Tịn̄ Enyịn ke Mme Utịben̄kpọ Abasi
Tịn̄ Enyịn ke Mme Utịben̄kpọ Abasi
“Afo, O Jehovah Abasi mi, amanam utịbe ido fo, ye ekikere fo eke ekerede nnyịn, ẹwak: idịghe nte ẹtịn̄de mmọ ẹnọ fi.”—PSALM 40:5.
1, 2. Mme ewe uyarade utịben̄kpọ Abasi ke nnyịn inyene, ndien emi okponụk nnyịn ndinam nso?
KE INI okotde Bible, afo emekeme ndisọsọp n̄kụt nte ke Abasi ama anam mme utịben̄kpọ ọnọ ikọt esie eke eset, Israel. (Joshua 3:5; Psalm 106:7, 21, 22) Idem ọkpọkọm Jehovah isịbeke idụk mbubehe owo ke ukem usụn̄ oro idahaemi, nnyịn imokụt akpakịp uyarade utịben̄kpọ esie oro ẹkande nnyịn ẹkụk. Ntre nnyịn imenyene ntak ndidiana ye andiwet psalm ke ndidọhọ: “O Jehovah, n̄kpọ emi afo anamde ẹwak didie! Afo amanam mmọ kpukpru ke ifiọk; inyene fo ọyọhọ ke ererimbot.”—Psalm 104:24; 148:1-5.
2 Ediwak owo mfịn ẹfụmi m̀mê ẹsịn utọ in̄wan̄-in̄wan̄ uyarade utom Andibot oro. (Rome 1:20) Nte ededi, nnyịn iyanam ọfọn nditie n̄kere mmọ nnyụn̄ nsịm mme ubiere oro ẹnyenede n̄kpọ ndinam ye idaha ye utom nnyịn ke iso Andinam nnyịn. Job ibuot 38 esịm 41 ẹdi ata nti n̄kpọ un̄wam ke afan̄ emi, koro do Jehovah ama odụri ntịn̄enyịn Job owụt ndusụk ikpehe utịben̄kpọ Esie. Kere ban̄a ndusụk nti mbụme oro Abasi okobụpde.
Mme Okopodudu Utịben̄kpọ
3. Nte ẹwetde ke Job 38:22, 23, 25-29, mme n̄kpọ ewe ke Abasi okobụp aban̄a?
3 Ke idaha kiet, Abasi ama obụp Job ete: “Nte afo ama odụk ke ebiet unịm snow? Ama onyụn̄ okụt ebiet unịm edịm-itiat, emi nnịmde mbet ini ufen, mbet usen en̄wan ye ekọn̄?” Ke ediwak ikpehe isọn̄ nnyịn, snow ye edịm itiat ẹdi n̄kpọ oro ẹmehede. Abasi ama aka iso ete: “Anie akasiak udiọn̄ mmọn̄ ọnọ ukwọ? ye usụn̄ obuma, ye uyom enyọn̄? Onyụn̄ esịn edịm edep ke isọn̄, eke owo mîdụhe; ke wilderness eke owo mîdụhe ke esịt; anam ikpîkpu ye edibiara isọn̄ oyụhọ; onyụn̄ anam ebiet eke mbiet ọkọride, afiari? Nte edịm enyene ete? Anie n̄ko obon ntọi mbara? Ice oto ke idịbi anie? Anie onyụn̄ aman hoar frost enyọn̄?”—Job 38:22, 23, 25-29.
4-6. Ke nso usụn̄ ke ifiọk oro owo enyenede aban̄a snow ekpri?
4 Ndusụk owo oro ẹdụn̄de ke obio oro etiede itọk itọk ẹnyụn̄ ẹnyenede ndika isan̄ ẹkeme ndise snow n̄kukụre nte ubiọn̄ọ. Edi, ata ediwak mbon efen ẹse snow nte eti n̄kpọ ini etuep oro eyede onyụn̄ ebererede mme ifet ọnọ mme akpan edinam. Ye mbụme oro Abasi okobụpde ke ekikere, nte afo emenyene ntotụn̄ọ ifiọk aban̄a snow, idem nte enye etiede? Oh, nnyịn imọfiọk nte akamba ibombom snow etiede, eyedi ke ndise mme ndise ibombom snow mîdịghe koro nnyịn imesinen̄ede ikụt ediwak snow. Edi nso kaban̄a mbai snow? Nte afo ọmọfiọk nte mmọ ẹtiede, eyedi ke ama okodụn̄ọde mmọ ke ebiet mmọ?
