1. Nso utọ ima ikpon ikan, ndien ntak emi idọhọde ntre? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

JEHOVAH esinam owo enyene ata ima. Ẹkot utọ ima emi a·gaʹpe. Utọ ima emi esinam owo anam se inende. (1 John 4:7) Idụhe orụk ima emi okponde ntem! Owo emi enyenede ima a·gaʹpe esikere aban̄a mbon en̄wen onyụn̄ an̄wam mmọ. N̄wed kiet ọdọhọ ke se owo anamde ke ẹsida ẹdiọn̄ọ ke enye enyene ima a·gaʹpe, oro edi, ata ima. Esinem nnyịn ke ini imade mme owo ata ima onyụn̄ enem nnyịn ke ini mme owo ẹmade nnyịn ata ima.

2, 3. Nso iwụt ke Jehovah ama ubonowo ata ima?

² Jehovah ama ama ubonowo idem mbemiso enye okobotde Adam ye Eve. Enye ama anam isọn̄ man mme owo ẹkeme ndidụn̄ ke nsinsi ẹnyụn̄ ẹkop ata inemesịt. Jehovah ikobotke isọn̄ ke ufọn idemesie, okobot ọnọ nnyịn. Enye ama anam isọn̄ edi Paradise onyụn̄ obot owo esịn ete odụn̄ ke nsinsi. Ata ima ekedi oro.

³ Se Jehovah akanamde ke Adam ye Eve ẹma ẹkesọn̄ ibuot ye enye owụt adan̄a nte enye amade ubonowo. Enye ama  ọn̄wọn̄ọ ke iyanam eyen imọ edikpa man ẹnyan̄a nditọ Adam ye Eve. Jehovah ama ọfiọk ke ndusụk nditọ mmọ ẹyedima imọ. (Gen. 3:15; 1 John 4:10) Ndondo oro Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde un̄wọn̄ọ oro, enye akada nte ke imọ imafafak ubonowo ima. Ke isua 4,000 ama ekebe, enye ama anam ikpọn̄-ikpọn̄ edibon eyen esie edikpa afak ubonowo. Se Jehovah akanamde oro ama akpa enye n̄kpọ. (John 3:16) Enem nnyịn etieti nte Jehovah amade nnyịn ata ima!

4. Nso iwụt ke imekeme ndima mme owo ata ima kpa ye oro nnyịn mîfọnke ima?

⁴ Nnyịn n̄ko imekeme ndima mme owo ata ima sia Jehovah okobot nnyịn ke mbiet esie. Idiọkn̄kpọ oro ikadade imana esinam ọsọn̄ nnyịn ndima mme owo ata ima, edi imekeme ndisụk mma. Ini Abel akawade mfọnn̄kan ufene esie ọnọ Jehovah, enye okowụt ke imọ ima Jehovah ata ima. (Gen. 4:​3, 4) Noah ama ama mme owo ata ima onyụn̄ aka iso ọkwọrọ ikọ ọnọ mmọ ke ediwak isua kpa ye oro mmọ mîkamaha ndikpan̄ utọn̄. (2 Pet. 2:5) Abraham ama owụt ke imọ imama Jehovah ikan idem imọ ini Jehovah ọkọdọhọde enye awa Isaac eyen esie ọnọ imọ. (Jas. 2:21) Ana nnyịn n̄ko iwụt ke ima mme owo ata ima idem ke ini mîmemke.

5. Nso ye nso ke ikpanam man iwụt ke ima mme owo ata ima?

⁵ Bible ọdọhọ “nnyịn ikûma ke ikọ inua m̀mê ke edeme,” edi yak “ima ke edinam ye ke akpanikọ” man iwụt ke ima ata ima. (1 John 3:18) Ndi emi ọwọrọ ke ọdiọk ndidọhọ nditọete nnyịn ke imama mmọ? Idịghe se ọwọrọde edi oro! (1 Thess. 4:18) Edi ọwọrọ ke nnyịn ikpetịn̄ke-tịn̄ ke inua kpọt ke imama nditọete nnyịn, akpan akpan ke ini anade in̄wam mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini eyenete mînyeneke ọfọn̄ m̀mê udia, ididịghe ata ima nnyịn ndinyụn̄ ndọhọ enye ‘kûkere, Jehovah do,’ edi inọhọ enye se enye oyomde. (Jas. 2:​15, 16) Ukem ntre, edieke imade Jehovah ye mbọhọidụn̄ nnyịn, nnyịn ididọhọke Jehovah ite “osio mme anamutom ọnọ ẹdi ke idọk esie,” edi nnyịn isụhọde itie ke ufọk ikaha ukwọrọikọ.​—Matt. 9:38.

