Felisa: Ñuqaqa España nacionpim wiñarqani. Aylluyqa catolicom karqa, chaymi 13 aylluykunamanta wakin sacerdote karqaku, wakinñataqmi iglesiapi llamkarqaku. Mamaypa huknin ayllunmi sacerdote karqa, chaymi escuelapi yachachirqa. Pay wañukuptinmi, Juan Pablo II taytachata hina yupaychanankupaq nirqa. Aylluyqa wakcham karqa. Taytayqa fierro ruwaypim llamkapakurqa, mamayñataqmi chakrapi. Ñuqam pusaq turi-ñañaykunamanta piwi kani.

España nacionpim guerra qallaykurqa 12 watayuq kachkaptiy. Chay guerra pasayllatam taytayta carcelman aparqaku. Chaymi mamayqa sasachakurqa imayna mikuchiwanankupaq. Chayraykum mamayqa kimsa sullkaykunata Bilbao llaqtapi monjakunapa wasinman pusarqa, ñañaykunapa sutinmi Araceli, Lauri hinaspa Ramoni . Chaypiqa manañam mikuymantaqa usunankuchu karqa.

Araceli: Ñuqaqa 14 wataypim karqani, Lauriñataq 12 watanpi hinaspa Ramoniñataq 10 watachayuq. Monjakunapa kasqanpiqa wasi chuyanchaypim llamkarqaniku. Iskay watamantañataqmi aparuwarqaku Zaragoza llaqtapi monjakunapa hatun wasinman, chaypiqa yuyaqkunatam uywaqku. Chaypim yanukunanku lawta chuyanchaspayku llumpay pisipasqa tukurqaniku. Aylluykumantapas llumpaytam llakikurqaniku.

Felisa: Zaragoza llaqtaman ñañaykuna ripukuptinkum mamaywan tioyqa monjakunapa wasinman rinaypaq niwarqa, tioy sacerdote kasqanrayku. Paykunaqa huk mozomantam karunchawayta munarqaku. Ñuqañataqmi Diospi iñisqayrayku monjakunapa kasqanman riyta munarqani. Munarqanitaqmi primoy hina África lawpi huk law nacionkunaman rispay iglesiapi llamkayta.

Monjakunapa kasqanpiqa llakisqam karqani, monjakunaqa manam kallpanchawaqchu huk law nacionman rispay Diosta servinaypaqpas. Chaymi huk watamanta tantearurqani wasiyman kutispay, sacerdote tioyta qawanaypaq. Paytam wasinpi imapipas ruwaysiq kani, tardenkunañataqmi kuska  rezakurqaniku. Iglesiatapas waytakunawanmi sumaqyachiq kani hinaspa taytacha-mamachakunatapas pachachiq kani.

Araceli: Zaragoza llaqtapi kachkaspaymi monja kanaypaqña akllasqa karqani. Hinaptinmi monjakunaqa tantearurqaku ñañaykunawan rakinakunaykupaq. Chaymi ñuqataqa Madrid llaqtaman rinaypaq niwarqa, Lauritañataqmi Valencia llaqtaman rinanpaq. Ramoniñataqmi hina Zaragoza llaqtallapi qiparqa. Madrid llaqtapim kaqmanta akllawarqa monja kanaypaq. Monjakunapa wasinmanqa achkam hamuqku chaypi samapakunankupaq, wakinkum karqa estudiaqkuna hinaspa yuyaqkuna. Chaymi achka llamkanapaq karqa. Ñuqaqa monjakunapa hospitalninpim llamkarqani.

Ñuqaqa manam monja kayllatachu munarqani, aswanqa bibliapa ima nisqantam entiendeyta munarqani. Manamá chaypiqa Diosmanta nitaq Jesusmantapas rimarqanikuchu manataqmi bibliatapas leerqanikuchu. Latin rimayllatam tumpata yacharurqani, yacharurqanitaqmi taytacha-mamachakunapa vidanmantapas hinaspam Mariata yupaycharqani. Ichaqa chaytaqa ruwaq kaniku llamkayta tukuruspaykuñam.

Llakisqa hinaspa hukmanyasqa kaytam qallaykurqani, chaymi kamachiwaqniyku monjawan rimarqani. Paytam nirqani: “Hukkuna apu kananpaq llamkanaymantaqa aylluytaña yanapamusaq”, nispay. Chaynata niptiymi sapaqchasqa cuartopi wichqaruwarqa, chaynapi chayna tanteasqaykunata qunqarunaypaq.

