Go Bokana “Bogareng bja Lefase”

Na o kile wa kwa mantšu a rego “Te Pito o Te Henua”? Ka se-Rapa Nui, e lego leleme la setlogo leo le bolelwago kua Sehlakahlakeng sa Easter, a bolela gore “Bogareng bja Lefase.” Ke’ng seo se dirilego gore go bokana lefelong le e be mo go kgethegilego?

SE LEKATANA, se a makatša e bile ga se a tlwaelega. A ke mantšu ao a dirišitšwego go hlalosa Sehlakahlaka sa Easter goba Rapa Nui go etša ge badudi ba sona ba se bitša bjalo. Sehlakahlaka se e tloga e le lefelo la lekatana leo le lego ka ntle-ntle ga Lewatle la Pacific Borwa, e lego dikhilomithara tše 3 790 go tloga kua Santiago, Chile. Se fetogile profense ya Chile ka September 9, 1888.

Se e-na le tikologo ya disekwere-khilomithara tše 166, sehlakahlaka se sa sebopego sa khutlo-tharo ge e le gabotse se na le dithaba-mollo tše tharo tšeo di šetšego di ile tša thuthupa. Ge e le gabotse, go swana le dihlakahlaka tše dintši tša Pacific, se godimo ga ditlhora tša dithaba tše dikgolo kudu tša ka tlase ga meetse. Sehlakahlaka ka moka se tsebaditšwe e le monyumente wa tlhago. Ga go pelaelo gore se tsebja kudu ka baka la dihlwa-dieme tša sona tše di makatšago tša lefsika tšeo di tsebjago e le moai. *

Go oketša go boalo bja sona bjo bo kgahlišago bja naga le mafelo a histori, Sehlakahlaka sa Easter se tšweletša mehuta e kgahlišago ya dijo tše di rothišago mare. Nageng ye go mela dienywa tše bjalo ka di-pineapple, diabokhato, di-papaya le mehuta e senyane ya dipanana. Le gona lewatle le tšweletša mehuta-huta ya dihlapi le dijo tše dingwe tša ditšwa-lewatleng.

Boemo bja leratadima bja Sehlakahlakeng sa Easter ke bjo bo fodilego, bja dipula tšeo di nago leboelela gotee le melalatladi, e lego seo se neago baeng moya o hlwekilego le diponagalo tše di kgahlišago. Mo nakong ye, go na le badudi ba ka bago 3 800. Badudi ba mehleng yeno ba tšwa go badudi ba pele bao ba tswakanego le ma-Yuropa,  ma-Chile le ba bangwe. Basepedi ba go tlo boga naga ba makgolo ba tšwago Yuropa le Asia ba etela Sehlakahlaka, gomme ba dira gore maeto a go tlo boga naga e be karolo ya bohlokwa ya tša boiphedišo.

Dipeu tša Mmušo Tšeo di Ilego tša Bjalwa Mathomong

Kgatišo ya 1982 Yearbook of Jehovah’s Witnesses e begile gore: “Ka nakwana re ile ra ba le mogoeledi o tee Sehlakahlakeng sa Easter. O be a thušwa moyeng ka go ngwalelana le kgaetšedi yo e lego moromiwa wa lekaleng [la kua Chile]. Gaešita le ge a šetše a boetše ka nageng ya Chile, re na le pego ya babeeletši ba Morokami sehlakahlakeng. Seo se ilego sa re makatša kudu ke gore ka April 1980 re ile ra amogela mogala o tšwago kgole wa motho yo a thabelago yo a bego a nyaka go tseba gore a ka bina neng Segopotšo. Ke moka ka morago wona ngwageng woo banyalani ba tšwago Valparaiso ba ile ba hudugela moo, gomme ba be ba dutše ba swara dithuto tša Beibele le batho bao ba nago le kgahlego. Ka April 1981 seboka sa Segopotšo se ile sa swarwa sehlakahlakeng se ka lekga la pele, gomme batho ba 13 ba ile ba ba gona moo. Re thabišitšwe gakaakang ke gore ‘ditaba tše dibotse’ di tsenelela mo tikologong ye ya lekatana!”