6, 7. (a) Nso idi ima “eke mîsan̄ake ye mbubịk”? (b) Siak ndusụk mbon emi ẹkemade ima mbubịk.

⁶ Apostle John ọkọdọhọ ke ana nnyịn ima nditọete nnyịn “ke edinam ye ke akpanikọ.” Ntre ikpanaha ima nnyịn “asan̄a ye mbubịk.” (Rome 12:9; 2 Cor. 6:6) Emi ọwọrọ ke nnyịn ikpamaha nditọete nnyịn uma nso edet. Edi kere ise, ndi owo emi amade owo ima mbubịk ekeme ndidọhọ ke imọ imama owo oro? Utọ ima oro idịghe ata ima. Owo emi amade owo ima mbubịk abian̄a idemesie.

⁷ Yak iti fi ndusụk mbon oro ẹkemade ima mbubịk. Ini Satan ekenemede nneme ye Eve ke In̄wan̄ Eden, enye akanam Eve ekere ke imọ iyom n̄kpọ ọfọn enye, edi Satan okoyom ufọn idemesie. (Gen. 3:​4, 5) Se Ahithophel akanamde ama owụt ke enye ikamaha David ata ima. Idiọkitọn̄ ama anam Ahithophel ọwọn̄ọde ada ye mme asua David. (2 Sam. 15:31) Mbon mfiakedem ye mbon oro ẹsan̄ade ẹsịn ntịme ke esop ẹsisan̄a ye “nneminua.” Mmọ ẹsinam nditọete ẹkere ke mmimọ imenen̄ede ima mmọ. Edi mmọ ẹkam ẹyom ndisuan esop.​—Rome 16:​17, 18.

8. Nso ke ikpobụp idem nnyịn?

⁸ Owo emi amade owo ima mbubịk  esuene idemesie sia owo Abasi ikpodụhe utọ uwem oro. Utọ owo oro abian̄a owo kpọt, ikemeke-keme ndibian̄a Jehovah. Jesus ọkọdọhọ ke Jehovah ọyọnọ mbon mbubịk “ata ọkpọsọn̄ ufen.” (Matt. 24:51) Idụhe asan̄autom Jehovah emi okpoyomde ndima owo ima mbubịk. Edi ọfọn ibụp idem nnyịn ite, ‘Ndi nsima mme owo ata ima, m̀mê nsima mmọ uma nso edet?’ Yak ineme n̄kpọ usụkkiet oro ikpanamde man iwut ke ima nnyịn “isan̄ake ye mbubịk.”

9. Nso ke nnyịn mîdinamke edieke imade nditọete nnyịn ata ima?

⁹ Kûtori se anamde unyan. Akpana isima ndin̄wam nditọete nnyịn “ke ndịbe” utu ke ndiyom ofụri ererimbot ẹfiọk ke iman̄wam mmọ. (Kot Matthew 6:​1-4.) Ananias ye Sapphira ẹkeyom kpukpru owo ẹfiọk se mmọ ẹkenọde ẹda ẹn̄wam nditọete. Oro akanam mmọ ẹsu nsu ẹdọhọ ke kpukpru okụk emi ikanyamde in̄wan̄ mmimọ ke ikemen idinọ. Jehovah ama owot mmọ ke ntak mbubịk oro. (Utom 5:​1-10) Edieke imade nditọete nnyịn ata ima, nnyịn idinamke ekondo ẹfiọk se inamde inọ mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, nditọete emi ẹsin̄wamde Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn isinamke inua iban̄a se mmọ ẹnamde m̀mê ndinam mme owo ẹfiọk ke mmimọ ikan̄wam iwet n̄wed enye emi m̀mê in̄wam inam vidio enye oko.

10. Didie ke ikeme ndiwụt ke imokpono mbon en̄wen?

¹⁰ Sibem iso kpono mbon en̄wen. (Kot Rome 12:10.) Jesus ama owụt ke imokpono mme mbet imọ ini enye ekeyetde mmọ ukot. (John 13:​3-5, 12-15) Ekeme ndiyom isịn ukeme isụhọde idem man ikeme ndikpono mme owo nte Jesus okokponode. Ini mme apostle ẹbọde edisana spirit ke se Jesus akanamde oro ekedinen̄ede an̄wan̄a mmọ. (John 13:7) Edieke ikponode mbon en̄wen, nnyịn idikereke ke imọfọn ikan mmọ ke ntak emi ifiọkde n̄wed ikan mmọ, inyenede n̄kpọ ikan mmọ, m̀mê ke ntak se idide ke esop Abasi. (Rome 12:3) Utu ke ndiyat esịt ke ini ẹtorode mbon en̄wen, ikpakam itetiene mmọ inem esịt ekpededi ikere ke akpana ẹtiene ẹtoro nnyịn.

