Mbuọtidem Noah Obiom Ererimbot Ikpe

NTE afo omokop aban̄a Noah, abak Abasi eren oro ọkọkọn̄de ubom ndida nnyan̄a uwem ke Ukwọ ofụri ekondo? Kpa ye edide mbụkeset, ediwak miliọn owo ẹmehe ye mbụk emi. Nte ededi, se ediwak owo mîfiọkke edi nte ke uwem Noah enyene se ọwọrọde ọnọ kpukpru nnyịn.

Ntak emi nnyịn ikpenyenede udọn̄ ke mbụk oro ebịghide ke ediwak tọsịn isua? Nte idaha Noah ebiet eke nnyịn? Edieke ebietde, didie ke nnyịn ikeme ndibọ ufọn nto uwụtn̄kpọ esie?

Ererimbot Eyo Noah

Ubatini Bible ọdọhọ ke Noah akamana ke 2970 M.E.N.—isua 126 ke Adam ama akakpa. Ke eyo Noah, ererimbot ọkọyọhọ ye afai, ndien n̄wakn̄kan ke otu nditọ Adam ẹkemek nditiene uwụtn̄kpọ ntụtutọn̄ ete ete mmọ. Ntem, “Jehovah [ama] okụt idiọk-n̄kpọ owo nte okponde ke isọn̄, kpukpru n̄kpọ ke ekikere esịt esie ẹnyụn̄ ẹsụk ẹdi idiọk kpukpru ini.”—Genesis 6:5, 11, 12.

Nsọn̄ibuot owo ikedịghe n̄kukụre n̄kpọ akanamde Jehovah ayat esịt. Mbụk Genesis anam an̄wan̄a ete: “Nditọ-iren Abasi ẹkụt nditọ-iban owo nte ẹyede, ndien mmọ ẹda iban kpukpru eke mmọ ẹmekde ẹdọ. . . . Ata ikpọ owo [“mme Nephilim,” NW] ẹkedu ke isọn̄ ke ini oro; ndien ke nditọ iren Abasi ẹma ẹketiene nditọ-iban owo n̄ko, mmọ ẹnyụn̄ ẹmande nditọ ẹnọ mmọ, mmọ ẹdi ata n̄kpọsọn̄ owo uko, emi ẹdude ke eyo oko, mbon etop.” (Genesis 6:2-4) Edimen mme ufan̄ikọ emi ndomo ye ikọ oro apostle Peter ekewetde owụt ete ke “nditọ iren Abasi” ẹkedi mme ọsọn̄ibuot angel. Mme Nephilim ẹkedi nditọ mbuaha uduot oro ẹkemanade ẹto oburobụt ebuana idan̄ ke ufọt iban ye mme ọsọn̄ibuot angel oro ẹkemende idem eke obụk ẹsịne.—1 Peter 3:19, 20.

“Nephilim,” emi ọwọrọde “Mme Owotowo,” ada ọnọ mbon oro ẹkesiwotde mbon en̄wen. Mmọ ẹkedi mme afai afai mbon mfiomo, ndien ẹmen idiọkn̄kpọ mme oburobụt ete mmọ ẹdomo ye obukpo edinam Sodom ye Gomorrah. (Jude 6, 7) Mmọ ẹma ẹdiana kiet ẹsịn udọn̄ ẹnọ idiọkido oro owo mîkekemeke ndiyọ ke isọn̄.

 “Ọfọn Ama ke Eyo Esie”

Idiọkn̄kpọ ama enen̄ede ọyọhọ ke isọn̄ tutu Abasi ebiere ndisobo ubonowo. Edi mbụk eke odudu spirit oro ọdọhọ ete: “Noah okụt mfọn ke iso Jehovah. . . . Noah enen onyụn̄ ọfọn ama ke eyo esie, Noah asan̄a ye Abasi.” (Genesis 6:8, 9) Didie ke enye ekekeme ‘ndisan̄a ye Abasi’ ke ererimbot unana uten̄e Abasi oro okodotde nsobo do?

Nte eyịghe mîdụhe, Noah ama ekpep ekese n̄kpọ oto Lamech ete esie, kpa eren mbuọtidem ye owo oro okodude uwem ke ukem iduọk ini ye Adam. Ke ini ọkọnọde eyen esie enyịn̄ oro Noah (emi ẹkerede nte ọwọrọde “Nduọkodudu,” m̀mê “Ndọn̄esịt”), Lamech ama etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ ete: “Emi ọyọdọn̄ nnyịn esịt ke utom nnyịn ye ukụt ubọk nnyịn, ke isọn̄ emi Jehovah anamde ete ọdiọk.” Ntịn̄nnịm ikọ oro ama osu ke ini Abasi okosiode idiọkn̄kpọ oro okodude ke isọn̄ efep.—Genesis 5:29; 8:21.

