Bibele yi vula leswaku loko Vamidiyani va teke Yosefa va n’wi yisa eEgipta, Yakobe ni ndyangu wakwe va suke eKanana va rhurhela eEgipta. Loko va fika eEgipta va tshame endhawini leyi vuriwaka Goxeni, ekusuhi ni Nambu wa Nayili. (Gen. 47:1, 6) Vaisrayele a “va hambeta va andza naswona va va ni matimba.” Hiloko Vaegipta va sungula ku chava Vaisrayele kutani va va endla mahlonga.—Eks. 1:7-14.

Vaxopaxopi van’wana va manguva lawa, va vungunya rungula leri ra le Bibeleni, va vula leswaku ko va ntsheketo. Hambiswiritano, ku ni vumbhoni lebyi tiyisekisaka leswaku Vasemite * a va ri mahlonga eEgipta wa khale.

Hi xikombiso, vayimburi va pfumbule marhumbi ya khale lawa a ku tshama vanhu en’walungwini wa Egipta. Dr. John Bimson u vula leswaku ku ni vumbhoni bya marhumbi yo tlula 20 lawa a ku tshama Vasemeti eka wona en’walungwini wa Egipta. Ku engetela kwalaho, mutivi wa swilo swa khale swa le Egipta James K. Hoffmeier u ri: “Hi va-1800 ku ya eka 1540 B.C., Vasemeti va le vupeladyambu bya Asia a va rhandza ku rhurhela eEgipta.” U tlhela a ku: “Nkarhi lowu wu fambisana kahle ni nkarhi wa ‘Vapatriyaka’ swin’we ni nkarhi lowu timhaka leti hlamuseriweke eka Genesa ti endlekeke ha wona.”

Ku ni vumbhoni byin’wana lebyi humaka edzongeni wa Egipta. Papirasi leyi tsariweke hi (c. 2000–c. 1600 B.C.E.) yi ni mavito ya mahlonga lawa a ma tirha mitirho ya le kaya edzongeni wa Egipta. Eka mavito wolawo, yo tlula 40 a ku ri ya Xisemite. Mahlonga wolawo kumbe malandza, a ma tirha ku sweka, ku rhunga ni mitirho yin’wana ya mavoko. Hoffmeier u ri: “Leswi Vasemite vo tlula 40 a va tirha emutini wun’we eThebaid [edzongeni wa Egipta], swi le rivaleni leswaku nhlayo ya vona eEgipta a yi tele swinene, ngopfungopfu ekusuhi ni Nambu wa Nayili.”

Muyimburi David Rohl u vula leswaku mavito man’wana ya mahlonga wolawo “ma hlayeka ku fana ni man’wana lama nga eBibeleni.” Hi xikombiso, swiphemu sweswo a swi ri ni mavito yo tanihi lama nge Isakara, Axere na Xifira. (Eks. 1:3, 4, 15) Rohl u gimeta hi ku vula leswi, “lebyi i vumbhoni lebyi tiyeke bya leswaku Vaisrayele va tshame va va mahlonga eEgipta.”

Dr. Bimson u ri: “Matimu ya le bibeleni lama vulavulaka hi vuhlonga bya Vaisrayele eEgipta ni ku huma ka vona eEgipta ma ni vumbhoni lebyi khomekaka.”