1. Éyoñe Yéhôva a nga té bôt, a nga ve be ngule ya bo jé?

YÉHÔVA a nga té bone be bôt a ngule ya bo abui mam. A nga ve bia ngule ya fas, ngule ya dañe minjuk, a ngule ya kômesan ényiñe ya melu ma zu. (Min. 2:11) A nga ve fe bia ngule ya bi minsôñan, a saé mfa’a ya tôé mie. (Beph. 2:13) A nga té bia a mone môte ya nlem: Mone tyiñ a se’e bia éyoñe bia te bo mbamba jam, nge komekane bia éyoñe bia te bo mbia jam. Mone môte ya nlem a volô bia na, bi sa’ale mbia be mam, a kôme bikobe biangan.—Bero. 2:15.

2. Aval avé Yéhôva a yi na bi belane mengule mangan?

² Yéhôva a yi na bi yeme belane mengule mangan. Amu jé? Amu a nye’e bia, a yeme na mboon ôte wo ye soo bia mevak. A zene ya Kalate wé, Yéhôva a bemene bia éyoñ ése na, bi yeme belane mengule mangan. Tame yen, mintilane mi ne nkobô Hébreu mia jô na: “Minsôñane mi môt a saé abui mi ne mfi ô ne te k’aselan”; a na, “Jam ese wo wôé w’ayene na ô bo, bo’o de a ngule jôé.” (Min. 21:5,  Mfefé Nkôñelan; Ec. 9:10) Mintilane ki mi ne nkobô Grèk mia jô na: “Éyoñe bi bili éyoñe ya bo, mbo’ane mam me ne mvaé mfa’a ya bôte bese”; a na, “Bela’an môt ase e mveane Zambe a nga ve nye, asu mvoé bôte bevok.” (Beg. 6:10; 1 P. 4:10, Mfefé Nkôñelan) Bia yene ne sañesañe na, Yéhôva a yi na bi ve ngule ya bo mam me ne bo mfi asu dangan, a asu bôte bevok.

3. Minné mivé mona môt a bili?

³ Ve Yéhôva a yeme fe na mona môt a bili minné. Biabebien bi se ngule ya mane vaa abé é ne bia nyul, nge awu; nde fe bi vo’o nyoñe mintyi’an asu bôte bevok, nge tindi be a ngule na be nyiñ avale bia yi, amu bia bese bi ne fili ya top. (1 Bb. 8:46) Bia yiane fe yeme na, to’o bi bili abui ñyeman, nge na bi nyiñeya ayap, e mise me Yéhôva, bi ne ve bone be bongô.—És. 55:9.

4. Jé bia zu yen ayé’é di?

⁴ Été ése bi tele, bia yiane jô’é Yéhôva a liti bia zen. Bia yiane tabe ndi na a ye su’u bia, a na, a ye bo bia mam biabebien bi se ngule ya bo. Bia yiane fe ve ngule jangan ése, a bo mam ma sili na, bi dañe minju’u miangan, a volô bôte bevok. (Lañe Besam 37:3.) Bi ne jô tyi’ibi na, bia yiane bo mam mebaé: e ‘tabe Yéhôva mebun’ a ‘e bo mvaé.’ Bi tame ñhe zu yene bive’ela bi bôt bi ne volô bia: Noé, David, a bebo bisaé be Yéhôva bevok be nga tabe nye mebun, a bo mbamba be mam. Bia zu yene na, be nga yiane yeme nsela’ane a ne zañe mam be nji be ngule ya bo, a ma be mbe ngule ya bo, bia zu fe yen avale be nga bo.

5. Aval émo évé Noé a nga nyiñ?

⁵ Melu me Noé, évô a mvine mame ya bisôk bi “nga jaé si ne lut.” (Met. 6:4, 9-13) Noé a mbe a yeme na, Yéhôva a zu mane jiane mbia émo ate. Akusa bo nalé, mbia be mam me mbe me yiane tyelé nye nleme yôp. Noé a mbe a yeme mam a nji be ngule ya bo, a ma a mbe ngule ya bo.

