Ndi Enen̄ede Edi Unana Edinam Akpanikọ?

“Kpụhọde se iketịbede esisịt ke mbabuat n̄kpọntịbe oro ekenyenede, ndien udunyeneke mfịna.”

“Ufọn idụhe mme ọbọ a-tax ndifiọk kpukpru n̄kpọ.”

“Akpan n̄kpọ akam edi kûyak ẹmụm fi.”

“Ufọn ndidedep-e ke ini edide emekeme ndinyene ke mfọn?”

ẸKEME ndinọ fi utọ item emi ke ini oyomde ẹnọ fi item ke n̄kpọ oro aban̄ade okụk. Etie nte ndusụk owo ẹsifiọk se ẹkpenamde man ẹkọk kpukpru mfịna. Edi, ndi se mmọ ẹkotde edikọk mfịna enen̄ede edi edinam akpanikọ?

Unana edinam akpanikọ edi ọsọ n̄kpọ mfịn tutu mme owo ẹdiwak ndise nsu, utụk, ye uyịpinọ nte nnennen n̄kpọ oro ẹkemede ndinam man ẹbọhọ ufen, ẹnam okụk, m̀mê ẹforo. Mme ọwọrọiso owo isiwakke ndinam akpanikọ. Ke idụt kiet ke Europe, ibat n̄wo oro ẹkediade akayak nsịn̄ ndidọk utịm ikaba tọn̄ọ ke 2005 esịm 2006. Owo isịnke n̄kpri n̄wo, emi ndusụk owo ẹkotde “n̄kpri idiọkn̄kpọ.” Ekeme ndidi ikakpaha mme owo idem ke ẹkemụm ikpọ mme anam mbubehe ye mbon ukara ke idụt oro ke ntak emi ẹnyenede abian̄a abian̄a n̄wed itoro.

Kpa ye oro unana edinam akpanikọ ọyọhọde ererimbot, ediwak owo ẹyom ndinam se inende. Ekeme ndidi afo edi kiet ke otu mmọ. Ekeme ndidi afo oyom ndinam se inende ke enyịn Abasi ke ntak emi amade enye. (1 John 5:3) Ekeme nditie fi ke idem nte eketiede apostle Paul, emi ekewetde ete: “Nnyịn imobụre ifiọk ite nnyịn imenyene eti ubieresịt, sia nnyịn iyomde ndidu uwem edinam akpanikọ ke kpukpru n̄kpọ.” (Mme Hebrew 13:18) Mmọdo, tiene dụn̄ọde ndusụk idaha oro ẹkemede ndinam owo ‘okûnam akpanikọ ke kpukpru n̄kpọ.’ Iyeneme n̄ko mme edumbet Bible oro ẹkemede ndin̄wam ke mme utọ idaha oro.

Anie Ekpekpe Se Ẹbiatde ke Mbabuat N̄kpọntịbe?

Ke ini n̄kaiferi emi ekerede Lisa * akawatde ubomisọn̄ usen kiet, ubọk ama ọbọhọ enye, enye awat ọkọtọ ubomisọn̄ en̄wen. Owo ndomokiet ikadaha unan, edi ubomisọn̄ mbiba ẹma ẹnuaha. Ke idụt mmọ, n̄kparawa owo oro ẹsiwatde ubomisọn̄ ẹsikpe ata ediwak okụk insurance ubomisọn̄, ndien okụk oro ẹkpede esidọdiọn̄ awak ini ekededi oro ẹnyenede mbabuat n̄kpọntịbe. Sia Gregor iman Lisa emi ọsọn̄ọde Lisa ekesịnede ke ubomisọn̄ oro, ufan kiet ama ọdọhọ Lisa ọdọhọ ke Gregor akawat. Ntre, Lisa idikpehe ediwak okụk insurance. Eketie nte ekikere esie esịne ifiọk. Nso ke Lisa akpanam?

 Okụk oro owo ekpede ọnọ mbon insurance ke mmọ ẹsida ẹkpe n̄kpọ oro abiarade. Ke ntem, edieke Lisa anamde se ufan esie etemede, ọwọrọ enye edinam mbon insurance ẹda ediwak okụk insurance oro mbon en̄wen ẹkpede ẹdiọn̄ se mbabuat n̄kpọntịbe oro akabiatde. Enye oyosu nsu onyụn̄ eyịp okụk mbon en̄wen. Ntre ke ekpedi ye edisu nsu man mbon insurance ẹkpe owo ediwak okụk.

Ndibiom owo oro adiade orụk n̄wo emi ikpe ekeme ndikpan mme owo ndinam ntre. Edi ata akpan ntak emi akpanamde owo anam akpanikọ odu ke Ikọ Abasi. Kiet ke otu Ibet Duop ọdọhọ ete: “Kûyịp inọ.” (Exodus 20:15) Apostle Paul ama eti mme Christian ewụhọ oro ete: “Yak eyịp inọ okûyịp aba.” (Ephesus 4:28) Edieke anamde Ikọ Abasi ke utọ n̄kpọ oro aban̄ade insurance do, emi idiyakke fi anam se Abasi akpande. Afo owụt n̄ko ke imọ imama inyụn̄ ikpono ibet Abasi ye mme mbọhọidụn̄ fo.—Psalm 119:97.