Ndinyene ete ye eka oro ẹbakde Abasi inọhọ ubiọn̄ nte ke nditọ ẹyenyene eti idaha eke spirit, koro owo kiet kiet enyene nditọn̄ọ itie ebuana esiemmọ ye Jehovah. Noah ‘akasan̄a ye Abasi’ ebe ke nditiene usụn̄ uwem oro Abasi ekenyịmede. Se Noah ekekpepde aban̄a Abasi okonụk enye ndinam n̄kpọ Esie. Mbuọtidem Noah ikoyokke ke ini ẹkesiande enye uduak Abasi ‘ndida ukwọ nsobo kpukpru obụk.’—Genesis 6:13, 17.

Sia ekenyenede mbuọtidem nte ke anana-mbiet afanikọn̄ emi eyetịbe, Noah ama anam ewụhọ Jehovah oro: “Da eto gopher nam ubom nọ idem fo: nam n̄kpri ufọk ke ubom oro, nyụn̄ yet enye itai ke esịt ye ke edem.” (Genesis 6:14) Ndisịm mme n̄kpọ oro Abasi okoyomde kaban̄a ubom oro ikedịghe ekpri utom. Kpa ye oro, “Noah [ama] anam kpukpru se Abasi eketemede enye.” Ke akpanikọ, “ntem ke enye anam.” (Genesis 6:22) Noah akanam emi ye un̄wam n̄wan esie ye nditọ mmọ Shem, Ham, ye Japheth ye iban mmọ. Jehovah ama ọdiọn̄ utọ mbuọtidem oro. Nso ata eti uwụtn̄kpọ ke emi edi ntem ọnọ mme ubon mfịn!

Nso ke ndikọn̄ ubom oro akabuana? Jehovah eketeme Noah ete ọkọn̄ akamba ekebe emi mmọn̄ mîkemeke ndidụk, oro enyenede enyọn̄ ita onyụn̄ ọniọn̄de ke n̄kpọ nte mita 133, abarade ke n̄kpọ nte mita 22, onyụn̄ okon̄de ke n̄kpọ nte mita 13. (Genesis 6:15, 16) Enyene ndidi utọ ubom oro ama okpon nte ndusụk nsụn̄ikan̄ mbiomo eyomfịn.

Nso akamba utom ke oro ekedi ntem! Enen̄ede etie nte emi ọkọwọrọ ndikek ediwak tọsịn eto, ndibiom mmọ n̄ka itie ẹdikọn̄de ubom, ye ndisiak mmọ ẹkabade ẹdi obukpọk m̀mê ndori. Enye ọkọwọrọ ndikọn̄ eberi, ndisọi ntok, ndiyom itai ndida nsịri ndudu, ndiyom mme n̄kpọ udọn̄n̄kpọ ye n̄kpọutom, ye ntre ntre eken. Ekeme ndidi utom oro ama oyom ẹnam ediomi ye mbonurua ẹnyụn̄ ẹkpe mmọ okụk n̄kpọutom ye okụkutom. Nte an̄wan̄ade, ama oyom usọ eto man ẹkeme ndikọn̄ mme obukpọk ọfọn ẹnyụn̄ ẹkọn̄ ubom oro ọsọn̄de idem ekem. Ndien kam kere—eyedi utom edikọn̄ ubom oro ama ebịghi ekpere ndisịm isua 50 m̀mê 60!

 Ekem Noah ama ọwọn̄ọde ntịn̄enyịn ebịne editịm udia oro edikemde ye udia ẹdinọde mme unam. (Genesis 6:21) Enye ekenyene nditan̄ ata ediwak unam mbon nnyụn̄ ntịm mmọ ndọn̄ ke ubom. Noah ama anam kpukpru se Abasi eketemede enye, ndien utom oro ama okụre. (Genesis 6:22) Edidiọn̄ Jehovah ama anam ẹkụt unen ke utom oro ọyọhọ ọyọhọ.

“Ọkwọrọ Edinen Ido”

Ke ẹsiode edikọn̄ ubom ẹfep, Noah ama ọnọ ntọt onyụn̄ anam n̄kpọ Abasi ke edinam akpanikọ nte “ọkwọrọ edinen ido.” Edi mme owo “ifiọkke [“ikọdọn̄ke enyịn,” NW] tutu ukwọ edi edimen mmọ kpukpru efep.”—2 Peter 2:5; Matthew 24:38, 39.