5 Ndusụk owo ẹmebiat ediwak isua ndikpep nnyụn̄ nsion̄o mbai snow ndise. Ubak snow kiet ekeme ndisịne anana-ibat orụk mbai ice 100 oro ẹnyenede nsio nsio ndiye mbuwed. N̄wed oro Atmosphere ọdọhọ ete: “Ẹtịm ẹdiọn̄ọ anana-ibat orụk mbai snow, ndien okposụkedi ntaifiọk ẹsọn̄ọde ẹdọhọ ke idụhe ibet obot ndomokiet oro akpande mmọ ndibiet kiet eken, akananam owo ikwe mbai snow iba oro ẹdide ata ukem. Ke ata akamba ndụn̄ọde kiet oro . . . Wilson A. Bentley akanamde, oro akadade se iwakde ibe isua 40 odụn̄ọde onyụn̄ adade ukwak use n̄kpri n̄kpọ osion̄o mbai snow ndise, akananam enye ikekwe mbai snow iba oro ẹdide ata ukem.” Ndien idem edieke, ke ibat ibat idaha, mbai snow iba ẹdide ukem, ndi oro ekpenen̄ede anam ediwak nsio nsio mbai snow ẹkûdi utịben̄kpọ?
6 Ti mbụme oro Abasi okobụpde: “Nte afo ama odụk ke ebiet unịm snow?” Ediwak owo ẹkere ke obubịt enyọn̄ edi ebiet unịm snow. Nte afo emekeme ndikere nte afo akade mme ebiet unịm snow emi ndidian ibat mbai snow ye anana-ibat orụk mmọ ndinyụn̄ ndụn̄ọde nte mmọ ẹkesan̄ade ẹdidu? N̄wed ofụri orụk ifiọk ntaifiọk kiet ọdọhọ ete: “Uduot ye ebiet emi mben̄e ice otode, oro ẹyomde man ẹnam mme ntọi mmọn̄ ẹtode enyọn̄ ẹboho ke idaha eyo edide n̄kpọ nte -40°F (-40°C), isụk in̄wan̄ake owo.”—Psalm 147:16, 17; Isaiah 55:9, 10.
7. Ifiọk owo kaban̄a edịm ekpri adan̄a didie?
7 Nso kaban̄a edịm? Abasi ama obụp Job ete: “Nte edịm enyene ete? Anie n̄ko obon ntọi mbara?” Kpa n̄wed ofụri orụk ntaifiọk oro ọdọhọ ete: “Ke ntak ediwak n̄kukọhọ isan̄ ofụm ye ikpọ ukpụhọde oro ẹdude ke ntụhube ye n̄kpatan̄a n̄kpọ ẹdude ke ofụm, etie nte owo ikemeke ndinọ ọyọhọ ntọt, ye ọsọ ekikere ke nte obubịt enyọn̄ ye mbara ẹtọn̄ọde.” Ke nditịn̄ ke mmemmem usụn̄, ntaifiọk ẹmenọ nsio nsio ekikere, edi mmọ ke akpanikọ ikemeke nditịm nnam edịm an̄wan̄a. Edi, afo ọmọfiọk ete ke edịm esidep, ọnọ isọn̄ mmọn̄, anam mme eto ẹdu uwem, onyụn̄ anam uwem ẹkeme ndidu onyụn̄ enem.
