Na disolo yai beto ta tubila

•  Inki kele mukumba ya tata?

•  Sambu na nki muntu ya nkaka lenda baka ve kisika ya tata?

•  Tata ti mwana ya nkento

•  Bandongisila sambu na batata

 Inki kele mukumba ya tata?

•   Na ntwala nde mwana kubutuka. Mutindu ya bakala yina nge kele bubu ke monisa mutindu ya tata yina nge ta vanda na bilumbu ke kwisa. Mukanda mosi ya ke tubilaka mukumba ya tata na yina me tala kuyela ya mwana ke tuba nde:

   “Mbala mingi tata yina ke sadisaka nkento na yandi ntangu yandi kele ti divumu na kukwenda kusumba bima ti yandi, kukwenda kufidisa yandi na munganga mpi kumona bebe ntangu minganga ke tala mutindu yandi kele na nzila ya ba-apareyi to kuwa mutindu ntima ya bebe ke bula, ke kudibanzaka mingi sambu na mambote ya mama ti bebe na nima ya kubutuka ya bebe.”

   James ke tuba nde: “Mono zolaka ve nde nkento na mono kudiwa yandi mosi ntangu yina yandi kele ti divumu, yo yina mono vandaka kusadisa yandi. Beto yidikaka shambre ya bebe beto zole. Kuyidika kukwisa ya bebe na beto vandaka dibaku ya mbote sambu na beto zole.”

   Ndongisila ya Biblia: “Beno sosa kaka ve mambote na beno mosi, kansi mpi mambote ya bantu ya nkaka”—Bafilipi 2:4.

•   Na nima ntangu mwana me butuka. Ntangu nge ke sekana ti mwana na nge mpi nge ke nata yandi na maboko, nge ke sala kinduku ya ngolo ti yandi. Salaka mpi mambu yina ke vandaka sambu na mambote ya mwana. Mutindu nge ke sadila kiyeka na nge bonso tata ke sadisaka mingi na kuyela ya mwana na beno. Kinduku yina nge ke sala ti mwana na beno ke sadisa yandi na kumona nde yandi kele mfunu na meso na beno.

   Richard ke tuba nde: “Kuditula na kisika ya mwana na nge. Salaka bansaka ti yandi. Kuvanda ve makambu ngolo. Monisa nde nge ke bakaka yandi na valere. Kuvila ve nde, zola yina nge ke monisila mwana na nge ta sala nde yandi zola nge mpi.”

   Ndongisila ya Biblia: “Tala! Bana kele dikabu ya me katuka na Yehowa; mbuma ya divumu kele matabisi.”—Nkunga 127:3.

•   Ntangu mwana ke yela. Bansosa ke monisa nde mbala mingi bana yina ke vandaka pene-pene ya bibuti na bo ke nungaka mbote na nzo-nkanda, ke niokwamaka mingi ve na mabanza, yo ke vandaka mpasi nde bo konda zola mpi yo ke vandaka mpasi nde bo sadila badroge to bo kuma babandi. Bakaka ntangu ya kusala kinduku ya ngolo ti mwana na nge.

   Dennis ke tuba nde: “Mwana na mono songaka mono nde kima vandaka kukonda yandi mingi ntangu yandi kumaka kuzinga na kisika na yandi mosi kele masolo yina beto vandaka kusolula ti yandi ntangu beto vandaka kudia to ntangu beto vandaka kukwenda na kati ya kaminio. Masolo ya nkaka ya mfunu ya beto vandaka kusolula vandaka kubasika na ntangu yina mono yindulaka ve. Masolo yina vandaka kubasika sambu beto vandaka kulutisa ntangu mingi beto zole.”

   Ndongisila ya Biblia: “Beno keba mbote-mbote nde mutindu beno ke tambula kuvanda ve bonso bazoba kansi bonso bantu ya mayele, beno sadila ntangu na beno mbote kibeni.”—Baefezo 5:15, 16.

 Sambu na nki muntu ya nkaka lenda baka ve kisika ya tata?

 Yo me zabanaka nde tata muntu ke taninaka dibuta mpi yandi muntu ke lungisaka bampusa ya kinsuni ya bantu ya dibuta na yandi, mpi nde mama muntu ke tulaka dikebi ya mingi na mutindu bana na bo ke kudiwaka. (Kulonga 1:31; Yezaya 49:15) Mikumba yai lenda soba sambu na tata mpi sambu na mama, mpi na mabuta ya nkaka, tata to mama yandi mosi muntu lenda lungisa mikumba yina zole. Kansi na kutadila bantu yina ke salaka bansosa, tata mpi mama ke nataka konso muntu kima yina kele mfunu mingi sambu na dibuta. a

 Judith Wallerstein nkento mosi ya mayele ya ke tadilaka mambu ya mabuta ke tuba mambu yina yandi kutanaka ti yo, yina ke monisa nde mambu yai kele kieleka. Yandi ke tuba nde: “Ntangu kaminio tutaka mwana na mono ya nkento yina kele ti bamvula 12, yandi zolaka nde tata na yandi kuvanda ti yandi na kati ya ambilanse sambu yandi vandaka ti kivuvu nde tata na yandi kele ti makuki ya kubaka mambu na maboko. Na nima, ntangu beto kumaka na lupitalu, yandi zolaka nde mono vanda na lweka ya mbeto na yandi kilumbu ya mvimba sambu na kulembika yandi.” b

 Daniel ke tuba nde: “Tata ke salaka nde dibuta na yandi kudiyangisa ve mpi yandi ke taninaka yo. Yo kele mambu yina mama lenda kuka ve kusala yandi mosi. Na ndambu ya nkaka, mama yina ke widikilaka na dikebi yonso mpi ke kuditulaka na kisika ya dibuta na yandi ke salaka nde dibuta kuvanda kisika mosi ya kiese. Bo zole ke salaka na bumosi.”

 Ndongisila ya Biblia: “Mwana na mono, wa malongi ya tata na nge, mpi kuyambula ve malongi ya mama na nge.”—Bingana 1:8.

 Tata mpi mwana ya nkento

 Mutindu nge kele tata, nge lenda longa mwana na nge ya nkento inki mutindu yandi fwete sadila babakala mambu. Yandi ta longuka yo na mitindu yai zole:

•   Ntangu yandi ke tala mutindu nge ke sadila mama na yandi mambu. Kana mwana na nge ya nkento ke mona nde nge ke monisa nde nge ke zolaka nkento na nge mpi nge ke zitisaka yandi, yandi ta bakisa nde yo kele bikalulu ya mfunu mingi yina yandi fwete sosa na bakala yina yandi ke zola kukwela.—1 Piere 3:7.

•   Ntangu yandi ke tala mutindu nge ke sadila yandi mosi mambu. Kana mwana na nge ke mona nde nge ke zitisa yandi, pana nge ke longa yandi nde yandi fwete kudizitisa mpi yandi mosi. Diaka, yandi ta bakisa nde bakala fwete sadila nkento na yandi mambu mutindu yina.

   Kansi, kana konso mbala nge ke tubila yandi mambu ya mbi, yandi ta kuma kudimona kukonda mfunu mpi yo lenda pusa yandi na kusosa nde babakala ya nkaka kumona nde yandi kele muntu ya mbote, yo vanda babakala yina kele ti bangindu ya mbi.

   Wayne ke tuba nde: “Mwana ya nkento yina tata na yandi ke zolaka mpi yina bo ke sadisaka ke bwaka ve mbala mosi na zola ya muntu mosi yina kele ti bikalulu ya me fwana na kuvanda bakala ya mbote.”