11. Ntak emi ikpesitorode nditọete nnyịn ke ofụri esịt?

¹¹ Sitoro nditọete ke ofụri esịt. Akpana isiyom usụn̄ itoro nditọete nnyịn sia oro ọyọsọn̄ọ mmọ idem. (Eph. 4:29) Edi inaha ibabian̄a mmọ, ana itoro mmọ ke ofụri esịt. Edieke isikamade nneminua ye nditọete nnyịn, oro idiyakke inọ mmọ item ke ini akpanade inọ. (N̄ke 29:5) Edi mbubịk nditoro owo ke iso edi ekem iwọn̄ọde ita enye ke edem. Apostle Paul ikedịghe mbubịk. Enye ama ama nditọete ata ima onyụn̄ otoro mmọ ke ofụri esịt. Ke uwụtn̄kpọ, enye ama otoro nditọete ke Corinth ke se mmọ ẹkenamde ọfọn. (1 Cor. 11:2) Edi enye ama ọnọ mmọ item ini mmọ ẹkenamde se mîfọnke, idịpke mmọ n̄kpọ ndomokiet.​—1 Cor. 11:​20-22.

12. Nso ke ikpanam man iwụt ke ima nnyịn idịghe ima mbubịk ke ini ikamade owo esen?

¹² Sima ndikama owo esen. Jehovah ọdọhọ nnyịn isikama nditọete nnyịn esen inyụn̄ itat ubọk inọ mmọ n̄kpọ. (Kot 1 John 3:17.) Edi inaha isinọ mme owo n̄kpọ ke ntak se iyomde ndidia nto mmọ. Imekeme ndibụp idem nnyịn ite: ‘Mmanie ke nsikot ufọk? Ndi nsikot mme ufan mi, mbon oro ẹnyenede ifetutom ke esop, ye mbon oro n̄kerede ke ẹyekeme ndinọ mi usiene?  Ndi mmesiyom usụn̄ n̄n̄wam nditọete oro mmentịmke mmehe m̀mê oro mînyeneke se ẹdidade inọ mi ke usiene?’ (Luke 14:​12-14) Yak idọhọ ke se eyenete ekemekde ndinam anam n̄kpọ ọsọn̄ ye enye, mîdịghe eyenete oro ikan̄wamde ikọmke nnyịn. Edieke utọ n̄kpọ oro etịbede, ana iti se Ikọ Abasi ọdọhọde ete: “Ẹma ndikama kiet eken esen ẹkûnyụn̄ ẹnam emi ye n̄kụni.” (1 Pet. 4:9) Esịt eyenem nnyịn edieke inamde se itien̄wed emi etịn̄de inyụn̄ inọde owo n̄kpọ ke ofụri esịt.​—Utom 20:35.

13. (a) Ntak emi ekemede ndisọn̄ ndin̄wam ndusụk mbon emi idem ememde? (b) Nso ke ikeme ndinam n̄n̄wam mbon oro idem ememde?

¹³ N̄wam mbon mmemidem. Bible ọdọhọ ‘in̄wam mbon oro idem ememde inyụn̄ ime ime ye kpukpru owo.’ Ẹkeme ndida emi mfiọk m̀mê ima nnyịn edi ata ima. (1 Thess. 5:14) Ediwak mbon oro idem ekememde ẹsifiak ẹsịn idem ẹnam n̄kpọ Abasi. Edi esiyom inyene ime in̄wam ndusụk mbon eken ke anyan ini. Imekeme ndida N̄wed Abasi ndọn̄ mmọ esịt, ikot mmọ ẹdisan̄a ye nnyịn ke ukwọrọikọ, mîdịghe inyene ime ikop se mmọ ẹtịn̄de. Utu ke ndidọhọ ke eyenete ọsọn̄ idem m̀mê isọn̄ke, ọfọn iti ke idụhe owo emi idem mîsimemke. Apostle Paul ama akam ọdọhọ ke idem ama emem imọ. (2 Cor. 12:​9, 10) Idụhe eke mîyomke ẹn̄wam imọ ẹnyụn̄ ẹdọn̄ imọ esịt.