8. Ntak emi mme ikọ Paul oro ẹwetde ke Utom 14:17 ẹdotde?
8 Nte afo unyịmeke ye ubiere oro apostle Paul ekesịmde? Enye ama akpak mbon efen ndikụt n̄kpọ ntiense ke mme utịben̄kpọ emi kaban̄a Enye emi anamde mmọ. Paul eketịn̄ aban̄a Jehovah Abasi ete: “Enye iyakke n̄kpọ ntiense anana ọnọ Enye, ke emi Enye ọfọnde ido, onyụn̄ ọnọde mbufo edịm heaven ye ini eduek, onyụn̄ ọnọde mbufo udia, anam esịt mbufo ọyọhọ ye idatesịt.”—Utom 14:17; Psalm 147:8.
9. Didie ke mme utịben̄kpọ Abasi ẹwụt akwa odudu esie?
9 Eyịghe idụhe nte ke Andinam mme utọ enyene-ufọn utịben̄kpọ oro enyene akakan ọniọn̄ ye odudu. Kaban̄a odudu esie, kere ban̄a emi: Ẹdọhọ ke n̄kpọ nte obuma 45,000 ẹsitop ke usen kiet, se iwakde ibe miliọn 16 ke isua kiet. Emi ọwọrọ ete ke n̄kpọ nte 2,000 ke ẹtop idahaemi. Ke ini obuma kiet otopde, awak-n̄kukọhọ obubịt enyọn̄ esinyene odudu oro ọsọn̄de utịm ikoduop m̀mê ebede oro akan bọmb nuclear oro ẹketopde ke Ekọn̄ Ererimbot II. Afo emesikụt ndusụk odudu oro nte emịnen̄mịnen̄. Ke ẹsiode enye ndinyene uten̄e ẹfep, emịnen̄mịnen̄ esinen̄ede an̄wam ndision̄o uduot nitrogen oro ẹsisịmde isọn̄, emi mme eto ẹsidade nte oto-obot ntọn̄in̄wan̄. Ke ntre emịnen̄mịnen̄ esinọ odudu, edi enye n̄ko esida mme ata ufọn edi.—Psalm 104:14, 15.
Nso Utịp ke Oro Enyene ke Idem Fo?
10. Didie ke afo ọkpọbọrọ mme mbụme oro ẹbụpde ke Job 38:33-38?
10 Nịm idemfo ke itie Job, Ata Ọkpọsọn̄ Abasi obụp fi mbụme. Eyedi afo eyenyịme ete ke ata ediwak owo ẹsinọ mme utịben̄kpọ Abasi esisịt ntịn̄enyịn. Jehovah obụp nnyịn mme mbụme emi nnyịn ikotde ke Job 38:33-38. “Nte afo ọmọfiọk mme ewụhọ ikpa-enyọn̄? Nte afo emenịm ubọn̄ esie ke ererimbot? Nte emekeme ndimenede uyo fo ke enyọn̄, man ata ediwak mmọn̄ ofụk fi? Nte emekeme ndidọn̄ obuma ọwọrọ, man mmọ ẹka, ẹnyụn̄ ẹdọhọ fi, ẹte, Se nnyịn mi? Anie esịn ifiọk ke ekpụt? Anie onyụn̄ ada asian ọnọ esịt? Anie ekeme ndibat mbubịt enyọn̄ ke ifiọk? Anie ekeme ndin̄wan̄a ikpa-mmọn̄ heaven? Ke ini ntan obohode edi mbat, ebok onyụn̄ adiana ke ebok.”
11, 12. Nso idi ndusụk n̄kpọ oro ẹwụtde ke Abasi edi Andinam mme utịben̄kpọ?
