1. Ta jar eo jenaaj etale ilo katak in?

ELÕÑ milien armej ro ipel̦aakin lal̦ in rejel̦ã kõn Jar eo an Irooj. Eñin jar eo Jijej Kũraij ear kwal̦o̦ke ke ear katakin rũkal̦oor ro an kilen jar. Jar in el̦ap an aorõk. Ilo am̦ etale men ko jilu m̦oktata ilo jar in, enaaj jipañ eok ñan kal̦apl̦o̦k am̦ mel̦el̦e kõn katak ko rem̦ool ilo Baibõl̦.

2. Ta men ko jilu me Jijej ear katakin rũkal̦oor ro an bwe ren jar kaki?

² M̦oktata, Jijej ear ba ñan rũkal̦oor ro an im ba: “Innem en wãween dein ami jar: ‘Jememwõj ilañ, en kwõjarjar etam̦. En itok am̦ aelõñ. Ren kõm̦anm̦an ankilaam̦ ãinwõt ilañ, bareinwõt ioon lal̦.’” (Matu 6:9-13) Ewi joñan an aorõk men kein jilu me Jijej ear kwal̦o̦k ilo jar eo an?

3. Ta ko jej aikuj jel̦ã kõn Aelõñ eo an Anij?

³ Em̦õj ad kar katak elõñ men ko kõn ãt eo etan Anij, Jeova. Im jaar bar katak jidik kõn ankilaan Anij. Jaar etale men ko em̦õj an Anij kõm̦m̦ani kadede im men ko ej pojak in kõm̦m̦ani ekkar ñan ankilaan. Ak kiiõ, ta mel̦el̦ein an kar Jijej ba bwe rũkal̦oor ro ren jar im ba: “En itok am̦ aelõñ”? M̦okta, ta in Aelõñ eo an  Anij? Ilo wãween et ko Aelõñ eo enaaj kokkwõjarjar ãt eo etan Anij? Ewi wãween an naaj Aelõñ eo kõm̦anm̦an ankilaan Anij?

4. Ta in Aelõñ eo an Anij, im wõn eo ej Rũtõl ñan Aelõñ in?

⁴ Aelõñ eo an Anij ej juon kien. Jeova ear kajutake Aelõñ in im kããlõt juon bwe en tõle. Em̦õj an Anij kããlõte Jijej Kũraij bwe en Kiiñ ñan Aelõñ ak kien eo An. Jijej eutiejl̦o̦k jãn aolep irooj im rũtõl ro an lal̦ in. Eñin unin Baibõl̦ ej ba bwe ej “Kiiñ an kiiñ ro, im Irooj an irooj ran̦.” (1 Timote 6:15) Ewõr an maroñ ñan kõm̦m̦ani men ko rem̦m̦an ñan armej ro el̦apl̦o̦k jãn jabdewõt rũtõl im ruutiej ilo lal̦ in.

5. Kien eo an Anij ej pãd ia, im wõn ro enaaj tõl er?

⁵ Kien eo an Anij ej pãd ia? Eokwe, baj l̦õmn̦ak m̦õk Jijej epãd ia kiiõ? Ãinwõt ad kar katak kake, Jijej ear mej ilo al̦al̦ in eñtaan eo. Tokãlik, Anij ear kajerkakpejeiki. Ãlikin kar eñoul raan jãn iien eo, Jijej ear wanlõñl̦o̦k ñan lañ. (Jerbal 2:33) Kõn men in, Aelõñ ak kien eo an Anij ej pãd ilañ. Eñin unin Baibõl̦ ej ba bwe ej ‘Aelõñin lañ.’ (2 Timote 4:18) Meñe kien in an Anij ej pãd ilañ, ak enaaj tõl armej ro renaaj mour ioon lal̦ in.—Riit Revelesõn 11:15.

6, 7. Etke Jijej ej Rũtõl eo em̦m̦antata?

