Ke Pahn Kapwaiada Sapwellimen Siohwa Kehkehlik kan?
Ke Pahn Kapwaiada Sapwellimen Siohwa Kehkehlik kan?
“Iet ahlo, kumwail idawehn.”—AIS. 30:21.
1, 2. Dahme Sehdan kin koasoanehdi en wia? Ia duwen Paipel eh kin sewese kitail?
NI OMW alialulahng wasa ehu, ke kilangada sain ehu pohn ahlo me kasalehda ahl sapwung ehu. E kakete keper ma ke pahn idawehn saino. Medewehla ma kompoakepahmw men padahkihong uhk me mie ohl suwed men me wekidala saino pwehki e men aramas akan en salongala. Ke sou pahn uhdahn men rong kaweid en kompoakepahmwo?
2 Paipel mahsanih duwen ahl riau. Ehu kohlahng kasohrala oh ehu kohlahng mour soutuk. E mahsanih me aramas tohto kin kekeid nan elen kasohrala. Sehdan kin pitihedi irail duwehte ohl suwedo oh e pil koasoanedier pwe en pitih kitail. (Kaud. 12:9) Soangen keper koaros me kitail koasoiapenehr nan iren onop en mwoweo iei soahng kan me Sehdan kin doadoahngki en kahrehiong kitail en sapeikiong Siohwa oh wetsang elen kolahng mour soutuk. (Mad. 7:13, 14) Ahpw kitail pil sukuhlkier duwen kompoakepatail, Siohwa Koht, me ketin kaweidkin kitail duwen ahn Sehdan widing kan. Met kitail pahn koasoiapene soahng siluh teikan me Sehdan pil kin doadoahngki pwe en pitih kitail oh ia duwen Paipel eh kin sewese kitail en soikala mepwukat. Ni atail kin wadek Paipel, kitail kak medewehla me Siohwa kin ketiket mwuritail oh kin ketin kaweid kitail mahsanih: “Iet ahlo, kumwail idawehn.” (Ais. 30:21) Ni atail pahn sukuhlki kaweid pwukat, kitail pahn kalaudehla atail loalenohng wia dahme Siohwa ketin mahsanih.
Dehr Idawehn “Sounpadahk Likamw”
3, 4. (a) Dahme kahrehda sounpadahk likamw akan kin rasehng pwarer me sohte pile? (b) Ia wasa sounpadahk likamw akan kin kohsang ie, oh dahme re kin men wia?
3 Nna medewehla ma ke alialu kohwei nan sapwtehn ehu oh men nimpilda. Kowe eri kilengla kilangada pwarer ehu oh ke leme me mie pilen pwarero. Ahpw ni omw lella ni pwarero, ke diarada me sohte pile. Ke uhdahn nsensuwedla! Kitail kak nda me padahk mehlel kin rasehng pihl oh sounpadahk likamw akan kin rasehng pwarer me sohte pile. Aramas akan me kin medewe me sounpadahk pwukat kin padahngki padahk mehlel pahn nsensuwedla. Siohwa ketin doadoahngki wahnpoaron Pohl oh Piter ira en panawihekin kitail duwen sounpadahk likamw pwukat. (Wadek Wiewia 20:29, 30; 2 Piter 2:1-3.) Ihs irail sounpadahk likamw pwukat? Pohl oh Piter padahkihong kitail ia wasa re kohsang ie oh ia duwen arail kin pitih aramas akan.
4 Pohl padahkihong elder kan nan mwomwohdisohn Episos: “Mie ekei aramas me pahn pwarada sang nanpwungamwail me pahn pitiheki me pwoson akan lokaia likamw.” Piter pil kadaralahng nah kisinlikou ehu ong ekei mwomwohdiso me koasoia: “Met pahn pil duwehte rehmwail: sounpadahk likamw ekei pahn pwarada.” Eri, sounpadahk likamw akan kin kohsang nan mwomwohdiso. Irail pwukat iei irail akan me uhwongala kaudok mehlel oh kesehla padahk mehlel. Dahme re kin men wia? Pohl koasoia me ni arail kin sohla iang sapwellimen Siohwa pwihn, re kin men “me pwoson akan . . . re en idawehnirailla.” Me pwoson akan me Pohl kin koasoakoasoia iei sapwellimen Sises Krais tohnpadahk kan. Sounpadahk likamw pwukat sohte kin rapahki meteikan likin mwomwohdiso ren idawehnirailla, ahpw re kin rapahki sangete nan mwomwohdiso. Sises kin ketin mahsanih me irail pwukat rasehng kidien wel kan me kin kangala sihpw. Irail kin men kauwehla pwoson en meteikan nan mwomwohdiso oh men ren kesehla padahk mehlel.—Mad. 7:15; 2 Tim. 2:18.