Ka morago, ka January 30, 1991, lekala le ile la romela sehlakahlakeng banyalani bao e lego babulamadibogo ba kgethegilego, Dario le Winny Fernandez. Ngwanabo rena Fernandez o a gopola: “Leeto la sefofane la diiri tše hlano le ile la re fihliša karolong e lego lekatana kudu ya polanete, la re tliša setšong seo se makatšago kudu.” Diboka le modiro wa boboledi di ile tša rulaganywa di sa tloga fase ka thušo ya ngwanabo rena wa tikologong le kgaetšedi yo a bego a sa tšwa go goroga moo le bana ba gagwe ba babedi. Go sa šetšwe dikgateletšo tša lapa, phišego e tukago ya bodumedi le mekgwa e mengwe ya bophelo yeo e tlwaelegilego kudu ditšong tša ma-Polynesia, ba ile ba bona tšhegofatšo ya Jehofa maitekong a bona. Ngwanabo rena le kgaetšedi Fernandez ga e sa le babulamadibogo ba kgethegilego, eupša ba sa dula sehlakahlakeng, moo ba godišetšago morwa wa bona yo a belegetšwego moo. Gabjale go na le bagoeledi ba Mmušo ba thabilego ba 32. Gare ga bona go na le badudi ba tlhago ba ma-Rapa Nui, gotee le bao ba diiletšego sehlakahlakeng goba bao ba ilego ba hudugela mo, moo bagoeledi ba Mmušo ba bego ba nyakega ka bontši.

Ditokišetšo Bakeng sa Kopano ya Tikologo

Ka baka la monabo o mogolo wa magareng ga sehlakahlaka le kontinente, phuthego e be e amogela dikhasete tša bidio tša mananeo a letšatši le le kgethegilego la kopano, kopano ya tikologo le kopano ya selete gararo ka ngwaga. Eupša mafelelong a ngwaga wa 2000, kgopolo ya gore e be le kopano ya yona, yeo e bego e tla ba ya pele go swarelwa moo, e be e naganišišwa ke Komiti ya Lekala ya kua Chile. Mafelelong, go ile gwa dirwa phetho ya go swara kopano ya tikologo ka November 2001, gomme taletšo ya go ba gona tiragalong ye e kgethegilego e ile ya romelwa go bana babo rena le dikgaetšedi ba bantši bao ba tšwago dikarolong tše di fapanego tša Chile. Ka baka la lenaneo la tirelo ya difofane, kopano e be e tla swarwa ka Sontaga le ka Mošupologo.

Baemedi ba 33 bao ba laleditšwego ba be ba thabetše kgopolo ya go ya sehlakahlakeng go yo tšea karolo kopanong ya pele ya tikologo yeo e bego e tla swarelwa tikologong yeo ya lekatana. Ka morago ga lebaka le letelele la go fofa ka sefofane ka godimo ga Lewatle la Pacific, baemedi ba ile ba lapologa ge ba be ba amogelwa ke bana babo rena ba tikologong bao ba bego ba ba emetše boema-fofane. Baemedi ba ile ba amogelwa ka  dipheta tše dibotse tša matšoba (dipheta tšeo di dirilwego ka dipoubala tša matšoba), e lego mpho e tlwaelegilego sehlakahlakeng se. Ke moka ba ile ba išwa madulong a bona, gomme ka morago ga go sepela-sepela ba boga sehlakahlaka ka nako e kopana, bohle bao ba bego ba tla tšea karolo lenaneong la kopano ba ile ba gahlana Holong ya Mmušo.