⁶ Jijej ej Rũtõl eo em̦m̦antata. Etke? Juon un ej kõnke Jijej eban mej. Baibõl̦ ej kwal̦o̦k juon oktak el̦ap ikõtaan Jijej im rũtõlin kien ko ilo lal̦ in. Ta in? Ej bwe mour eo an Jijej “ejjel̦o̦k jem̦l̦o̦kin.” (Hibru 7:16, UBS) Mel̦el̦ein men in bwe jeraam̦m̦an ko Jijej enaaj bũktok ioon armej ro, enaaj ejjel̦o̦k jem̦l̦o̦kier. Reban ñan jidik wõt iien ak renaaj ñan indeeo. Bareinwõt, elõñ  men ko rel̦l̦ap im rem̦m̦an Jijej enaaj kõm̦m̦ani ñan armej ro rej pãd ium̦win tõl eo an.

⁷ Ekkar ñan juon kanaan ilo Baibõl̦, kajoor eo an Anij enaaj pãd ippãn Jijej im lel̦o̦k “mãlõtlõt im jel̦ãl̦o̦kjen̦ im kapeel bwe en irooj ioon armej ro doon. Enaaj kautieje [Jeova] im jel̦ã ankilaan, im enaaj buñbũruon kõn an pokake [Jeova]. Ejãmin ekajete armej kõn piktokier im kõn men ko ro jet rej ba n̦ae er; Enaaj kajim̦we an ekajete ro rejeram̦õl, im jojomar jãn ro ejjel̦o̦k aer maroñ.” (Aiseia 11:2-4, UBS) Naan kein rej kwal̦o̦k bwe Jijej enaaj juon Rũtõl eo ewãnõk im jim̦we, im enaaj jouj ñan aolep armej ro renaaj mour ijin ioon lal̦. Kokõn̦aan ke juon rũtõl ãinwõt in?

8. Wõn ro renaaj irooj im tõl ippãn Jijej?

⁸ Bõtab, Baibõl̦ ej kwal̦o̦k bwe Jijej eban make iaan im tõl. Ebar wõr ro jet im renaaj tõl ippãn ilo kien eo an Anij. Ñan waanjoñak, rijjilõk Paul ear ba ñan Timote: “El̦aññe jej kijenmej ilo eñtaan, jenaaj bareinwõt kiiñ ippãn.” (2 Timote 2:12) Innem Paul im Timote, ekoba rũkarejar ro jet retiljek me Anij ear kããlõt er, ej ro renaaj irooj im tõl ippãn Jijej ilo Aelõñ eo an Anij. Jete oran ro me renaaj bõk jeraam̦m̦an in?

9. Jete oran ro renaaj tõl ippãn Jijej ilañ, im ñããt eo Anij ear jino an kããlõt armej rein?

⁹ Ãinwõt ad kar katak kake ilo Katak 7 ilo bok in, ear wal̦o̦k juon pijen ekabwilõñlõñ ñan rijjilõk Jon. Ilo pijen in, Jon ear lo “L̦aam̦ eo [Jijej Kũraij] ear jutak ioon tol̦ Zaion [an kiiñ ilo lañ], im ippãn 144,000, em̦õj je etan im etan Jemãn ioon dem̦aer.” Wõn rein 144,000? Rijjilõk Jon ear ba: “Rein ro rej l̦oor L̦aam̦ eo  ijo jabdewõt ej etal ie. Rein em̦õj wiaik er jãn iaan armej ro, ãinwõt jom̦õkaj ñan Anij im ñan L̦aam̦ eo.” (Revelesõn 14:1, 4) Armej rein ej ro retiljek ilo aer l̦oor Jijej Kũraij, im er eo Anij ear kããlõt er bwe ren mour ilañ im tõl ippãn Jijej. Ãlikin aer mej im jerkakpeje ilo lañ, renaaj kobal̦o̦k ippãn Jijej im tõl armej ro me renaaj mour ijin ioon lal̦. (Revelesõn 5:10) Jino jãn kar raan ko an rijjilõk ro m̦aantak ñan raan kein ad, Anij ear kããlõt Kũrjin ro retiljek ñan an uñ oran in 144,000.

