1, 2. Todido jiawu tẹwẹ sinsẹ̀n-basitọ nugbo lẹ tindo?

NUJỌNU taun wẹ todido yin. Todido mẹdelẹ tọn wẹ yindọ alọwle yetọn ni do kọdetọn dagbe, dọ yé ni plọn ovi yetọn lẹ whẹ́n ganji, kavi jẹgangan sọn azọ̀n sinsinyẹn de si. Míwu Klistiani lẹ lọsu gán nọ jlo nudopolọ lẹ. Amọ́, mí sọ do todido de he sọ họakuẹ hú enẹlẹ, enẹ wẹ gbẹninọ kakadoi to sọgodo to pọmẹ hẹ mẹyiwanna mítọn he ko kú lẹ.

² Apọsteli Paulu dọ dọ: “Yẹn tindo todido to Jiwheyẹwhe mẹ . . . dọ fọnsọnku dodonọ lẹ po mawadodonọ lẹ po tọn de na tin.” (Owalọ 24:15) E ma yin Paulu wẹ yin omẹ tintan he dọhodo todido fọnsọnku tọn ji. Tọgbo Jobu lọsu wàmọ ga. E kudeji dọ Jiwheyẹwhe na flin emi bo na hẹn emi gọwá ogbẹ̀ whladopo dogọ.—Jobu 14:7-10, 12-15.

3. Ale tẹwẹ 1 Kọlintinu lẹ weta 15 gán hẹnwa na mí?

³ “Fọnsọnku oṣiọ lẹ tọn” yin dopo to “nuplọnmẹ dodonu tọn” Klistiani lẹ tọn mẹ. (Heb. 6:1, 2) Nue Paulu dọ gando fọnsọnku go lẹ yin kinkando 1 Kọlintinu lẹ weta 15 mẹ. Nue e kàn lẹ dona ko hẹn Klistiani owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ lodo. Podọ, weta ehe na na tuli mílọsu, bo nasọ hẹn todido he mí ko do sọn ojlẹ dindẹn die lọ lodo.

4. Etẹwẹ nọ hẹn mí kudeji dọ mẹyiwanna mítọn he kú lẹ na yin finfọnsọnku?

⁴ Fọnsọnku Jesu Klisti tọn nọ hẹn mí kudeji dọ mẹyiwanna mítọn he ko kú lẹ na yin finfọnsọnku. Ehe yin apadewhe “wẹndagbe” he Paulu lá na Kọlintinu lẹ tọn. (1 Kọl. 15:1, 2) Na nugbo tọn, e dọ dọ eyin Klistiani de ma do yise to fọnsọnku enẹ mẹ, be onú tata wẹ yise etọn yin. (1 Kọl. 15:17) Yise tintindo to fọnsọnku Jesu tọn mẹ ji wẹ todido Klistiani tọn mítọn sinai do.

5, 6. Zẹẹmẹ tẹwẹ nue yin didọ to 1 Kọlintinu lẹ 15:3, 4 mẹ tindo na mí?

 ⁵ Paulu bẹ hodidọ etọn gando fọnsọnku go jẹeji po nugbo atọ̀n delẹ po. Enẹ wẹ: (1) “Klisti kú na ylando mítọn lẹ.” (2) E “yin dìdì.” (3) E ‘sọ yin finfọn to azán atọ̀ntọ gbè dile Owe-wiwe lẹ dọ do.’—Hia 1 Kọlintinu lẹ 15:3, 4.

⁶ Zẹẹmẹ tẹwẹ okú Jesu tọn, dìdì etọn gọna fọnsọnku etọn tindo na mí? Yẹwhegán Isaia dọ dọdai dọ Mẹsia lọ na yin “sinsánsẹ sọn aigba mẹhe togbẹ̀ lẹ tọn ji,” bọ “ṣiọditẹn de sọ yin nina ẹn to pọmẹ hẹ mẹylankan lẹ.” Amọ́, nudevo de nasọ jọ. Isaia yidogọ dọ Mẹsia lọ na hẹn “ylando mẹsusu tọn.” Jesu wà ehe to whenue e ze ogbẹ̀ etọn jo taidi ofligọ de. (Isa. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Lom. 5:8) Enẹwutu, okú Jesu tọn, dìdì etọn, gọna fọnsọnku etọn yin dodonu dejidego de na todido mítọn dọ mí na yin tuntundote sọn ylando po okú po si, bo na nọpọ́ whladopo dogọ hẹ mẹyiwanna mítọn he ko kú lẹ.

