1, 2. ¿Mbaʼépa ombohovái vaʼerã heta hénte oho vaʼekue ombaʼapo ótro paíspe ou jey vove hógape? (Ehecha pe taʼanga oĩva iñepyrũme.)

PETEĨ karai hérava Eduardo * heʼi: “Che ningo aha vaʼekue ambaʼapo ótro tetãme, akonsegi peteĩ puésto ijyvatéva che traváhope ha agana porã. Aikuaa ameʼẽ vaʼerãha che famíliape opa mbaʼe oikotevẽva, péro añepyrũrõ guare astudia la Biblia umi testígo de Jehovándi, ahechakuaa arekoha peteĩ rresponsavilida iñimportantevéva: aipytyvõ vaʼerã che rogayguakuérape oĩ porã hag̃ua Ñandejára renondépe. Upévare adesidi aha jey che rógape” (Efes. 6:4).

² Eduardo ohechakuaa Jehová oipotaha oho jey oiko ifamiliakuérandi. Péro ojapo haguéicha Liliana, pe kuñakarai ñañeʼẽ hague pe artíkulo ohasa vaʼekuépe, Eduardo tekotevẽ oñemoĩ porã jey hembireko ha ifamiliakuéra ndive. Avei tekotevẽ oñehaʼãmbaite omantene hag̃ua chupekuéra peteĩ tetã imboriahuvévape. ¿Mbaʼéichapa haʼe ojapóta upéva? ¿Mbaʼéichapa umi ermáno ikongregasiongua ikatu oipytyvõ chupe?

3. ¿Mbaʼéichapa oñeñandu umi mitã peteĩva ituvakuéra oĩramo mombyry chuguikuéra?

³ Eduardo heʼi: “Ahechakuaa nañangarekói hague che rajykuérare oikotevẽve jave. Naiméi alee hag̃ua chupekuéra umi istória oĩva  la Bíbliape, añemboʼe, aañua ha ahuga hag̃ua hendivekuéra” (Deut. 6:7). Itajýra ypykue hérava Ana heʼi: “Papa oĩrõ guare mombyry ógagui ifaltaiterei chéve, ha apensa voi ndacherayhuiha. Ore ningo hova ha iñeʼẽrente oremanduʼa, upévare ou jeýrõ guare ógape, iñextráño chéve cheañua jave”.

4. ¿Mbaʼépa oiko jepi pe túva noĩriramo ifamiliakuérandi?

⁴ Pe túva hetave tiémpo oĩramo mombyry ifamiliakuéragui, hasyvéta chupe omoakã hag̃ua hogapy. Rubí, Eduardo rembireko heʼi: “Che rogapýpe ningo che la sy ha túva kuri. Ha tekotevẽramo ojedesidi peteĩ mbaʼe, che memete lénto adesidi vaʼerã. Péro che ména ou jeýrõ guare, añehaʼãmbaite añemoĩ hag̃ua ipoguýpe. Koʼag̃aite peve tekotevẽ jepi chemanduʼa che ména oĩmaha koʼápe” (Efes. 5:22, 23). Eduardo katu heʼi: “Che rajykuéra ojepokuaa vaʼekue isýpente ojerure permíso. Upévare roñehaʼãmbaite ikatu hag̃uáicha ore família ohecha mokõivéva rodesidiha oñondive. Tekotevẽ kuri ajapo opa ikatúva amoakã porã hag̃ua che rogapy”.

5. ¿Mbaʼéichapa peteĩ túva oñehaʼãmbaite oĩ porã jey hag̃ua ifamíliandi, ha mbaʼépa ohupyty upévare?

⁵ Eduardo oñehaʼãmbaite oiko porã jey hag̃ua ifamiliakuérandi ha avei oipytyvõ chupekuéra oĩ porã hag̃ua Jehovándi. Haʼe heʼi: “Añehaʼãmbaite ningo amoĩ ehémplo che rajykuérape ikatu hag̃uáicha oiko hikuái Jehová rapére. Ndaikói haʼénte ahayhuha Jehovápe, síno ahechauka upéva” (1 Juan 3:18). ¿Ovendesípa Jehová Eduárdope? Itajýra Ana heʼi: “Koʼág̃a tuicha idiferénte ore situasión. Rohecha mbaʼéichapa papa oñehaʼãmbaite oñemoag̃uive orerehe ha avei okumpli porã irresponsavilida. Oreaguaraiterei rohechávo chupe ombaʼapo jejopyha kongregasiónpe. Ko múndo oreseparase kuri Jehovágui, péro rohecha mbaʼéichapa mama ha papa kyreʼỹme oservi chupe. Upévare roñehaʼãmbaite avei rojapo upéicha. Papa opromete ndaorerejamoʼãveimaha, ha okumpli ipromésa. Péro orereja jeýrire, koʼág̃a che naiméi vaʼerãmoʼã Jehová organisasiónpe”.