Go Tsebatšwa ke Mothopo o sa Letelwago

Ge ba dutše ba sepela ka senamelwa go ya kopanong, baemedi ba bangwe ba ile ba makatšwa ke go kwa moruti wa lefelong leo a bolela ka ketelo ya bona radiong. O ile a bolela ka basepedi ba go tlo boga naga ba ba tšwago kontinenteng bao ba tla bego ba etela magae go bolela ka bofelo bjo bo tlago bja lefase. Gaešita le ge a ile a kgothaletša balatedi ba gagwe gore ba se theetše baeng, tsebišo ya gagwe e ile ya thuša go tsebatša go ba gona ga sehlopha se segolo sa Dihlatse tša Jehofa sehlakahlakeng. Se se ile sa dira gore go be le go fagahla gare ga badudi ba sehlakahlakeng. Matšatšing ao a latetšego, baemedi ba ile ba ba ba abela badudi molaetša o kgothatšago wa ditaba tše dibotse ka bohlale.

Kopano e a Thoma

Ka Sontaga mesong, bana babo rena ba tikologong ba be ba letile mojakong wo o tsenago ka Holong ya Mmušo e le gore ba amogele baemedi ge ba fihla ka letšatši la pele la kopano. “Iorana Koe! Iorana Koe!” “Le a amogelwa!” Dikgaetšedi tše dingwe di be di apere diaparo tša setšo e bile di kgabišitše meriri ya tšona ka matšoba a mabotse ka tsela ya kgonthe ya ma-Polynesia.

Ka morago ga mmino o kgahlišago wa ketapele, batho ba lekgolo ba ile ba opela gotee kopelo e rego, “Tiang le se Šišinyege!” ka tsela yeo e sa kago ya opelwa ka gona sehlakahlakeng. Bana babo rena ba tikologong ba ile ba sekiša megokgo ge modula-setulo a be a amogela bohle ka borutho ka leleme la setlogo, e lego se-Rapa Nui. Nakong ya go ikhutša ya mosegare, Dihlatse tše tharo tše difsa di ile tša bontšha boineelo bja tšona go Modimo ka go kolobetšwa meetseng. Ge lenaneo la letšatši la pele le be le fela, bohle ba ile ba ikwa ba batametše kgaufsi-ufsi le Jehofa le go borwarre ka moka.—1 Petro 5:9.

Go Nea Bohlatse Mesong

Ka baka la maemo a kgethegilego a sehlakahlakeng, lenaneo la letšatši la bobedi la kopano ya tikologo le ile la thoma ka morago ga matena. Ka gona, baemedi ba ile ba diriša sebaka se sa mesong gabotse ka go tšea karolo tirelong ya tšhemo. Ke diphihlelo dife tšeo di bego di ba letetše?

Mokgekolo yo a nago le bana ba seswai o ile a botša Dihlatse gore o be a ka se kgone go bolela le tšona ka gobane e be e le Mokatholika. Ka morago ga ge ba mmoditše gore ba be ba nyaka go bolela le yena ka mathata ao batho bohle ba lebeletšanago le ona, a swanago le go dirišwa gampe ga dihlare-tagi le mathata a lapa, o ile a dumela go theetša.

Mokgekolo wa tikologong o ile a se amogele banyalani ba Dihlatse gabotse. O ile a ba botša gore ba sepele ba yo bolela le batho ba kontinenteng bao ba bego ba swara ba bangwe gampe kudu. Banyalani ba ile ba mmotša gore molaetša wo wa ‘ebangedi ya mmušo’ o be o bolelwa go batho bohle le gore morero wa bona wa go tla sehlakahlakeng e be e le go ba gona kopanong yeo e bego e tla thuša bohle go hlagolela lerato la go rata Modimo. (Mateo 24:14) Ba ile ba mmotšiša ge e ba a be a tla thabela go phela nako e telele maemong a paradeise, ao a swanago le a sehlakahlakeng eupša e le ao a se nago bolwetši le lehu. Ka morago ga ge ba mmeetše mabaka mabapi le gore melete ya dithaba-mollo e bile gona  sehlakahlakeng ka nywaga e mentši gakaakang, o ile a naganišiša ka go ba ga bophelo bjo bokopana gomme a botšiša gore: “Ke ka baka la’ng re phela feela ka nako e kopana gakaakaa?” O ile a makala kudu ge a be a bala Psalme 90:10.