7, 8. Etẹwẹ hẹn Klistiani lẹ kudeji dọ Jesu yin finfọnsọnku?

⁷ Todido mítọn to fọnsọnku mẹ tindo kanṣiṣa hẹ fọnsọnku Jesu tọn, enẹwutu mí dona yise dọ Jesu yin finfọnsọnku. Naegbọn mí gán kudeji dọ Jehovah hẹn Jesu gọwá ogbẹ̀?

⁸ Mẹsusu lẹ wẹ yí nukun yetọn do mọ fọnsọnku Jesu tọn bo dekunnu etọn. (1 Kọl. 15:5-7) Kunnudetọ tintan he go Paulu donù wẹ apọsteli Pita (he sọ nọ yin yiylọdọ Kefa). Pipli devi lẹ tọn de lọsu yigbe dọ Pita mọ Jesu he yin finfọnsọnku lọ. (Luku 24:33, 34) Podọ, “omẹ Wiawe lẹ,” enẹ wẹ apọsteli lẹ mọ Jesu to fọnsọnku etọn godo. Enẹgodo, Klisti “sọawuhia nuhe hugan mẹmẹsunnu 500 to ojlẹ dopo mẹ,” vlavo to nujijọ ayajẹ tọn he wá aimẹ to Galili bọ Matiu 28:16-20 donù e go lọ whenu. Jesu sọ “sọawuhia Jakọbu,” he e yọnbayi dọ ni yin nọvisunnu daa etọn, yèdọ mẹhe ma yise to bẹjẹeji dọ ewọ wẹ Mẹsia lọ. (Joh. 7:5) To whenue Jakọbu ko mọ Jesu he yin finfọnsọnku lọ godo wẹ e wá kudeji. E jẹna ayidego dọ, to nudi owhe 55 W.M. whenue Paulu kàn wekanhlanmẹ ehe, susu mẹhe yin kunnudetọ jọnun fọnsọnku lọ tọn lẹ tọn wẹ gbẹ́ pò to ogbẹ̀, enẹwutu, mẹdepope he do ayihaawe gán kanhose kunnudetọ dejidego he pò togbẹ̀ lẹ.

9. Etẹwẹ Owalọ lẹ 9:3-5 dọ he dohia dọ Paulu lọsu gán ko dekunnu dọ Jesu yin finfọnsọnku?

⁹ To nukọn mẹ, Jesu sọawuhia Paulu lọsu paapá. (1 Kọl. 15:8) Paulu (he sọ nọ yin yiylọdọ Saulu) to aliji jei Damasku to whenue e sè ogbè Jesu he yin finfọnsọnku lọ tọn, bosọ mọ ẹn to numimọ de mẹ to gigo olọn tọn mẹ. (Hia Owalọ lẹ 9:3-5.) Nue jọ do Paulu go yidogọna kunnudenu lọ dọ fọnsọnku Jesu tọn ma yin otàngblo de poun.—Owalọ 26:12-15.

10. Etẹwẹ nujikudo he Paulu tindo dọ Jesu yin finfọnsọnku whàn ẹn nado wà?

¹⁰ Kunnudide Paulu tọn dona ko yinuwado mẹdelẹ ji taun, na to ojlẹ de mẹ wayi ewọ ko dohomẹkẹn Klistiani lẹ. To whenue Paulu ko kudeji dọ Jesu yin finfọnsọnku, e wà nue go e pé lẹpo nado hẹn nugbo ehe họnwun na mẹdevo lẹ. E doakọnna mẹhiho, gànpamẹninọ po húnsiọmẹ po dile e to lilá dọ Jesu kú bosọ yin finfọnsọnku. (1 Kọl. 15:9-11; 2 Kọl. 11:23-27) Paulu kudeji dọ Jesu yin finfọn sọn oṣiọ lẹ mẹ sọmọ bọ e to gbesisọ mẹ nado kú do nuyise etọn tamẹ. Be kunnudide he wá sọn Klistiani dowhenu tọn ehelẹ dè ma hẹn we kudeji dọ Jesu yin finfọnsọnku ya? Podọ, be e ma hẹn yise towe to fọnsọnku mẹ lodo ya?