6. ¿Mbaʼépa ohechakuaa heta túva oikórõ guare pe gérra de los Balcanes?

⁶ Umi mitã ningo oipotaiterei isy ha itúva oĩ hendivekuéra. Por ehémplo, oikórõ guare pe gérra de los Balcanes heta túva haʼéva testígo de Jehová ndaikatúi oho ombaʼapo. Upévare, haʼekuéra itiempove oĩ hag̃ua ifamiliakuérandi. Umi túva oñeʼẽ, ostudia ha ohuga hendivekuéra. Umi mitã ningo ovyʼaiterei ijetuʼúramo jepe pe situasión. ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende? Heta vése tuvakuéra omeʼẽ rregálo ha plátante ifamiliakuérape, upéicharõ jepe, iñimportanteve hína ohasa tiémpo hendivekuéra. La Biblia ohechauka voi umi túva tuichaiterei oipytyvõtaha ifamíliape, ohasáramo tiémpo hendivekuéra ha ohekomboʼéramo chupekuéra (Prov. 22:6).

7, 8. a) ¿Mbaʼépa sapyʼánte umi túva heʼi rei guasu? b) ¿Mbaʼépa tuvakuéra ikatu ojapo oĩ porã jey hag̃ua ifamiliakuérandi?

⁷ Ñambyasýramo jepe, heta vése umi sy térã túva ou jeýva hógape, otopa tuicha okambiaha ifamília. Umi mitã sapyʼánte oiko ku nointeresairõguáicha chupekuéra itúva térã isy oĩ jeýma haguére, térã ikatu voi ndojeroviavéi hesekuéra. Péicha jave tuvakuéra heʼi rei guasu jepi: “¡Che ningo heta ajesakrifika nderehehápe, mbaʼéicha piko la ne malagradesidoite!”. Péro añetehápe, pe mitã opyta vaieterei itúva oheja haguére chupe. ¿Mbaʼépa pe sy térã túva ikatu ojapo osolusiona hag̃ua ãichagua provléma?

⁸ Primero, rejerure vaʼerã Jehovápe tanepytyvõ rentende hag̃ua mbaʼéichapa oñeñandu ne família ha reñehaʼã vaʼerã rehechauka reñeinteresaha hesekuéra. Reasepta vaʼerã nde erekoha avei la kúlpa. Tuicha avei nepytyvõta rejeruréramo perdón nde pyʼaite  guive. Ne rembiayhu ha ne familiakuéra ohechakuaáta nesinseroha reñehaʼã meméramo rejapo porã opa mbaʼe. Aníkena reñentrega, síno nepasiénsia vaʼerã, upéicha ne familiakuéra nderayhu ha nderrespeta jeýta.

9. ¿Mbaʼérepa natekotevẽi ñanderríko ‘ñamantene hag̃ua umi oĩvape ñande kárgope’?

⁹ Apóstol Pablo heʼi peteĩ kristiáno ijedáva ndaikatuvéi vove oñemantene, itaʼyrakuéra ha inietokuéra ‘opaga vaʼerãha itúva ha ijavuelokuérape upe odevéva chupekuéra’. Upe rire, Pablo omokyreʼỹ kristianokuérape ovyʼáma hag̃ua ohupytývo hemikotevẽ, por ehémplo hoʼumi vaʼerã, oñemonde hag̃ua ha orekóramo peteĩ lugár oiko hag̃ua. Ndovaléi jaiko ñañehaʼã ñanderríko térã ñapensa ñambaʼapoiterei vaʼerãha ikatu hag̃uáicha upe rire jaiko porã (elee 1 Timoteo 5:4, 8; 6:6-10). ‘Ñamantene hag̃ua umi oĩvape ñande kárgope’, natekotevẽi jaiko ko múndo oikuaveʼẽva rapykuéri, koʼã mbaʼe ningo koʼẽrõite opátama (1 Juan 2:15-17). Aníkena jaheja pe ‘platarayhu ñanembotavy’ térã ‘jajepyʼapyetereígui ñane remikotevẽre’ ndaikatúi ‘ñañakarama hatã pe jeikove añeteguávare’ ha jaike Ñandejára múndo pyahúpe oĩtahápe hustísia (Mar. 4:19; Luc. 21:34-36; 1 Tim. 6:19).

