Go Beola Boreledi

KA MONGWALEDI WA PHAFOGA! AUSTRALIA

GE E ba monna a fetša metsotso e mehlano ka letšatši a beola gomme a dira bjalo letšatši le lengwe le le lengwe ka nywaga e 50, o tla be a feditše matšatši a ka godingwana ga a 63 a bophelo bja gagwe a tloša maledu! Banna ba ikwa bjang ka tiro ye ya letšatši le letšatši?

Nyakišišo ya morago bjale ya tsebišo e tšweleditše ditlhaloso tše mabapi le go beola: “Ga ke go rate.” “Ke go hloile.” “Ke e nngwe ya dikotsi tša bophelo.” “Ke selo seo o swanetšego go se efoga nako le nako ge e ba o ka kgona go dira bjalo.” Ge e ba banna ba bangwe ba ikwa ka tsela e matla gakaakaa ka go beola maledu, gona ke ka baka la’ng ba a beola? A re ithuteng ka mo go oketšegilego mabapi le go beola. Mohlomongwe re tla hwetša karabo.

Go Tloga go Magapi a Di-Clam go ya go Magare ao a Lahlwago ka Morago ga go Dirišwa

Na o ka akanya o beola ka legapi la clam? Ka leino la šaka? Mohlomongwe ka kgapetlana e bogale ya legakabje? Batho ba bontšhitše bokgoni bjo bo makatšago tabeng ya go kgetha didirišwa tša go beola! Egipita ya bogologolo banna ba be ba beola ba diriša legare la koporo leo le bego le swana le hlogwana ya selepe. Morago-rago bjale, lekgolong la bo-18 le la bo-19 la nywaga, magare ao a ilego a tsebja e le seripa-megolo a ile a tšweletšwa kudu-kudu Sheffield, Engelane. Gantši e le a kgabišitšwego gabotse, magare a a be a e-na le bogale bja tšhipi bjo bo nago le karolo e gontšwego ka morago bjo bo ngamelwago ka mo go bolokegilego ka gare ga theko ge e sa dirišwe. Didirišwa tše di be di swanetše go swarwa ka tlhokomelo e kgolo gomme ga go na pelaelo gore go ithuta go di diriša ka bokgoni go be go baka go itshega gantši le go tšwa madi. Go bao ba se nago bokgoni, go ithuta e swanetše go ba e bile mo go bakago khuduego ya maikwelo. Lega go le bjalo, lekgolo la bo-20 la nywaga le be le holofetša kimollo.

Ka 1901 monna wa kua United States yo a bitšwago King Camp Gillette o ile a hlama motšhene wa go beola wo o bolokegilego wo o nago le legare le le lahlwago ka morago ga go dirišwa. Kgopolo ya gagwe e ile ya tanya lefase gomme mafelelong ya lebiša mehuteng e fapa-fapanego ya ditlhamo, go akaretša dithipana tšeo di nago le ditheko tše di manegilwego ka silifera goba gauta. Ditšweletšwa tša morago bjale di akaretša magare ao a lahlwago ka mo go feletšego ka morago ga go dirišwa, metšhene ya go beola yeo e nago le magare a mabedi goba gaešita le a mararo le yeo e nago le dihlogwana tše kobegago le tše di dikologago.

Go ba gona, yeo e sa swanelago go lebalwa ke metšhene ya go beola yeo e šomago ka mohlagase yeo e thomilego go tšwelela mmarakeng ka 1931. Go šoma ga yona gabotse le go tuma ga yona go ile gwa ata ganyenyane-ganyenyane, eupša bogale bja legare bo sa dutše bo ratwa ke batho ba bantši bao ba nyakago go beola boreledi.