Ke ikerede iban̄a usụhọde idaha eke spirit ye idaha ido uwem ini oro, edi mmemmem n̄kpọ ndifiọk nte mme mbọhọidụn̄ mmọ oro mîkenịmke ke akpanikọ ẹkesakde ẹnyụn̄ ẹsụn̄ide ubon Noah. Anaedi mme owo ẹma ẹkere ke idat anam mmọ. Nte ededi, Noah ama okụt unen ke ndinọ ikọtufọk esie nsịnudọn̄ ye un̄wam eke spirit, koro mmọ ikedehede ikpebe afai afai ye oburobụt usụn̄ uwem nsọn̄ibuot eke mbon eyo mmọ oro mîkabakke Abasi. Ke ikọ ye edinam esie, oro ẹkewụtde mbuọtidem esie, Noah ama obiom ererimbot ini oro ikpe.—Mme Hebrew 11:7.

Ẹnịm Uwem Ẹbe Ukwọ

Esisịt ini mbemiso edịm ọkọtọn̄ọde ndidep, Abasi ama asian Noah ete odụk ubom oro ẹma ẹkekọn̄ ẹkụre. Ke ubon Noah ye mme unam ẹma ẹkedụk, “Jehovah [ama] esịri usụn̄,” ọbiọn̄ọde nsahi ekededi. Ke ini Ukwọ ama ekedi, mme otụtutọn̄ angel oro nte an̄wan̄ade ẹma ẹmen idem eke spirit ẹsịne ẹnyụn̄ ẹbọhọ nsobo oro. Edi nso kaban̄a mbon eken? Kamse, kpukpru odu-uwem edibotn̄kpọ ke isọn̄ oro mîkodụkke ubom oro, esịnede mme Nephilim, ẹma ẹkpan̄a! Noah ye ubon esie kpọt ẹkebọhọ.—Genesis 7:1-23.

Noah ye ikọtufọk esie ẹma ẹbiat isua kiet ye usen duop ke esịt ubom oro. Mmọ ẹkesịn idem ke utom edinọ unam mmọn̄ ye udia, edikpọri ifuọ unam, ye edibat ini. Genesis asiak usenọfiọn̄ ke kpukpru ikpehe Ukwọ oro nnennen nnennen, ukem nte n̄wetnnịm n̄kpọ isan̄ nsụn̄ikan̄, owụtde nte mbụk emi edide akpanikọ.—Genesis 7:11, 17, 24; 8:3-14.

 Ke adan̄aemi okodude ke esịt ubom, eyịghe idụhe nte ke Noah ama esida ubon esie usụn̄ ke nneme eke spirit ye ke edinọ Abasi ekọm. Etie nte mbụk aban̄ade se iketịbede mbemiso Ukwọ okoto Noah ye ubon esie. Mme item ẹkemede ndiberi edem oro ẹketịn̄de-tịn̄ m̀mê mbụkeset oro ẹkewetde-wet oro mmọ ẹkenyenede ẹkedi nti n̄kpọ oro ẹkenyenede ufọn ndineme mban̄a ke ini Ukwọ oro.

Anaedi Noah ye ubon esie ẹkekop inemesịt didie ntem ndikafiak ntọ ukot ke nsatisọn̄! Akpa n̄kpọ oro enye akanamde ekedi ndibọp itieuwa nnyụn̄ nnam n̄kpọ nte oku nnọ ubon esie, awade uwa ọnọ Enye emi akanyan̄ade mmọ.—Genesis 8:18-20.

“Nte Mme Usen Noah Ẹkedide”

Jesus Christ ọkọdọhọ ete: “Nte mme usen Noah ẹkedide, kpasụk ntre ke edidi Eyen Owo oyonyụn̄ edi.” (Matthew 24:37) Mfịn, mme Christian ẹdi mme ọkwọrọ edinen ido ukem ntre, ẹtemede mme owo ẹte ẹkabade esịt. (2 Peter 3:5-9) Ke ikerede iban̄a mbiet oro odude, nnyịn imekeme ndikere m̀mê nso ke Noah ekesikere mbemiso Ukwọ oro. Nte akanam enye ama ekere ke ukwọrọikọ imọ inyeneke ufọn? Ndi enye ama okop mmemidem ndusụk ini? Bible itịn̄ke. Ẹsian nnyịn n̄kukụre ẹte ke Noah ama okop uyo Abasi.

Nte afo omokụt nte idaha Noah enyenede n̄kpọ ndinam ye eke nnyịn? Enye ama okop uyo Jehovah kpa ye ubiọn̄ọ ye n̄kpọsọn̄ idaha. Ntak edi oro Jehovah ọkọdọhọde ke enye ekedi edinen owo. Ubon Noah ikọfiọkke nnennen ini emi Abasi edidade Ukwọ edi, edi mmọ ẹma ẹfiọk ke Ukwọ eyedi. Mbuọtidem ke ikọ Abasi ama omụm Noah akama ke ediwak isua ọkpọsọn̄ utom ye ke se iketiede nte ukwọrọikọ oro mîn̄wụmke mfri. Ke akpanikọ, ẹsian nnyịn ẹte: “Oto mbuọtidem Noah, sia Abasi ọnọde enye ntọt aban̄a se enyịn mîkwe kan̄a, ke uten̄e Abasi, ọkọn̄ ubom ndida nnyan̄a ufọk esie; ndien ke edinam emi enye obiom ererimbot ikpe, onyụn̄ akabade edi andinyene edinen ido eke asan̄ade ye mbuọtidem.”—Mme Hebrew 11:7.