10. Etke karõk eo an Anij bwe Jijej im 144,000 ren er eo rej irooj im tõl armej ro ej kaalikkar an yokwe kõj?

¹⁰ Ej alikkar an Anij yokwe kõj ilo an kar karõk bwe Jijej im ro 144,000, ren er eo rej irooj im tõl kõj armej. Etke? Juon un ej kõnke Jijej ear mour ãinwõt juon armej im ear bar iioon eñtaan. Kõn men in, ejel̦ã im emel̦el̦e kõn eñjake ko ad. Paul ear ba kõn Jijej: “Bũrij l̦apl̦ap in ad ejjab juon eo eban tũriam̦o kõn m̦õjn̦o̦ ko ad, bwe em̦õj kapo e ilo men otemjej ãinwõt kõj, bõtab ear jab jerawiwi.” (Hibru 4:15, UBS; 5:8, UBS) Ak ta kõn ro renaaj irooj im tõl ippãn Jijej? Eokwe, rein rar bar iioon apañ im eñtaan ke rar mour ioon lal̦ in. Bareinwõt, rar jab weeppãn im rar aikuj kate er ñan kõm̦m̦ani men ko rejim̦we im kijenmej ium̦win elõñ kain nañinmej ko. Aet, rein el̦ap aer jel̦ã im mel̦el̦e kõn jorrããn im apañ ko armej rej iiooni!

11. Etke Jijej ear ba bwe rũkal̦oor ro an ren jar bwe ankilaan Anij en jejjet ilañ?

¹¹ Ke Jijej ear ba ñan rũkal̦oor ro an bwe ren jar bwe  kien ak Aelõñ eo an Anij en itok, ear bar jiroñ er ñan jar bwe ankilaan Anij en jejjet “ilañ, bareinwõt ioon lal̦.” Anij ej pãd ilo lañ im aolep iien enjel̦ ro retiljek rej kõm̦anm̦an ankilaan ilañ. Bõtab, ilo kar Katak 3 ilo bok in, jaar katak bwe ewõr juon enjel̦ ear bõjrak jãn an kõm̦anm̦an ankilaan Anij. Enjel̦ in ear kapo Adam im Iv bwe ren jab pokake Anij. Jenaaj bar katak kõn enjel̦ in enana me kar n̦aetan Setan Tepil̦ eo, ilo Katak 10. Kar kõtl̦o̦k an Setan im enjel̦ ro an renana, mour ilañ ium̦win jidik wõt iien. Eñin unin ejjab aolep enjel̦ ro ilañ rar kõm̦anm̦an ankilaan Anij ilo kar iien in. Bõtab, ro rar jum̦ae Anij rar jab pãdwõt ilañ ke ear jutak Aelõñ eo an Anij. Jijej Kũraij, Rũtõl eo Anij ear kããlõte, ekar tarin̦aeik Setan.—Riit Revelesõn 12:7-9.

12. Ta men ko ruo rel̦l̦ap rar wal̦o̦k ekkar ñan bokin Revelesõn 12:10?

¹² Baibõl̦ ej ba kõn ta eo ear wal̦o̦k ilañ. Ej ba: “Im iar roñ ainikien el̦ap ilo lañ im ej ba, ‘Kiiõ em̦õj an itok lo̦mo̦o̦r, im maroñ, im aelõñ an am Anij, im kajoor an Kũraij eo An, bwe em̦õj jolal̦l̦o̦k [Setan] rũkinaakl̦o̦k ro jeim im jatim, eo ej kinaakl̦o̦k er im̦aan am Anij raan im boñ!’” (Revelesõn 12:10) Ekkar ñan kanaan in, ewõr ruo men ko rel̦l̦ap rar wal̦o̦k ilo kar tõre in. Kein kajuon, ear jutak Aelõñ eo an Anij im Jijej Kũraij ear jino an tõl. Kein karuo, kar jolal̦tak Setan jãn lañ ñan lal̦ in.

13. Ta eo ear wal̦o̦k ilañ ke kar jolal̦tak Setan ñan lal̦ in?

¹³ Ta ko rar wal̦o̦k ãlikin an kar jutak kien eo an Anij ilañ im aer kar jolal̦tak Setan ñan lal̦ in? M̦okta, jen lale ta eo ear wal̦o̦k ilañ. Baibõl̦ ej ba: “Kom̦  lañ ko, kom̦win lañlõñ, im kom̦ otemjej kom̦ij jokwe ie.” (Revelesõn 12:12, UBS) Enjel̦ ro retiljek rej lañlõñ kõnke em̦õj jol̦o̦k Setan im enjel̦ ro renana jãn lañ. Im aolep ro rej pãd ie kiiõ rej tiljek ñan Jeova Anij. Kiiõ el̦ap aenõm̦m̦an im bõrokuk ilañ. Kõn men in, ankilaan Anij em̦õj an jejjet ilañ.