11. Naegbọn mẹdelẹ to Kọlinti gán ko do pọndohlan agọ̀ gando fọnsọnku go?

¹¹ To tòdaho Glẹki tọn he yin Kọlinti mẹ, mẹdelẹ tindo pọndohlan agọ̀ gando fọnsọnku go bo tlẹ nọ yì jẹ obá lọ mẹ nado dọ dọ “fọnsọnku oṣiọ lẹ tọn de ma tin.” Etẹwutu? (1 Kọl. 15:12) To tòdaho Glẹki tọn devo he yin Atẹni mẹ, tamẹnuplọnmẹtọ lẹ ṣàn linlẹn lọ kò dọ Jesu ko yin finfọnsọnku. Pọndohlan mọnkọ gán ko yinuwado mẹdelẹ ji to Kọlinti. (Owalọ 17:18, 31, 32) Mẹdevo lẹ gán nọ pọ́n fọnsọnku hlan to aliho yẹhiadonu tọn mẹ bo nọ lẹndọ mẹlọ yin “oṣiọ” na e yin ylandonọ wayi wutu, amọ́ bo nọ gọwá “ogbẹ̀” to whenue e lẹzun Klistiani. Depope he whẹwhinwhẹ́n lọ yin, nado gbẹ́ dọ fọnsọnku de ma tin dohia dọ yise yetọn yin ovọ́. Eyin Jiwheyẹwhe ma fọ́n Jesu sọnku, be ofligọ depope ma yin súsú podọ mẹlẹpo wẹ gbọṣi ylando yetọn lẹ mẹ. Enẹwutu, todido depope ma tin na mẹhe gbẹ́ fọnsọnku dai lẹ.—1 Kọl. 15:13-19; Heb. 9:12, 14.

12. Sọgbe hẹ 1 Pita 3:18, 22, nawẹ fọnsọnku Jesu tọn gbọnvona dehe jẹnukọnna ẹn lẹ gbọn?

¹² Paulu tindo kunnudenu jọnun dọ “Klisti ko yin finfọn sọn oṣiọ lẹ mẹ.” Fọnsọnku enẹ pọnte tlala hú mẹhe yin hinhẹngọwa ogbẹ̀ to ojlẹ de mẹ to aigba ji bo ka sọ wá kú to enẹgodo lẹ tọn. Paulu dọ dọ Jesu wẹ yin “sinsẹ́n tintan mẹhe ko damlọn to okú mẹ lẹ tọn lẹ.” Linlẹn tẹ mẹ wẹ Jesu yin tintan te? Ewọ wẹ omẹ tintan he yin hinhẹngọwa ogbẹ̀ taidi nudida gbigbọnọ de podọ ewọ wẹ gbẹtọvi tintan he yì olọn mẹ.—1 Kọl. 15:20; Owalọ 26:23; hia 1 Pita 3:18, 22.

13. Vogbingbọn tẹwẹ Paulu bayi to Adam po Jesu po ṣẹnṣẹn?

¹³ Nawẹ okú mẹdopo tọn gán hẹn gbẹtọ livi susu lẹ wá ogbẹ̀ gbọn? Paulu na gblọndo kanbiọ enẹ tọn to aliho tlọlọ tọn mẹ. E do vogbingbọn he tin to nuhe Adam hẹnwa gbẹtọvi lẹ ji po nuhe Klisti hẹn yọnbasi po ṣẹnṣẹn hia. Paulu kàn gando Adam go dọmọ: “Mẹdopo gblamẹ wẹ okú gbọn wá.” Whenue Adam waylando, e hẹn okú wá na ede gọna kúnkan etọn lẹ. Mí gbẹ́ to oyà kọdetọn tolivivẹ etọn lẹ tọn ji kakajẹ din. Lehe sọgodo na gbọnvo do sọ na Jiwheyẹwhe fọ́n Visunnu etọn sọnku wutu! “Mẹdopo gblamẹ wẹ fọnsọnku oṣiọ lẹ tọn lọsu gbọn wá ga,” enẹ wẹ Jesu. Paulu dọ dọ: “Na kẹdẹdile mẹlẹpo to kúkú to Adam mẹ, mọdopolọ wẹ mẹlẹpo na yin hinhẹnwa ogbẹ̀ to Klisti mẹ do ga.”—1 Kọl. 15:21, 22.