‘Ẹnọ Caesar Mme N̄kpọ Eke Ẹnyenede Caesar’

Peter edi anam-mbubehe. Abatokụk esie ama eteme enye ete esịn n̄wed ọdọhọ ukara ke imedep ata ọsọn̄urua kọmputa man ẹsụhọrede urua tax oro enye esikpede. Mbon oro ẹnamde utọ mbubehe Peter ẹsidep orụk kọmputa oro. Okposụkedi emi Peter mîkedepke kọmputa oro, ukara ididụn̄ọkede ifiọk m̀mê enye ama edep m̀mê ikedepke. Ndisio urua oro ayanam tax oro Peter ekpede enen̄erede osụhọde. Nso ke enye akpanam? Nso ikeme ndin̄wam enye anam eti ubiere?

Apostle Paul ọkọdọhọ mme Christian eyo esie ete: “Yak kpukpru ukpọn̄ ẹsụk ibuot ẹnọ mme odudu eke ẹkponde ẹkan . . . Ẹnọ kpukpru owo se idide udeme mmọ, ẹkpe tax ẹnọ  owo eke oyomde ndibọ tax; ẹda utomo ẹnọ owo eke oyomde ndibọ utomo.” (Rome 13:1, 7) Mbon oro ẹyomde Abasi ama mmimọ ẹsikpe kpukpru tax oro ukara ọdọhọde mmọ ẹkpe. Edi edieke ibet osụhọrede urua tax ọnọ ndusụk owo m̀mê ndusụk mbubehe, idiọkke ndidia orụk ufọn oro edieke owo odotde.

Kere ban̄a idaha en̄wen oro aban̄ade edikpe tax. David edi anamusọ eto ke ufọkutom unam usọeto. Edi mme ufan ye mme mbọhọidụn̄ esie ẹdọhọ enye ọkọn̄ n̄kpọ ndụn̄ufọk ọnọ mmimọ utom ama asuana. Se mmọ ẹyomde ndikpe enye akan se itieutom esie esikpede enye, edi mmọ iyomke enye ewet se enye anamde esịn ke n̄wed. Ntem, n̄wetnnịm n̄kpọ idụhe ndiwụt se enye anamde, ndien enye idikpehe tax n̄kpọ oro enye anamde. Ediwak owo ẹkere ke inyeneke se idiọkde do, sia kpukpru owo ẹdia ufọn mbubehe oro. Sia David oyomde ndinem Abasi esịt, enye ekpese didie utom oro owo mîwetke isịn ke n̄wed?

Okposụkedi emi ekemede ndidi ke owo imụmke owo oro anamde utọ utom oro, edi enye ikpehe tax oro ukara enyenede unen ndibọ. Jesus okowụk ete: “Ẹnọ Caesar, ndien, mme n̄kpọ eke ẹnyenede Caesar, edi ẹnọ Abasi mme n̄kpọ eke ẹnyenede Abasi.” (Matthew 22:17-21) Jesus eketịn̄ emi man enen̄ede mbon oro ẹkenyenede ukwan̄ ekikere ẹban̄a edikpe tax. Ukara, oro Jesus okokotde Caesar, abat ke mmimọ imenyene unen ndibọ tax. Ntem, mme anditiene Christ ẹse edikpe kpukpru tax nte n̄kpọ oro N̄wed Abasi ọdọhọde ẹnam.

Uyịp Udomo

Marta, emi edide eyen ufọkn̄wed sekọndri, ke eben̄e idem ọnọ akpatre udomo. Enye enen̄ede ada ini ekpep n̄kpọ sia ana enye ebe udomo ọfọn man enyene eti utom. Ndusụk nditọ ubet ukpepn̄kpọ esie ke ẹben̄e idem n̄ko, edi ke isio isio usụn̄. Mmọ ẹyom ndida n̄kpọ ubọ etop ye urụk ukopikọ oro ẹkamade-kama ẹsan̄a nyịp udomo man ẹnen̄ede ẹbe. Ndi akpana Marta etiene anam se ẹdọhọde ke edi kpukpru owo ẹnam man ebe udomo ọfọn?

Sia uyịp udomo edide ọsọ n̄kpọ, ediwak owo ẹkere ke inyeneke se idiọkde do. Mmọ ẹsidọhọ ke ‘akpan n̄kpọ edi owo okûyak ẹmụm enye.’ Edi ata mme Christian inyịmeke ye utọ ikọ oro. Okposụkedi emi andikpep ekemede nditre ndimụm mbon oro ẹyịpde udomo, odu owo oro okụtde. Jehovah Abasi ọfiọk se nnyịn inamde, ndien oyonyụn̄ okot nnyịn idinam ibat iban̄a se inamde. Paul ekewet ete: “Idụhe edibotn̄kpọ ndomokiet emi edịbede enye ke enyịn, edi kpukpru n̄kpọ ẹna iferi ẹnyụn̄ ẹyarade ẹna in̄wan̄-in̄wan̄ ke enyịn enye emi nnyịn inyenede ndinam ibat nnọ.” (Mme Hebrew 4:13) Ndi ndifiọk ke Abasi ke ese nnyịn sia enye oyomde nnyịn inam se inende inen̄ekede in̄wam nnyịn inam akpanikọ ke ini iwetde udomo?