11 Nnyịn ineme n̄kpọ ifan̄ kpọt ke otu n̄kpọ oro Elihu eketịn̄de ye Job, ndien imetịn̄ iban̄a ndusụk mbụme oro Jehovah okobụpde Job “nte eren-owo.” (Job 38:3) Nnyịn idọhọ “ndusụk” koro ke ibuot 38 ye 39, Jehovah ama owụk ntịn̄enyịn ke mme n̄wọrọnda ikpehe edibotn̄kpọ efen. Ke uwụtn̄kpọ, mme ntantaọfiọn̄ ikpaenyọn̄. Anie ọfiọk kpukpru mbet, m̀mê ewụhọ mmọ? (Job 38:31-33) Jehovah ama ọwọn̄ọde ntịn̄enyịn Job owụt ndusụk unam—anawụri ekpe ye raven, edop ye ass ikọt, editịm ye ostrich, okopodudu enan̄ mbakara ye ntrukpom. Ke nditịm ntịn̄, Abasi okobụp Job m̀mê enye ọkọnọ nsio nsio unam emi mme edu mmọ, ayakde mmọ ẹdu uwem ẹnyụn̄ ẹkọri. Ekeme ndinem fi ndikpep mme ibuot n̄wed emi, akpan akpan edieke afo amade enan̄ mbakara m̀mê mme unam eken.—Psalm 50:10, 11.
12 Afo emekeme ndidụn̄ọde Job ibuot 40 ye 41 n̄ko, oro Jehovah akafiakde obụp Job mme mbụme kaban̄a akpan edibotn̄kpọ iba. Nnyịn imọfiọk ke mmọ emi ẹdi isantịm (Behemoth), emi enen̄erede okpon onyụn̄ okopde idem, ye enyene-ndịk ofiom akpa Nile (Leviathan). Kiet kiet edi ata isio isio utịbe utịbe edibotn̄kpọ oro odotde nnyịn inọ ntịn̄enyịn. Ẹyak nnyịn idahaemi ise mme ubiere oro nnyịn ikpesịmde.
13. Mme mbụme emi Abasi okobụpde ẹkenyene nso utịp ke idem Job, ndien didie ke mme n̄kpọ emi ẹkpetụk nnyịn?
13 Job ibuot 42 owụt nnyịn utịp emi mme mbụme emi Abasi okobụpde ẹkenyenede ke idem Job. Ke mbemiso, Job ekenen̄ede ọnọ idemesie ye mbon efen ntịn̄enyịn. Edi ke ọbọde edinen̄ede oto mme mbụme Abasi, Job ama okpụhọde ekikere esie. Enye ama ọdọhọ ete: “Mmọfiọk nte ke afo [Jehovah] emekeme ndinam kpukpru n̄kpọ, baba uduak kiet inyụn̄ ikanke fi ubọk. ‘Edi anie ndien okofụk item koro mîfiọkke n̄kpọ?’ Mmọdo n̄ketịn̄de se mmentịmke [mfiọk]; n̄kpọ emi ẹdide utịbe ẹkan mi, eke mmen̄konyụn̄ mfiọkke.” (Job 42:1-3) Ih, ke ama eketịn̄ enyịn ke mme utom Abasi, Job ọkọdọhọ ke mme n̄kpọ emi ẹkenen̄ede ẹdi utịben̄kpọ ẹkan imọ. Ke ima ikodụn̄ọde mme utịben̄kpọ obot emi, ọniọn̄ ye odudu Abasi ẹkpenyene nditụk nnyịn ukem ntre. Ye nso uduak? N̄kukụre kaban̄a edidi se akaka odudu ye ukeme Jehovah ẹtụkde? Mîdịghe nte akpana onụk nnyịn aka anyan akan oro?
14. Didie ke David akanam n̄kpọ aban̄a mme utịben̄kpọ Abasi?
14 Ọfọn, ke Psalm 86, nnyịn imokụt mme ikọ oro ẹkade ntre oro David eketịn̄de, oro ọkọdọhọde ke psalm oro ekebemde iso ete: “Mme heaven ke ẹbụk ubọn̄ Abasi, ikpa-enyọn̄ onyụn̄ etịn̄ se ubọk esie anamde. Uwemeyo eneme ye uwemeyo, okoneyo onyụn̄ eteme okoneyo ifiọk.” (Psalm 19:1, 2) Edi David ama etịn̄ n̄kpọ efen efen. Ke Psalm 86:10, 11, nnyịn ikot ite: “Afo omokpon, omonyụn̄ anam mme utịbe n̄kpọ: afo ikpọn̄-ikpọn̄ edi Abasi. Teme mi usụn̄ fo, O Jehovah; nyasan̄a ke akpanikọ fo: kọt esịt mi abak enyịn̄ fo.” Uten̄e oro David ekenyenede ọnọ Andibot kaban̄a kpukpru utịben̄kpọ Esie ama esịne udomo ukpono ukpono mbak oro odotde. Afo emekeme ndifiọk ntak. David ikoyomke ndiyat Enye emi ekemede ndinam mme utịben̄kpọ emi esịt. Nnyịn ikponyụn̄ iyomke.