Ripukuy munasqayta qunqanaypaqmi kimsa kutikama wichqaruwarqa. Chaywanpas hinalla ripukuyta munaptiymi, kaynata qillqaspay ripukunayta munarqaku: “Diosta yupaychanaymantaqa satanastam yupaychayta munani”, niqta. Ripukuytaña munaspaypas manam haykapipas chayna qillqaytaqa munarqanichu. Chaymantam nirqani huk sacerdotewan rimanaypaq, paymanmi nirqani imayna tarikusqaymanta. Hinaptinmi Zaragoza llaqtapi monjakunapa wasinman kaqmanta kutinaypaq niwarqa. Chaypi iskay-kimsa killakuna kachkaptiymi ripukunaypaq niykuwarqa. Chaymanta qipallamanmi ñañaykunapas manaña monjañachu karqaku.

Felisa: Ñuqaqa casarakuruspaymi España nacionpi Cantabria sutiyuq llaqtachaman ripukurqani. Chaypiqa hinallam iglesiaman rirqani. Hinaptinmi domingo punchawta iglesiapi kachkaptiyku sacerdoteqa La verdad que lleva a vida eterna niq qillqata qawachiwaspanku piñasqallaña niwarqaku: “Kay qillqa makikichikpi kaptinqa ñuqaman quwaychik utaq wikapaychik”, nispa.

 Ñuqapaqqa manam chay qillqaqa karqachu ichaqa munarqanim. Manapas unaymantam Jehova Diospa iskay testigonkuna wasiyman watukamuwaspanku chay qillqata quykuwarqa. Chaymi chay tutalla leerurqani. Kaqmanta kutiramuspankum bibliamanta yachachiwananpaq niwarqa, ñuqañataqmi arí nirqani.

Tukuy tiempom Diosman sunqu karqani. Chayraykum Jehova Diosmanta imam kaqta yacharuspay pay kuyayta qallaykurqani hinaspapas llapallan runamanmi paymanta willakuyta munarqani. Chaymi 1973 watapi bautizakuruspay atisqayman hina aylluykunaman Jehova Diosmanta willakurqani ichaqa llapankum niwarqa ima yachachisqaypas pantay kasqanta, ñañay Aracelipas chaynatam niwarqa.

Araceli: Monjakuna wasinpi mana allinta ruwawasqankuraykum piñasqa karqani chaynataq religionniywanpas. Chaywanpas hinallam domingonkunapi iglesiata rirqani hinaspapas sapa punchawmi rezakuq kani. Munarqaniraqmi bibliamanta yachayta, chaymi Diosta mañakurqani yanapawananpaq. Huk punchawmi ñañay Felisa Diosmanta yachasqankunata willawarqa. Ichaqa manam kaqpaqpas hapirqanichu. Ñuqaqa kusisqallaña kasqanraykum nirqani chay religionman llumpayta qukurusqanta.

Unaymantam Madrid llaqtaman llamkaq kutirqani, chaypitaqmi casarakururqani. Unay watakunañam qawarqani iglesiaman riq runakunaqa Jesuspa nisqanman hina mana kawsasqankuta. Chaynapim saqirurqani iglesiaman riyta hinaspa huchaykunamanta willakuytapas. Saqirurqanitaqmi taytacha mamachakuna yupaychaytapas chaynataq wañusqakuna rawrachkaq ninapi kasqankutapas. Wikaparurqanitaqmi taytacha-mamachaykunatapas. Chay ruwasqaykuna allin kasqantaqa manam musyakurqanichu, chaynataqa ruwarqani hukmanyasqayraykum. Chaymi Diosta mañakurqani: “Qamta riqsinaypaq yanapaykuway”, nispa. Yuyachkanim achka kutikama Jehova Diospa testigonkuna wasiyman hamusqanta, ichaqa wakin religionkuna hina kasqankuta piensaspaymi mana chaskirqanichu.

Ñañay Laurim Francia nacionpi yacharqa, Ramoni sutiyuq ñañayñataqmi España nacionpi. Yaqa  1980 watapim paykunaqa Jehova Diospa testigonkunawan biblia estudiayta qallaykusqaku. Chayta yacharuspaymi nirqani Felisa hina pantaypi kasqankuta. Tiempopa pasasqanman hinataqmi vecinaypa amistadnin rikurirurqani, payqa Jehova Diospa testigonmi karqa. Payqa qusantinmi achka kutikama niwarqa bibliata estudianaypaq. Ñuqañataqmi nirqani ima religionmanpas mana riy munasqayta. Ichaqa paykunam musyarurqaku bibliamanta yachay munasqayta. Chaymi huk punchaw niykurqani paykunawan estudianaypaq, ichaqa kikiypa bibliaywan.

