Tese Dooshima Man Ikyo I Wan Sha U Kôron Nombor Wou Tsaha
Tese Dooshima Man Ikyo I Wan Sha U Kôron Nombor Wou Tsaha
“Hanma or kwase u nan a̱ doo nan ishima er iyol i nan nahan, kwase kpaa, a̱ cia nom u nan.”—MBAEFESE 5:33.
1, 2. Ka mpin u hange hange u nyi i doo u hanma or u nan vese nom shin kwase nana pine iyol i nana, man ka sha ci u nyi?
ALUER or wa iyua ken bongo tsembelee nan nger sha mi ér: “Eren a Mi sha Uee,” nan na ú nahan ú er a mi nena? Sha kpôô yô, ú wa ikyo a mi tsung sha er ú vihi i̱ ga yô. Man gema iyua i ivesegh di yô ú er a i nena?
2 Naomi, kwasecôghol u ken Iserael ngise kaa a Orpa man Rutu ér: “TER A̱ na ne mmem, hanmô wen hen ya u nom u nan.” (Rutu 1:3–9) Bibilo ôr kwagh u kwase u fan kwagh ér: “Ya kua inyaregh ka dyako u a dugh hen uter yô, kpa kwase u fan kwagh yô, ka hen TER je nan dugh ye.” (Anzaakaa 19:14) Aluer ú vôso kwase shin nom yô, doo u ú nenge or u ú vese la wer ka iyua i Aôndo a ne ú yô. Nahan ú eren a iyua shon nena?
3. Ka kwaghwan u Paulu u nyi i doo u nom man kwase vea dondoo?
3 Apostoli Paulu yange nger Mbakristu mba ken derianyom u hiihii la washika ér: “Hanma or kwase u nan a̱ doo nan ishima er iyol i nan nahan, kwase kpaa, a̱ cia nom u nan.” (Mbaefese 5:33) De se nenge er kwase man nom vea dondo kwaghwan ne sha gbenda u ve lamen ayol a ve yô.
Palegh “Ifer i Memen Mayange Ga” La
4. Nombor ua fatyô u maan a maa kwagh shin vihin a vihi nena?
4 Yakobu, ua lu môm ken mbangeren Bibilo la kaa ér nombor ka “ifer i memen mayange ga, u iv a megh ku bogh.” (Yakobu 3:8) Yakobu yange fa kwaghôron u mimi ne, ér: Nombor u memen mayange ga la ngu a tahav mbu bulan or. Yange fa injakwagh i ken Bibilo i í kaa ér mkaanem ma or gban ôron gagh tsô la ma er “mkuma u sanker” nahan la. Injakwagh shon shi kaa ér, “kpa nombor u orfankwagh yô, ngu ne mkpeyol.” (Anzaakaa 12:18) Sha kpôô yô, mkaanem asem ma a tahav kpen kpen. Maa fatyô u vihin or ishima shin nan nan mkpeyol. Kwaghôron wou benden a kwase wou shin nomou nena? Aluer ú pine kwase wou shin nomou mpin ne nahan una kaa ér nyi?
5, 6. Ka akaa a nyi nahan ka a na ve i taver mbagenev u palegh iliam i dangna?
5 Aluer iliam i bo ngi lun ken ivaa you je kpa ú fatyô u sôron mlu wen la. Kpa a gba u ne nôngo kwagh tsung. Sha ci u nyi? Ka sha ci u gba u se nôngo a mbamyen asev. Er i mar se ken isholibo yô, se mba henen kwagh u mbagenev sha gbenda u doon ga, shi se mba lamen a ve sha inja kpaa ga. Yakobu nger ér: “Aluer or nana nôngo gbev sha kwaghôron ga yô, nan ngu or u vough je, iyol cii kpaa nana fatyô u kôron i tsaha.”—Yakobu 3: 2.