10. ¿Mbaʼérepa iporãve ndajaikéi déudape?

¹⁰ Jehová oikuaa ñaikotevẽha plataʼimi jaikove hag̃ua. Péro pe pláta ndaikatúi ñanepytyvõ ni ñandeprotehe ojapoháicha Ñandejára arandu (Ecl. 7:12; Luc. 12:15). Heta hénte ohóva ombaʼapo ótro tetãme, ndohechakuaái mbaʼeichaitépa ojegasta upérupi, hiʼarive ndaipóri garantía ogana porãtaha. Heta ojapóva upéva, ou jey hógape tuicha déudare. Upévare, oiporu rangue itiémpo oservi hag̃ua Ñandejárape, ombaʼapo jejopyve vaʼerã opaga hag̃ua ikuénta (elee Proverbios 22:7). Añetehápe iporãiteve ndajaikéi déudape.

11. ¿Mbaʼérepa ideprovécho jahecha mbaʼe mbaʼépa ñaikotevẽ ha mboýpa jagastáta?

¹¹ Eduardo odesidi kuri ou jey hógape oiko hag̃ua ifamiliakuérandi. Péro haʼe oikuaa osẽ porã hag̃ua, ndaikatuveimaha ogasta yma guaréicha. Haʼe ha hembireko ohecha mbaʼe mbaʼépa añetehápe oikotevẽ ha mboýpa ohupytýta chupekuéra. Opavavénte oñopytyvõ ha ndoikói ojogua umi mbaʼe noikotevẽguasúiva, yma ojapo haguéicha. * Eduardo heʼi: “Por ehémplo, ronohẽ ore famíliape umi eskuéla privádagui ha romoinge chupekuéra peteĩ eskuéla púvlika iporãmívape”. Avei haʼe ha ifamília oñemboʼe otopa hag̃ua peteĩ traváho omeʼẽtava chupe tiémpo oadora hag̃ua Jehovápe. ¿Mbaʼéichapa Ñandejára ombohovái iñemboʼe?

12, 13. a) ¿Mbaʼépa ojapo peteĩ túva omantene hag̃ua ifamíliape? b) ¿Mbaʼéichapa Jehová ovendesi Eduardo odesidi vaʼekue?

¹² Eduardo heʼi: “Ñepyrũrã, dos áñore hendy orendive. Che aganamíva ndaorerupytypái ha opáma avei ohóvo che aórro, hiʼarive chekaneʼõitereíma. Upéicharõ jepe ndorofaltái rreunionhápe ha ropredika oñondivepa”. Ko ermáno odesidi ndoaseptamoʼãiha mbaʼeveichagua traváho omomombyrýtava chupe ifamiliakuéragui, tahaʼe unos kuánto mése jepe raʼe. Haʼe heʼi: “Aaprende opaichagua traváho. Upéicha rupi, saʼi vove peteĩ traváho ajapónte ótra kósa”.

¹³ Hasýpe Eduardo opagapa ikuénta, upévare opaga avei heta interés. Péro chupe g̃uarã vyroreiete upéva, haʼe ovyʼaiterei ikatu haguére oĩ ifamiliakuérandi ha oservi hikuái Jehovápe oñondivepa. Eduardo heʼi: “Koʼápe saʼieteve agana, péro ndorohasái nesesida. ‘Jehová po ningo nambykýi’. Roñepyrũ rojapo ore prekursorádo ha upe riremi roiko porãvéma katu. Upéicha rupi ifasilve chéve amantene hag̃ua che família” (Is. 59:1).

14, 15. a) ¿Mbaʼépa ikatu ojapo umi kristiáno ihentekuéra ojopýramo chupekuéra omotenonde hag̃ua umi mbaʼerepy? b) ¿Mbaʼéichapa ñane ehémplo ikatu oipytyvõ ñane hentekuérape?

