GO YA ka mangwalo a ka, ke belegwe ka 1924. Go bonagala ke belegetšwe motsaneng wa Shmakovka, wo o lego ka Bohlabela bja Kgole bja Russia, kgauswi le mollwane wa China.

Ka letšatši le lengwe, tate le dikgaetšedi tša ka tše dikgolo ba ile ba tšewa ke marabele, gomme mma ga se a ka a hlwa a sa ba bona gape. O be a šetše le bana bao ba tletšego ntlo, bao a bego a palelwa ke go ba fepa. Moagišani o ile a ithaopela gore o tla iša rena bana legaeng la ditšhiwana la Kereke ya Orthodox ya Russia gomme a bolele gore mma o be a re lahlile.

Mma o ile a dumelelana le leano leo ka gobane mohlomongwe bana ba gagwe, go akaretša le nna, nkabe ba ile ba hwa ba bolawa ke tlala ge nkabe a se a ka a dumela. Ka ge ga bjale ke le bogareng bja nywaga ya ka ya bo-80, ke leboga gore mma o ile a re romela legaeng leo la ditšhiwana. Go ka direga gore seo se phološitše maphelo a rena. Lega go le bjalo, ke sa dutše ke tshwenywa ke phetho yeo a ilego a e dira.

Ka 1941, ke ile ka hudugela Korea, moo ke ilego ka nyalana le monna yo botho wa Morussia yo a bitšwago Ivan. Morwedi wa rena Olya o ile a belegelwa kua Seoul, Korea, ka 1942. Morwa wa rena Kolya o ile a belegelwa moo ka 1945, gomme moratho’agwe Zhora a belegwa ka 1948. Monna wa ka o ile a hlokomela lebenkele la lapa la rena gomme nna ka ithuta go roka. Ka ge kua Seoul go be go dula Majapane, bana ba rena ba ile ba gola ba bolela Sejapane, gaešita le ge ka gae re be re bolela Serussia. Go be go bonagala go ena le khutšo go ba go fihla ka 1950 magareng ga Masoviet, Maamerika le Makorea kua Seoul. Ka moka ga bona ba be ba reka lebenkeleng la rena.

Dilo tšohle di ile tša fetoga ka ponyo-ya-leihlo ka 1950. Madira a Makorea a ka Leboa a ile a thoma go laola Seoul. Ka ge re be re sa kgone go tšhaba, re ile ra golegwa gotee le badudi ba bangwe bao ba tšwago dinageng dišele. Re tšere lebaka la nywaga e meraro le seripa re sepela le bagolegwa ba ntwa ba Mabrithania, Marussia, Maamerika le Mafora re eya gohle mafelong a fapafapanego kua Korea Leboa. Re be re dula gohle moo go bego go ena le madulo gomme re leka go široga dipomo.

Re be re fela re dula ka dintlong tšeo di nago le tshepedišo ya go ruthetša gomme re fiwa dijo tše di lekanego. Lega go le bjalo, gantši re be re eja leotša feela gomme re robala meagong yeo e tonyago yeo e sa dulwego. Ba bantši sehlopheng sa rena ba ile ba bolawa ke phepompe le go se hlokomelwe. Ke be ke tlalelwa o šoro ge bana ba ka ba be ba tlaišega. Marega a be a tsena ka pela kua Korea Leboa. Ke gopola ke dutše mollong bošego ka moka ke ruthetša maswika gore ke a bee ka tlase ga malao a bana ba ka.

Ge go be go thoma go ruthela, badudi ba bangwe ba metsaneng ba Korea ba ile ba re bontšha gore ke dimela dife tša naga tšeo di bego di jewa gomme ra tsoma dimela tše tala, di-raspberry, diterebe le ditlokwane. Go molaleng gore badudi ba metsaneng ba be ba se ba re hloya, eupša go e na le moo ba be ba re kwela bohloko ka baka la tlalelo ya rena. Ke ile ka ithuta go tanya digwagwa bakeng sa go tlaleletša dijong tša rena tšeo di fokolago. Pelo ya ka e  be e eba bohloko ge ke ekwa bana ba ka ba duletše go kgopela digwagwa.

Ka October, e nngwe re ile ra laelwa gore re sepele re ye Manp’o. Re ile ra botšwa gore go be go tla lokišetšwa dikoloyana tša go gogwa ke dikgomo bakeng sa go nametša bao ba babjago le bana ba banyenyane. Olya le tatagwe ba ile ba sepela ka maoto le sehlopha. Nna le dikgaetšedi tša gagwe tše dinyenyane re ile ra leta matšatši re tshwenyegile re letetše gore dikoloyana di fihle. Mafelelong di ile tša fihla.

Bagolegwa bao ba babjago ba be ba kgobelwa godimo ga dikoloyana bjalo ka mekgobo ya mabele. Go bona seo go be go boifiša! Ke ile ka leka go nametša Kolya khutlong ya koloyana ke beputše Zhora yo monyenyane eupša Kolya a thoma go lla a re: “Mma, Mma, ke nyaka go sepela le wena ka maoto! O se ke wa ntlogela hle!”