6 Kwagh ugen yô, ashighe agen tsombor u or vese her la ka u tese nan iliam i dang. I mar mbagen hen tsombor u mbamaren vev lu ior ‘mba soon u himen iyongo ga man mbakôron ayol a ve tsaha ga man anomaior a bo’ yô. (2 Timoteu 3:1–3) Mbayev mba ve vese hen amba a icombor la cii ka vea gande je kpa ve lu a anza a bo la keng. Nahan cii kpa, or a fatyô u kôron ave sha myen u nan shin tsombor u nan vese her la lamen dang ga. Kpa er se fe akaa ne nahan yô, kwagh ne wase se se fa er i hii ve ka i lu mbagen ican kpishi u palegh iliam i dang yô.
‘Undu Nen Angereke’
7. Peteru lu kaan ér nyi zum u a wa Mbakristu kwagh ér ve “undu . . . angereke cii” laa?
7 Nyityô zayol i i ve hen atô u nom man kwase cii, aluer mba lamen ayol a ve dang yô, mba tesen ér mba a dooshima hen atô ve ga, shi mba ne ayol a ve icivir kpaa ga. Peteru yange wa Mbakristu kwagh doo doo ér ve “undu . . . angereke cii.” (1 Peteru 2:1) Inja i ishemberti i ken zwa Grika i í gem ér “angereke” la ér “ityuhwanev.” Ishemberti la tese ‘u kaan or akaa ér i nyoon nan.’ Sha kpôô yô ishemberti la tese kwagh u iliam i dang ka i er yô!
8, 9. Ityuhwanev mbia va a nyi, man er nan ve i doo u kwase man nom vea palegh ityuhwanev hen atô ve?
8 Alaghga a lu inja er ityuhwanev ka kwagh u vihin ga nahan, kpa hen ase sha zayol u una due aluer nom ngu tuhwan kwase shin kwase ngu tuhwan nom yô. Aluer or ngu yilan kwase shin nom u nan ityumbulugh shin igbekela, shi nan ngu yilan nan kanger yô, nan ngu kaan ér ka inja i nan jighilii je la! Imba ieren ne tese dooshima ga. Kpa gema di u kehen a mbamyen mba ikyar ú u ken ivese la di ye? Sha mimi yô, u kaan a ikyar ú u ken ivese wer “Ú eren kwagh fefa sha won ga” shin “Ú ongom sha won ga” la nahan ka u kehen a kehe a kwaghôron ga he? Adooga kwagh ne una na ishima a vihi nan, nahan nana soo u tesen we akaa a we kpa u eren shami ga yô. Alaghga kwagh ne una va a anyiman. —Yakobu 3:5.
9 Kwaghôron u kuan ityuhwanev ker la ka a va a haghelaa ken ivese, man kwagh ne kpa ka kwagh u vihin kpen kpen. Anzaakaa 25:24 kaa ér: “Guda u teman ken iniuugh ki iyoughough sha uha, a u teman a kwase u lun iyongo ken ya u ior ve ngee ker yô.” Kape nom u wan iyongo kpa a fatyô u ôron kwagh u nan vough je la. Aluer nom man kwase mba zeren tuhwan ayol a ve yô, kwagh ne una va a zayol hen atô ve, nahan kwase shin nom nana hen ér nan doo ikyar u nan ishima ga shi a tsa kpa nana doo nan ishima ga. Nahan yô, ka hange hange u kôron nombor wase tsaha. Kpa, se kôr nombor wase tsaha nena?
‘Kôr Nombor Wou Tsaha’
10. Hii nan ve i lu hange hange u kôron nombor wase tsaha?
10 Yakobu 3:8 kaa ér: “Nombor yô, ma or u umace môm nan fatyô u kôôm u ga.” Nahan kpa, doo u se nôngo kwagh tsung sha u kôôm nombor wase, vough er or u hendan nyinya ka nan wa i̱ lijam sha u kôôm i̱ nahan. Yakobu shi kaa ér: “Aluer ma or ngu henen er nan cie Aôndo, kpa nan ker nombor u nan tsaha ga nan tsughun ishima i nan iyol i nan yô, mcieaôndo u nan la, ka gbilin tsô.” (Yakobu 1:26; 3:2, 3) Mkaanem man tese ér gbenda u ú yaren tom a nombor wou la ka kwagh u vesen kpishi. Ngu benden a ikyar ú u ken ivese la tseegh ga, ngu benden a mlu wou vea Yehova Aôndo kpaa.—1 Peteru 3:7.