15. Ntak emi ukpono ukpono mbak oro David ekenyenede ọnọ Abasi okodotde?
15 Anaedi David ama ọfiọk ete ke sia Abasi enyenede onyụn̄ akamade akwa odudu, enye ekeme ndida emi nsobo owo ekededi oro mîdotke ndibọ mfọn esie. Ye mmọ, oro edi enyene-ndịk n̄kpọ. Abasi okobụp Job ete: “Nte afo ama odụk ke ebiet unịm snow? Ama onyụn̄ okụt ebiet unịm edịm-itiat, emi nnịmde mbet ini ufen, mbet usen en̄wan ye ekọn̄?” Snow, edịmitiat, ọkpọsọn̄ edịm, ofụm, ye emịnen̄mịnen̄ kpukpru ẹdu ke itie ubon n̄kpọekọn̄ esie. Ndien nso enyene-ndịk oto-obot odudu ke mmọ ẹdi ntem!—Job 38:22, 23.
16, 17. Nso iwụt akwa odudu oro Abasi enyenede, ndien didie ke enye akada utọ odudu oro anam n̄kpọ ke eset?
16 Eyedi afo emeti ndusụk afanikọn̄ n̄kann̄kụk oro kiet ke otu mmọ emi akadade edi—oyobio, idio, edịmitiat, m̀mê ukwọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke utịt utịt isua 1999, akamba oyobio ama asiaha ke n̄kan̄ edem usụk ye edem usoputịn Europe. Oro ama akam akpa ntaifiọk idaha eyo idem. Usọp ofụm ama esịm kilomita 200 ke hour kiet, ayararede ediwak tọsịn ọkọmufọk, owụhọrede eto ikan̄ ilektrik, onyụn̄ akabarede mme ubomisọn̄ mbiomo okụbi. Domo ndikere mban̄a emi: Oyobio oro ama owụbede mîdịghe obụn̄ n̄kpọ nte eto miliọn 270, obụn̄de 10,000 ke itie inemesịt Versailles, ke nsannsan Paris kpọt. Ikan̄ ilektrik ikodụhe ke ediwak miliọn ufọk. Ibat n̄kpan̄a ama ekpere ndisịm100. Kpukpru oro ẹketịbe ke esisịt ini. Nso odudu ke oro ekedi ntem!
17 Owo ekeme ndikot oyobio ubi ubi n̄kpọntịbe oro owo mîkemeke ndinọ ndausụn̄ m̀mê ndikara. Nte ededi, nso ikpetịbe edieke Enye emi enyenede ofụri odudu akpanamde mme utịben̄kpọ ebe ke ndida mme utọ odudu oro nnam n̄kpọ ke usụn̄ oro ẹkarade, ẹnyụn̄ ẹnọde ndausụn̄? Enye ama anam n̄kpọ oro eketiede ntre ko ke edem ke eyo Abraham, oro ọkọfiọkde ete ke Ebiereikpe ofụri ererimbot ama odomo idiọkido obio iba oro, Sodom ye Gomorrah, ese. Mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹbiara tutu mfiori aban̄ade mmọ ọdọk ekesịm Abasi, oro akan̄wamde kpukpru ndinen owo ndiwọn̄ọ n̄kpọn̄ mme obio oro ẹkebiomde ikpe do. Mbụk ọtọt ete: “Ndien Jehovah anam brimstone ye ikan̄ oto Jehovah ke enyọn̄ ẹdep” ke mme obio oro. Oro ekedi utịben̄kpọ, ndinyan̄a ndinen owo nnyụn̄ nsobo mme idiọkowo oro mîkakabakede esịt.—Genesis 19:24.
