Kpukpru Owo Ẹkeme Ndinyene Uku

“Nnyịn inyene nditọn̄ọ obufa ererimbot—ata eti ererimbot—kpa enye oro ẹdinọde owo uku ke nsinsi.”—HARRY TRUMAN, ADAIBUOT UKARA UNITED STATES, SAN FRANCISCO, CALIFORNIA, U.S.A., APRIL 25, 1945.

 UKEM nte ediwak owo oro ẹkedude uwem ke ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ama eketre, Truman emi ekedide adaibuot ukara ekekere ke mme owo ẹyekpep n̄kpọ ẹto se iketịbede ke eset ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ “obufa ererimbot” oro kpukpru owo ẹdinyenede uku. Edi n̄kpọ mfụhọ nditịn̄ ke mme n̄kpọ oro ẹtịbede mfịn ẹwụt ke owo ikemeke nditọn̄ọ obufa ererimbot. Ẹka iso ‘ndisuene owo,’ koro idịghe owo edi ntak mfịna emi, edi edi akakan asua owo.

Ntak Mfịna Emi

Bible anam ẹdiọn̄ọ ke asua emi edi Satan kpa Devil, kpa idiọk edibotn̄kpọ eke spirit, ndien tọn̄ọ ẹkebot owo, enye emeneni ke Abasi inyeneke unen ndikara. Tọn̄ọ Satan ekenyene nneme ye Eve ke In̄wan̄ Eden, uduak esie edi ndinam mme owo ẹtre ndinam n̄kpọ Andibot mmọ. (Genesis 3:1-5) Kere ban̄a ndiọi utịp oro Adam ye Eve ẹkebọde ke ini mmọ ẹkekpan̄de utọn̄ ẹnọ ikọ Devil! Ke mmọ ẹma ẹkedia mfri eto oro Abasi akakpande, utịp ekedi ke ndondo oro, mmọ mbiba ẹma “ẹfehe iso Jehovah Abasi ẹkedịbe.” Ntak-a? Adam ama eseme ete: “[N̄kefehe] ndịk, koro ami ndide iferi; ndien n̄kedịbe.” (Genesis 3:8-10) Adam ama abiat itie ebuana oro enye ekenyenede ye Ete esie eke heaven, ndien nte enye akadade idemesie ama okpụhọde. Enye ama okop bụt inyụn̄ ikemeke aba ndida ke iso Jehovah.

 Ntak emi Devil okoyomde Adam esuene idem? Koro ẹkebot owo ke mbiet Abasi, ntre Satan esinem esịt ndikụt owo anamde n̄kpọ ke usụn̄ oro mîwụtke ubọn̄ Abasi. (Genesis 1:27; Rome 3:23) Emi anam nnyịn ifiọk ntak emi mme edinam oro ẹsụhọrede owo itie ẹkade iso tọn̄ọ ẹkebot owo. Sia Satan edide “abasi editịm n̄kpọ emi,” enye esịn udọn̄ ọnọ edu emi ke ini emi “owo [akarade] owo tutu ọnọ enye unan” mi. (2 Corinth 4:4; Ecclesiastes 8:9, NW; 1 John 5:19) Ndi emi ọwọrọ ke owo ikemeke ndinyene uku tutu amama?

Jehovah Ọnọ Mme Edibotn̄kpọ Esie Uku

Fiak kere nte n̄kpọ eketiede ke In̄wan̄ Eden mbemiso Adam ye Eve ẹkenamde idiọkn̄kpọ. Mmọ ẹma ẹnyene ediwak udia, utom oro ọnọde uyụhọ, ẹnyụn̄ ẹdori enyịn ke mmimọ ye nditọ mmimọ iyenyene nsọn̄idem inyụn̄ idu uwem ke nsinsi. (Genesis 1:28) Ofụri uwem mmọ okowụt ke edi ima ima uduak Abasi ubonowo ndinyene uku.

Ndi nte Jehovah akadade uku owo ama okpụhọde ke ini Adam ye Eve ẹkenamde idiọkn̄kpọ? Baba. Mmọ ndikokop bụt ke ikasan̄a iferi ama anam Jehovah mbọm. Ima ama anam Abasi anam “edisịne n̄kpọ ke ikpa unam” ọnọ mmọ utu ke ikọn̄ fig oro mmọ ẹkekịmde ẹda ẹfụk idemmọ. (Genesis 3:7, 21) Utu ke Abasi ndikayak bụt owot mmọ, enye akanam n̄kpọ uku uku ye mmọ.