6, 7. (a) Mam mevé Noé a nji be ngule ya bo? (b) Aval avé été bi tele den ja funane ji Noé a nga tebe?

 ⁶ Mam Noé a nji be ngule ya bo: E ne été na, mbunan ñwô ô nga tindi Noé na, a kañete’e foé ya ntyamane mbia be bôt. Ve a nji be ve tindi be a ngule na be vô’ôlô nye, nge bo na, ndône mendim é ji’a so. Noé a mbe a yiane tabe ndi na Yéhôva a ye tôé ngaka’a jé, a ye mane jiane mbia be bôt, a na, a ye bo de éyoñe ja yian.—Met. 6:17.

⁷ Den, bia fe bia nyiñ émo é ne njalan a mbia be bôt, bia yeme na Yéhôva a nga ka’ale na, a ye mane jiane be. (1 Jn. 2:17) Ve bi se ngule ya tindi bôt a ngule na be kañese’e “mbamba foé ya [Éjôé] Zambe.” Bi vo’o bo na beta étibila’a a taté ôsusua na éyoñe Yéhôva ja kpwan. (Mt. 24:14, 21) Bia yiane ñhe bi ngule mbunan ane Noé, a ndi nleme na ana’ana, Yéhôva a zu tyame mbia be bôt. (Bs. 37:10, 11) Bia kôme yeme na, éyoñ éyoñe jé ja ye kpwan, Yéhôva a ye ke kô’ôlane to’o ve môse wua, a ye tyame mbia be bôt été été.—Hab. 2:3.

8. Amu jé Noé a nga bem ôsimesane wé e mam a mbe ngule ya bo? (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

⁸ Mam Noé a mbe ngule ya bo: Noé a nji bili atek amu mam a nji be ngule ya bo, ve a nga bem ôsimesane wé e mam a mbe ngule ya bo. Mbôle a mbe “nkate foé ya mame ya zôsô,” Noé a nga kañete foé Yéhôva a nga ve nye na a bemene bôt. (2 P. 2:5) Ésaé éte é nga wônô fo’o mbunane wé. Ve Noé a nji bo ve ésaé nkañete, a nga belane fe fe’e jé a ngule jé na a nlôñ arche.—Lañe Behébreu 11:7.

9. Aval avé bi ne vu éve’ela Noé?

⁹ Aval ane Noé, bia jeñe na bi bi abui ésaé ya bo asu Yéhôva. (1 Bec. 15:58) Bi ne lôñ a kôme meba m’Éjôé, bi ne su’u bitôkan a beta bitôkan a mbamba nlem, bi ne saé wofise ya Béthel, nge ke wofise ba kôñelane bekalate. Nge ô vaa mam mete mese, bia ke ôsu a kañete, amu ésaé éte ja yemete ndi nleme jangane ya melu ma zu. Sita éziñ a nga jô na, “Éyoñe wo kate bôte bibotan Éjôé Zambe ja ye soo bie, wo  viane yene na be nji bi ndi nlem éziñ, amu be lôô na, minjuk miap mi ne ve nenenen.” E kañete a yemete ndi nlem bi bili na, mam ma ye tyendé melu ma zu. Bia yemete fe ntyi’ane bi nga nyoñe na, bia ye ke kôlô zene ya ényiñ.—1 Bec. 9:24.

10. Kañete’e mbia be mam David a nga bo.

¹⁰ Yéhôva a nga jô na, Njôô bôte David a mbe “môt a funane nleme [wé].” (Mam. 13:22) Mese’esa mete me mbe me yiane David, amu a mbe a wulu’u ba’aba’a a Yéhôva. To’o nalé, môs éziñ a nga bo beta nsem. A nga bo mejian a Bath-sheba. Ve a nji su’u valé, a nga jeñe na a solé abé dé. A nga bi ôvañe ya wôé Urie, nnôme Bath-sheba bita. Éyoñ éte a bele fe ve Urie kalate a mbe a kate na be wôé nye! (2 Sa. 11:1-21) David a nji kui na a ke ôsu a solé minseme mié. (Mc. 4:22) Nde, jé a nga bo éyoñe minseme mié mi nga yené éngengeñ?