18. Mme utịben̄kpọ ewe ke Isaiah ibuot 25 anyan ubọk owụt?
18 Ke ukperedem, Abasi ama ebiere ikpe ọnọ obio Babylon eset, oro ekemede ndidi enye edi obio oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Isaiah ibuot 25. Abasi ama ebem iso etịn̄ ete ke obio kiet ayakabade edi n̄wụre: “Afo amakabade obio enịm ke ibombom; enịm obio ibibene ke n̄wụre: enịm akwa ufọk isen owo, ete okûdi aba obio; ididiọn̄ke enye ke nsinsi.” (Isaiah 25:2) Isenowo eyomfịn oro ẹkade ẹkese Babylon ẹkeme ndisọn̄ọ nte ke emi edi ntre. Nte nsobo Babylon eketịbe ke mbuari? Baba. Utu ke oro, nnyịn imekeme ndinyịme se Isaiah etịn̄de emi: “Jehovah afo edi Abasi mi, nyokpono fi, nyotoro enyịn̄ fo; koro afo anamde mme utịbe n̄kpọ; kpa uduak eyo oko, ata akpan akpanikọ.”—Isaiah 25:1.
Mme Utịben̄kpọ ke Ini Iso
19, 20. Ewe edisu eke Isaiah 25:6-8 ke nnyịn ikeme ndidori enyịn mban̄a?
19 Abasi ama anam ntịn̄nnịm ikọ oro ẹnemede ke enyọn̄ emi osu ke eset, ndien enye ayanam n̄kpọ ke utịbe utịbe usụn̄ ke ini iso. Ke udọn̄ikọ emi, emi Isaiah etịn̄de aban̄a “mme utịbe n̄kpọ” Abasi, nnyịn imokụt ntịn̄nnịm ikọ oro ẹkemede ndiberi edem oro mîsụhu kan̄a, kpa nte ubiereikpe Babylon okosude. Nso “utịbe n̄kpọ” ke ẹn̄wọn̄ọ? Isaiah 25:6 ọdọhọ ete: “Ke obot emi ke Jehovah mme udịm edinam akamba udia ọnọ kpukpru mme idụt, n̄kpọ eke ẹnyenede isek, ndia ke wine eke anade ke ntak, ke n̄kpọ eke ẹnyenede isek, ẹnyụn̄ ẹwakde ndia, wine ke ntak eke ẹtịmde ẹdụk.”
20 Ke akpanikọ, ntịn̄nnịm ikọ oro oyosu ke obufa ererimbot oro Abasi ọn̄wọn̄ọde, oro odude ke ata n̄kpet n̄kpet ini iso. Ke ini oro, ẹyenyan̄a ubonowo ẹsio ke mme mfịna oro ẹfịkde ata ediwak owo idahaemi. Ke akpanikọ, ntịn̄nnịm ikọ oro ke Isaiah 25:7, 8 ọnọ nsọn̄ọ nte ke Abasi ayada odudu edibotn̄kpọ esie anam kiet ke otu akakan utịben̄kpọ oro akanam enye anamde: “Enye eyemen n̄kpa ke nsinsi; Ọbọn̄ Jehovah onyụn̄ ọkwọhọde kpukpru iso mmọn̄eyet efep; oyonyụn̄ osio esuene ikọt esiemmọ ke ofụri ererimbot efep: Koro edi Jehovah ọdọhọ.” Ke ukperedem apostle Paul ama okot oto ubak udịmikọ oro onyụn̄ ada enye akabuan ye Abasi ndinam mme akpan̄kpa ẹfiak ẹdidu uwem. Nso utịben̄kpọ ke oro edidi ntem!—1 Corinth 15:51-54.