Ke ukperedem, ke ini Jehovah akanamde n̄kpọ ye idụt Israel, enye ama atua nditọakpa, mme ebeakpa, ye isenowo mbọm—kpa mbon oro ẹsinen̄erede ẹwak ndinam n̄kpọ ye mmọ ke idiọk usụn̄. (Psalm 72:13) Ke uwụtn̄kpọ, ẹma ẹdọhọ nditọ Israel ẹkûfiak ẹketan̄ nyọhọ-nsụhọ ibokpot, olive, ye mfri in̄wan̄ vine. Utu ke oro, Abasi ọkọdọhọ ẹyak nyọhọ-nsụhọ oro ẹnọ “esen owo, ye eyen-akpa, ye ebe-akpa.” (Deuteronomy 24:19-21) Ke ini nditọ Israel ẹkenịmde mme ibet emi, mme owo ikeben̄eke eben̄e ndien idem mbon oro ẹkebuenede etieti ẹma ẹnyene utom oro ọkọnọde uku.

Jesus Ama Ọnọ Mbon En̄wen Uku

Jesus Christ, Eyen Abasi, ekesinam n̄kpọ uku uku ye mbon en̄wen ke ini enye okodude ke isọn̄. Ke uwụtn̄kpọ, eren akpamfia kiet ama asan̄a ekpere Jesus ke ini enye okodude ke Galilee. Ibet Moses ọkọdọhọ ke owo akpamfia enyene ndifiori “edidehe, edidehe,” mbak akpamfia oro edibe mbon en̄wen. (Leviticus 13:45) Nte ededi, eren emi ikofiorike “edidehe, edidehe” ke ini enye akasan̄ade ekpere Jesus. Utu ke oro, enye ama ọduọ ekịbi iso ke isọn̄ eben̄e Jesus ete: “Ọbọn̄, edieke afo akam amade, emekeme ndinam mi nsana.” (Luke 5:12) Jesus akanam n̄kpọ didie? Jesus ikasuaha inọ eren emi ke ndikabiat Ibet  Moses, ikonyụn̄ ifụmike m̀mê ndisọn enye. Utu ke oro, enye ama anam eren akpamfia oro enyene uku ke nditụk enye nnyụn̄ ndọhọ ete: “Mmama. Sana.”—Luke 5:13.

Ke mme ini en̄wen, Jesus ama owụt ke imekeme ndikọk owo udọn̄ọ ye unana editụk enye—ndusụk ini enye ekesida nsannsan ọkọk owo udọn̄ọ. Nte ededi, ke idaha enye emi, enye ama ebiere nditụk eren akpamfia emi. (Matthew 15:21-28; Mark 10:51, 52; Luke 7:1-10) Sia ‘akpamfia ọkọyọhọde eren emi ke idem,’ eyịghe idụhe ke ama enen̄ede ebịghi owo itụkke enye. Anaedi owo ndikafiak ntụk eren emi ọkọdọn̄ enye esịt didie ntem! Enye okoyom ẹnam akpamfia imọ asana, ikakam idorike enyịn owo nditụk imọ. Kpa ye oro, eyịghe idụhe ke usụn̄ oro Jesus akanamde akpamfia esie asana ama anam eren oro afiak enyene n̄kpọ en̄wen—oro edi uku. Ndi owụt eti ibuot ndinịm ke ẹkeme ndikere mban̄a uku mbon en̄wen ntre ke ererimbot mfịn? Edieke edide ntre, didie ke ẹkeme ndinam oro?

Ukara Oro Ọnọde Owo Uku

Jesus ama etịn̄ ikọ oro ediwak owo ẹkerede ke edi mfọnn̄kan item oro akanam ẹnọde ẹban̄a itie ebuana owo: “Kpukpru n̄kpọ eke mbufo ẹyomde mme owo ẹnam ye mbufo, ana mbufo n̄ko ẹnam kpasụk ntre ye mmọ.” (Matthew 7:12) Item emi, oro ẹsiwakde ndikot Mfọnmma Ibet, anam owo okpono ekemmọ owo, odoride enyịn ke ẹyekpono imọ n̄ko.

Nte mbụk owụtde, isimemke utom ndinịm ibet emi. Eren kiet oro nnyịn idikotde Harold ọdọhọ ete: ‘Ama esinen̄ede enem mi ndisụhọde mbon en̄wen itie. Mma nsida ikọ ifan̄ nnam idem enyek mme owo, ẹkop bụt, ẹnyụn̄ ẹtua eyet ndusụk ini.’ Edi n̄kpọ ama  etịbe oro akanamde Harold okpụhọde usụn̄ oro enye ekesinamde n̄kpọ ye mbon en̄wen. Enye ọdọhọ ete: “Ediwak Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹtọn̄ọ ndiwaha ndise mi. Ke mfiakde ntie n̄kere nte n̄kesinamde n̄kpọ, bụt esinam mi nditi ndusụk ikọ oro n̄kesitịn̄de ye Mme Ntiense ye usụn̄ nte n̄kesinamde n̄kpọ ye mmọ ndusụk ini. Edi mmọ ikakpaha mba, akpanikọ Bible ama otụk mi esịt sụn̄sụn̄ onyụn̄ anam mi nnam ukpụhọde.” Mfịn, Harold edi ebiowo ke esop Christian.