14. Ta eo ear wal̦o̦k ke kar jolal̦tak Setan ñan lal̦ in?

¹⁴ Ak ta eo ear wal̦o̦k ijin ioon lal̦? Baibõl̦ ej ba: “Ejerata lal̦ im lo̦meto! Bwe em̦õj an Tepil̦ eo wanlal̦wõj ioom̦i, im el̦ap an illu, bwe ejel̦ã bwe jidik wõt an iien.” (Revelesõn 12:12, UBS) El̦ap an Setan illu kõnke rar jolal̦tak jãn lañ im ejel̦ã bwe jidik wõt an iien kiiõ. Joñan an illu, ej kõm̦m̦an bwe en l̦ap jerata im jorrããn ilo lal̦ in. Jenaaj bar katak kõn men in ilo naaj katak eo tok juon. Ak eaorõk bwe jen kajjitõk: Ewi wãween an naaj kien eo an Anij kõm̦m̦an bwe en jejjet ankilaan Anij ioon lal̦ in?

15. Ta ankilaan Anij kõn lal̦ in?

¹⁵ Kwõj ke keememej ta ankilaan Anij kõn lal̦ in? Em̦õj am̦ katak kake men in ilo kar Katak 3. Ilo kar jikin kallibin Iden, Anij ear kwal̦o̦k ta ankilaan ak kõn̦aan eo an kõn lal̦ in. Ej ankilaan bwe lal̦ in en juon pedetaij im bwe en obrak kõn armej ro rem̦m̦an im rej mour ñan indeeo. Bõtab, kõnke Setan ear kapo Adam im Iv bwe ren jab pokake Anij, men in ear kõm̦m̦an bwe en jab jejjet kõn̦aan in an Anij ilo kar tõre eo. Meñe ãindein, ak ankilaan Anij kõn lal̦ in ear jab oktak. Jeova ej kõn̦aan wõt bwe ‘ro rem̦m̦an ren jolõt ãne eo, im jokwe ilowaan ñan indeeo.’ (Sam 37:29) Im kien eo an Anij enaaj katõprake men in. Ewi wãween?

16, 17. Ta ko Daniel 2:44 ej kwal̦o̦k kõn Aelõñ ak kien eo an Anij?

 ¹⁶ Ilo kanaan eo ilo bokin Daniel 2:44, ej ba: “Ilo raan ko an kiiñ ran̦, Anij in lañ enaaj kajutak juon aelõñ eo eban jako indeeo, im aelõñ in reban lel̦o̦k ñan armej ro jet. Enaaj kapedakilkil im ko̦kkure aolep aelõñ kein, im enaaj jutak ñan indeeo.” Ta eo eoon in ej ba kõn Aelõñ ak kien eo an Anij?

¹⁷ Kein kajuon, eoon in ej ba bwe Anij enaaj kajutak juon Aelõñ ak kien “ilo raan ko an kiiñ ran̦.” Mel̦el̦ein bwe enaaj wõr wõt aelõñ ak kien ko ilo lal̦ in ñe kien in an Anij enaaj jutak. Kein karuo, eoon in ej kaalikkar bwe kien eo an Anij enaaj pãd ñan indeeo. Ejjel̦o̦k jabdewõt aelõñ ak kien enaaj anjo̦ ioon im bõk jikin. Kein kajilu, ej kwal̦o̦k bwe enaaj wal̦o̦k juon tarin̦ae el̦ap ikõtaan kien eo an Anij im kien ko ilo lal̦ in. Kien eo an Anij enaaj bõk anjo̦ ioon aolep kien ko an lal̦ in. Im ilo jem̦l̦o̦kin, aolep kien ko jet renaaj jako im kien eo wõt an Anij enaaj tõl armej otemjej. Innem, aolep armej ro ilo lal̦ in renaaj mour ium̦win tõl eo em̦m̦antata an Aelõñ ak kien eo an Anij.