14. Be Adam na yin finfọnsọnku ya? Basi zẹẹmẹ.

¹⁴ Etẹ na dọ wẹ Paulu te to whenue e dọ dọ “mẹlẹpo to kúkú to Adam mẹ”? Paulu na ko to nulẹnpọn do gbẹtọvi he dugu ylando po mape po tọn sọn Adam si lẹpo ji, ehe nọ zọ́n bọ yé nọ kú. (Lom. 5:12) Adam ma tin to mẹhe “na yin hinhẹnwa ogbẹ̀” lẹ mẹ. Avọ́sinsan Klisti tọn ma gando Adam go, na ewọ yin mẹpipe to whenue e desọn ojlo mẹ nado vẹtolina Jiwheyẹwhe wutu. Nue jọ do Adam go wẹ nasọ jọ do mẹhe “Visunnu gbẹtọ tọn” na dawhẹna taidi “gbọgbọẹ” bọ yé na “yin sinsánsẹ kakadoi” lẹ go.—Mat. 25:31-33, 46; Heb. 5:9.

15. Mẹnu lẹ wẹ “mẹlẹpo” he “na yin hinhẹnwa ogbẹ̀” lẹ bẹhẹn?

¹⁵ Doayi e go dọ Paulu dọ dọ “mẹlẹpo na yin hinhẹnwa ogbẹ̀ to Klisti mẹ.” (1 Kọl. 15:22) Wekanhlanmẹ Paulu tọn yin didohlan Klistiani yiamisisadode he to Kọlinti bo na yin finfọnsọnku nado nọgbẹ̀ to olọn mẹ lẹ. Klistiani enẹlẹ ko “yin hinhẹn zun wiwe to kọndopọ mẹ hẹ Klisti Jesu, bo yin yiylọ nado yin omẹ wiwe lẹ.” Podọ, Paulu sọ donù “mẹhe damlọn to okú mẹ to kọndopọ mẹ hẹ  Klisti lẹ” go. (1 Kọl. 1:2; 15:18; 2 Kọl. 5:17) To wekanhlanmẹ gbọdo devo mẹ, Paulu wlan dọ mẹhe “ko yin kinkọndopọ hẹ [Jesu] to okú he taidi etọn nkọ mẹ” lẹ na “yin kinkọndopọ hẹ ẹ to fọnsọnku he taidi etọn nkọ mẹ ga.” (Lom. 6:3-5) Jesu yin finfọnsọnku taidi nudida gbigbọnọ de bo wá yì olọn mẹ. Enẹwutu, nudopolọ wẹ e na yin na mẹhe tin “to kọndopọ mẹ hẹ Klisti” lẹpo, enẹ wẹ Klistiani yí gbigbọ do de lẹ.

16. Etẹ na dọ wẹ Paulu te whenue e ylọ Jesu dọ “sinsẹ́n tintan lẹ”?

¹⁶ Paulu wlan dọ Klisti yin finfọnsọnku taidi “sinsẹ́n tintan mẹhe ko damlọn to okú mẹ lẹ tọn.” Flindọ, mẹdelẹ taidi Lazalọsi yin hinhẹngọwa ogbẹ̀ do aigba ji, amọ́ Jesu wẹ omẹ tintan lọ he yin finfọn sọn oṣiọ lẹ mẹ taidi gbigbọ de nado nọgbẹ̀ kakadoi. E yin yiyijlẹdo sinsẹ́n tintan jinukun tọn he Islaelivi lẹ nọ na Jiwheyẹwhe go. Whenue Paulu ylọ Jesu dọ “sinsẹ́n tintan lẹ,” e to didohia dọ mẹdevo lẹ na wá yin finfọn to ewọ godo nado nọgbẹ̀ to olọn mẹ. Apọsteli lẹ po mẹdevo he “to kọndopọ mẹ hẹ Klisti” lẹ po na bọdo Jesu go. To ojlẹ sisọ mẹ, yé na yin finfọn do olọn mẹ dile e yindo na Jesu.