Felisa: 1973 watapi bautizakuptiymi Cantabria nacionpi yaqa 70 testigokuna karqaku. Chay Santander llaqtapipas achka uchuy llaqtachakunaraqmi Diosmanta willakunapaq kachkan. Chaymanmi, karullay-karutaraq rirqaniku hatun carrowan. Tiempopa risqanman hinañataqmi taksa carrochawanña rirqaniku.

Chay watakunapiqa achka runakunamanmi bibliamanta yachachirqani. Yaqa llapankum catolico karqaku, chaywanpas 11 bautizakururqaku. Ñuqa hinam paykunapas allimanta pantaypi kasqankuta musyakunanku karqa. Chaymantapas yacharqanim biblialla hinaspa Diospa chuya espiritullan runakunata kawsakuyninpi yanapasqanmanta (Heb. 4:12). Qusayqa policiam karqa chaywanpas 1979 watapim bautizakururqa. Mamaypas bibliamanta yachachkaspanmi wañukurqa.

Araceli: Testigokunawan bibliamanta estudiayta qallaykuspayqa paykunamantam iskayrayarqani. Ichaqa pisi-pisimantam manaña chaynañachu karqani, paykunaqa yachachisqankuman hinam kawsakuqku. Jehova Diosman sunqu kayniypas astawanmi wiñayta qallaykurqa, chaymi kusisqa karqani. Vecinoykunapas imayna kawsakusqayta qawawaspanmi kaynata niwarqa: “Araceli chay yachasqaykikunataqa ama saqispayá hinalla ruway”, nispa.

Yuyachkanim Jehova Diosman kayna nisqayta: “Anchatam agradecekuyki qamta riqsinaypaq achka kutikama yanapawasqaykimanta chaynataq bibliamanta imam kaqta yachasqaymanta”, nispa. Hinaspapas ñañay Felisatam tukuy mana allinkuna nisqaymanta pampachaykuwananpaq nirqani. Chaymantapacham hawkaña bibliamanta kuskayku yacharqaniku. 1989 watapim 61 wataypi bautizakurqani.

Felisa: Kunanqa 91 wataypiñam kachkani, qusaypas wañukunñam. Manañam ñawpaqta hinañachu imatapas ruwani. Ichaqa kallpanchakunim bibliata sapa punchaw leenaypaq, huñunakuykunaman rinaypaq chaynataq Diosmanta willakuq lluqsinaypaqpas.

Araceli: Munanim sacerdotekunaman hinaspa monjakunaman Jehova Diosmanta willakuyta, ichapas ñawpaqta monja kasqayrayku. Achka kutipim paykunawan bibliamanta rimarqaniku. Achkataqmi qillqakuna qusqaytapas chaskirqaku. Yuyachkanim huk sacerdotewan rimasqaytapas, huk punchawmi niwarqa imapas nisqaykunaqa chaynapuni kasqanta. Ichaqa niwarqataqmi: “¿Maymanñataq kayna watayuqqa riyman? ¿Imatataq niwanman qatiqniykunawan aylluykunaqa?”, nispa. Ñuqañataqmi nirqani: “¿Imatataq ninman Diosqa?”, nispay. Musyarurqanim nisqaykuna chiqap kasqanmanta mana iskayrayasqanta. Ichaqa qawarqanim imayna kawsakuyninta saqinanpaqqa manaña kallpayuq kasqanta.

Manataqmi qusaypa niwasqantaqa qunqasaqchu, paymi niwarqa ñuqawan kuska huñunakuyman riy munasqanta. Chayllaraq huñunakuyman rispanqa 80 watanpim karqa, chaymantapacham huñunakuyman riytaqa mana saqirqachu. Bibliamanta yacharuspanmi Diosmanta willakuytaña qallaykurqa. Sumaqmi karqa kuskayku Diosmanta willakusqaykuqa. Iskay killallaña bautizakunanpaq kachkaptinmi wañukurqa.

Felisa: Jehova Diosta yupaychayta qallaykuptiymi, kimsan sullka ñañaykuna ñuqawan piñakururqaku. Ichaqa allimantam paykunapas Diospa testigonña karqaku. Chayqa ancha kusikuypaqmi ñuqapaqqa karqa. Kunanqa kuskaykum Jehova Diosmanta rimaniku hinaspa bibliamantapas. Kunanmi ichaqa kuskaykuña Jehova Diosta yupaychaniku. *