Ka yona nako yeo, Dihlatse kapejana di ile tša kwa go hlabilwe mašata ka lapeng la baagišani. Gaešita le ge ba be ba sa kwešiše gore mašata ao e be e le a eng, mosadi o ile a ba botša gore baagišani ba be ba rogana e bile ba be ba bolela ka mo go kwagalago gore ga ba nyake go etelwa ke Dihlatse. Lega go le bjalo, mosadi yo e be e le nua, goba morwedi yo mogolo ka lapeng. Ka ge tatagwe a be a hwile, e be e le boikarabelo bja gagwe go dira phetho e kaone kudu bakeng sa lapa. O ile a emela bana babo rena ka pele ga ba leloko la gabo ka leleme la gagwe la setlogo gomme ka botho a amogela dipuku tšeo ba bego ba di sepediša. Ka morago yona bekeng yeo, ge a be a feta Dihlatse a le ka koloing, o ile a botša moratho’agwe gore a emiše koloi. Go sa šetšwe go se kgahlege ga moratho’agwe moo go bego go le molaleng, o ile a laela bana babo rena gomme a ba lakaletša katlego tirelong ya bona.

Gaešita le ge mathomong badudi ba bangwe ba sehlakahlakeng ba be ba bonagala ba gana molaetša wo o bego o bolelwa ke Dihlatse tšeo di tšwago kontinenteng, go ile gwa ba molaleng go baeng gore ma-Rapa Nui ka tlhago ke batho ba botho le bao ba nago le bogwera. Ba bantši ba bona ba ile ba theetša ditaba tše dibotse. Ge e le gabotse, Dihlatse tše 6 go tše 20 tšeo di kolobeditšwego sehlakahlakeng ke badudi ba tikologong. Yo mongwe wa tšona o ithutile therešo ya Beibele ka go theetša thuto ya Beibele yeo e bego e swarwa le mosadi wa gagwe go tšwa phapošing ya kgaufsi. Yena le mosadi wa gagwe mo nakong ye ke Dihlatse tšeo di kolobeditšwego, gomme ke mohlanka wa bodiredi ka phuthegong.

Lenaneo la Moya le Tšwela Pele

Ka morago ga matena, lenaneo la letšatši la bobedi le ile la thoma. Mo nakong ye le gona, bana babo rena gotee le dikgaetšedi ba 32 ba tikologong le baemedi ba 33 ba ile ba tlatšwa ke palo ya batho bao ba thabelago. Bao ba nyakilego go ba 100 ba ile ba theetša lenaneo, go akaretša le polelo ya phatlalatša e rego, “Kamoo Lerato le Tumelo di Fenyago Lefase.” Ge e le gabotse, bao ba bego ba le gona ba be ba bona pontšho ya kgonthe ya lerato leo le lego gona gare ga batho ba Jehofa, gaešita le gare ga batho ba ditšo tše di fapanego.—Johane 13:35.

Nakong ya kopano ya tikologo, balebeledi ba tikologo le ba selete ba ile ba swara seboka se se kgethegilego le badiredi ba babulamadibogo. Babulamadibogo ba bararo ba ka mehla bao ba tšwago sehlakahlakeng ba be ba tladitšwe ke baemedi bao e bego e le babulamadibogo ba ka mehla goba ba kgethegilego. Ka moka ba ile ba kgothatšwa kudu.