Ukpụhọde oro Harold akanamde owụt ke “ikọ Abasi enyene uwem onyụn̄ enyene odudu onyụn̄ ọsọp akan ofụt iso iba onyụn̄ ekịm abahade ukpọn̄ ye spirit, ye ikek ye ndia esie, onyụn̄ ekeme ndifiọk mme uduak ye ekikere esịt owo.” (Mme Hebrew 4:12) Ikọ Abasi enyene odudu nditụk owo esịt nnyụn̄ n̄kpụhọde ekikere ye edu uwem esie. Akpan n̄kpọ oro edin̄wamde nnyịn inọ mbon en̄wen uku edi udọn̄ ndin̄wam mbon en̄wen ke ofụri esịt utu ke ndinọ mmọ unan, ndikpono utu ke ndisụhọde mmọ itie.—Utom 20:35; Rome 12:10.

Ẹyenam Kpukpru Owo Ẹnyene Uku

Ukem udọn̄ emi esinam Mme Ntiense Jehovah ẹsian mbon en̄wen utịbe utịbe idotenyịn Bible. (Utom 5:42) Ndibuana eti mbụk “eti n̄kpọ” ye ekemmọ owo edi mfọnn̄kan usụn̄ ndikpono nnyụn̄ nnọ mbon en̄wen uku. (Isaiah 52:7) “Eti n̄kpọ” oro abuana ndimen ‘obufa owo nsịne,’ emi ediwotde “udọn̄ oro ekemede ndinọ unan,” kpa udọn̄ ndisụhọde mbon en̄wen itie. (Colossae 3:5-10) Enye abuana n̄ko uduak Jehovah ndisọp ntre mme idaha ye mme edu oro mîyakke owo enyene uku, nnyụn̄ nsobo Satan kpa Devil emi esịnde nsọk ọnọ ẹsuene owo. (Daniel 2:44; Matthew 6:9, 10; Ediyarade 20:1, 2, 10) Kpukpru owo ẹyenyene uku ke ini ‘ifiọk Jehovah ediyọhọde ererimbot.’—Isaiah 11:9.

Nnyịn imesịn udọn̄ inọ fi ite ekpep aban̄a utịbe utịbe idotenyịn emi. Edieke abuanade ye Mme Ntiense Jehovah, afo oyokụt ke ndida mme edumbet Bible nsịn ke edinam ọnọ mbon en̄wen uku. Afo eyekeme ndikpep n̄ko nte Obio Ubọn̄ Abasi edisọpde ada ‘ata eti obufa ererimbot’ edi, kpa ererimbot oro ‘kpukpru owo ẹdinyenede uku ke nsinsi,’ emi owo mîdinyụn̄ isueneke aba owo tutu amama.

[Ekebe/Ndise ke page 6]

Ndisọn̄ọ Nda Ama Anam Mmọ Ẹnyene Uku

Ke ini ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba, ẹma ẹnọ se iwakde ibe Mme Ntiense Jehovah 2,000 ẹka mme itienna ekikere Nazi ke ntak se mmọ ẹkenịmde ke akpanikọ. Ke etịn̄de aban̄a n̄wọrọnda usụn̄ oro mmọ ẹkesọn̄ọde ẹda, Gemma La Guardia Gluck, n̄wan emi ẹkekọbide ke ufọk-n̄kpọkọbi Ravensbrück ekewet ntem ke n̄wed esie oro My Story: “Ini kiet, Mme Ndedịbe Bodisi ẹma ẹtọt ẹte ke ẹyesana Eyen Ukpepn̄kpọ Bible ekededi oro akan̄de mbuọtidem onyụn̄ esịnde ubọk ke n̄wed ndiwụt ke imakan̄ mbuọtidem ẹyak, owo idinyụn̄ ikọbọke enye aba.” Mma Gluck ewet ntem aban̄a mbon oro mîkesịnke ubọk ke n̄wed ikan̄ mbuọtidem: “Mmọ ẹma ẹmek ndika iso mbọ ndutụhọ nnyụn̄ nnyene ime ntie mbet usen oro ẹdisanade mmọ ẹyak.” Ntak emi mmọ ẹkemekde ndisọn̄ọ nda? Magdalena emi odude ke iduọk isua 80 idahaemi, oro iketịn̄de iban̄a ke akpa ibuotikọ, ọdọhọ ete: “Ndisọn̄ọ nda ye Jehovah ekenen̄ede ebehe nnyịn akan ndinam n̄kpọ ekededi mbak ẹdiwot nnyịn. Ikenyene ndika iso nsọn̄ọ nda man ika iso inyene uku nnyịn.” *

[Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 5]

Jesus akanam n̄kpọ uku uku ye mbon oro enye ọkọkọkde

[Ndise ke page 7]

Mme Ntiense Jehovah ẹsinọ mbon en̄wen uku ebe ke ndibuana ‘eti mbụk eti n̄kpọ’ ye mmọ