Kolya o ile a ntšhala morago, a kakatletše sekhethe sa ka a le gare a tshetshetha gore a sepedišane le nna. Bagolegwa ba bantši ba ile ba thunywa mogwantong wo o sa kgahlišego wo o tšerego matšatši mantši. Go ile gwa latela magokobu, a eja ditopo tšeo re bego re di šia. Mafelelong, re ile ra kopana gape le monna wa ka le Olya. Re ile ra lla gomme ra gokarelana. Bošegong bjoo, ke ile ka se robale gomme ka ruthetša maswika. Ka ge ga bjale ke be ke a bea ka tlase ga malao a bana ba ka ka moka, ke be ke kgotsofetše.

Ka 1953, ge re be re le kgauswi le mollwane wa bo-38 wo o aroganyago Korea Leboa le Korea Borwa, maphelo a rena a ile a nolofala ka tsela e itšego. Re ile ra hwetša diyunifomo tše di hlwekilego, dieta, senkgwa gaešita le malekere. Go se go ye kae, Mabrithania a ile a lokollwa, ke moka gwa latela Mafora. Eupša re be re se na naga ya gabo rena. Ge bagolegwa ba mafelelo ba sepetše, re ile ra šala re nnoši. Re be re lla re tlaletšwe re sa kgone le go ja. Ke ka yona nako yeo moo mohlankedi wa Mokorea a ilego a bolela mantšu a go hlaba ao a tsopotšwego matsenong.

Seo se makatšago ke gore ka moragonyana ga moo re ile ra phatša tikologo yeo e sa laolwego ke madira ra išwa Korea Borwa. Ka morago ga go botšološišwa ke bahlabani  ba Maamerika, re ile ra dumelelwa gore re hudugele United States. Re ile ra sepela ka sekepe ra ya San Francisco, California, moo re ile go ra thušwa ke mokgatlo o itšego wa go thuša bahloki. Ka morago, re ile ra hudugela Virginia, gomme batho bao re bego re ba tlwaetše moo ba ile ba re thuša gore re thome go ba le tšeo re di nyakago. Mafelelong, re ile ra hudugela Maryland ra yo thoma bophelo lefsa.

Re be re sa tsebe le dilo tše dinyenyane, tše bjalo ka sehlwekiši sa go goga ka matla a moya (vacuum cleaner). Ka ge re be re hudugetše nageng e nngwe, re be re šoma nako e telele e bile re šoma ka thata. Eupša ke be ke nyamišwa ke go bona bao ba bego ba atlegile tikologong ya bona e mpsha ba ikhola ka bao ba sa tšwago go fihla. Ka moragonyana ga ge re fihlile moo, re ile ra kopana le moruti wa Kereke ya Orthodox ya Russia yo a ilego a re: “Le fihlile nageng e šegofaditšwego. Ge e ba le nyaka go atlega, le pheme batho bao ba tšwago nageng ya gabo lena.” Ke ile ka makala e bile ke tlabegile. Na ga se ra swanela go thušana?

Ka 1970 monna yo a bitšwago Bernie Battleman, yo e bego e le yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa, o ile a etela legaeng la rena go tlo boledišana le rena ka selo se itšego se tšwago ka Beibeleng. E be e le motho wa senatla le yo a ipolelelago, go fo swana le rena. Re ile ra tšea diiri re bolela. Ka ge ke be ke goletše legaeng la ditšhiwana la Kereke ya Orthodox, ke be ke tseba dithuto tša kereke ka hlogo. Eupša ke be ke sa nagane gore le ka mohla nka ba le Beibele! Bernie o ile a re rekela yona gomme a re: “Beibele ye ke ya lena ka gobane ke a le rata.” O ile a ba a re tsebiša Ben, Hlatse ya Morussia yeo e tšwago Belarus.

Ben le mosadi wa gagwe ka botho ba ile ba araba dipotšišo tša ka go tšwa ka Beibeleng. Lega go le bjalo, ke be ke kgodišegile gore Dihlatse di be di kgopamišitše mangwalo a makgethwa. Ke be ke tloga ke galefišitšwe ke gore dikgatišo tša tšona di be di bolela gore Maria o be a ena le bana ba bangwe ntle le Jesu, mola kereke e be e ruta se se fapanego.

Ke ile ka leletša mogwera wa ka wa Mopolishi gomme ka mo kgopela gore a lebelele ka Beibeleng ya gagwe ya Sepolishi gore a bone gore e be e re’ng go Mateo 13:55, 56. Ge a be a mpalela temana yeo, ke ile ka tlabja ke go kwa gore Jesu ruri o be a ena le bana babo ba banyenyane! Mogwera wa ka o ile a ba a leletša motho yo a bego a mo tlwaetše yo a šomago Library of Congress kua Washington, D.C., gore a hlole temana ye diphetolelong ka moka tša Beibele tšeo di bego di le gona moo. O ile a bolela gore ka moka ga tšona di be di bolela selo setee: Jesu o be a ena le bana babo le dikgaetšedi!

