Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

O le ā Sou Silafia i Faiga Faataulāitu?

O le ā Sou Silafia i Faiga Faataulāitu?

O le ā Sou Silafia i Faiga Faataulāitu?

FAIGA FAATAULĀITU! O le ā sou manatu pe a taʻua lena upu?

E manatu le toʻatele o tagata, ua na o se talitonuga lava i aitu ma ni faaātaga i le mafaufau, e lē manaʻomia ona faamamafa fua i le mafaufau. Ia i latou, o faiga faataulāitu ua na ona moni i faaātaga o mafaufauga—o ni taulāitu matutua o loo oofu i ni ofutalaloa tetele ua ufiufi atoa ai o latou foliga, latou te tuuina atu apaʻau peʻa i se tikaka o loo pupuna, latou te liua tagata e fai ma rane, ma felelei solo i luga o le vanimonimo i le po i a latou ʻaupulumu ma taliē leotetele mai.

I isi tagata, o faiga faataulāitu e lē o se mea e tau ina taliē i ai. Ua faapea mai nisi tagata suʻesuʻe, e silia ma le ʻafa o le faitau aofaʻi o tagata o le lalolagi o loo talitonu e iai moni lava taulāitu ma e mafai ona latou faaaafiaina olaga o isi. E faitau miliona tagata e talitonu e leaga faiga faataulāitu, e mataʻutia, ma e matuā fefefe ai lava. Mo se faaaʻoaʻoga, ua taʻua e se tusi e faatatau i lotu a Aferika faapea: “O le talitonuga i le iai ma lamatiaga o faiga leaga e pei o le iite i ao o le lagi, o valovaloga ma faiga faataulāitu, ua matuā mauaa lava i le olaga i Aferika . . . O taulāitu ma faipelē o tagata pito i sili ona inosia na i o latou vaipanoa. E oo mai lava i aso nei, o loo iai pea nofoaga ma taimi e matuā sasa ai lava seʻia oo ina feoti i latou nei e tagata o lena vaipanoa.”

Peitaʻi, i atunuu o papalagi, ua faaofi mai e faiga faataulāitu se ufiufi fou e peiseaī o ni mea e aloaʻia. E tele se vaega ua faia e tusi, o televise, ma tifaga ina ia faaitiitia ai le mataʻu i faiga faataulāitu. Fai mai se faamatalaga a se tagata na te vāʻiliʻilia tulaga o faafiafiaga, o David Davis: “Ua faafuaseʻi lava ona foliga talavou ma foliga aulelei mai taulāitu, ua matuā aulelei lava. E vave tele ona malamalama Hollywood i āʻega ia o loo āʻe mai. . . . O le faia o taulāitu ia foliga aulelei mai ma alofagia, e mafai ai ona latou foliga mananaia atu i se aofia toʻatele, e aofia ai fafine ma tamaiti laiti.” E iloa lelei e Hollywood le auala e liliu ai so o se āʻega lava e avea ma faatōsinaga e maua mai ai polofiti.

Fai mai nisi o faiga faataulāitu ua avea o se tasi o gaoioiga faaleagaga e sili ona saoasaoa lona tuputupu aʻe i le Iunaite Setete. I atunuu mauʻoa, ua sāʻili atu ai se aofaʻiga tele o tagata, ua faaosofia e faalapotopotoga e faaauilumaina aiā tatau a tamaʻitaʻi ma ua latou lē fiafia i lotu taatele, mo se faamalieina faaleagaga i ituaiga eseese o faiga faataulāitu. O le mea moni, ua matuā anoanoaʻi ituaiga eseese o faiga faataulāitu, ua oo ai lava ina lē ioeina e tagata le uiga o le upu “taulāitu.” Ae peitaʻi, o ē ua faapea mai o taulāitu e masani lava ona mātauina faatasi i latou ma le Wicca—ua faamatalaina i se tasi lomifefiloi faapea o “se ituʻāiga o lotu faapaupau sa faavaeina i Europa i sisifo a o leʻi oo mai i taimi o Kerisiano o le uluaʻi senituri, ma na toe faaolaolaina i le lona 20 senituri.” * O le iʻuga, e toʻatele o loo manatu foʻi ia i latou o ni ē faapaupau po o ni ē o loo tapuaʻi i atua na amata i tuā a o leʻi oo mai i taimi o uluaʻi Kerisiano.

A o faagasolo le talafaasolopito, ua inosia taulāitu, ua sauāina, ua faataugā, ma oo lava ina fasiotia. E lētioa lava naunautaʻi i latou o loo faatinoina faiga faataulāitu i ona po nei e faaleleia atili o latou foliga atu. I se tasi suʻesuʻega, e toʻatele taulāitu na fesiligia po o le ā se feʻau e sili ona latou mananaʻo e faailoa atu i le lautele. O la latou tali, lea na otooto mai e le tagata suʻesuʻe o Margot Adler e faapea: “E lē o matou o ni tagata leaga. Matou te lē tapuaʻi i le Tiapolo. Matou te lē faaleagaina pe faasesēina tagata. E lē o matou o ni tagata e lamatia ai nisi. O matou o tagata masani lava e pei o outou. E iai o matou ʻāiga, galuega, o faamoemoega, ma moomooga. E lē o matou o se lotu mavae. E lē o matou o ni tagata e leaga ulu. . . . E lē tatau ona tou fefefe ia i matou. . . . E tele ni mea e talitutusa ai i tatou na i lo tou mafaufauga o iai e uiga ia i matou.”

Ua tele lava ina taliaina lena feʻau. Ae pe o le uiga ea o lenei mea e leai se pogai e popole ai fua i faiga faataulāitu? Seʻi o tatou talanoaina lena fesili i le matāʻupu o loo sosoo mai.

[Faamatalaga pito i lalo]

^ pala. 6 O le upu faa-Peretania mo “faiga faataulāitu” (witchcraft) e sau mai upu faa-Peretania ua leva lava (le va o le 7 senituri i le tusa o le 1100 T.A.) o le “wicce” ma le “wicca,” e faasino atu i fafine ma tamāloloa na latou tomai i le faia patino o faiga faataulāitu.