Mba Kohol Ior Tar Sha Won Cii ken Mzough Nena?

ALUER i pine u ér kanyi i lu “mzough” nahan u kaa wer nyi? Mbagenev nenge ér mzough yô, ka u lun a ayôôso shio. U tesen ikyav yô, aluer ityar ihiar shin itiar nahan er iceghzwa ér vea er kwagh man ve lumun u eren kwagh shon ken bem yô, a fatyô u kaan ér mba ken mzough. Kpa mba ken mzough mimi? Taver tsô.

Nenge ase ikyav ne: Er i gbe je tsô akuraior ndera eren uiceghzwa udubu imôngo mba van a bem, kpa mba kur uiceghzwa mba shon ga. Sha ci u nyi? Ashighe kpishi ka i lu sha ci u kwagh ka a hemba gban mbahemenev mba tar ne u keren tahav a u keren bem shin mzough. Heela tseegh ga, ityar igen ka i shi cian ér aluer tar ve ngu a ikyav mbi utyaav er ityar igen nahan ga yô, alaghga kwagh a tser ve.

Kpa, aluer ityar ihiar ngi nôngon num ga yô, kwagh ne tese ér ngi ken mzough shin ngi ken bem ga. U tesen ikyav yô, aluer iorov uhar tsua ihyô ayol a ve kpa mô ve nan kuma ugen ga tsô maa tese ér mba ken bem he? Imba mhen la tese kwaghfan ga. Kpa ka mlu u ityar kpishi i lu ker nyian je la. Er ityar kpishi i kera ne igen jighjigh ga yô, ka i shi cian ér iyange igen ityar igen ia ta ubom a bughur a wua ior kpishi. Nahan mba eren nyi sha u yangen imba mtim nee?

Mciem ma Ityar Igen Tan Ubom mba Bughur Wuan Ior Kpishi la Na yô Taver u Lun ken Mzough

Ityar kpishi ngi suur sha iceghzwa i yangen mvar u varen ikyav mbi tswamev shi samber a mbi, i í yer ér Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPT) la. Yange i lumun a iceghzwa ne ken inyom i 1968, man i̱ kaa ér ityar i í lu a ubom mba bughur wuan ior kpishi ga yô i de varen mbahev ga, shi i i lu a ubom mban kpa i de samber a mi ga. Ityar i hemban 180 lumun a awashima u NPT u panden ikyav mbi uityaav mbi hanma tar u lu a mi la.

Er i lu inja er ityar ne er kwagh u vough nahan kpa, mbapuunakaa nenge ér kwagh u iceghzwa i NPT la ia fatyô u eren yô, ia yange ityar i i lu a ikyav mbi utyaav ga la u varen mbi tseegh. Nahan ityar igen ngi cian ér adooga ityar i yange i lumun iceghzwa shon la kpa ia kera soo u  lumun i̱ ga. Ityar igen di kaa ér í yange í ér i̱ de varen ikyav mbi utyaav ga nahan doo ga, gadia í nenge ér aluer í var ikyav mbi utyaav yô i kpa ia kura ayol a ve.

Kwagh u a ne ve kwagh ne a taver shin a lu gban a gba kera yô, hanma tar yô ua fatyô u varen injin mba nan usu sha akaa a i varen ubom a mi la. Kwagh ne na yô mbagenev mba cian ér alaghga ityar i i lu varen injin mba nan usu la ia lu varen ubom mba bughur wuan ior kpishi ken myer.

Ityar i i vande lun a ubom mba bughur wuan ior kpishi la je kpa, alaghga ia kera kura iceghzwa i NPT la ga. Mbapuunakaa kaa ér aluer or hen ér ityar i i lu a ubom mba bughur wuan ior kpishi la ia vihi ve shin ia pande u varen ve yô nan ngu tsughun a tsugh iyol i nan. Takerada ugen kaa ér, “Cii man ityar i i lu a ubom mba bughur wuan ior kpishi la i vihi ubom mban shin i̱ pande u varen ve yô, . . . saa ityar ne ia lu ken bem ayol a ve shi ia na ayol a ve jighjigh taveraa [man taver u kwagh a er nahan tsô] ve ia vihi ubom mban shin ia pande u varen ve ye.”

Iniongon i uumace ve nenge ér akuraior cii a lu ken mzough la cii gba sha mi ga. Kwagh ne kpiligh mba henen Bibilo iyol ga, gadia Mkaanem ma Aôndo kaa ér: “Or u zenden la, mvershigh u iaven i angahar a nan ngu sha ikyev i nan ga.” (Yeremia 10:23) Bibilo shi pase wanger wanger ér: “Gbenda ugen sha mnenge u or yô, ka u lu vough, kpa mkur u u yô, ka igbenda i kuugh je.” (Anzaakaa 16:25) Ugomoti mba uumace vea nôngo nan nan kpa vea fatyô u kohol akuraior cii ken mzough ga. Nahan kpa, se mba a ishimaverenkeghen ser uumace vea lu ken mzough.

