MONNA yo mongwe o ile a hwetša pampišana ya bodumedi ka setimeleng seo se bego se lebile New York City. Pampišana yeo e be e re ‘moya wa motho o a hwa.’ A tlabegile, monna yo yoo e bego e le moruti o ile a thoma go e bala. O be a maketše ka gobane le ka mohla o be a se a ka belaela thuto ya go se hwe ga moya. Ka nako yeo o be a sa tsebe gore ke mang yo a ngwadilego pampišana yeo. Lega go le bjalo, o ile a hwetša taba ya yona e kwagala, e dumelelana le Mangwalo e bile e swanelwa ke go hlahlobja ka kelohloko.

Moruti yoo e be e le George Storrs. Tiragalo ye e diragetše ka 1837, e lego ngwaga woo ka wona Charles Darwin a thomilego go ngwala dikgopolo tšeo ka morago di ilego tša fetoga thuto ya gagwe ya tlhagelelo. Batho ba bantši e be e sa dutše e le badumedi, gomme ba bangwe ba bantši ba be ba dumela go Modimo. Batho ba bantši ba be ba bala Beibele e bile ba e hlompha.

Ka morago Storrs o ile a hwetša gore pampišana yeo e be e ngwadilwe ke Henry Grew wa kua Philadelphia, Pennsylvania. Grew o be a swareletše molaong wa motheo wa gore “mangwalo . . . ka bowona a a itlhalosa.” Grew le bagwera ba gagwe ba be ba dutše ba ithuta Beibele ka morero wa go dumelelanya maphelo a bona le seo e se rutago. Dithuto tša bona di ile tša utolla ditherešo tše di kgahlišago tša Mangwalo.

A tutueditšwe ke seo Grew a se ngwadilego, Storrs o ile a hlahloba ka kelohloko seo Mangwalo a se bolelago mabapi le moya gomme a boledišana ka taba ye le baruti ba bangwe. Mafelelong Storrs o ile a phetha ka go phatlalatša therešo ya bohlokwa ya Mangwalo yeo a bego a sa tšwa go e hwetša ka morago ga go ithuta ka phišego ka nywaga e mehlano. Mathomong o ile a lokišetša thero yeo a bego a tla e nea ka Sontaga se itšego ka 1842. Lega go le bjalo, o ile a bona go le bohlokwa gore a rere ka mo go oketšegilego e le gore a kgone go hlalosa taba ya gagwe gabotse. Mafelelong o ile a dira dithero tše tshela ka taba ya go hwa ga moya, tšeo a ilego a di gatiša ka pukung e bitšwago Six Sermons. Storrs o ile a bapiša mangwalo e le gore a utolle ditherešo tše di kgahlišago tšeo di khupeditšwego ke dithuto tše di hlomphollago Modimo tša Bojakane.

Beibele e bolela ka balatedi ba Jesu ba tloditšwego bao ba newago go se hwe e le moputso wa go botega ga bona. (1 Bakorinthe 15:50-56) Storrs o ile a bea mabaka ka gore ge e ba batho ba botegago ba newa moputso wa go se hwe, gona moya wa ba kgopo o a hwa. Go e na le gore a phopholetše, o ile a hlahloba Mangwalo. O ile a hlahloba Mateo 10:28, go ya ka King James Version yeo e rego: “Le boife yoo a kgonago go fediša mmele le moya diheleng.” Ka gona moya o ka fedišwa. Le gona o ile a bapiša le Hesekiele 18:4 yeo e rego: “Moya o senyago wona  o tlo hwa.” (PK) Therešo ye ya bohlokwa e ile ya ba molaleng ge Beibele e hlahlobja. Storrs o ile a ngwala gore: “Ge e ba seo ke se dumelago ka go hwa ga moya e le therešo, gona dikarolo tše dingwe tša Mangwalo tšeo di bego di dutše di sa kwešišege tabeng ya go se hwe ga moya di ba molaleng, di a kgahliša, di kwagala kudu e bile di ba le matla.”

Eupša go thwe’ng ka mangwalo a bjalo ka Juda 7? E re: “Le Sodoma le Gomora le metse ya mathokô ao, ye e dirilexo ka mokxwa wa batho bao ya otswa ya bá ya latêla nama e šele, e dula e beetšwe xo swanthšetša batho kôtlô ya mollô wo o sa timexo.” (Beibele ya Sepedi) Ge ba bala temana ye, ba bangwe ba ka phetha ka gore meoya ya bao ba ilego ba bolawa kua Sodoma le Gomora e tlaišwa ka mollo ka mo go sa felego. Storrs o ngwadile gore: “Anke re bapišeng Mangwalo.” Ke moka o ile a tsopola 2 Petro 2:5, 6, yeo e rego: “Le lefase lela la kxalê xa a ka a le tsebafa, a phološa batho ba seswai ka Noaxe . . . mola lefase la banyatši à le ribexetša ka meetse-fula. Le metse yela ya Sodoma le Gomora ó e lahlile ya ba molôra, xore ka yôna xo tsebyê se se tl’o xo dirwa banyatši.” (Beibele ya Sepedi) Ee, Sodoma le Gomora di ile tša fetošwa molora, tša fedišetšwa sa ruri gotee le baagi ba tšona.