¹⁴ Heta lugárpe, la hénte opensa omeʼẽ vaʼerãha rregálo ha pláta ipariénte ha iñamigokuérape. Eduardo heʼi: “Upéicha ore rojepokuaa ha rojapose voi upéva. Péro entéro mbaʼe hendapa. Pyʼaporãmente haʼe che hentekuérape ameʼẽtaha chupekuéra ikatumíva, che rembireko ha che rajykuéra orekóma guive oikotevẽva ha rokumplíma guive ore rresponsavilida Ñandejára renondépe”.

¹⁵ Heta persóna ombaʼapóva ótro paíspe odesidi ou jey hógape, térã orrechasa peteĩ oportunida oho hag̃ua ombaʼapo mombyry ogana porãvetahápe. Péicha jave, ihentekuéra ikatu ipochy hendive térã heʼi hese opensaha ijehénte. ¿Mbaʼérepa upéva? Koʼã hénte ningo oipota oñepytyvõ chupekuéra (Prov. 19:6, 7). Ana, Eduardo rajy heʼi: “Romotenondéramo Ñandejára servísio roiko rangue umi mbaʼerepy rapykuéri, ore hentekuéra ohechakuaáta Jehová iñimportantetereiha oréve g̃uarã” (embojoja 1 Pedro 3:1, 2 rehe).

16. a) ¿Mbaʼéichapa peteĩ persóna ikatu oñembotavy ijupe voi? (Sant. 1:22.) b) ¿Mbaʼeichagua desisiónpa Jehová ovendesi?

¹⁶ Peteĩ ermána oheja iména ha imembykuéra oho hag̃ua ombaʼapo ótro paíspe. Og̃uahẽvo upépe heʼi umi ansiánope: “Heta sakrifísio rojapo ikatu hag̃uáicha che aju koʼápe. Che ména ansiáno kuri péro oheja ipriviléhio. Upévare, Jehová ovendesímante vaʼerã ore desisión”. Ñandejára ningo ovendesi umi ohechaukávape ojeroviaha hese. ¡Mbaʼéicha piko ovendesíta peteĩ desisión ndojejapoihápe haʼe oipotáva, koʼýte ojehejáramo peteĩ priviléhio iporãitereíva! (Elee Hebreos 11:6 ha 1 Juan 5:13-15.)

17. a) ¿Mbaʼérepa jajerure vaʼerã Jehovápe tañanemoarandu jadesidi mboyve peteĩ mbaʼe? b) ¿Mbaʼépa jajapo vaʼerã Jehová ñanemoarandu hag̃ua?

¹⁷ Jadesidi mboyve peteĩ mbaʼe, jaheka vaʼerã Jehová arandu. Jajerure vaʼerã chupe ñandegia hag̃ua ha tomeʼẽ ñandéve ijespíritu. Upéicharõmante ndajaikomoʼãi ñañembyasy upe rire jadesidi vai haguére (2 Tim. 1:7). Ñapensamína: ¿Ñaimépa ñaneñeʼẽrendu hag̃uáicha Jehovápe toiko la oikóva? ¿Jaservítapa chupe oĩramo jepe  persekusión? Oiméramo upéicha, katuete ñaneñeʼẽrendúta Ñandejárape ha ndajahejamoʼãi ñane família jarekosevégui heta mbaʼe (Luc. 14:33). Eñeʼẽ umi ansiáno ndive ha esegi umi konsého vívliko omeʼẽva ndéve. Upéicha rehechaukáta rejeroviaha Jehováre, ha haʼe nepytyvõta opromete haguéicha. Umi ansiáno ndaikatúi odesidi nderehe, péro umi konsého omeʼẽva ikatu nepytyvõ redesidi hag̃ua umi mbaʼe upe rire nembovyʼátava (2 Cor. 1:24).

18. a) ¿Mávapepa Jehová omeʼẽ pe responsavilida omantene hag̃ua ifamília? b) ¿Mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ umi omoakãvape hogapy?