5. Ia duwen sounpadahk likamw akan ar kin pitih aramas akan?
5 Ia duwen sounpadahk likamw akan ar kin pitih aramas akan? Re kin wia met ni widing. Irail kin kawailong arail madamadau nan mwomwohdiso duwehte aramas mwersuwed kan me kin kawailong dipwisou keinapwih kan nan ehu sahpw. Irail kin doadoahngki lokaia likamw akan. Met wehwehki me re kin nda mehkot likamw me mwomwen mehlel, duwehte aramas mwersuwed kan me kin wiahiong doaropwe likamw akan en mwomwen mehlel. Re kin song uwen ar kak ren kamwakid me tohto en kamehlele arail “padahk likamw” akan. Piter pil koasoia me re mwahuki “kawehwehda sapwung” iren Paipel kan. Re kin kawehwehda iren Paipel kan ni ahl sapwung pwe en kahrehiong meteikan en kamehlele arail madamadau kan. (2 Pit. 2:1, 3, 13; 3:16) Irail sohte kin nsenohkin kitail. Ma kitail idawehnirailla, kitail pahn katihasang elen mour soutuk.
6. Kaweid sansal dahieu me Paipel padahkihong kitail duwen sounpadahk likamw akan?
6 Ia duwen atail kak pereikitailsang sounpadahk likamw akan? Paipel kin padahkihong kitail dahme kitail en wia. (Wadek Rom 16:17; 2 Sohn 9-11.) Kaweid en Paipel me sansal iei: “Kumwail dehr keiong mparail!” Met wehwehki kitail anahne tohrohreweisang irail. Kaweid sang nan Paipel duwehte kaweid sang toahkte me padahkihong uhk ken dehr keiong mpen aramas men me ahneki soumwahu ehu me kak kadaur ong meteikan. Toahkteo ese me ma ke pahn iangada soumwahwo, ke pahn mehkihla. Eh kaweid sansal oh ke pahn wia dahme e kaweidkin uhk. Irail me uhwongala kaudok mehlel oh kesehla padahk mehlel kin rasehng aramas soumwahu men. Irail kin ahneki madamadau sapwung oh re kin doadoahngki arail padahk kan en kahrehiong meteikan ren ahneki soangen madamadauohte. (1 Tim. 6:3, 4) Siohwa kin ketin rasehng toahkte mwahwo. E ketin padahkihong kitail en dehr patehng sounpadahk likamw akan. Kitail anahne ahnsou koaros koasoanehdi teng en idawehn sapwellime kaweid.
7, 8. (a) Dahme kitail anahne wia pwe kitail en soikala sounpadahk likamw akan? (b) Dahme kahrehda ke koasoanehdi teng en wia met?
7 Dahme kitail anahne wia pwe kitail en dehr patehng sounpadahk likamw akan? Kitail sohte pahn kin koasoiong de lukeiraildohng nan imwatail. Kitail pil sohte pahn kin wadek neirail pwuhk kan, kilang arail kasdo kan, wadek dahme re kin ntingihada nan Internet oh sapeng. Dahme kahrehda kitail kin koasoanehdi teng en dehr patehng irail? Keieu, pwehki atail limpoak ong “Koht me loalopwoat oh mehlel.” Kahrehda kitail sohte men rong padahk likamw akan me kin uhwong padahk mehlel en Mahsen en Koht. (Deud. 32:4; Sohn 17:17) Kitail pil kin poakohng pwihn me Siohwa kin ketin doadoahngki pwe en padahkihong kitail padahk me inenen mehlel oh kaselel. Sapwellimen Siohwa pwihn me kin padahkihong kitail duwen mware oh ia wehwe, kupwure ong sampah, dahme kin wiawihong kitail ni ahnsou me kitail mehla, oh koapworopwor en kaiasada. Ke tamataman ia uwen omw perenkihda ni omw tepin sukuhlki duwen mepwukat oh pil padahk mehlel teikan? Eri ke dehr mweidohng padahk en sounpadahk likamw akan en kahrehiong uhk ken uhwongala pwihn me kin padahkihong uhk padahk mehlel pwukat.—Sohn 6:66-69.