Storrs o ile a hlalosa gore: “Petro o re thuša go kwešiša puku ya Juda. Go bapiša dipuku tše ka bobedi go bontšha ka mo go kwagalago tsela yeo ka yona Modimo a sa kgahlišwego ke badiradibe. . . . Dikahlolo tšeo lefase la kgale, e lego Sodoma le Gomora, le ilego la ahlolwa ka tšona ke keletšo ya sa ruri goba ‘ya ka mo go sa felego,’ temošo goba ‘mohlala’ go batho ka moka go iša bofelong bja lefase.” Ka gona Juda o be a bolela ka ditla-morago tša mollo woo o fedišitšego Sodoma le Gomora e le tša ka mo go sa felego. Seo le gatee ga se fetoše taba ya gore moya wa motho o a hwa.

Storrs o be a sa diriše mangwalo ao a thekgago pono ya gagwe mola a hlokomologa a mangwe. O ile a hlahlobišiša taba yeo e dikologilego temana e nngwe le e nngwe go akaretša le moko-taba wa Beibele. Ge go be go bonala temana e itšego e ganetšana le mangwalo a mangwe, Storrs o be a tsoma lebaka le le kgwagalago mangwalong ka moka a Beibele.

Yo mongwe wa bao ba ilego ba ikgweranya le George Storrs e be e le lesogana leo le bego le rulaganya sehlopha sa go ithuta Beibele kua Pittsburgh, Pennsylvania. Leina la lona e be e le Charles Taze Russell. Se sengwe sa dihlogo tša lona tša mathomo tšeo di theilwego Mangwalong se ile sa gatišwa ka 1876 ka makasineng woo o bitšwago Bible Examiner, woo o bego o rulaganywa ke Storrs. Russell o ile a leboga tutuetšo yeo barutwana ba pele ba Beibele ba bilego le yona go yena. Ka morago, ge e be e le morulaganyi wa Zion’s Watch Tower, o ile a leboga thušo e kgolo yeo Storrs a ilego a mo nea yona ge ba be ba boledišana gotee le ka mangwalo ao a ilego a mo ngwalela ona.

Ge a be a e-na le nywaga e 18, C. T. Russell o ile a rulaganya sehlopha sa go ithuta Beibele gomme a thea mokgwa wa go ithuta Beibele. A. H. Macmillan, e lego morutwana wa Beibele yoo a bego a dirišana le Russell, o hlalositše mokgwa wo ka gore: “Yo mongwe o be a botšiša potšišo. Ke moka ba be ba e ahla-ahla. Ba be ba bala mangwalo ka moka ao a sepedišanago le ntlha yeo, ke moka ge ba kgotsofaditšwe ke go dumelelana ga ditemana tše, ba be ba bolela gore phetho ya bona ke efe gomme ba e ngwale fase.”

Russell o be a kgodišegile gore ge Beibele e balwa ka moka, e swanetše go utolla molaetša wo o sa ikganetšego le wo o dumelelanago le semelo sa Mongwadi wa yona e lego Modimo. Ge go be go bonala go le thata go kwešiša karolo le ge e le efe ya Beibele, Russell o be a dumela gore e swanetše go hlaloswa ke ditemana tše dingwe tša Beibele.

Lega go le bjalo, Russell, Storrs le Grew e be e se batho ba mathomo ba go dumelela Mangwalo gore a itlhalose. Mokgwa wo o thomilwe ke Mothei wa Bokriste, e lego Jesu Kriste. O be a diriša mangwalo a mantši go hlalosa seo  ditemana tše itšego di se bolelago e le ka kgonthe. Ka mohlala, ge Bafarisei ba be ba nyatša barutiwa ba gagwe ka gobane ba robile diako tša mabele ka Sabatha, Jesu o ile a diriša pego e lego go 1 Samuele 21:6 go bontšha kamoo molao wa Sabatha o swanetšego go dirišwa ka gona. Baetapele ba bodumedi ba be ba tlwaelane le pego ye, yeo go yona Dafida le banna bao a bego a e-na le bona ba ilego ba ja dinkgwa tša neo. Ke moka Jesu o ile a tsopola karolo ya Molao yeo e rego ke feela baperisita ba leloko la Arone bao ba bego ba swanetše go ja senkgwa sa neo. (Ekisodo 29:32, 33; Lefitiko 24:9) Lega go le bjalo, Dafida o ile a botšwa gore a ka ja dinkgwa tšeo. Jesu o ile a phetha polelo ya gagwe yeo e nago le tutuetšo e matla ka go tsopola puku ya Hosea a re: “Ge e ba le be le kwešišitše se se bolelwago ke gore, ‘Ke nyaka kgaugelo, e sego sehlabelo,’ le ka be le se la ba bona molato bao ba se nago molato.” (Mateo 12:1-8) A mohlala o mobotse gakaakang wa go bapiša mangwalo e le gore re be le kwešišo e nepagetšego!

