqqap peroriartornera sunniuteqaqataaffiginiaraanni akiuuttuartariaqarpoq,“ Jim, aallaqqaataani isuarneqartoq, oqarpoq. Taamaattumik ataatap inuusuttup iluarinngilluinnagaanik aalajangiisoqarsinnaavoq, soorlu meerarsianngortitsineq — imaluunniit immaqa naartuersinneq. * Ataataq inuusuttoq oqarpoq: „Meeqqap ilisarisimanngisanut tunniunneqarnera artornaqaaq, uangali iliuuseqarfigisinnaagunanngilara.“

Angutit inuusuttut ilaasa meeqqami arnaa katikkumallugu neqeroortarput. * Aappariinneq soorunami inuusuttuaqqap ajornartorsiutaanut oqilisaataalluarsinnaavoq, meerarlu angajoqqaamini peroriartornissamut periarfissillugu. Imaassinnaavortaaq kanngunartuliorsimagaluarlutik aappariit asaqatigiittut. Nukappiaqqalli meerartaarsinnaanera isumaqanngilaq uiunissaminut ataataanissaminullu isummakkut misigissutsikkullu inersimalluartuusoq. Aamma isumaqanngilaq nuliani meeqqanilu pilersorsinnaagai. Misissuinerit takutippaat naartulerneq pissutaaluni katipallassimasut aappariinnerat amerlanertigut sivikitsuinnaasartoq. Taamaattumik katipallaannarneq tamatigut isumatusaarnerunngilaq.

Angutit inuusuttut amerlasuut meeqqaminnut aningaasatigut ikiuukkumallutik neqeroortarnerat eqqorluartuuvoq. Soorlu siuliani taaneqartoq ataatap inuusuttup taamatut aalajangeriataallaqqissuunissaa sivisuumik — immaqa ukiuni 18-ini amerlanerusuniluunniit — pisariaqarpoq. Aningaasatigulli ikiorneqarluarnerup anaanaasup meeqqallu piitsuullutik inuunissaraluat pinngitsoortissavaa.

Meeqqammi perorsaneqarneranut ataataasup peqataanera? Tamanna aamma unamminiarnartunngorsinnaavoq. Ilaatigut inuusuttut atoqatigeeqqeriataarsinnaanerat angajoqqaavisa annilaangatigisarpaat, taamaattumillu imminnut takoqqinnissaat pinngitsoortiniartarlugu — allaammi inerteqqutigisarlugu. Niviarsiaq immaqa aalajangersinnaavoq meeqqami angummut katissimanngisaminut attaveqarnissaa kissaatiginagu. Ataataasoq meeqqaminik paarsisinnaatitaappat ajutoortoqaqqinnginniassammat ilaqutaasunut silatusaarnerussaaq angajoqqaat inuusuttut kisimiitinnginnissaat.

Ataataasut katissimanngitsut ilaasa meeqqaminnut qanimut attaveqalerumallutik angajoqqaat suliassaat pingaarnerusut ilinniartarpaat, soorlu meeqqap uffarnissaa nerisinnissaaluunniit, immaqaluunniit nipituumik atuffannissaa. Angutip inuusuttup Biibilip ileqqoreqqusaanik ilikkasimasup immaqa allaat meeqqani Guutip oqaasiani najoqqutareqqusaasut ilaannik ilinniartikkumassavaa. (Evfisumiut 6:4) Naalli ataatamit asannittumit ilaatigut soqutigineqarneq soqutigineqanngivinnermiit qularnanngitsumik meeqqamut pitsaanerugaluartoq, ataatamit ullut tamaasa najorneqarneq allaanerulluinarpoq. Anaanaasorlu katippat, ataataasoq meeqami angummit allamit perorsarneqalerneranut iliuuseqarsinnaanani isiginnittuuinnartariaqassaaq.

Paasinarpoq katissimanani ataatanngorneq angajoqqaanut meeqqamullu aliasuuterpassuarnik nassataqartartoq. Ajornartorsiutit nalinginnaasut saniatigut aamma Jehova Guutimit iluarisaajunnaarnissaq navianartuuvoq, katissimanani atoqatigiinneq Guutip assuarimmagu. (1 Tásalûníkamiut 4:3) Inuusuttuaraq naartulerpat eqqorneqartut sapinngisartik tamaat atorlugu ajornartorsiut anigorniarsarissavaat, pitsaanerussagaluarporli kanngunartuliorneq pinngitsoortilluinnaraanni. Ataataq inuusuttoq nassuerpoq: „Katissimanani ataatanngoraanni inuuneq allanngortilluinnarneqartarpoq.“ Ataatap inuusuttup kukkussutimi kinguneri immaqa inuunermi sinnerani atortariaqassavai. (Galâsiamiut 6:8) Tassuunakkuttaaq Biibilimi silatuumik ilitsersuuteqartoq erserpoq. Ima allassimavoq: ’Uersaaneq qimarratigisiuk.’ — 1 Korintumiut 6:18. (gE 22/5 2000)

[Quppernerup ataani ilanngussat]