8 Sohte lipilipil dahme sounpadahk likamw akan kin nda, ke dehr idawehn irail! Sohte kahrepen atail rong aramas akan me rasehng pwarer me sohte pile. Irail akan me kin rong irail pahn nsensuwedla. Kitail kin koasoanehdi teng en loalopwoatohng Siohwa oh sapwellime pwihn. Pwihn wet sohte kin kansensuwedihkitailla oh ahnsou koaros re kin kihong kitail diren padahk mehlel sang Mahsen en Koht me rasehng pihl mwakelekel.—Ais. 55:1-3; Mad. 24:45-47.
Dehr Rong Poadopoad Mwahl akan
9, 10. Dahme Pohl kaweidki Timoty duwen soai likamw akan? Soangen soai likamw dah kan me Pohl medemedewe? (Pil kilang nting tikitik me mi pah.)
9 Sain me emen wekidalao kak pitih kitail. Ekei pak e kin mengei en kilang me saino sapwung, ahpw ekei pak soh. Met duwehte likamw kan me Sehdan kin wiahda. Ma kitail sohte pahn kanahieng, eh likamw akan kak mengeiong pitihkitaildi. Wahnpoaron Pohl kaweidkin kitail duwen likamw pwukat. E kahdaneki irail “poadopoad en mehn Suhs akan.” (Wadek Taitus 1:14.) Dahkei poadopoad mwahl pwukat, oh ia duwen atail kak soikala mepwukat? Kitail anahne pasapengpen peidek pwukat pwe kitail en kak mihmihte nan ahl me kohlahng mour soutuk.
10 Pohl ntingihdi kaweid duwen poadopoad mwahl akan nan nah keieun kisinlikou ong Timoty me wia Kristian elder men. Pohl padahkihong Timoty en kolokol mwakelekel en mwomwohdiso oh sewese rie kan ren kin loalopwoatohng Siohwa. (1 Tim. 1:18, 19) Lepin lokaiahn Krihk me kadoadoahk ong “poadopoad en mehn Suhs akan” wehwehki “likamw ehu” de “soai likamw pwoat.” Pwuhk ehu koasoia me poadopoad mwahl iei soai en pelien lamalam me sohte kin pidada dahme mehlel. (The International Standard Bible Encyclopaedia) Mwein Pohl kin medemedewe duwen padahk likamw kan me kin kohsang soain mahs me aramas akan kin wiahda oh me kin kahrehiong meteikan en men rong. * Pohl koasoia me soai pwukat keper. Pwehki aramas akan ar kin rong soai pwukat re kin tepida peidengki duwen soahng kan me sohte mehlel oh uhd kin song rapahki pasapeng kan. Sehdan kin doadoahngki soai likamw pwukat oh padahk likamw pwukat pwe en kahrehiong aramas akan en manokehla mehkan me keieu kesempwal. Dahme Pohl koasoia inenen sansal: Dehr iang rong soai likamw akan!
11. Ia duwen Sehdan eh kin doadoahngki pelien lamalam likamw akan en pitihedi aramas akan? Kaweid dah me kitail anahne tehk kanahieng?
