ٴ‌بىز يە‌مىزدىڭ كە‌شكى اسىن،‏ ياكي يسانىڭ ٶلىمىن ە‌سكە الۋ كە‌شىن تۋرا كيە‌لى كىتاپتا ايتىلعانداي اتاپ وتە‌مىز (‏قورىنتتىقتارعا 1-‏حات 11:‏20‏)‏.‏ ال وزگە ٴ‌دىني اعىمداردىڭ وسى مە‌يرامعا قاتىستى كوپتە‌گە‌ن نانىمدارى مە‌ن راسىمدە‌رى كيە‌لى كىتاپقا نە‌گىزدە‌لمە‌گە‌ن.‏

يە‌مىزدىڭ كە‌شكى اسىنىڭ ماقساتى —‏ ٶزىن ٴ‌بىز ٷشىن قۇ‌ربان ە‌تكە‌نىنە ريزاشىلىعىمىزدى ٴ‌بىلدىرىپ،‏ يسانى ە‌سكە الۋ (‏ماتاي 20:‏28؛‏ قورىنتتىقتارعا 1-‏حات 11:‏24‏)‏.‏ يە‌مىزدىڭ كە‌شكى اسى كۇ‌نالار كە‌شىرىلۋ ٷشىن جاسالاتىن ٴ‌دىني ٴ‌راسىم ە‌مە‌س.‏ كيە‌لى كىتاپتا ايتىلعانداي،‏ كۇ‌نالارىمىز ٴ‌دىني ٴ‌راسىم ارقىلى ە‌مە‌س،‏ تە‌ك يساعا سە‌نۋ ارقىلى كە‌شىرىلە‌دى (‏ريمدىكتە‌رگە 3:‏25؛‏ جوحاننىڭ 1-‏حاتى 2:‏1،‏ 2‏)‏.‏

يسا شاكىرتتە‌رىنە يە‌مىزدىڭ كە‌شكى اسىن اتاپ ٶتۋدى تاپسىردى،‏ الايدا ونى قانشالىقتى ٴ‌جيى تويلاۋ كە‌رە‌كتىگىن ايتپادى (‏لۇ‌قا 22:‏19‏)‏.‏ كە‌يبىرە‌ۋلە‌ر ونى اي سايىن،‏ اپتا سايىن،‏ كۇ‌ن سايىن،‏ نە ٴ‌تىپتى كۇ‌نىنە بىرنە‌شە رە‌ت،‏ ياكي ادام قانشا رە‌ت قاجە‌ت دە‌پ تاپسا،‏ سونشا رە‌ت اتاپ ٶتۋ كە‌رە‌ك دە‌پ ويلايدى.‏ الايدا بىرنە‌شە جايتتى ە‌سكە‌رگە‌ن ٴ‌جون.‏

يسا يە‌مىزدىڭ كە‌شكى اسىن ياھۋديلە‌ردىڭ قۇ‌تقارىلۋ مە‌يرامى بولعان كۇ‌نى ە‌ندىردى جانە ٴ‌دال سول كۇ‌نى قايتىس بولدى (‏ماتاي 26:‏1،‏ 2‏)‏.‏ بۇ‌ل كە‌زدە‌يسوقتىق ە‌مە‌س-‏ٴ‌تىن.‏ جازبالاردا يسانىڭ قۇ‌رباندىعى قۇ‌تقارىلۋ مە‌يرامىنىڭ توقتىسىنا تە‌ڭە‌لگە‌ن (‏قورىنتتىقتارعا 1-‏حات 5:‏7،‏ 8‏)‏.‏ قۇ‌تقارىلۋ مە‌يرامى جىلىنا ٴ‌بىر مارتە اتاپ وتىلە‌تىن (‏مۇ‌سانىڭ 2-‏جازباسى 12:‏1—‏6؛‏ مۇ‌سانىڭ 3-‏جازباسى 23:‏5‏)‏.‏ تۋرا سولاي،‏ ە‌رتە‌دە‌گى ماسىحشىلە‌ر دە ە‌سكە الۋ كە‌شىن جىلىنا ٴ‌بىر رە‌ت اتاپ وتە‌تىن.‏ بۇ‌گىندە ە‌حوبا كۋاگە‌رلە‌رى كيە‌لى كىتاپتاعى وسى ۇ‌لگىگە ساي ىستە‌يدى.‏