14. Nso ke ikpanam man idu ke emem ye nditọete nnyịn?

¹⁴ Sinam emem. Ana isidomo ukeme idu ke emem ye nditọete nnyịn idem ke ini ikerede ke mmọ ẹdue nnyịn. (Kot Rome 12:​17, 18.) Imekeme ndinam esịt osụhọde owo edieke ikpede ubọk ke se ikanamde idue, edi ana oto nnyịn esịt. Utu ke ndidọhọ: “Kûyat esịt ke n̄kọfiọkke ke utọ n̄kpọ ntre esibiak fi,” akpakam ọfọn enyịme ke ama edue, onyụn̄ ọdọhọ, “Kûyat esịt nte n̄ketịn̄de ikọ ntre ye afo.” Enen̄ede ọfọn n̄wan ye ebe ẹsidu ke emem. Mmọ ikpanamke nte imama idem mmimọ ke iso owo, edi ke ufọk mmọ ẹtop ita, ẹdop owo uyo, ẹnyụn̄ ẹsụn̄i owo.

15. Didie ke ikeme ndiwụt ke imefen inọ owo ke ofụri esịt?

¹⁵ Sifen nọ owo ke ofụri esịt. Nnyịn ikemeke ndidọhọ ke imefen inọ owo edieke isụk iyatde esịt iban̄a se enye akanamde nnyịn. Edieke ‘iyọde kiet eken ke ima, isịnde ifịk in̄wana ndimụm edidianakiet eke spirit n̄kama, inyụn̄ idude ke mbọbọ emem,’ imekeme ndifen nnọ mbon oro ẹkenamde se nnyịn mîmaha edi idiọn̄ọke ke se mmimọ ikanamde ama ayat nnyịn. (Eph. 4:​2, 3) Edieke itiede ikere se owo akanamde nnyịn, oro idiyakke ifen inọ enye ke ofụri esịt. N̄kọ emeti ke ‘ima isibatke idiọk ibon.’ (1 Cor. 13:​4, 5) Edieke isịnde nditọete nnyịn ke esịt,  oro ekeme ndinam nnyịn idịghe ufan mmọ aba, onyụn̄ ekeme ndinam Jehovah asua nnyịn. (Matt. 6:​14, 15) Nnyịn ndibọn̄ akam nyom n̄kpọ ọfọn mbon oro ẹduede nnyịn owụt ke imefen mmọ ke ofụri esịt.​—Luke 6:​27, 28.

16. Ikpanam n̄kpọ didie ke ini inyenede ifetutom?

¹⁶ Siyom ufọn mbon en̄wen. Ke ini ẹnọde nnyịn ifetutom ke esop, imekeme ndiwụt ke ima nnyịn idịghe ima mbubịk edieke iyomde ufọn mbon en̄wen utu ke ufọn idem nnyịn. (1 Cor. 10:24) Ke uwụtn̄kpọ, nditọete oro ẹsinọde owo itie ke Itie Mbono ẹkeme ndikpemek mfọnn̄kan itie ntie mîdịghe ẹmụm ẹnịm ẹnọ ubon mmọ. Edi mmọ isinamke utọ n̄kpọ oro. Ndusụk mmọ isikam inyeneke itie itie. Mmọ ndiyom ufọn mbon en̄wen owụt ke mmọ ẹma nditọete ata ima. Didie ke ikeme ndikpebe mmọ?

17. Nso ke owo emi mîmaha ima mbubịk edinam edieke enye anamde akwa idiọkn̄kpọ?

¹⁷ Yarade idiọkn̄kpọ fo kûnyụn̄ unam mmọ aba. Ndusụk nditọete ẹsidomo ndidịp ikpọ idiọkn̄kpọ mmọ ke ntak o-bụt m̀mê ke ntak emi mmọ mîyomke ndisuene mbon en̄wen. (N̄ke 28:13) Edi owo emi edịpde idiọkn̄kpọ esie akam asasua mbon emi enye mîyomke ndisuene do, sia utọ n̄kpọ oro esida mfịna ọsọk anam idiọkn̄kpọ ye mbon en̄wen. Ndidịp idiọkn̄kpọ ekeme ndinam spirit Abasi ọkpọn̄ esop, inyụn̄ iyakke emem odu ke esop. (Eph. 4:30) Edieke imade nditọete nnyịn ata ima, iyayarade idiọkn̄kpọ nnyịn inọ mbiowo man ẹn̄wam nnyịn.​—Jas. 5:​14, 15.

18. Nso inam idọhọ ke ata ima okpon akan ke otu kpukpru edu?

¹⁸ Ima okpon akan ke otu kpukpru edu. (1 Cor. 13:13) Ima anam ẹdiọn̄ọ ke nnyịn idi ata mbet Christ onyụn̄ owụt ke imekpebe Jehovah emi edide ima. (Eph. 5:​1, 2) Apostle Paul ọkọdọhọ ke imọ ididịghe n̄kpọ ndomokiet edieke imọ mînyeneke ima. (1 Cor. 13:2) Ẹyak kpukpru nnyịn ika iso ima nditọete nnyịn ke ‘edinam ye ke akpanikọ, ikûma ke ikọ inua’ kpọt.