11 Ia ekei soai likamw akan me kak pitihkitaildi ma kitail sohte pahn kanahieng? Kitail kak nda me soai likamw iei padahk en pelien lamalam me kin kahrehiong kitail en ‘sohpeiweisang ni atail rongorong me mehlel.’ (2 Tim. 4:3, 4) Sehdan loalokong. E kin doadoahngki pelien lamalam likamw pwehn pitihedi aramas akan. Ihme kahrehda Paipel mahsanih me e kin kawekala pein ih ong “tohnleng en marain.” (2 Kor. 11:14) Karasepe, pelien lamalam akan me dene irail Kristian akan nda me re kin idawehn Krais, ahpw re kin padahngki padahk likamw akan me duwehte Koht wiawihkihda meh silimen oh wasahn kalokolok nan kisiniei. Re pil kin padahngki me mie mehkot me kin pedoisang paliweren aramas mwurin eh mehla. Me tohto kin medewe me Krismas oh Easter kin kaperenda Koht, ahpw soahng kan me aramas akan kin wia erein kasarawih pwukat uhdahn kohsang kaudok likamw. Soai likamw kan sohte pahn kak pitihkitaildi ma kitail kin rong kanahieng sapwellimen Koht kaweid en katohreikitailsang pelien lamalam likamw oh “dehr sair mehkot samin rehrail.”—2 Kor. 6:14-17.
12, 13. (a) Soangen likamw siluh dah kei me Sehdan kihda? Dahme uhdahn mehlel me pid ire pwukat? (b) Dahme kitail anahne wia ma kitail sohte men Sehdan en pitihkinkitail soai likamw akan?
12 Pil mie ekei likamw akan me Sehdan kak doadoahngki pwehn pitihkitaildi ma kitail sohte kanahieng. Kitail pahn koasoiapene soangen likamw siluh me e kin doadoahngki. Keieun likamw iei: Ke kak wia dahme ke men wia; oh kak pilada dahme pwung oh dahme sapwung. Kitail kin kalapw rong met nan kasdo kan, makasihn kan, nuhs kan, oh Internet. Pwehki atail kin kalapw rongorong likamw wet, e pahn mengei ong kitail en tepida ahneki soangen madamadau wet oh idawehn madamadau samin en sampah. Ahpw ni mehlelo kitail anahne Koht en ketin padahkihong kitail dahme pwung oh dahme sapwung. (Ser. 10:23) Keriaun likamw iei: Koht sohte pahn ketin wekidala mehkot nin sampah. Madamadau wet kahrehiong aramas akan en medewehte ahnsou wet. Re sohte kin nsenohki ahnsou kohkohdo de kaperenda Koht. Kitail kakete tepida ahneki soangen madamadauo oh sohla pwerisek oh ngoang ni atail papah Koht. (2 Pit. 1:8) Ni mehlelo Siohwa pahn ketin kereniong wekidala mehkan nin sampah, oh kitail anahne kasalehda nan atail mour me kitail uhdahn kamehlele. (Mad. 24:44) Kesiluhwen likamw iei: Koht sohte ketin nsenohkin uhk. Sehdan men kitail en kamehlele me kitail sohte warohng Koht en ketin poakohng kitail. Ma Sehdan pahn kahrehiong kitail en kamehlele likamw wet, kitail pahn kakete uhdihsang papah Siohwa. Ni mehlelo Siohwa kin ketin poakohng oh kesempwalki emenemen sapwellime ladu kan.—Mad. 10:29-31.
13 Kitail anahne kanahieng ahnsou koaros pwe kitail en dehr ahneki soangen madamadau me duwehte aramas akan nan en Sehdan sampah. Ekei pak, dahme re nda oh medewe kin mwomwen mehlel. Ahpw tamataman me Sehdan men pitihkitaildi, oh sohte emen me mai en pitih aramas akan duwehte ih. Kitail anahne peikiong kaweid kan nan Paipel ma kitail sohte men Sehdan en pitihkinkitail soai likamw akan.—2 Pit. 1:16.
Dehr Idawehn Sehdan
14. Kaweid dahieu me Pohl kihong ekei liohdi pwulopwul kan? Dahme kahrehda kitail koaros anahne peikiong kaweid wet?
14 Medewehla ma saino nda: “Iet Ahl en Idawehn Sehdan.” Sohte Kristian men me men idawehn soangen sain wet. Ahpw Kristian mehlel kan pil kakete tepida ‘idawehn Sehdan.’ Pohl kaweidkin kitail ia duwen met eh kakete wiawi. (Wadek 1 Timoty 5:11-15.) E ntingihedi duwen ekei liohdi pwulopwul kan nan mwomwohdiso, ahpw kitail koaros kak sukuhlki dahme e koasoia. Irail pwukat sohte kin medewe me re kin idawehn Sehdan, ahpw dahme re kin wia oh koasoia kin kasalehda me re kin uhdahn ideidawehn ih. Ia duwen atail pahn soikala iang wia met? Kitail pahn koasoiapene kaweid en Pohl duwen idawehn elen Sehdan, karasepe, sang ni atail kin lipahned.