Balatedi ba Jesu ba ile ba diriša mokgwa o swanago wa go bapiša mangwalo e le gore ba kwešiše temana e itšego. Ge moapostola Paulo a be a ruta batho kua Thesalonika, o ile “a ba fa mabaka ka Mangwalo, a hlalosa le go hlatsela ka ditšhupetšo gore go be go swanetše gore Kriste a tlaišege le go tsoga bahung.” (Ditiro 17:2, 3) Le mangwalong a gagwe ao a buduletšwego ke Modimo, Paulo o ile a dumelela Beibele gore e itlhalose. Ka mohlala, ge a be a ngwalela Baheberu, o ile a tsopola mangwalo a mantši go bontšha gore Molao e be e le moriti wa dilo tše dibotse tše di tlago go tla.—Baheberu 10:1-18.

Ee, barutwana ba botegago ba Beibele ba lekgolong la bo-19 le mathomong a lekgolo la bo-20 la nywaga ba be ba fo diriša mokgwa wo wa Bokriste. Mokgwa wa go bapiša mangwalo o tšwela pele go dirišwa ka makasineng wa Morokami. (2 Bathesalonika 2:15) Dihlatse tša Jehofa di diriša molao wo wa motheo ge di hlahloba lengwalo.

Re ka ekiša bjang mohlala o mobotse wa Jesu le balatedi ba gagwe ba botegago ge re bala Beibele? Sa pele, re ka hlahloba taba e dikologilego lengwalo leo re le ahla-ahlago. Taba e dikologilego e ka re thuša bjang go kwešiša seo se bolelwago ke lengwalo leo re le balago? Ka mohlala, a re tšee mantšu a Jesu ao a ngwadilwego go Mateo 16:28, a rego: “Ruri ke le botša gore go na le ba bangwe ba bao ba emego mo ba ba ka se kego ba kwa lehu le gatee go ba go fihla pele ba bona Morwa wa motho a e-tla ka mmušo wa gagwe.” Ba bangwe ba ka nagana gore mantšu a ga se a phethagala ka gobane barutiwa ba Jesu ka moka bao ba bego ba le gona ge a be a bolela mantšu ao ba hwile pele Mmušo wa Modimo o thewa legodimong. The Interpreter’s Bible ge e bolela ka temana ye e re: “Polelelo pele ye ga se ya phethagala, gomme ka morago Bakriste ba ile ba bona go le bohlokwa gore ba hlalose gore e be e le tshwantšhišo.”

Lega go le bjalo, taba yeo e dikologilego temana ye gotee le dipego tšeo di sepedišanago le yona tša Mareka le Luka, di re thuša go kwešiša seo ge e le gabotse lengwalo le le se bolelago. Ke’ng seo Mateo a se boletšego gatee-tee ka morago ga go bolela mantšu ao a tsopotšwego ka mo godimo? O ngwadile gore: “Matšatši a tshelelago ka morago ga moo Jesu a tšea Petro le Jakobo le Johane ngwanabo a ya le bona thabeng e telele ba nnoši. A fetoga ponagalo pele ga bona.” (Mateo 17:1, 2) Mareka le Luka le bona ba tswalanya mantšu a Jesu a mabapi le Mmušo le pego ya go fetoga ga ponagalo ya gagwe. (Mareka 9:1-8; Luka 9:27-36) Go tla ga Jesu ka matla a Mmušo go bonagaditšwe ka go fetoga ga ponagalo ya gagwe, e lego go bonagala ga gagwe a tletše letago a le pele ga barutiwa ba gagwe ba bararo. Ge Petro a be a bolela ka go bona ga gagwe go fetoga ga ponagalo ya Jesu, o bontšha gore kwešišo ye ke ya therešo ka go bolela ka “matla le go ba gona ga Morena wa rena Jesu Kriste.”—2 Petro 1:16-18.