Or u Nan Kom u Kohol Akuraior Cii ken Mzough La

Aôndo tôndo zwa ken Bibilo ér a kohol tar cii ken mzough, kpa a lu sha iniongon i orumace ga. Ka Orgbanakaa u a we ishima u kohol akuraior cii ken bem la tseegh una er kwagh ne ye. Alaghga mbagenev vea hen ér kwagh a fatyô u lun nahan ga. Kpa hii sha igbetar je, Aôndo wa ishima ér uumace cii ve lu ken bem man ken mzough. * Shi avur a Bibilo kpishi tese ér Aôndo ngu a gema awashima na u kohol tsombor u uumace cii ken mzough la ga. Time ase sha akav kpuaa a a lu shin heen ne:

• “Va, va nenge nen ityom i TER, A er akaacieryol shin tar, A er ityav mbi bee zan zan ar hen ikighir i tar je, A sombo ada, A kever iwange, A nande akekeautya sha usu.”—PASALMI 46:8, 9.

• “Vea vihi kwagh ga, vea tim kwagh sha icighanwo Wam cii kpaa ga, gadia tar ua mgbough a mfe u TER er mngerem ma ngee shin zegemnger nahan.”—YESAIA 11:9.

• “Una tim ku sha won kera; Ter AÔNDO Una ese mliam sha ishiv mbi iorov cii, man shi Una hide a ilyahan sha ior Nav kera sha won cii; gadia ka TER je, A er kwagh ne ye.”—YESAIA 25:8.

 • “Kpa se mba keghen Usha mba hev je man tar u he u perapera una tema ker yô, sha ityendezwa Na la.”—2 PETERU 3:13.

• “[Aôndo] Una ese ve mliam sha ashe kera cii, ku ua kera lu ga, shin ijungwen shin mliam shin ican kpaa ia kera lu je ga, gadia akaa a tse la kar kera.”—MPASE 21:4.

Se fatyô u suur sha uityendezwa mban. Sha ci u nyi? Sha ci u Yehova Aôndo ka Orgbanakaa, nahan ngu a tahav man mfe u kohol uumace cii ken mzough. (Luka 18:27) Shi sar un u eren nahan kpaa. Man Bibilo yila isharen la ér ‘awashima Na u A wa u kohol akaa a a lu Sha man a a lu shin tar’ la.—Mbaefese 1:8-10.

“Tar u he” u Aôndo a tende zwa ér “perapera una tema ker” la ka mnyamciem ga. (2 Peteru 3:13) Yehova Aôndo kaa ér: “Kape kwaghôron Wam, u a dugh ken zwa Wam, una lu la, una hide her a Mo gbilin ga, kpa una er kwagh u M we ishima yô, ikyôr ia lagh un sha kwagh u M tindi un u eren yô.”—Yesaia 55:11.

Mkaanem ma Aôndo Kohol Ior ken Mzough

Se vande ôron ken kwaghngeren u hiihii la ser, er kwaghaôndo ma a kohol akuraior cii ken mzough yô, gem paven a pav á. Gba u se hen sha kwagh ne zulee sha ci u aluer se fa dedoo ser Orgbanakaa ngu yô, doo u se ver ishima ser mba ve civir un vea lu ken bem man ken mzough ayol a ve ga he? Doo u se ver ishima yum.

Yehova Aôndo man Mkaanem nam lumun a mpav u ukwaghaôndo ve lu paven akuraior ne ga. Kpa, Aôndo venda ukwaghaôndo mba ve de u suen awashima na, ve gem ve lu suen awashima u uumace ve lu a mi ér vea kohol akuraior cii ken mzough la. Yesu yange yila mbahemenev mba kwaghaôndo mba sha ayange a na la ér “mbaimangerev” shi kaa a ve ér: “Kwagh u Yesaia tsengaôron sha a ven yô, ka vough je, er lu kaa er: Nongoior ne ngu civir Mo sha ityumbujôôgh ve tseegh, kpa ishima ve yô, ngi ica a Mo je.”—Mateu 15:7-9.