11, 12. (a) Jé David a nji be ve bo éyoñ a semeya? (b) Nge bia kôñelane minlem éyoñe bia te bo beta nsem, bi ne tabe ndi a ngaka’a fé?

¹¹ Mam David a nji be ngule ya bo: David a nji be ve kôm abé a nga bo. A nji be ve sa’ale mam abé ete, e nga soo me. Bifele biziñe ya abé ete, bi nga man ve éyoñ a nga wu. (2 Sa. 12:10-12, 14) Ajô te, e mbe e sili’i nye mbunan. A nga yiane bi ndi nleme na, nge a kôme kôñelane nlem, Yéhôva a ye jamé nye, a volô nye na a jibi minjuk a tôbane mie amu minseme mié.

¹² Bia bese bia sem amu bi nga bialé abé été. Minsem miziñ mi ne angôndô ya abé a dañe mi mivok. Biyoñe biziñ, bi vo’o bo aval afe, ve jibi minju’u bia tôbane mie amu bikobe bi nga bo. (Beg. 6:7) Ve bi too ndi a ngaka’a Yéhôva, bia yeme na, nge bia kôñelane minlem, Yéhôva Zambe a ye ve bia ngule ya jibi minjuk; ja’a mi mia so bikobe bi nga bo.—Lañe Ésaïe 1:18, 19; Mam Minlôman 3:19.

13. Jé David a nga bo asu ya na a bo mvo’é nsisim?

¹³ Mam David a mbe ngule ya bo: David a nga jô’é na Yéhôva a volô nye na a bo mvo’é nsisim. A nga bo de éyoñ a nga kañese na, Yéhôva a lebe nye a zene ya nkulu mejô Nathan. (2 Sa. 12:13) David a nga ye’elane Yéhôva, a mem abé dé, a liti fe a nlem ôse na, a yi na Yéhôva a yene nye mvaé. (Bs. 51:1-17) A nji jô’é na mekua me te’e nye, ve, a nga beban. Nde fe, teke môs éziñ a nga beta bo beta minsem mite. Mvuse mimbu, a nga wu a wulu’u ba’aba’a a Yéhôva, Yéhôva a vo’o vuane nye.—Beh. 11:32-34.

14. Jé éve’ela David é ne ye’ele bia?

¹⁴ Jé éve’ela David é ne ye’ele bia? Nge bia te bo beta nsem, bia yiane kôñelane nlem, a jeñe njamane Yéhôva. Bia yiane mem abé dangan. (1 Jn. 1:9) Bia yiane fe jeñe mvolane bemvendé. (Lañe Jacques 5:14-16.) Éyoñe bia tôñe nta’ane mame Yéhôva, bia liti na, bi too ndi a ngaka’a a bo, na a ye saé a jamé bia. Mvuse ya valé, bia bo mvo’é éyoñe bia beban, éyoñe bia ke ôsu a kañe Yéhôva, a éyoñe bi too ndi na, mam ma ye tyendé melu ma zu.—Beh. 12:12, 13.

15. Jé éve’ela Anna é ne ye’ele bia?

¹⁵ Éko éziñe na, wo fe wo simesane bebo bisaé be Yéhôva befe, be nga  tabe nye mebun, a bo mam ma yian. Tame yen éve’ela Anna (Anne). A nji be ngule ya kôm éto nkôkôme jé. Ve a mbe a too Yéhôva mebun na a ye ve nye ngule nyul, ane a nga ke ôsu a kañe nye e tabernacle, a ye’elane fe nye a nlem ôse. (1 Sa. 1:9-11) A ne mbamba éve’ela ya tôñ. Éyoñe bi ne ntutuñ, nge ke éyoñe bia tôbane minju’u bi vo’o kôm, bia kee Yéhôva mam ma tyelé bia minleme yôp, bi too ndi na a ye nyoñe bia ngap. (1 P. 5:6, 7) A bia ve ngule jangan ése na bi ke bisulan, bi bo fe mam mevo’o ya nsisim.—Beh. 10:24, 25.

