“Rua noqu itokani, ia rau sega ni dau sureti au ena ka rau cakava. Au dau rogoca ni levu na ka rau marautaka vata. Dua na gauna au a qirita e dua vei rau, au sega ni kila ni rau a tiko vata sara ga. Ia e duatani a sauma mai, voqa toka mai muri nodrau veitalanoa kei na veidredrevaki. Sa qai kuria ga noqu galili noqu rogoci rau!”—Maria. *

O dau galili se o nanuma ni o sa guilecavi? Ke vaka kina, ena yaga vei iko na ivakasala vakaivolatabu. Ia mo kila mada eso na ka e vauci ena bula galili.

Eda dau galili ena so na gauna. Ra okati tale ga kina eso na tamata rogo. Na vuna? E sega ni vakatau na galili ena levu ni nomu itokani, na nodra itovo ga. Era rawa ni veilasamaki na tamata rogo, ia e sega nodra itokani dina, vakavuna gona mera dau galili.

Rawa ni vakaleqa nomu bula vakayago na galili. Era raica na dauvakadidike ena nodra dikevi e le 148, ni dua na vuna era mate totolo kina eso oya nira dau via tu duadua voli ga. Rivarivabitaki qo “ni ca sara mai na levulevu sivia” qai “tautauvata kei na vakayagataki ni 15 na tavako ena loma ni dua ga na siga.”

Rawai rawarawa ni o galili. O na sega ni digia vinaka kina nomu itokani. E kaya e dua na cauravou o Apenisa, “Ni o galili, o na vinakata vakalevu mo kauaitaki. O na nanuma kina ni vinaka me so e kauaitaki iko mai na nomu sega sara ga ni kauaitaki. E rawa ga ni vakavu leqa qori.”

Sega ni iwali ni galili na iyaya vovou era sa tu nikua. Tukuna e dua na goneyalewa o Naina, “Au rawa ni vakau itukutuku vei ira e le 100, ia au se galili tiko ga.” Qori tale ga na ka e kaya e dua na itabagone o Taito. “Ni o vakau itukutuku e vaka ni o kania tiko e dua na kakana o taleitaka ia e mamada. Ena yasana adua ke drau veivosaki sara ga ena vaka ga nomu kania tiko na kakana dina mo mamau kina. E vinaka na kakana mamada, e wananavu sara na kakana dina.”

Me donu tiko nomu rai. Kaya mada ke o raica ena Internet na kedra itaba na nomu itokani nira tiko ena dua na soqo o sega ni sureti kina. De dua o na nanuma va qo: ‘Ratou a bese ga ni sureti au, se me donu tiko noqu rai.’ Cava me cala kina nomu rai ni o sega mada ga ni kila na kena dina? Rawa ni o vakasamataka va qo, de dua e tiko na vuna vinaka au sega ni sureti kina. Levu ga na gauna e dau vakavuna na galili na noda rai, sega ni ituvaki e yaco.—iVakavuvuli vakaivolatabu: Vosa Vakaibalebale 15:15.

Kua ni vakacalai iko na ka o nanuma. Ni o galili o na rairai nanuma, ‘Sega ga ni dua e sureti au,’ se ‘Era dau yawaki au e levu.’ Na mataqali rai qori ena qai vakavuna ga vakalevu na galili. Ena dua tu ga kina nomu ivakarau ni rai: o na nanuma ni o sega ni kauaitaki, sega kina ni via veimaliwai, vakila vakalevu na bula galili, tinimaka sara ni sega ga ni dua e kauaitaki iko.—iVakavuvuli vakaivolatabu: Vosa Vakaibalebale 18:1.

Saga mo veitokani kei ira era qase vei iko. Tukuni ena iVolatabu ni se rairai itabagone o Tevita ena gauna rau sota kina kei Jonacani, e qase sara vua ena 30 na yabaki. Rau veitokani dredre, dina ni veisivi levu nodrau yabaki ni bula. (1 Samuela 18:1) Rawa ni yaco tale ga qori vei iko. E kaya o Kesa e yabaki 21: “Dua na gauna tiko ga qo au marautaka vakalevu noqu veitokani kei ira na qase vei au. So era qase vei au ena tini vakacaca na yabaki, au dau taleitaka nira yalomatua, ra tudei tale ga.”—iVakavuvuli vakaivolatabu: Jope 12:12.

Vakayagataka vinaka nomu tu duadua ga. So era galili nira tu duadua ga. Sega ni dodonu me va qori. Vakasamataki Jisu mada, e dau veilasamaki, ia e vakayagataka vinaka na gauna e tiko duadua kina. (Maciu 14:23; Marika 1:35) O rawa tale ga ni cakava qori. Kua ni nanuma ni sega ni vinaka nomu dau tu duadua, o rawa ni vakayagataka na gauna qori mo vakasamataka kina vakatitobu na veika o vakalougatataki kina. O na rawa kina ni itokani vinaka.—Vosa Vakaibalebale 13:20.