Er ukwaghaôndo mbagenev ve lu paven akuraior nahan kpa, mcivir u mimi yô ngu kohol ior cii ken mzough. Profeti Yesaia tsengaôron ér: “Sha ayange a masetyô yô, uwo u iyou i TER ua tile dông, ua tav sha ua hemba iwo cii, á kende u sha, ua hemba agungu; akuraior cii aa kôndo sha u iuu. Una ôr ijir her atô u akuraior, Una kure kwagh u ior kpishi; nahan vea gema usanker vev, vea var indyuhar a mi, awange a ve kpaa aa hingir ahô a sôron ikyon a mi; ikyurior igen ia kera tsuwa sanker a ikyurior igen ga, vea kera hen ityav mbi nôngon kpaa ga.”—Yesaia 2:2, 4.

Mbashiada mba Yehova mba ve lu ken ityar i hemban er 230 nahan la mba dondon akaawan a Yehova Aôndo a we sha kwagh u lun ken mzough la nyian. Kpa, kanyi jighilii i wase ve u lun ken mzougho? Apostoli Paulu nger ér: “Haa nen dooshima iyol, ka kwagh u maghen mlu u vough je la.” (Mbakolose 3:14) Ishember i ken zwa Grika i Paulu a ter heen ér “maghen” la a fatyô u yilan i kpaa ér igbila i ken iyol i orumace. Igbila ne taver er kor nahan, shi ngi wasen sha igbenda ihiar. Ka i kôr alegh ayolough man akuhe cii ijiir i môm.

Kape dooshima kpa a eren tom je la. Dooshima yangen ior u wuan ayol a ve tseegh ga. Aluer se mba a dooshima u Kristu kpa lu a mi la yô, se fatyô u eren kwagh a ior mba ve lu a mbamlu kposo kposo cii ken bem. U tesen ikyav yô, dooshima ne ka a wase ior ve er kwagh a mbagenev er Tindi u Vesen la a tese nahan. Yesu Kristu ôr ken Mateu 7:12 ér: “Akaa cii a i sar ne ka ior ve̱ er ne yô, ne kpaa er nen ve di nahan je.” Ior kpishi dondo kwaghwan ne, nahan ve de u kôron mbagenev ihyom.

‘Doo Nen Ayol a En’

Mbashiada mba Yehova tese ér mba mbahenen mba Kristu sha u eren sha kwagh u Yesu a kaa ér: “Ka sha kwagh ne man ior cii vea kav er ne lu mbahenen Av ye, aluer ne doo ayol a en yô” la. (Yohane 13:35) Ve tese dooshima ne sha gbenda u vesen sha kwagh u ayôôso a mbavia a mbavia kua ayôôso a patii kpaa. U tesen ikyav yô, Mbashiada mba Yehova mba ken tar u Rwanda yange ve tese dooshima ayol a ve shighe u ayôôso a timin kweior gba ken tar u  Rwanda ken inyom i 1994 la. Mbashiada mba Yehova mba ve lu Mbahutu mbara wa uuma vev ikyo ga sha er vea yima anmgbianev vev mba ve lu mbatutsi mbara yô.

Nahan kpa, aluer se mba veren ishima ser akuraior a tar ne aa na ior cii vea doo ayol a ve sha er tar cii ua lu ken mzough yô, ka gbilin tsô. Bibilo pase ér ka Aôndo tswen una kohol akura ior cii ken mzough ye. Hegen je kpa, ior vea fatyô u tesen dooshima ayol a ve shi lun ken mzough kpaa.

Ken inyom i i kar la, Mbashiada mba Yehova pase ior akaa a ken Bibilo hemba ahwa biliôn môm shi tese ve er Bibilo ia wase ve sha ayange ase ne yô. Mfe u vough u Mkaanem ma Aôndo la wase ior umiliôn imôngo u lun ken mzough, mbagenev ken ve je yô yange ve kôron mbagenev ihyom. Mbagenev ken ve yô, lu Mbaarabia man Mbayuda man mba ken tar u Armenia man ior i Turkey man i Jamani kua mba ken tar u Russia kpaa.

Ú soo u seer fan er Bibilo, i i lu Mkaanem ma Aôndo la i̱ wasen ior u lun ken mzough yôô? Aluer u soo u fan seer yô, nger tindi hen Mbashiada mba Yehova mba ve lu hen haregh wou la shin hen adereshi u a hembe lun ikyua a we ken mba i nger sha peeji 2 la.

[Footnote]

[Blurb on page 4]

I ndera eren uiceghzwa udubu imôngo mba van a bem, kpa mba kur uiceghzwa mba shon ga

[Blurb on page 7]

Akaawan a ken Bibilo wase u eren akaa a gomoti u orumace môm una fatyô u eren ga yô

[Picture on page 5]

Mkaanem ma Aôndo tese se Or u nana va a mzough u mimi yô

[Picture on page 7]

Mbashiada mba Yehova mba ve lu Mbahutu man Mbatutsi zua ave maa iyou i civir Aôndo