11. Aluer anyiman gba hen atô u nom vea kwase yô, kanyi vea er ve ayôôso aa due ga?
11 Aluer ú wa ikyo sha gbenda u ú lamen a orya wou shin kwase wou yô ú ngu eren kwagh sha kwaghfan. Aluer kwagh u zan iyol hii yô, ker gbenda sha er ayôôso a a due ga yô. Hen ase sha kwagh u yange za hemen hen atô u Isaka vea kwase na Rebeka, u i nger ken Genese 27:46–28:4 la. Í ôr hen ijiir la ér: “Rebeka kaa a Isaka er: Nyôrom iyol a ônkasev mba Mbahiti mban. Aluer Yakob una er kwase ken ônkasev mba Mbahiti, inja mban nahan, ken ônkasev mba hen tar ne yô, me shi me lu uma sha won sha ci u nyi?” Ikyav ngi i tesen ér Isaka yange lam a na sha tswam ga. Kwagh u gema er yô, á tindi wan ve Yakob ér a za vôso kwase u nan cie Aôndo, u nana na uma a nyôr Rebeka iyol ga yô. Kpa aluer anyiman due hen atô u nom vea kwase u nan yô vea er nena? Ú fatyô u palegh ayôôso la aluer u na nomou shin kwase wou ibo cii ga yô. U tesen ikyav yô, er ma u kaa wer, “Ú soon u lun vea mo ga” yô, hemba doon u ú kaa wer, “Sarem er ma se luun imôngo hanma shighe nahan.” Ver ishima sha zayol, u a lu inya la i de lu sha kwase wou shin orya wou tseegh ga. De keren wer ú tese or u nan lu a ishô shin u nan lu a ibo ga. Í kaa ken Mbaromanu 14:19 ér: “Keren nen kwagh u nan bem man shi kwagh u se maan a maa ayol a ase sha mi” yô.
Dugh Nen ‘Ishima i Yuan man Ishima i Nyoon man Iyugh’ Kera
12. Aluer se soo u kôron nombor wase tsaha yô, se er msen ser nyi, man ka sha ci u nyi?
12 U kôron nombor wase tsaha la saa sha u wan ikyo sha gbenda u se lamen la tseegh ga. Jighilii yô, ka kwagh u ka se hen ken ishima la ka se due a mi sha zwa ye. Yesu yange kaa ér: “Orinjaa ka nan due a kwagh u dedoo ken kwagh u ikyoogh u ken ishima i nan je, man orbo kpaa ka nan due di a kwagh u bo ken kwagh u bo u ken ishima i nan je; gadia ka sha m-iv u ken ishima man zwa u er kwagh ye.” (Luka 6:45) Sha nahan yô, aluer ú soo u kôron nombor wou tsaha yô a gba u ú er msen er Davidi kpa ngise er nahan, ér: “Gba ishima i wang ken a mo, Aôndo, shi ver jijingi u he u taver ken a mo.”—Pasalmi 51:10.
13. Ishima i yuan man ishima i nyoon kua iyugh ia fatyô u nan or nana hingir u lamen dang nena?
13 Paulu yange wa Mbaefese kwagh ér ve dugh iliam i dang ken a ve kera tseegh ga, kpa shi ve dugh isharen i lamen dang la kpaa. Á nger ér: “Dugh nen hanma ishima i yuan man ishima i nyoon man iyugh man u zôhôn genger genger man ityuhwanev ken a ven kera kua hanma inja i dang kpaa.” (Mbaefese 4:31) Fa wer Paulu vande teren “ishima i yuan” cii ve a mase teren “u zôhôn genger genger man ityuhwanev” ye. Ka m-yughur u ken ishima la ka na ve or hingir u lamen dang ye. Nahan pine ase iyol you wer: ‘Ishima i yuan mo ker shi m lun a iyugh ishima? M “nyoon ishima fefaa”?’ (Anzaakaa 29:22) Aluer ú eren nahan yô, sôn Aôndo a wase ú sha er ú hemba asaren ne shi ú kôron iyol you tsaha nahan ú de ishimanyoon yô. Í kaa ken Pasalmi 4:4 ér: “Nyoon nen ishima, kpa de eren nen isholibo ga; hen nen kwagh ken asema a en sha ugambe enev; lu nen ving.” Aluer ishima vihi ú man ka zan inja er ú va nyoon ishima, man ú hen wer ú fatyô u kôron iyol you tsaha ga yô, dondo kwaghwan u a lu ken Anzaakaa 17:14 la. Ivur la kaa ér: “De anyimanakaa, je er a lu a hingir num ga la.” Undu ijiir la zan zan anyiman la a kar kuren.