Go Tsena Nakong le go tšwa ga Mokgwa wa go Rua Maledu

Go tloga mehleng ya pele batho ba bile le mokgwa wa go fela ba rua maledu le wa go beola. Puku ya Everyday Life in Ancient Egypt e re, ba-Egipita ba bogologolo “ba be ba sa tuma ka go ba le moriri mmeleng gomme ba be ba ikgantšha ka go ba ba beotšego boreledi ba diriša magare ao a dirilwego gabotse ao ba bego ba a bea ka mekotlaneng ya bothakga ya letlalo.” Mokgwa wo o ka hlalosa lebaka leo ka lona mogolegwa wa mo-Hebere Josefa a ilego a beola pele a tšwelela pele ga Farao.—Genesi 41:14.

Ba-Asiria e be e le morafo wa banna ba maledu a a bogegago. Ba be ba a hlokomela kudu go fihla bokgoleng bja go ikgantšha, ba a tshopha ka tsela e kgabišitšwego kudu, ba a loga le go a hlopha ka bothakga.

Banna ba ba-Isiraele ba bogologolo ba be ba rua maledu a botelele bjo bo lekanetšego, gomme ba be ba diriša legare gore ba a boloke a lekanetše gabotse. Ka gona, Molao wa Modimo o be o bolela eng ge o be o laela banna ba ba-Isiraele gore ba se ke ba “boolwa tlôpô hloxong” goba ‘go beola mathoko’ a maledu a bona? Ye e be e se taelo ya go ganetša motho go lekanetša moriri goba maledu a gagwe. Go e na le moo, e be e thibela banna ba ba-Isiraele go ekiša mekgwa e feteletšego ya bodumedi  ya ditšhaba tša boheitene tše di ba dikologilego. *—Lefitiko 19:27; Jeremia 9:24, 25; 25:23; 49:32.

Setšhabeng sa bogologolo sa Gerika, maledu ka tlwaelo a be a ruiwa ke banna ka moka ka ntle le bahlomphegi bao gantši ba bego ba dula ba beotše. Kua Roma mokgwa wa go beola go bonala o ile wa thoma lekgolong la bobedi la nywaga B.C.E., gomme nywaga-kgolo e mmalwa ka morago ga moo, go beola maledu letšatši le letšatši go ile gwa dula e le tlwaelo.

Lega go le bjalo, ge Mmušo wa Roma o e-wa, mokgwa wa go rua maledu o ile wa ata gape, wa ba bjalo ka nywaga e 1 000 go fihla seripeng sa bobedi sa lekgolo la bo-17 la nywaga ge go beola go be go fetoga mokgwa. Ponagalo ya go dula motho a beotše boreledi e ile ya tšwela pele go phuleletša lekgolong la bo-18 la nywaga. Eupša bjale, bogareng le go ya mafelelong a lekgolong la bo-19 la nywaga, maemo a ile a thoma go fetoga. Ka baka leo, diswantšho tša C. T. Russell, mopresidente wa pele wa Mokgatlo wa Watch Tower le Mokriste-gotee le yena W. E. Van Amburgh di bontšha banna ka bobedi ba ruile maledu ao a bogegago le a lekaneditšwego gabotse ao a bego a e-na le seriti le go ba a swanetšego bakeng sa mehla ya bona. Lega go le bjalo, karolong ya mathomo ya lekgolo la bo-20 la nywaga, go beola go ile gwa tuma gape ka tsela yeo e swareletšego go fihla le mehleng ya rena dinageng tše dintši.

Na o yo mongwe wa banna ba dimilione bao ba dirišago bogale bja legare bakeng sa go dira tiro yeo ya letšatši le letšatši o le pele ga seipone? Ge e ba go le bjalo, ga go na pelaelo gore o nyaka go dira se ka go se ikgobatše, ka go se intšhe madi le ka mo go atlegilego ka mo go kgonegago. E le gore o fihlelele seo, o ka rata go naganišiša ka ditšhišinyo tše di lego lepokising le le rego, “Dikeletšo Mabapi le go Beola ka Legare.” Mohlomongwe o šetše o diriša tše dingwe tša ditšhišinyo tše. Go sa šetšwe gore boemo ke bofe—thabela go beola mo go hlwekilego le ga boreledi!