كيە‌لى كىتاپتىڭ كومە‌گىمە‌ن ە‌سكە الۋ كە‌شىن قاي كۇ‌نى جانە قاي ۋاقىتتا اتاپ ٶتۋ كە‌رە‌كتىگىن دە انىقتاۋعا بولادى.‏ يسا كە‌شكى اسىن كيە‌لى كىتاپتىڭ اي كۇ‌نتىزبە‌سى بويىنشا ب.‏ز.‏ 33-‏جىلىنىڭ 14-‏نيسان كۇ‌نى كۇ‌ن باتقان سوڭ ە‌ندىرگە‌ن (‏ماتاي 26:‏18—‏20،‏ 26‏)‏.‏ ٴ‌بىز ە‌رتە‌دە‌گى ماسىحشىلە‌رگە ە‌لىكتە‌پ،‏ ە‌سكە الۋ كە‌شىن جىل سايىن وسى كۇ‌نى اتاپ وتە‌مىز.‏

ب.‏ز.‏ 33-‏جىلىنداعى 14-‏نيسان جۇ‌ما كۇ‌نىنە تۇ‌سكە‌نمە‌ن،‏ بۇ‌ل كۇ‌ن ٵر جىلى اپتانىڭ ٵرتۇ‌رلى كۇ‌نىنە ٴ‌تۇ‌سىپ تۇ‌رادى.‏ ٴ‌بىز 14-‏نيسان كۇ‌نى ۇ‌ستىمىزدە‌گى جىلدىڭ قاي كۇ‌نىنە تۇ‌سە‌تىنىن قازىرگى ە‌ۆرە‌ي كۇ‌نتىزبە‌سى بويىنشا ە‌مە‌س،‏ يسانىڭ زامانىنداعى ٵدىستى قولدانىپ انىقتايمىز a‏.‏

جاڭا مە‌يرامدى ە‌ندىرگە‌ندە،‏ يسا قۇ‌تقارىلۋ مە‌يرامىنان قالعان اشىتىلماعان نان مە‌ن قىزىل شاراپتى قولداندى (‏ماتاي 26:‏26—‏28‏)‏.‏ وعان ە‌لىكتە‌پ،‏ ٴ‌بىز دە اشىتقىسىز جانە ە‌ش قوسپاسىز ناندى قولدانامىز.‏ سونداي-‏اق ٴ‌بىز ٴ‌جۇ‌زىم شىرىنىن نە ٴ‌تاتتى،‏ كۇ‌شە‌يتىلگە‌ن جانە دامدە‌ۋىش قوسىلعان شاراپتى ە‌مە‌س،‏ تازا قىزىل شاراپتى قولدانامىز.‏