18. Etan tarin̦ae eo ãliktata ikõtaan Aelõñ eo an Anij im aelõñ ak kien ko ilo lal̦ in?

¹⁸ Baibõl̦ ej kwal̦o̦k ta ko renaaj wal̦o̦k ilo naaj tarin̦ae eo ikõtaan Aelõñ eo an Anij im aelõñ ak kien ko ilo lal̦ in. Ñan waanjoñak, ej ba bwe ñe enaaj epaaktok tarin̦ae in, enjel̦ ro renana renaaj m̦on̦e rũtõl ro im “kiiñ ro an aolepen lal̦.” Etke? Kõnke “ren ko̦kweilo̦kl̦o̦k er ñan tarin̦ae in raan el̦ap, raanin Anij ekajoor otem kajoor.” Aolep rũtõl ro an lal̦ in renaaj kweilo̦kl̦o̦k ilo “jikin eo n̦aetan ilo Hibru, Armagedon.” (Revelesõn 16:14, 16) Ekkar ñan eoon kein ruo,  Armagedon ej etan tarin̦ae eo ãliktata ikõtaan kien eo an Anij im aelõñ ak kien ko ilo lal̦ in.

19, 20. Ta un ko rej kaalikkar bwe ejjañin jejjet ankilaan Anij ioon lal̦ in kiiõ?

¹⁹ Ta ko Aelõñ ak kien eo an Anij enaaj katõpraki ilo tarin̦ae eo etan Armagedon? Eokwe bar l̦õmn̦ak kõn ta ankilaan Anij kõn lal̦ in. Jãn kar jinoin, Jeova Anij ear kõn̦aan bwe lal̦ in en juon Pedetaij me obrak kõn armej ro rem̦m̦an im reweeppãn, im rej jerbal ñane. Bõtab, ejjañin de jejjet ankilaan Anij ioon lal̦ in. Etke? Juon un ej kõnke lal̦ in ej obrak wõt kõn armej ro rejjab weeppãn im rej rũttol̦o̦k, nañinmej im mej. Ilo kar Katak 5, jaar katak bwe Jijej ear mej kõn kõj im letok juon kõjatdikdik bwe jen maroñ mour ñan indeeo. Ejjel̦o̦k pere kwõj keememej wõt naan kein an rijeje Gospel Jon ke ear ba: “Bwe joñan an Anij yokwe lal̦, ear letok Nejin eo ej make wõt, bwe jabdewõt eo ej tõmak ilo e en jab jako, ak en mour indeeo.”—Jon 3:16, UBS.

²⁰ Un eo juon ej kaalikkar bwe ejjañin jejjet ankilaan Anij ioon lal̦ in kiiõ, ej kõnke elukkuun lõñ armej rej kõm̦m̦ani men ko renana. Rej riab, rej ko̦o̦t, im rej mourin lõñ ak pãlele waan. Armej rein rejjab kõn̦aan kõm̦anm̦an ankilaan Anij. Aolep armej ro rej kõm̦m̦ani men ko renana renaaj jako ilo Armagedon. (Riit Sam 37:10.) Bar juon un ej kaalikkar bwe ejjañin jejjet ankilaan Anij ioon lal̦ in, ej kõnke rũtõl ro an kien rejjab rõjañ im jipañ armej ro ñan kõm̦anm̦an Ankilaan. Elõñ kien rem̦õjn̦o̦ im ejjab em̦m̦an wãween aer tõl armej ro. Bar jet renana im el̦ap aer ko̦kkure armej ro rej pãd ium̦win tõl im maroñ eo aer.  Elukkuun m̦ool an Baibõl̦ ba bwe ‘armej ewõr aer maroñ ioon bar ro jet bwe ren kajorrããn er.’—Ekklisiastis 8:9.