¹⁸ Jehová oipota pe omoakãva ifamília omantene umi oĩvape ikárgope. Oĩ heta okumplíva ko rresponsavilida ohejaʼỹre hembireko térã ifamília. Hiʼarive sapyʼánte oĩ ojopýva chupekuéra ojapo hag̃ua upéva térã ikatu haʼekuéra voi ojapose. Ñande jaguerohory vaʼerã koʼã ermánope ha ñañemboʼe hesekuéra. Jahechauka vaʼerã jahayhuha chupekuéra ha ñaipytyvõ tekotevẽramo oho doktórpe, térã oikóramo peteĩ desástre naturál (Gál. 6:2, 5; 1 Ped. 3:8). Ikatu avei ñaipytyvõ chupekuéra otopa hag̃ua itravahorã haʼekuéra oikohárupi, ñambohasa chupekuéra hiʼupy térã ñameʼẽ pláta osẽ hag̃ua apúrogui. Upéva oipytyvõta chupekuéra ani hag̃ua oheja ifamília ha oho ombaʼapo mombyry (Prov. 3:27, 28; 1 Juan 3:17).

19, 20. ¿Mbaʼérepa jaikuaa porã Jehová ñanepytyvõtaha?

¹⁹ Ñandejára Ñeʼẽ ningo heʼi: “Aníkena pendeplatarayhu, upéva rangue peñekontenta vaʼerã umi mbaʼe perekóvare. Ñandejára heʼi voi: ‘Arakaʼeve ndorohejamoʼãi ha arakaʼeve noromotyreʼỹmoʼãi’. Upéicharõ, ikatu ñanekyreʼỹ ha jaʼe: ‘Jehová chepytyvõ hína, ndakyhyjemoʼãi, ¿mbaʼe piko ojapóta cherehe peteĩ yvypórante?’” (Heb. 13:5, 6). ¿Mbaʼéichapa oñekumpli ko téxto heʼíva?

²⁰ Peteĩ ermáno heta áñorema oservíva de ansiáno peteĩ tetã imboriahúvape heʼi: “Heta hénte heʼi jepi umi testígo de Jehová ovyʼaha. Ohechakuaa avei hikuái umi ermáno imboriahuvéva jepe oñemonde porãha ha haʼete voi oguerekóva hetave mbaʼe umi ótro oikóvagui ijerére”. Jahechaháicha, oñekumpli Jesús opromete vaʼekue umi omotenondévape Ñandejára rréino (Mat. 6:28-30, 33). Aníkena nderesarái Ñandejára yvagagua nderayhuetereiha ha oipotaha pe iporãvéva ne familiakuérape g̃uarã. La Biblia heʼi Jehová ‘omaʼẽha opa mbaʼe ko yvy ári oikóvare, oipytyvõ hag̃ua umi hese añetehápe ojeroviávape’ (2 Crón. 16:9). Haʼe heʼi mbaʼéichapa ñañangareko vaʼerã ñane familiakuérare ikatu hag̃uáicha oho porã ñandéve. Ñaneñeʼẽrendúramo jahechauka ñaína jahayhuha chupe ha jajeroviaha hese. La Bíblia heʼi: “Jahayhu Ñandejárape heʼise ñakumpli imandamiénto; ha imandamientokuéra ndaipohýiri” (1 Juan 5:3).

21, 22. ¿Mbaʼérepa nde redesidi rejerovia Jehováre?

²¹ Eduardo heʼi: “Aikuaa porã ndarrekuperamoʼãveimaha pe tiémpo ahasa vaʼekue mombyry che rembireko ha che rajykuéragui. Péro añehaʼã ani hag̃ua apensaiterei upévare. Heta che kompañerokue de traváho koʼág̃a irríkoma, péro ndovyʼái hikuái, ha ifamiliakuéra heta iprovléma. Che ha che família katu roiko peteĩ ñeʼẽme ha rovyʼa. Ahecharamoiterei mbaʼéichapa heta ermáno ko tetãmegua omotenonde meme Jehová servísio imboriahúramo jepe. Enterovete rohecha mbaʼéichapa oñekumpli Jesús promésa” (elee Mateo 6:33).

²² ¡Nekyreʼỹkena! Neñeʼẽrendúke Jehovápe ha ejerovia hese. Rehayhúramo chupe, ne rembireko ha nefamiliakuérape, rekumplíta pe rresponsavilida haʼe omeʼẽva ndéve. Rejapóramo upéicha, rehecháta ‘Jehová nepytyvõha’.