Go thwe’ng ge e ba o sa kwešiše lengwalo gaešita le ge o ile wa hlahloba taba yeo e le dikologilego? O ka holega ge e ba o le bapiša le mangwalo a mangwe, o dutše o gopola moko-taba  wa Beibele ka moka. Thušo e nngwe e botse kudu ya go go thuša go dira bjalo e hwetšagala ka go New World Translation of the Holy Scriptures, yeo ga bjale e hwetšagalago e feletše goba ka karolo ya yona ka maleme a 57. Thušo yeo ke lelokelelo la ditšhupetšo tšeo di hwetšagalago bogareng bja letlakala le lengwe le le lengwe dikgatišong tša yona tše dintši. O ka hwetša ditšhupetšo tše fetago tše 125 000 ka go New World Translation of the Holy Scriptures—With References, yeo e hwetšagalago ka maleme a mantši a magolo. “Matseno” a Beibele yeo a hlalosa gore: “Go bapišwa mo go dirilwego ka šedi ga ditšhupetšo le tlhahlobo ya mengwalo ya tlase yeo e sepedišanago le tšona go tla utolla go dumelelana mo go sepedišanago ga dipuku tše 66 tša Beibele, e le bohlatse bja gore di bopa puku e tee yeo e buduletšwego ke Modimo.”

Anke re bone kamoo go diriša ditšhupetšo go ka re thušago go kwešiša lengwalo. A re diriše mohlala wa histori ya Aborama, goba Aborahama. Naganišiša ka potšišo ye: Ke mang yo a bego a eteletše pele ge Aborama le lapa la gagwe ba tloga Uri? Genesi 11:31 (NW) e re: “Thara a tšea Aborama morwa wa gagwe le Lota, . . . le Sarai ngwetši ya gagwe, . . . gomme ba huduga le yena Uri ya Bakaladea ba ya nageng ya Kanana. Mafelelong ba fihla Harane gomme ba dula gona.” Ka go fo bala temana ye, motho a ka phetha ka gore tatago Aborama e lego Thara, ke yena a bego a eteletše pele. Lega go le bjalo, ka go New World Translation, re hwetša ditšhupetšo tše 11 mo temaneng ye. Ya mafelelo e re iša go Ditiro 7:2 moo re balago keletšo ya Stefano go Bajuda ba lekgolong la pele la nywaga e rego: “Modimo wa letago o iponagaditše go rakgolokhukhu wa rena Aborahama ge a be a le Mesopotamia pele a dula Harane, a re go yena, ‘Tloga nageng ya geno le go metswalo ya gago gomme o tle nageng ye ke tlago go go bontšha yona.’” (Ditiro 7:2, 3) Na Stefano o be a fapanya taba ye le ya go tloga ga Aborama Harane? Go molaleng gore ga go bjalo, ka ge lengwalo le e le karolo ya Lentšu le le buduletšwego la Modimo.—Genesi 12:1-3.

Bjale ke ka baka la’ng Genesi 11:31 e bolela gore “Thara [o ile] a tšea Aborama morwa wa gagwe” le ditho tše dingwe tša lapa la gagwe gomme a ya Uri? Thara e be e sa dutše e le hlogo yeo e lego mopatriareka. O ile a dumela go sepela le Aborama, ke ka baka leo go bolelwago gore ke yena a hudušeditšego lapa Harane. Ka go bapiša mangwalo a a mabedi le go a dumelelanya, re kgona go kwešiša seo ge e le gabotse se diregilego. Ka tlhompho Aborama o ile a kgodiša tatagwe gore ba swanetše go huduga Uri go ya ka taelo ya Modimo.

Ge re bala Mangwalo, re swanetše go hlahloba taba e dikologilego gotee le moko-taba wa Beibele ka moka. Bakriste ba eletšwa ka gore: “Ga se ra amogela moya wa lefase, eupša re amogetše moya o tšwago go Modimo, gore re tsebe dilo tšeo re di neilwego ka botho ke Modimo. Dilo tše gape ga re di bolele ka mantšu ao a rutwago ka bohlale bja batho, eupša ka ao a rutwago ke moya, ge re hlakanya ditaba tša moya le mantšu a moya.” (1 Bakorinthe 2:11-13) Ka kgonthe, re swanetše go lopa Jehofa gore a re thuše go kwešiša Lentšu la gagwe gomme re leke go “hlakanya ditaba tša moya le mantšu a moya” ka go hlahloba taba yeo e dikologilego lengwalo leo re le ahla-ahlago le ka go hlahloba mangwalo ao a sepedišanago le lona. Eka re ka tšwela pele re hwetša ditherešo tša bohlokwa ka go ithuta Lentšu la Modimo.