 Letšatšing le le latelago, bana babo rena ba bangwe ba tikologong bao ba šomago go bontšha basepedi naga ba ile ba sepela-sepela ba bontšha baemedi tikologo ya sehlakahlakeng. Ba ile ba etela moepo o bulegilego wa lefsika moo moai e bego e betlwa gona, dithaba-mollo tšeo go tšona go bego go swarelwa diphadišano tša bogologolo, gomme ka ntle le pelaelo ba ile ba ya lebopong le le botse la Anakena leo le nago le santa ya mmala wa gauta, moo badudi ba pele ba sehlakahlakeng ba fologilego sekepe gona. *

Sebaka sa mafelelo sa go ba le bana babo rena ba tikologong e be e le Thutong ya Puku ya Phuthego. Ka morago ga seboka, Dihlatse tša tikologong di ile tša makatša baeng ba tšona ka go ba nea dijo tša lefelong leo. Ka morago, di ile tša dira pontšho e botse ya go tantsha motantsho wa setšo, di apere diaparo tša tšona tša setšo. Baemedi gotee le bana babo rena le dikgaetšedi ba ma-Rapa Nui, ba be ba kgonthišegile gore maiteko ao a dirilwego go lokišeletša kopano e be e le ao a swanelwago ke boiteko.

Bohle bao ba bego ba tlile e le baemedi ba ile ba ikwa ba batamelane kgaufsi le bana babo rena le dikgaetšedi bao ba lego lekatana, bao ba feditšego beke e thabišago le bona. Go tloga sehlakahlakeng go be go le thata. Ba tla dula ba rata bagwera ba bona ba bafsa bao ba itiretšego bona gotee le kgothatšo ya moya yeo ba e amogetšego. Kua boema-fofaneng, bana babo rena ba tikologong ba be ba kgabišitše melala ya baemedi ka dipheta tšeo ba di dirilego tša di-seashell.

Ge baemedi ba sepela, ba ile ba holofetša gore: “Iorana! Iau he hoki mai e Rapa Nui ee,” e lego seo se bolelago gore: “Šalang gabotse ma-Rapa Nui! Ke tla boela go lena gape.” Ee, ba hlologelwa go boela gape gore ba yo etela bagwera ba bona ba bafsa le ditho tša lapa la moya tša Sehlakahlakeng sa Easter se sa tlwaelegago, se se lego lekatana, se se makatšago le seo se nago le bogwera!

[Mengwalo ya ka tlase]

[Lepokisi go letlakala 24]

Go Nea Bohlatse Sehlakahlakeng sa Easter

Mo e ka bago nywaga e mebedi pele ga ge go ka swarwa kopano ye yeo e sa lebalegego, molebeledi wa tikologo le mosadi wa gagwe ba ile ba etela sehlakahlaka gomme ba thabela diphihlelo tše dintši tše di thabišago. Ka mohlala, akanya go makala ga bona ge kgaetšedi yo a ilego a ba iša madulong a bona a be a ba gopotša gore ba ile ba bala le yena Beibele ka borwa bja Chile ge e be e sa le mofsa wa mahlalagading mo e ka bago nywageng e 16 e fetilego. Ka morago peu yeo e ile ya enywa dienywa kua Rapa Nui.

Le gona ba ile ba ba le phihlelo ye e kgahlišago: Ralebenkele la digopotšo o ile a amogela New World Translation of the Holy Scriptures le thušo ya go ithuta Beibele ya Tsebo e Išago Bophelong bjo bo sa Felego, tšeo bobedi bja tšona di gatišitšwego ke Dihlatse tša Jehofa. Ge ba be ba boela go yo mo etela, o ile a ba botša gore o paletšwe ke go bala Beibele yeo. Ba be ba mo tlogeletše Beibele ya Sefora go e na le ya Sepania! Bothata bo ile bja rarollwa ka go akgofa, gomme ka thušo ya Dihlatse tša tikologong gotee le ya Beibele yeo e ngwadilwego ka leleme la gabo o ile a lemoga gore ge e le gabotse go be go se thata gakaalo go kwešiša Beibele.

[Caption on page 22]

SEHLAKAHLAKA SA EASTER

[Caption on page 22]

CHILE

[Caption on page 23]

Ba babedi ba bao ba kolobeditšwego kopanong ya tikologo

[Caption on page 25]

Patoga ya thaba-mollo ya Rano Raraku; se se lego ka gare: Dienywa tša naga tšeo di bitšwago guayaba di mela sehlakahlakeng se