15. Dahme Sehdan men kitail en wia? Nin duwen dahme Pohl koasoia, soahng dah kan me Sehdan kin doadoahngki?
15 Sehdan sohte men kitail en koasoia dahme kitail kamehlele. E men kitail en uhdihsang kalohki rongamwahwo. (Kaud. 12:17) E men kitail en doadoahngki atail ahnsou ong mehkan me sohte katepe de kahrehda peipene nanpwungen sapwellimen Siohwa aramas akan. Pohl koasoiahda ekei soahng kan me Sehdan kin doadoahngki pwehn kahrehiong kitail en wia dahme e mwahuki. Pohl nda me liohdi kan nan ahnsowo kin “pohnkahke ni ar kin kohsang ni ehu ihmw kolahng ni ehu.” Liohdi pwukat kin mwamwaitih kompoakparail kan pali laud en ahnsou oh koasoia mehkan me sohte kesempwal. Kitail anahne kanahieng en dehr alasang irail. Karasepe, kitail kak doadoahngki atail ahnsou laud oh pil ahn meteikan sang ni atail kin wadek oh kadarseli e-mail, telepwohnpene, kohla koasoakoasoiong meteikan duwen mehkan me sohte kesempwal oh ekei pak sohte uhdahn mehlel. Pohl pil koasoia me liohdi pwukat kin “lipahned.” Ekei pak soun lipahned kan kin nda soahng suwed kan duwen meteikan. Met keper pwehki lipahned kak kinehda likamw duwen meteikan. Likamw pwukat kin kalapw kahrehda pei. (Lep. Pad. 26:20) Irail kan me kin kinehda likamw duwen meteikan kin duwehte Sehdan me Tepil mehnda ma re sehse. * Pohl pil koasoia me liohdi pwukat “liderewes.” Re kin song ndaiong meteikan ia duwen ar pahn mour. Sohte emen ahneki pwuhng en wia met. Soahng keper pwukat koaros kak kahrehiong kitail en uhdihsang medemedewe duwen doadoahk kesempwal ehu me Siohwa ketikihong kitail en wia. Kitail anahne doadoahngki atail ahnsou ong kalohki Wehin Koht. Ma kitail pahn sohla iang kalohk, kitail pahn tepida idawehn Sehdan. Oh ma kitail kin idawehn Sehdan, kitail kin uhwong Siohwa. Kitail koaros anahne pilada mehnia pali me kitail pahn idawehn.—Mad. 12:30.
16. Dahme kitail anahne wia ma kitail sohte men idawehn Sehdan?
16 Ma kitail pahn rong dahme Paipel mahsanih, kitail sohte pahn idawehn Sehdan. Pohl koasoia ekei soahng kan me pahn sewese kitail. E nda me kitail anahne ‘loalenohng atail doadoahk ong Kaun-o ahnsou koaros.’ (1 Kor. 15:58) Ni atail kin nantihong doadoahk ong Siohwa, sohte pahn atail ahnsou ong mehkan me sohte kesempwal oh kak keper ong kitail. (Mad. 6:33) Pil ehu soahng me Pohl padahkihong kitail en wia iei en koasoia “soangen mahsen me kin sewese oh kakairada dahme anahnepe mie.” (Ep. 4:29) Dehr lipahned, oh dehr rong meteikan ar kin lipahned. * Likih oh wauneki riomw Kristian kan. Ma ke pahn wia met, ahnsou koaros ke pahn nda soahng mwahu kan duwen irail. Pohl pil padahkihong kitail dahme kitail anahne akadeiong. E koasoia: “Wiewia pein amwail doadoahk.” (1 Des. 4:11) Kasalehiong meteikan me ke kin nsenohkin irail ahpw wia met ni wahu. Tamataman me mie soahng kan me re sohte men koasoia oh re sohte men meteikan en ese. Oh tamataman me kitail en dehr wiahda pilipil ong meteikan duwen mehkan me re anahne pein pilada.—Kal. 6:5.