17. Whetẹnu wẹ mẹhe “to kọndopọ mẹ hẹ Klisti” lẹ na mọ ahọsumẹ olọn mẹ tọn yetọn yí?

¹⁷ To whenue Paulu kanwehlan Kọlintinu lẹ, mẹhe tin “to kọndopọ mẹ hẹ Klisti” lẹ ma ko jẹ yinyin finfọn do olọn mẹ ji. Amọ́, Paulu dohia dọ enẹ na jọ to ojlẹ sọgodo tọn de mẹ bo dọ dọ: “Mẹdopodopo to aliho he to kannukannu de mẹ: Klisti sinsẹ́n tintan lẹ, enẹgodo mẹhe yin Klisti tọn lẹ to tintin tofi etọn whenu.” (1 Kọl. 15:23; 1 Tẹs. 4:15, 16) To egbehe, mí to gbẹnọ to “tintin tofi” Klisti tọn he yin didọdai lọ whenu. Na nugbo tọn, apọsteli po Klistiani yí gbigbọ do de devo lẹ po he ko kú wayi lẹ dona nọte kakajẹ tintin tofi Klisti tọn whenu, nado mọ ahọsumẹ olọn mẹ tọn yetọn yí bo yin “kinkọndopọ hẹ [Jesu] to fọnsọnku he taidi etọn nkọ mẹ.”

18. (a) Naegbọn mí gán wá tadona lọ kọ̀n dọ fọnsọnku devo na bọdo fọnsọnku olọn mẹ tọn go? (b) Dile 1 Kọlintinu lẹ 15:24-26 dohia do, nujijọ tẹlẹ wẹ na wá aimẹ to olọn mẹ?

¹⁸ Etẹwẹ lo na nue dù Klistiani nugbonọ lẹpo he ma do todido lọ nado yì nọgbẹ̀ hẹ Klisti to olọn mẹ? Yelọsu do todido nado yin finfọnsọnku ga. Biblu dọ dọ Paulu po mẹdevo lẹ po he jei olọn mẹ lẹ na mọ “fọnsọnku  tintan yí sọn oṣiọ lẹ mẹ.” (Flp. 3:11) Be ehe ma dohia dọ fọnsọnku devo na bọdego ya? Ehe na tin to kọndopọ mẹ po nue Jobu dọ gando sọgodo ede tọn go po. (Jobu 14:15) “Mẹhe yin Klisti tọn lẹ to tintin tofi etọn whenu” na tin hẹ Jesu to whenue ewọ na hẹn gandudu lẹ, aṣẹpipa po huhlọn lẹpo po zun ovọ́. Etlẹ yin “kẹntọ godo tọn, yèdọ okú” na yin hinhẹn zun ovọ́. Matin ayihaawe, mẹhe yin finfọnsọnku do olọn mẹ lẹ ma nasọ kú gbede ba. Bọ mẹhe ma jei olọn mẹ lẹ lo?—Hia 1 Kọlintinu lẹ 15:24-26.

19. Etẹwẹ mẹhe tindo todido aigba ji tọn lẹ gán donukun?

¹⁹ Etẹwẹ mẹhe do todido aigba ji tọn lẹ gán donukun? Hogbe Paulu tọn ehelẹ gán na yé jide, e dọmọ: “Yẹn tindo todido . . . dọ fọnsọnku dodonọ lẹ po mawadodonọ lẹ po tọn de na tin.” (Owalọ 24:15) E họnwun dọ mawadodonọ depope ma gán yì olọn mẹ, enẹwutu hogbe enẹlẹ to alọdlẹndo fọnsọnku sọgodo tọn de to aigba ji.

20. Nawẹ todido towe yin hinhẹn lodo gbọn?

²⁰ Matin ayihaawe, ‘fọnsọnku de na tin’! Mẹhe na yin hinhẹngọwa ogbẹ̀ to aigba ji lẹ na tindo todido lọ nado nọgbẹ̀ to e ji kakadoi. A gán dejido opagbe enẹ go. Todido enẹ gán miọnhomẹna we gando mẹyiwanna towe he ko kú lẹ go. Yé gán yin finfọn sọn oṣiọ lẹ mẹ to whenue Klisti po mẹdevo lẹ po na ‘duahọlu na owhe 1 000.’ (Osọ. 20:6) Hiẹ lọsu gán hẹn todido dopolọ go dọ eyin e wá jọ bọ a kú jẹnukọnna bẹjẹeji owhe 1 000 lọ tọn janwẹ, sọgodo towe tindo jide. “Todido [ehe] ma nọ hẹn flumẹjijẹ wá.” (Lom. 5:5) E gán hẹn we lodo todin bosọ yidogọna ayajẹ towe to sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Amọ́, nususu gbẹ́ pò he mí gán plọn sọn 1 Kọlintinu lẹ weta 15 mẹ, dile hosọ he bọdego na dohia do.