14. U wan kwagh ishima a or la una fatyô u vihin ivaa nena?
14 Ka kwagh u ican u dughun iyugh man ishima i nyoon ken a vese kera, hemban je yô aluer i̱ due ken kwagh u Paulu a yer ér “ishima i yuan” la yô. Í pase inja i ishemberti i ken zwa Grika i Paulu a nger ér “ishima i wuan” la ér, ka ieren i “or nyoon ishima je vendan u himen iyongo la,” man ‘iyugh i or lu a mi je nan koso akaabo a or er a nan ken ishima la.’ Ashighe agen iyugh i hen atô u nom man kwase ka i na ve kera lu ken mzough ga, nahan kwagh ne a za hemen shighe gôgônan je kpaa. Aluer ve tema ve sôr zayol la ga zan zan yô, alaghga vea hingir u kôron ayol a ve ihyom je kpaa. Kpa u wan akaa a tse ken ishima la una va a bem ga. Kwagh u a kar yô akar, or a kera fatyô u geman un ga. Aluer se de or kwaghbo u nan yô, doo u se hungur kwagh shon kpaa. Dooshima “koson kwagh u bo ken ishima ga.”—1 Mbakorinte 13:4, 5.
15. Kanyi ia wase mba i hingir ikye ve u lamen dang la u kôron nombor ve tsaha?
15 Aluer u vese hen tsombor u yange i lamen her dang nahan iliam i dang i hingir ikye you di ye? Aluer kwagh ngu nahan je kpa ú fatyô u geman inja. Akaa agen nga a ú de wer mayange je a na u u lam dang ga yô. Ka nyi man nyi nahan ú soo wer ú gema kôron nombor wou tsaha sha mini? Ú fatyô u kôron nombor tsaha cii ve iliam i dang ia due kpa? Ú fatyô u dondon kwaghwan u a lu ken Mbaefese 4:29 ne. I kaa her ér: “Ma kwaghôron u dang a̱ de dugh ken zwa wen ga.” Aluer ú soo u eren kwagh ne yô, “dugh tseor kua aeren a na la kera, . . . haa orhe iyol u ka i sôr un hegh sha u una lu a kwaghfan u sha inja i ibeen i Un u A gbe un la.”—Mbakolose 3:9, 10.
“Idyu i Teman” Ngi Hange Hange
16. Hii nan ve u tsweren iliam a ikyar ú u ken ivese la i lu kwagh u vihin ivese?
16 Aluer nom man kwase mba lamen ayol a ve ga yô, vea soo u wasen ayol a ve ga, nahan kwagh ne una va ve a zayol. Alaghga a lu lanshima gayô ishimayinan ia na ve nom man kwase vea tswer iliam a ayol ave ye. Kpa, aluer nom shin kwase tswer u lamen a ikyar u nan u ken ivese yô, kwagh la una sôr a sôr zayol u a lu inya la ga, una seer a seer. Kwase ugen kaa ér, “ka sea va hii u lamen je kpa se mba kera tem se mba lamen sha zayol la ga.”