Noah akasan̄a didie enyene utọ mbuọtidem oro? Etie nte enye ama esida ini nditie n̄kere kpukpru se enye ọkọdiọn̄ọde aban̄a Jehovah onyụn̄ ayak ifiọk oro ada enye usụn̄. Nte eyịghe mîdụhe, Noah ama esibọn̄ akam ọnọ Abasi. Ke akpanikọ, enye ama akabade emehe ye Jehovah tutu enye “asan̄a ye Abasi.” Nte ibuot ufọk, Noah ke idatesịt ama esinọ ikọtufọk esie ini ye ima ima ntịn̄enyịn. Emi ama esịne edise mban̄a mme udọn̄ n̄kpọ eke spirit n̄wan esie, nditọiren esie ita, ye iban nditọ esie.

Ukem nte Noah, mme ata Christian mfịn ẹfiọk ẹte ke Jehovah ọyọsọp ndida utịt nsọk editịm n̄kpọ unana uten̄e Abasi emi. Nnyịn ifiọkke usen m̀mê hour, edi nnyịn imọfiọk ite ke ndikpebe mbuọtidem ye edu n̄kopitem “ọkwọrọ edinen ido” emi edisụn̄ọ ke “edinyan̄a ukpọn̄.”—Mme Hebrew 10:36-39.

[Ekebe ke page 29]

Ndi Ukwọ Ama Enen̄ede Etịbe?

Mme ekpepn̄kpọ mban̄a ntọn̄ọ owo ẹkọ n̄kpọ nte mbụk 270 ẹban̄ade ukwọ ẹto se ikperede ndidi kpukpru ekpụk ye idụt. Eyen ukpepn̄kpọ oro Claus Westermann ọdọhọ ete: “Ẹbụk mbụk ukwọ ke ofụri ererimbot. Ukem nte mbụk obot, enye edi ubak akpan n̄kpọ oro nnyịn ibọde ito eset. Enye enen̄ede akpa owo idem: nnyịn imokop mme mbụk ẹban̄ade akwa ukwọ eset ke kpukpru itie ke isọn̄.” Nso idi ntak? Enrico Galbiati, andinam n̄kpọ an̄wan̄a, ọdọhọ ete: “Mbụk ukwọ ndika iso ndu ke otu nsio nsio owo oro ẹdụn̄ọde ata nsannsan ẹkpọn̄ kiet eken edi idiọn̄ọ nte ke ukwọ edi ata idem n̄kpọ ke mbụk.” Nte ededi, se edide akpan n̄kpọ inọ mme Christian ikan se nditọ ukpepn̄kpọ ẹdọhọde edi ifiọk oro nte ke Jesus ke idemesie ama etịn̄ aban̄a Ukwọ nte ata ata n̄kpọntịbe oro eketịbede ke mbụk ubonowo.—Luke 17:26, 27.

[Ekebe ke page 30]

Mme Nephilim ke N̄ke?

Mbụk aban̄ade ebuana ke ufọt mme abasi ye owo—ye “iren uko” m̀mê “n̄kpri abasi” oro ebuana emi akadade edi—ekedi ọsọ n̄kpọ ke ukpepn̄kpọ ido ukpono mbon Greece, Egypt, Ugarit, Hurrian, ye Mesopotamia. Mme abasi n̄ke mbon Greece ẹkenyene idem owo ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹye uyai. Mmọ ẹma ẹsidia udia, ẹn̄wọn̄ n̄kpọ, ẹde idap, ẹnyene ebuana idan̄, ẹtọhọ utọk, ẹn̄wana en̄wan, ẹbian̄a owo, ẹnyụn̄ ẹdan̄ owo ke n̄kanubọk. Okposụkedi ẹkedọhọde ke mmọ ẹdi ndisana, mmọ ẹma ẹsibian̄a abian̄a ẹnyụn̄ ẹbiat ibet. Ẹkedọhọ ke iren uko nte Achilles ẹkemana ẹto abasi ye owo ndien ke ẹma ẹnọ mmọ ukeme oro akakande eke owo edi owo ikọnọhọ mmọ idem oro mîkemeke ndikpa. Ntre, se Genesis etịn̄de aban̄a mme Nephilim anam nnyịn ifiọk se ikemede ndikedi ntọn̄ọ mme utọ n̄ke oro.