كە‌يبىر ٴ‌دىني اعىمدار اشىتقى قوسىلعان ناندى پايدالانادى،‏ الايدا كيە‌لى كىتاپتا اشىتقى ٴ‌جيى كۇ‌نا مە‌ن بۇ‌زىلۋدىڭ بە‌ينە‌سى رە‌تىندە قولدانىلادى (‏لۇ‌قا 12:‏1؛‏ قورىنتتىقتارعا 1-‏حات 5:‏6—‏8؛‏ عالاتتىقتارعا 5:‏7—‏9‏)‏.‏ ە‌ندە‌شە تە‌ك اشىتقىسىز جانە ە‌ش قوسپاسىز نان عانا ٴ‌ماسىحتىڭ كىرشىكسىز تازا ٴ‌تانىن بە‌ينە‌لە‌ي الادى (‏پە‌تىردىڭ 1-‏حاتى 2:‏22‏)‏.‏ كيە‌لى كىتاپقا نە‌گىزدە‌لمە‌گە‌ن تاعى ٴ‌بىر ادە‌ت —‏ شاراپتىڭ ورنىنا اشىماعان ٴ‌جۇ‌زىم شىرىنىن پايدالانۋ.‏ كە‌يبىر ٴ‌دىني اعىمدار كيە‌لى كىتاپقا نە‌گىزدە‌لمە‌ي،‏ ىشىمدىككە تيىم سالاتىندىقتان وسىلاي ە‌تە‌دى (‏تىموتە‌گە 1-‏حات 5:‏23‏)‏.‏

ە‌سكە الۋ كە‌شىندە قولدانىلاتىن اشىتىلماعان نان مە‌ن قىزىل شاراپ يسانىڭ ٴ‌تانى مە‌ن قانىن بە‌ينە‌لە‌يتىن رامىزدە‌ر عانا.‏ ولار،‏ كە‌يبىرە‌ۋلە‌ر ويلايتىنداي،‏ عاجايىپ تۇ‌ردە يسانىڭ تۋرا ماعىناداعى ٴ‌تانى مە‌ن قانىنا اينالمايدى.‏ وسىلاي دە‌ۋگە جازبالاردان نە‌گىز كە‌لتىرە‌يىك.‏

• يسا شاكىرتتە‌رىنە قانىن ٸشۋدى بۇ‌يىرسا،‏ قاندى جە‌مە‌ۋگە قاتىستى قۇ‌داي زاڭىن بۇ‌زۋعا شاقىرعان بولار ە‌دى (‏مۇ‌سانىڭ 1-‏جازباسى 9:‏4؛‏ ە‌لشىلە‌ردىڭ ىستە‌رى 15:‏28،‏ 29‏)‏.‏ الايدا بۇ‌لاي بولۋى مۇ‌مكىن ە‌مە‌س.‏ يسا وزگە‌لە‌رگە قاننىڭ كيە‌لىلىگىنە قاتىستى قۇ‌داي زاڭىن بۇ‌زۋعا ە‌شقاشان بۇ‌يرىق بە‌رمە‌س ە‌دى (‏جوحان 8:‏28،‏ 29‏)‏.‏

• ە‌لشىلە‌ر تىكە‌لە‌ي ماعىنادا يسانىڭ قانىن ىشە الماس ە‌دى،‏ ويتكە‌نى ول ٴ‌تىرى ە‌دى،‏ ٵرى ونىڭ قانى ٵلى توگىلمە‌گە‌ن بولاتىن (‏ماتاي 26:‏28‏)‏.‏

• يسا «ٴ‌بىر رە‌ت» قۇ‌رباندىق اكە‌لدى (‏ە‌ۆرە‌يلە‌رگە 9:‏25،‏ 26‏)‏.‏ ال يە‌مىزدىڭ كە‌شكى اسى بولعان سايىن نان مە‌ن شاراپ يسانىڭ تۋرا ماعىناداعى ٴ‌تانى مە‌ن قانىنا اينالاتىن بولسا،‏ ولاردان دام تاتقاندار يسانىڭ قۇ‌رباندىعىن قايتا-‏قايتا اكە‌لگە‌ن بولار ە‌دى.‏

• يسا «مە‌نى قۇ‌ربان ە‌تۋ ٷشىن» ە‌مە‌س،‏ «مە‌نى ە‌سكە الۋ ٷشىن وسىلاي ىستە‌پ تۇ‌رىڭدار» دە‌گە‌ن (‏قورىنتتىقتارعا 1-‏حات 11:‏24‏)‏.‏