[Mongwalo wa ka tlase]

 [Lepokisi/Diswantšho go letlakala 23]

Dikeletšo Mabapi le go Beola ka Legare

Puku ya Men’s Hair e nea ditšhišinyo tše di latelago mabapi le go beola ka mo go atlegago ka legare. *

1. Go thapiša maledu a gago: Tsela e nnoši ya go thapiša maledu ka mo go feletšego ke go diriša meetse a mantši a go fiša. Ge e ba go kgonega, beola ka morago ga ge o hlapile ka gobane se se dumelela nako e oketšegilego gore meetse a thapiše maledu.

2. Go tlotša didirišwa tša pele o beola: Disepe ka moka tše di fapa-fapanego, mahulo, makhura le di-gel di phetha dilo tše tharo tša bohlokwa. (1) Di boloka maledu a thapile, (2) di a boloka a otlologile gomme (3) di letefatša letlalo e le gore legare le thelele gabonolo kudu. Kgetha setšweletšwa seo se go šomelago gakaone-kaone. Go ba gona, na o kile wa leka hair conditioner? Le yona e diretšwe go thapiša moriri.

3. Go diriša legare le le swanetšego ka tsela e swanetšego: Legare le le swanetšego ke legare le bogale. Magare ao a kubegilego a ka gobatša letlalo la gago. Beola go sepedišana le kamoo moriri o melago ka gona. Go kotela ka lehlakoreng le le fapanego le leo moriri o melelago ka go lona go ka tloša maledu ka moka, eupša go ka ripa maledu go tsenelela ka tlase ga letlalo gomme gwa dira gore a melele ka gare dikarolong tša ka thoko go e na le go melela ka ntle ka mašobana a letlalo. Go ya ka methopo e mengwe, mekgwa ya bošaedi ya go beola—yeo e dirišwago ke banna le basadi—e ka baka go fetelwa ke ditwatši tšeo di bakago ditlhokofele.

4. Tšhireletšo ya letlalo ka morago ga go beola: Nako le nako ge o beola, o tloša legapi le lenyenyane kudu la letlalo, gomme wa tlogela letlalo la gago e le leo le ka gobalago gabonolo. Ka baka leo, ke gabohlokwa gore o hlape mašaledi ka moka sefahlegong sa gago ka meetse a hlwekilego—ka a borutho pele, ke moka ka a go tonya bakeng sa go tswalela mašobana a gago le go šireletša monola wa letlalo. Ge e ba o rata, o ka diriša setlolo sa go thapiša letlalo ka morago ga go beola (after-shave) bakeng sa go šireletša le go mpshafatša letlalo la gago.

[Lepokisi/Seswantšho go letlakala 24]

Maledu ke Eng?

Maledu ke meriri yeo e melago mo sefahlegong. A dirilwe ka keratin le diprotheine tšeo di tswalanago le yona. Keratin ke protheine yeo e nago le fibre le sulfur tšeo di dirwago ke mmele wa motho le wa phoofolo e bile ke selo sa motheo seo se agago meriri, manala, mafofa, dingatha le dinaka. Go boya ka moka bjo bo lego mmeleng wa motho, maledu a gare ga boya bjo thata le bjo bo hlogago ka pela, e bile bo le thata go bo ripa go swana le terata ya koporo ya bokoto bja go lekana le bja ona. Go na le a ka bago 25 000 mo sefahlegong sa monna yo a tlwaelegilego e bile a gola mo e ka bago seripa sa milimithara diiring tše dingwe le tše dingwe tše 24.

[Mothopo]

Men: A Pictorial Archive from Nineteenth-Century Sources/Dover Publications, Inc.

[Diswantšho go letlakala 24]

Go beola go bile le histori ya go tsena nakong le go tšwa

Mo-Egipita

Mo-Asiria

Mo-Roma

[Methopo]

Museo Egizio di Torino

Photographs taken by courtesy of the British Museum

[Mongwalo wa ka tlase]