Nso ke Afo Edinam?

Lisa, Gregor, Peter, David, ye Marta ẹma ẹfiọk ke se mmọ ẹkesobode ikedịghe n̄kpọ  mbubru. Mmọ ẹma ẹbiere ndinam akpanikọ, ndien ke ntem ẹsọn̄ọ ẹda ẹnam se inende ẹnyụn̄ ẹka iso ẹnyene eti ubieresịt. Nso ke afo edinam edieke osobode utọ idaha oro?

Ekeme ndidi mme nsan̄a fo, nditọ ubet ukpepn̄kpọ fo, ye mme mbọhọidụn̄ fo ikwe se idiọkde ndisu nsu, nditụk utụk, m̀mê ndiyịp inọ. Mmọ ẹkeme ndisak fi man etiene anam se mmọ ẹnamde. Nso idin̄wam fi anam eti ubiere kpa ye oro ediwak n̄kpọ ẹkemede ndinam fi etre ndinam akpanikọ?

Ti ke ndinam uduak Abasi ayanam fi enyene eti ubieresịt, anam Abasi ama fi, onyụn̄ anam enyene edidiọn̄ esie. Edidem David ekewet ete: “Jehovah, anie edidụn̄ ke tent fo? Anie editie ke edisana obot fo? Owo eke asan̄ade nte ọfọnde ama, onyụn̄ amade edinen ido, onyụn̄ ọdọhọde akpanikọ ke esịt esie. . . . Owo eke anamde n̄kpọ emi idisehekede ke nsinsi.” (Psalm 15:1-5) Eti ubieresịt ye edidi ufan Abasi enyọn̄ akan inyene ekededi oro owo ekemede ndinyene nto unana edinam akpanikọ.

[Ikọ Idakisọn̄]

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 12]

“Yak eyịp inọ okûyịp aba.”

Ndikpono ibet Abasi nnyụn̄ mma mbọhọidụn̄ ayanam nnyịn inam akpanikọ ke n̄kpọ oro aban̄ade insurance

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 12]

“Ẹnọ kpukpru owo se idide udeme mmọ, ẹkpe tax ẹnọ owo eke oyomde ndibọ tax.”

Ana ikpe kpukpru tax oro ibet ọdọhọde ẹkpe man Abasi ama nnyịn

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 13]

“Kpukpru n̄kpọ ẹna iferi . . . ke enyịn enye emi nnyịn inyenede ndinam ibat nnọ.”

Okposụkedi emi andikpep ekemede nditre ndimụm nnyịn ke ini iyịpde udomo, iyom ndinam akpanikọ ke enyịn Abasi

[Ekebe/Ndise ke page 14]

Uyịpinọ Oro Owo En̄wen Mîfiọkke

Ufan fo edep obufa nsiondi ndutịm kọmputa, ndien afo akpama nditiene nnyene. Enye ọdọhọ ke imọn̄ ida eke imọ inam idem kiet en̄wen inọ fi ke mfọn. Ndi oro edi unana edinam akpanikọ?

Ke ini owo edepde ndutịm kọmputa, enye odụk ediomi ye mme andisio ke idida ndutịm oro inam n̄kpọ nte mmọ ẹdọhọde. Ekeme ndidi mme andisio ẹkenyịme enye esịn ndutịm oro ke kọmputa kiet kpọt. Edieke edide ntre, ndinam ndutịm oro nnọ owo en̄wen edi edibiat ediomi oro, onyụn̄ edi ubiatibet. (Rome 13:4) Ndinam nnọ owo en̄wen edi uyịpinọ n̄ko, sia oro iyakke mme andisio ẹnam okụk oro mmọ ẹkpenamde.—Ephesus 4:28.

Ndusụk owo ẹkeme ndikere ẹte, ‘Owo ndomokiet idifiọkke tutu amama.’ Idem edieke owo mîfiọkke, nnyịn ikpenyene nditi ikọ Jesus emi: “Kpukpru n̄kpọ eke mbufo ẹyomde mme owo ẹnam ye mbufo, ana mbufo n̄ko ẹnam kpasụk ntre ye mmọ.” (Matthew 7:12) Kpukpru nnyịn imama ẹkpe nnyịn okụk utom nnyịn nte odotde inyụn̄ iyom mbon en̄wen ẹkpono inyene nnyịn. Mmọdo, nnyịn ikpenyene ndinam kpa ntre ye mbon en̄wen. Iyefep ndidịbe nyịp n̄kpọ kpa ye oro mbon en̄wen mîfiọkke, utọ nte ndiyịp se mbon en̄wen ẹdade ifiọk mmọ ẹnam. *—Exodus 22:7-9.

[Ikọ Idakisọn̄]