Vanhu a va na xihlawuhlawu eka vanhu van’wana hileswi va humaka etikweni rin’wana, va nga va rixaka rin’wana kumbe va vulavulaka ririmi rin’wana ntsena kambe ni hikwalaho ka leswi va nga va vukhongeri lebyi hambanake, va nga va rimbewu rin’wana ni leswi va hambanaka hi xiyimo xa timali. Van’wana va hlawula vanhu hikwalaho ka malembe, dyondzo, vuswikoti kumbe ndlela leyi va langutekaka ha yona. Hambiswiritano va nga ha vona onge a va na xona xihlawuhlawu.

Xana u na xihlawuhlawu? Swa olova ku vona xihlawuhlawu eka vanhu van’wana. Kambe swi nga hi tikela ku vona leswaku na hina hi na xona. Hinkwerhu hi na xihlawuhlawu hi ndlela yo karhi. Profesa David Williams, mutivi wa ta ndlela leyi vanhu va hanyisanaka ha yona u ri: “Loko vanhu vo karhi va ri langutela ebodlheni rixaka ro karhi, loko va hlangana ni munhu wo huma eka rixaka rero va nga ha n’wi nyefula, mikarhi yin’wana handle ko swi xiya.”

Hi xikombiso etikweni leri Jovica a tshamaka eka rona, ku ni rixaka ro karhi leri tekeriwaka ehansi. U ri: “A ndzi tibyela leswaku a nga kona wa kahle eka rixaka leri naswona a ndzi nga tivoni ndzi ri na xihlawuhlawu hikuva vanhu hinkwavo a va titwa hi ndlela leyi fanaka hi vanhu va rixaka leri.”

Mifumo yo tala yi ni milawu leyi lwaka ni xihlawuhlawu. Kambe hikwalaho ka yini xihlawuhlawu xi nga heli? Hikuva milawu yoleyo yi tirha loko se munhu a endle swo karhi leswaku a vavisa munhu un’wana. A yi swi koti ku lawula ndlela leyi vanhu va titwaka ha yona ni leswi va swi ehleketaka. Xihlawuhlawu xi dzima timitsu emiehleketweni ni le mbilwini. Xana hi nga swi kota ku lwa ni xihlawuhlawu hi xi hlula? I yini lexi nga herisaka xihlawuhlawu?