نان مە‌ن شاراپ يسانىڭ تۋرا ماعىناداعى ٴ‌تانى مە‌ن قانىنا اينالادى دە‌پ سە‌نە‌تىندە‌ر بۇ‌ل ٸلىمدى كە‌يبىر كيە‌لى كىتاپ تارماقتارىنا نە‌گىزدە‌يدى.‏ مىسالى،‏ جاڭا ٶمىر باسپاسىنىڭ اۋدارماسىنا ساي،‏ يسا شاراپقا نۇ‌سقاپ:‏ «بۇ‌ل —‏ مە‌نىڭ قانىم‏»،‏—‏ دە‌گە‌ن (‏ماتاي 26:‏28‏)‏.‏ الايدا يسانىڭ سوزدە‌رىن «مە‌نىڭ قانىمدى بىلدىرە‌دى‏» نە‌مە‌سە «مە‌نىڭ قانىمدى بە‌ينە‌لە‌يدى‏»‏ b دە‌پ تە اۋدارۋعا بولادى.‏ يسا ٶز ادە‌تىنشە،‏ مە‌تافورا،‏ ياكي سالىستىرۋدى قولدانعان (‏ماتاي 13:‏34،‏ 35‏)‏.‏

ە‌حوبا كۋاگە‌رلە‌رى يە‌مىزدىڭ كە‌شكى اسىن اتاپ وتكە‌ندە،‏ ولاردىڭ كە‌يبىرى عانا نان مە‌ن شاراپتان ٴ‌دام تاتادى.‏ نە سە‌بە‌پتى؟‏

يسانىڭ توگىلگە‌ن قانى ە‌حوبا قۇ‌داي مە‌ن ە‌جە‌لگى يسرايل حالقىنىڭ اراسىنداعى كە‌لىسىمدى اۋىستىرعان «جاڭا كە‌لىسىمدى» بە‌كىتتى (‏ە‌ۆرە‌يلە‌رگە 8:‏10—‏13‏)‏.‏ سول كە‌لىسىمدى جاساسقان ادامدار ە‌سكە الۋ كە‌شىنىڭ رامىزدە‌رىنە‌ن ٴ‌دام تاتادى.‏ بۇ‌لارعا ماسىحشىلە‌ردىڭ بارلىعى ە‌مە‌س،‏ ە‌رە‌كشە تۇ‌ردە «شاقىرىلعاندارى» عانا جاتادى (‏ە‌ۆرە‌يلە‌رگە 9:‏15؛‏ لۇ‌قا 22:‏20‏)‏.‏ ولار ماسىحپە‌ن بىرگە كوكتە‌ن بيلىك ە‌تە‌دى.‏ كيە‌لى كىتاپقا ساي،‏ بۇ‌ل مارتە‌بە‌گە تە‌ك 144000 ادام عانا يە بولادى (‏لۇ‌قا 22:‏28—‏30؛‏ ايان 5:‏9،‏ 10؛‏ 14:‏1،‏ 3‏)‏.‏

يسامە‌ن بىرگە بيلىك ە‌تە‌تىندە‌ر «كىشكە‌نە وتار» بولسا،‏ جە‌ردە ماڭگى ٶمىر سۇ‌رۋگە ٷمىتى بارلار «ۇ‌لى جاماعاتتى» قۇ‌رايدى (‏لۇ‌قا 12:‏32؛‏ ايان 7:‏9،‏ 10‏)‏.‏ جە‌ردە‌گى ومىرگە ٷمىتى بارلار ە‌سكە الۋ كە‌شىنىڭ رامىزدە‌رىنە‌ن دام تاتپاسا دا،‏ يسانىڭ ٴ‌بارىمىز ٷشىن اكە‌لگە‌ن قۇ‌رباندىعىنا ريزاشىلىق ٴ‌بىلدىرۋ ٷشىن ولار دا بۇ‌ل مە‌يرامعا قاتىسادى (‏جوحاننىڭ 1-‏حاتى 2:‏2‏)‏.‏