17. (a) Dahme kahrehda Siohwa ketikihong kitail kaweid me kitail koasoiapenehr? (b) Dahme kitail anahne koasoanehdi teng en wia?
17 Kitail kin kalahngankihong Siohwa eh kin ketin padahkihong kitail ni sansal dahme kitail en dehr idawehn! Kitail anahne tamataman ahnsou koaros me Siohwa kin ketikihong kitail kaweid me kitail koasoiapenehr pwehki e kin ketin uhdahn poakohng kitail. E sohte kin ketin kupwurki Sehdan en pitih oh kaloke kitail. Ahl me Siohwa ketin kupwurki kitail en pilada me apwal, ahpw ihte ahlen kohlahng mour soutuk. (Mad. 7:14) Kitail anahne koasoanehdi teng en rong kanahieng Siohwa ni eh ketin mahsanihong kitail: “Iet ahlo, kumwail idawehn.”—Ais. 30:21.
[Nting tikitik kan me mi pah]
^ par. 10 Pwuhken Dopid me ekei aramas medewe me kisehn Paipel, iei ehu karasepen soai likamw akan me mie ni mwehin Pohl. E ntingdi sounpar riepwiki samwa mwohn Krais. Pwuhk wet audaudkihda diren likamw akan oh soai en wunahni kan. E koasoia soai kan me sohte uhdahn kak wiawi ahpw dene mehlel.—Kilang Insight on the Scriptures, Keieun pwuhk, pali 122.
^ par. 15 Lepin lokaiahn Krihk ong “tepil” kin wehwehki “emen me kin kinehda likamw duwen meteikan pwehn kauwe irail.” Lepin lokaia wet wia pil ehu eden Sehdan, me wiahda tepin likamw.—Sohn 8:44; Kaud. 12:9, 10.
^ par. 16 Kilang Koakon “ Kesehda Wunen Menpihr nan Wehwe.”
Ia Omw Pasapeng?
Ia duwen omw kak doadoahngki kaweid en iren Paipel pwukat?
[Peidek en Onop]
[Koakon/Kilel nan pali 18]
Kesehda Wunen Menpihr nan Wehwe
Mie soain mahs en Suhs ehu me kasalehda dahme lipahned kin kahrehda.
Ohl emen kin ndaiong aramas tohto likamw me pid ohl loalokong men nan arail kahnimwo. Mwuhr ohl me wiahda likamw ko men ohl loalokongo en mahkohng ih. E ahpw idek rehn ohl loalokongo: “Dahme I kak wia pwe ien kasalehiong uhk me I koluhkihla dahme I nda ko?” Ohl loalokongo sapengki: “Mie ehu mehkot me ke kak wia. Ale ehu uluhl me diren wunen menpihr loale. Kadingpeseng kowe mweidohng kisiniengo en ipirpeseng kanengen uluhlo.” Ohlo sohte wehwehki kahrepeo, ahpw e kapwaiada dahme ohl loalokongo ndaiong en wia. Mwuri e pwurala rehn ohl loalokongo oh idek reh: “Ke mahkohng ie?” Ohl loalokongo eri nda: “Keieu, kohla mahs kowe rapahkihda wunen menpihr ko koaros.” Ohlo ahpw sapengki: “Met uhdahn apwal. Kisiniengo ipirpeseng wasa koaros. I solahr kak diar pwon.” Ohl loalokongo ahpw sapengki: “Duwehte wunen menpihr ko ar pihrla wasa tohto, pil duwehte omw likamw ko eh lella rehn aramas tohto. Oh duwehte omw sohte kak diarpene wunen menpihr ko, ke pil sohte kak wiahda meteikan en manokehla dahme ke koasoia ko.”
Mehn kasukuhlo sansal. Kitail sohte kak wekidala dahme kitail ndahier. Oh ekei pak kitail sohte kak wekidala imwila suwed en dahme kitail nda. Eri mwohn atail pahn nda mehkot suwed me pid meteikan, e mwahu kitail en tamataman me atail koasoi kan kin duwehte wunen menpihr ko nan kisiniengo.
[Kilel nan pali 16]
Ia duwen ekei aramas ar kakete luhkeiong nan imwarail irail akan me uhwongala kaudok mehlel oh kesehla padahk mehlel?