16. Jé éve’ela Samuel é ne ye’ele bia?

¹⁶ Bi tame kobô ajô bebiaé be bili bone ba kange ñye’elane wop. Melu mvus, Samuel a nji be ve tindi bone bé a ngule na be tôñe mam a nga ye’ele be, éyoñe be nga bo benya bôtô. (1 Sa. 8:1-3) A mbe a yiane ve Yéhôva ajô te. A mbe fe ngule ya ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva, a ve nye nlem avak. (Min. 27:11) Melu ma, abui bebiaé e tele été éte. Be too ndi na Yéhôva, a ne ane ésa ya nkaña mon a ne melo Yésus a nga kañete; a ne ôjeja’a ya beta nyoñe mbo abé a kôñelane nlem. (Lc. 15:20) Nté ôte ôse, bebiaé ba ve ngule ya ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva, be too ndi na mbamba éve’ela wop aye tindi bone bap na, be bulane mbamba zen.

17. Amu jé éve’ela nkuse minga ô mbe nzôzoé ja ve bia ngule nyul?

¹⁷ Simesa’ane fe nkuse minga ô mbe nzôzoé ya melu me Yésus. (Lañe Luc 21:1-4.) A nji be ve bo jôm éziñe na a telé mbia be mam be mbe be boba’ane temple. (Mt. 21:12, 13) Nalé fe, a nji be ve bo jôm éziñe na, a bi akum. Ve a nga ve “centime ébaé” a nlem ôse, ‘akume dé ése a mbe a bili.’ A nga liti na, a too Yéhôva mebun a na, nge a telé mame ya nsisim ôsu, Yéhôva a ye nyoñe ngap a nye mfa’a ya minsôn. Di nlem ete e nga tindi nye na, a suk nta’ane mame ya nya ékaña’a. Bia fe, nge bia taté jeñ Éjôé, Yéhôva a ye ve bia mam bia yi.—Mt. 6:33.

18. Melu ma, ye wo yem mbo ésaé Yéhôva éziñ a ve bia mbamba éve’ela ya tôñ?

¹⁸ Abui bebo bisaé be Yéhôva ya melu ma e nga liti na e too Yéhôva mebun, a bo mam ma yian. Tame yen éve’ela mojañe Malcolm. A nga wulu ba’aba’a a Yéhôva akekui a nga wu mbu 2015. Mimbu mise ba ngal be nga kañe Yéhôva, be nga tôban abui minjuk. A jô na: “Biyoñe biziñ, ényiñ é ne mbia ayaé, ve Yéhôva a su’u bôte be too nye mebun.” A lebe bia na, “Ye’elane Yéhôva na a ve wo ngule ya ke ôsu a kañe nye, beme mis môé e mam ô ne ngule ya bo, sa ke ma ô se ngule ya bo.” *

19. (a) Amu jé éfuse ya mbu 2017 ja ve bia ngule nyul? (b) Aval avé wo ye tôñe melebe me ne éfuse ya mbu?

¹⁹ Ane émo ji ja “yaé abé été,” bia yeme na bia ye tôbane beta minjuk. (2 Tim. 3:1, 13) Ajô te, e ne nya mfi na bi bo teke jô’é minjuk mi te’e bia. Ve bia yiane tabe Yéhôva mebun, a bo mam ma yian. Jôm éte nje, éfuse ya mbu 2017 ja ve bia ngule nyul: ‘Tabe’e Yéhôva mebun, a bo’o mvaé’!—Bs. 37:3.