Ke be ke ena le dipotšišo tše dingwe tše dintši. Ke ka baka la’ng bana ba ehwa? Ke ka baka la’ng ditšhaba  di elwa? Ke ka baka la’ng batho ba sa kwane, gaešita le ge ba bolela leleme letee? Ke ile ka thabišwa ke dikarabo tšeo ke ilego ka di hwetša ka Beibeleng. Ke ile ka ithuta gore thato ya Modimo ga se gore batho ba tlaišege. Ke ile ka thaba kudu go kwa gore ke be ke tla buša ke bona baratiwa ba ka bao ba hwilego dintweng tše di fapafapanego. Ganyenyane-ganyenyane, ke ile ka thoma go bona Jehofa e le wa kgonthe.

Ka letšatši le lengwe, ke be ke eme pele ga medimo ya ka ya diswantšho, ke kgopela Modimo gore a thuše morwa wa ka yo a bego a sa tšwa go boa ntweng kua Vietnam gomme a gateletšegile kudu maikwelong. Gateetee, ke ile ka lemoga gore dithapelo tša ka di swanetše go lebišwa go Modimo yo a phelago, Jehofa, e sego medimong ya diswantšho. Ke ile ka gagoganya medimo yeo ya diswantšho gomme ka bona gore e be e fo ba foile ya mebalabala. Ke be ke e rekile kerekeng, eupša ke ile ka e lahla bošegong bjoo.

Go be go se bonolo go tlogela kereke yeo ke bego ke goletše go yona. Eupša ke be ke thomile go tšeela godimo dilo tšeo di rutwago ke Beibele go feta dilo tše dingwe ka moka. Ka morago ga ngwaga, ke ile ka ya le morwedi wa ka le monna wa ka go yo etela moruti wa Morussia wa Kereke ya Orthodox. Ke be ke swere pukwana ya go ngwala dintlha yeo ke bego ke ngwadile dipotšišo tša Beibele matlakaleng a yona gomme ka tlase ga tšona ke ngwadile ditemana. Ge ke dutše ke balela ditemana tša Beibele godimo, moruti o ile a šišinya hlogo gomme a re, “O timetše.” O ile a re botša gore re se sa hlwa re swifatša mojako wa gagwe gape.

Tiragalo ye e ile ya kgahla morwedi wa ka Olya yo a sa dumelego feela le yo a ratago go tseba. Le yena o ile a thoma go hlahlobišiša Beibele gomme go se go ye kae a thoma go ya dibokeng tša Dihlatse le nna. Ke ile ka kolobetšwa ka 1972 gomme Olya a kolobetšwa ngwageng o latetšego.

Moano wa rena e be e le o rego, Tsepamiša mogopolo dilong tša gona bjale gomme o lebale tša nakong e fetilego. Ka gona, le ka mohla re be re sa dikadike go dira selo se sefsa ge e ba re be re kgodišegile gore se nepagetše. Ge nna le morwedi wa ka re be re thoma go ba le tswalano le Modimo, re ile ra ba le kganyogo e kgolo ya go ya malapeng a batho go yo ba botša ka seo re bego re ithuta sona. Ke a dumela gore semelo sa ka sa go ipolelela feela le sa go se naganele ba bangwe se be se era gore ba bangwe ka dinako tše dingwe ba ntsene ganong gomme ba lokiše ditaba. Eupša ge nako e dutše e eya, ke ile ka ithuta go boledišana le batho ba merafo e mentši le ba ditlogo tše di sa swanego bao, go swana le nna, ba bego ba tsoma bophelo bjo bokaone.

Nywageng e latetšego, nna le morwedi wa ka re be re fela re re ge Iron Curtain e be e ka wa, re be re tla ya Russia go yo thuša batho ba swanago le rena go ithuta ka Modimo. Ge e be e ewa nywageng ya bo-1990, Olya o ile a phethagatša toro yeo bakeng sa rena ka bobedi. O ile a hudugela Russia gomme a hlankela moo e le modiredi wa nako e tletšego ka nywaga e 14. O ile a ithuta Beibele le batho ba bantši e bile o ile a kgona go thuša go fetolela dikgatišo tša Beibele go tloga Seisemaneng go ya go Serussia ofising ya lekala ya Dihlatse tša Jehofa ya Russia.

Gona bjale ke dula ke le malaong, gomme bana ba ka ba dira sohle seo ba se kgonago go nnolofaletša bophelo go fihla bokgoleng bjo bo kgonegago. Ke leboga Modimo gore ka morago ga go tlaišega nywageng ya ka ya mathomong, ke ile ka tloga ke hwetša bophelo bjo bokaone. Ke bone go phethagala ga psalme ya Beibele ya modiši Dafida, e rego: “[Modimo] o nkiša mafelong a boikhutšo a nago le meetse a mantši. O lapološa moya wa ka. O ntlhahla ditseleng tša toko ka baka la leina la gagwe.”—Psalme 23:2, 3. *