21. Mme utịben̄kpọ ewe ke Abasi edinam ọnọ mme akpan̄kpa?
21 Ntak efen emi mmọn̄eyet mfụhọ edisatde edi nte ke ẹyesio ata udọn̄ọ ẹfep. Ke ini Jesus okodude ke isọn̄, enye ama ọkọk ediwak owo udọn̄ọ—anam mme nnan ẹfiak ẹkụt usụn̄, mme inan ẹfiak ẹkop ikọ, mbon oro ẹbiomode ndo ẹfiak ẹkop nsọn̄idem. John 5:5-9 obụk ete ke enye ama ọkọk owo oro ekedide mbụn̄ọ ke isua 38. Mme andikokụt ẹkekere ke emi ekedi n̄kpọ n̄kpaidem, m̀mê utịben̄kpọ. Enye ekedi utịben̄kpọ! Nte ededi, Jesus ama etịn̄ ọnọ mmọ ete ke se ididide utịben̄kpọ ikan edidi imọ ndinam mme akpan̄kpa ẹset: “Ẹkûyịk n̄kpọ emi, koro ini ke edi eke kpukpru mme andidu ke udi ẹdikopde Enye uyo ẹwọn̄ọ ẹdi; mmọ emi ẹkenamde se ifọnde ẹyewọn̄ọ ẹdụk ke ediset uwem.”—John 5:28, 29.
22. Ntak emi mme ubuene ye mbon ukụt ẹkemede ndisak iso nse ini iso ye idotenyịn?
22 Oro iditreke nditịbe koro enye emi ọn̄wọn̄ọde edi Jehovah. Nịm ke akpanikọ nte ke ini enye edidade akwa odudu esie oro ekemede ndifiak nnọ uwem anam n̄kpọ ye ntịn̄enyịn, utịp edidi utịbe. Psalm 72 anyan ubọk owụt se enye edinamde ebe ke Edidem Eyen esie. Adan̄aoro ndinen owo ẹyewak. Ekese emem oyodu. Abasi ayanyan̄a ubuene ye owo ukụt. Enye ọn̄wọn̄ọ ete: “Uwak ibokpot ẹyedu ke isọn̄ ke nsom ikpọ obot; mfri esie ẹyenyen̄e nte Lebanon [eset]: ndien mbio-obio ẹyesehe nte mbiet in̄wan̄.”—Psalm 72:16.
23. Mme utịben̄kpọ Abasi ẹkpenụk nnyịn ndinam nso?
23 Nte an̄wan̄ade, nnyịn imenyene ntak nditịn̄ enyịn ke kpukpru utịben̄kpọ Jehovah—se enye akanamde ke eset, se enye anamde mfịn, ye se enye edinamde ke n̄kpet n̄kpet ini iso. “Ekọm Jehovah Abasi, kpa Abasi Israel, emi ikpọn̄-ikpọn̄ anamde mme utịbe n̄kpọ. Ẹnyụn̄ ẹkọm enyịn̄ ubọn̄ esie ke nsinsi: yak ubọn̄ esie onyụn̄ ọyọhọ ke ofụri ererimbot. Amen, ye Amen.” (Psalm 72:18, 19) Oro ekpenyene ndidi ufiop ufiop ibuot nneme nnyịn ye iman nnyịn ye mbon en̄wen kpukpru ini. Ih, ẹyak nnyịn ‘itịn̄ ubọn̄ esie ke otu mme idụt, ye mme utịbe n̄kpọ esie ke ofụri ererimbot.’—Psalm 78:3, 4; 96:3, 4.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
• Didie ke mme mbụme oro ẹkebụpde Job ẹsọn̄ọ nte ke ifiọk owo enyene adan̄a?
• Mme ewe uwụtn̄kpọ utịben̄kpọ Abasi oro ẹwụtde ke Job ibuot 37-41 ẹtụk fi?
• Didie ke nnyịn ikpanam n̄kpọ ke ima ikekere iban̄a ndusụk ke otu mme utịben̄kpọ Abasi?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Mme ndise ke page 10]
Nso ubiere ke afo esịm aban̄a nsio nsio mbai snow emi ẹkpade owo idem ye akwa odudu emịnen̄mịnen̄?
[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]
snowcrystals.net
[Mme ndise ke page 13]
Yak mme utịben̄kpọ Abasi ẹdi ubak nneme ofụri ini fo