21. Ilo wãween et kien eo an Anij enaaj kõm̦m̦an bwe en jejjet ankilaan Anij ioon lal̦ in?

²¹ Ãlikin Armagedon, aolep armej ro ioon lal̦ in renaaj pãd im mour ium̦win juon wõt kien. Aelõñ ak kien in an Anij enaaj kajejjet ankilaan Anij im enaaj bõktok elõñ jeraam̦m̦an ko. Ñan waanjoñak, kien eo an Anij enaaj kalbuuji Setan im enjel̦ ro an renana ium̦win 1,000 iiõ. (Revelesõn 20:1-3) Joñan an kajoor katok in mour eo an Jijej, enaaj kõm̦m̦an bwe armej ro retiljek ren jab bar nañinmej im mej. Innem, armej ro me renaaj mour ium̦win kien eo an Anij renaaj maroñ mour ñan indeeo. (Riit Revelesõn 22:1-3.) Ejjabto lal̦ in enaaj oktak im erom juon pedetaij. Innem, kien eo an Anij enaaj kajejjet ankilaan Anij kõn lal̦ in im kokkwõjarjar ãt eo etan. Ta mel̦el̦ein men in? Mel̦el̦ein bwe ñe kien eo an Anij enaaj tõl armej ro ioon lal̦ in, aolep renaaj kautiej ãt eo etan Anij, Jeova.

22. Etke jejel̦ã bwe Aelõñ ak kien eo an Anij ear jab itok ke Jijej ear pãd ioon lal̦ in im ãlikin an kar jerkakpeje?

²² Ke Jijej ear jiroñ rũkal̦oor ro an bwe ren jar im ba, “En itok am̦ aelõñ,” ealikkar bwe Aelõñ ak kien eo an Anij ejjañin kar itok ilo kar tõre eo. Ak ear ke itok ilo iien eo Jijej ear jerkakpeje im jepl̦aak ñan lañ? Ear jab, kõnke Piter im Paul rar jim̦or ba bwe ke Jijej ear jerkakpeje, ear kajejjete kanaan eo ilo Sam 110:1.  Kanaan in ej ba: “Jeova ear ba ñan aõ Irooj, ‘Kwõn jijet ianmoon̦ũ m̦ae iien ij kõm̦m̦an bwe ro rej kõjdat eok ren eran neem̦.’” (Jerbal 2:32-35; Hibru 10:12, 13) Kõn men in, kien eo an Anij ear jab kajju tõl ilo iien eo Jijej ear jepl̦aak ñan lañ ak ear aikuj kõttar m̦ae juon iien naaj kaalikkare.

23. (1) Ñããt eo Aelõñ eo an Anij ear jutak? (2) Ta eo jenaaj katak kake ilo katak eo tok juon?

²³ Aelõñ ak kien eo an Anij enaaj kar kõttar ñan ñããt bwe en jino an tõl? Ilo kar 1870 ko im ilo kar jinoin 1900 jim̦a ko, ear wõr ro rar lukkuun katak im etale kanaan ko ilo Baibõl̦ kõn men in. Jidik kõn jidik, rũkkatak Baibõl̦ rein rar maroñ an̦to̦o̦nel̦o̦k bwe Aelõñ ak kien eo an Anij enaaj kar jutak ilo iiõ eo 1914. Im rar lukkuun tõmak bwe eñin iiõ eo enaaj wal̦o̦k men in. (Ñan bõk mel̦el̦e ko rel̦l̦apl̦o̦k kõn iiõ in 1914, jouj im lale Kõmel̦el̦e ko Jet im katak eo etan “1914—Iiõ in Eaorõk ilo Kanaan ko ilo Baibõl̦.”) Men ko rar wal̦o̦k ipel̦aakin lal̦ in ilo kar 1914 rej kaalikkar bwe ejim̦we kar mel̦el̦e eo an rũkkatak Baibõl̦ rein. An kar jejjet kũtien kanaan ko ilo Baibõl̦ ej kam̦ool bwe ilo kar 1914 eo, kien eo an Anij ear jutak im Jijej ear jino an irooj im tõl. Kõn men in, jej mour ilo raan ko ãliktata, im Setan  ejel̦ã bwe “jidik wõt iien ippãn.” (Revelesõn 12:12; Sam 110:2) Jej tõmak bwe m̦õttan wõt jidik Aelõñ ak kien eo an Anij enaaj kõm̦m̦an bwe en jejjet ankilaan Anij ijin ioon lal̦. Men in ejjab ke juon ennaan ekanooj em̦m̦an? Kwõj tõmak ke bwe m̦õttan jidik men in enaaj wal̦o̦k? Eokwe, ilo am̦ naaj katak ilo katak eo tok juon, kwõnaaj lo bwe Baibõl̦ ej kwal̦o̦k bwe men kein renaaj wal̦o̦k.