17. Doo u Mbakristu mba ve lu a zayol ken ivese vea er nyi?
17 Zayol ka una seer zan a za hemen ken ivese yô i lu ican u sôron kpen kpen. Anzaakaa 15:22 kaa ér: “Mbaawashima ka ve bunde henpe idyu i teman i lu ga yô, kpa sha iwasen i mbawasenmhen imôngo la, ka ve lu taveraa.” Tema vea ikyar ú u ken ivese la lam nen sha zayol u a lu inya la. A lu nan nan kpa, kegh ato a ikyar u la zulee. Man aluer ka inja er ne fatyô u sôron zayol la ga yô, ker nen iwasen hen mbatamen mba ken tiônnongo u Kristu. Mba a mfe u Ruamabera shi ve fa u yaren tom a akaawan a Bibilo kpaa. Mbatamen mba er “ijiir i yeren ahumbe nahan, man er ijiir i yeren uraahumbe yô.”—Yesaia 32:2.
Ú Fatyô u Kôron Nombor Wou Tsaha
18. Ka ityav mbi nyi i pase ken Mbaromanu 7:18–23?
18 Gba u se nôngo kwagh tsung ve se kôr nombor wase tsaha ye. U kôron iyol yase tsaha la kpa gba u se nôngo kwagh tsung ve se kôr cio ye. Paulu yange pase ican i tagher a mi yô, a kaa ér: “M fa ma kwagh u doon tem ken mo ga, inja na yô, ka ken iyol yam je la, gadia kwagh yô, saren mo kpa u eren a er kwagh u doon yô, ka ga. Gadia ka kwagh u doon u a saren mo la, m eren ga, kpa ka kwagh u bo u a sarem ga la je m gem m eren ye. Kpa aluer a lu kwagh u a sarem ga la je m eren yô kera ka mo m lu eren un ga, kpa ka isholibo i i tem ya ken mo la.” Er ‘tindi u isholibo a lu ken alegh a [ase]’ yô, se mba a isharen i lamen dang shi yaren tom a alegh a ase agen kpa sha inja ga. (Mbaromanu 7:18–23) Nahan cii kpa, sha iwasen i Aôndo yô se fatyô u hemban ityav mbin.
19, 20. Ikyav i Yesu ver la ia wase noov man kasev u kôron nombor ve tsaha nena?
19 Aluer nom man kwase mba a dooshima hen atô ve kua ikyo i wan yô, iliam i dang shin i̱ nyang nyang ia lu hen atô ve ga. Nenge ase sha ikyav i Yesu Kristu yange ver sha kwagh ne la. Mayange je Yesu lam a mbahenen nav dang ga. Hen tugh nav mbu masetyô shin tar, mbu mbaapostoli nav lu sendegh anyiman sha kwagh u or u nana lu orvesen ken a ve la je kpa, Wan u Aôndo ti zôhô a ve ga. (Luka 22:24–27) Bibilo wa noov kwagh ér: “Ne noov, kasev enev ve̱ doo ne asema di er Kristu kpaa, nongo Na u doo Un ishima man A ne iyol Na sha ci u u nahan,”—Mbaefese 5:25.
20 Kpa, kwase di ye? Kwase kpaa “a̱ cia nom u nan.” (Mbaefese 5:33) Kwase u nan cie nom u nan yô, nana zôhô a nom u nan genger genger shi nana tuhwa nana? Paulu nger ér: “Sarem ka fa nen, ityough ki hanma nomsoor yô, ka Kristu, man ityough ki kwase yô, gema ka nom, man ityough ki Kristu yô, ka Aôndo je.” (1 Mbakorinte 11:3) Gba u kasev vea ungwan amo a noov vev di er Kristu kpa a ongo imo i Aôndo nahan. (Mbakolose 3:18) Er se yen yô, or môm nana fatyô u dondon ikyav i Yesu vough za been ga, kpa aluer noov man kasev mba nôngon ér vea “dondo Un ijime” yô, vea palegh u lamen dang a ikyar ve u ken ivese.—1 Peteru 2:21.
Ú Hen Nyi?
• Iliam i dang ia fatyô u vihin ivaa nena?
• Hii nan ve i lu kwagh u ican u kôron nombor tsaha?
• Kanyi ka i wase se u kôron nombor wase tsaha?
• Shighe u zayol a ve ken ivese yô kanyi i doo u ú eree?
[Study Questions]
[Picture on page 10]
Mbatamen mba ne iwasen ken Bibilo