Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Ani Mɔ Ko Baanyɛ Atsɔɔ Nɔ Ni Baaba Wɔsɛɛ?

Ani Mɔ Ko Baanyɛ Atsɔɔ Nɔ Ni Baaba Wɔsɛɛ?

Ani osusu nɔ ni baaba bo kɛ oweku lɛ nɔ wɔsɛɛ lɛ he pɛŋ? Wɔsɛɛ lɛ, ani obaaná shika, aloo obaaye ohia; mɛi baasumɔ osane, aloo ohe baafee shoo? Ani owala sɛɛ baatsɛ, aloo obaagbo kpatu? Afii akpei abɔ ni eho lɛ amli fɛɛ lɛ, mɛi eka akɛ amɛbaahã sanebimɔi nɛɛ ahetoo.

Ŋmɛnɛ lɛ, mɛi komɛi kwɛɔ bɔ ni nibii yaa lɛ yɛ je lɛ mli lɛ, ni amɛdamɔɔ no nɔ amɛtsɔɔ nɔ ni baaba wɔsɛɛ. Shi jeee nibii ni amɛwieɔ lɛ fɛɛ baa mli; ekomɛi baaa mli kwraa. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, yɛ afi 1912 lɛ, atsɛ Guglielmo Marconi, mɔ ni fee tɛligraf ko ni kpãa bɛ he lɛ wiemɔi ayisɛɛ akɛ: “Ilɛtrɔniki nibii ni ilɛtrisiti kpãa bɛ he ni abɔi feemɔ lɛ hewɔ lɛ, anyɛŋ awu ta dɔŋŋ.” Agbɛnɛ hu, yɛ afi 1962 lɛ, nuu ko ni tsuɔ nii ehãa Decca Record Company lɛ kɛɛ kuu ko ni tswaa gitai kɛfeɔ lala ni atsɛɔ amɛ Beatles lɛ akɛ, ekɛ amɛ tsuŋ nii, ni ewie akɛ, etsɛŋ ni kui ni tswaa gitai lɛ abe baaho.

Mɛi pii yaa mumɔi atsɛlɔi aŋɔɔ koni atsɔɔ amɛ nɔ ni baaba wɔsɛɛ. Mɛi komɛi yabiɔ ŋulamiiaŋkwɛlɔi nii; akɛ ŋulamiiaŋkwɛmɔ he saji woɔ magazin kɛ adafitswaa woji pii amli daa, koni mɛi ana nɔ ni baaba amɛnɔ. Mɛi komɛi hu yaa klamɔfoi aŋɔɔ. Klamɔfoi kɛɔ akɛ, amɛbaanyɛ amɛkwɛ tarot kaadii anɔ, loo yibɔi, loo mɛi adɛŋ ni amɛtsɔɔ nɔ ni baaba wɔsɛɛ.

Blema lɛ, mɛi komɛi yanaa wɔŋtsɛmɛi bɔ ni afee ni amɛle nɔ ni baaba wɔsɛɛ, ni wɔŋtsɛmɛi nɛɛ hãa amɛleɔ nɔ ni nyɔŋmɔi ni amɛkɛɛ amɛjáa lɛ kɛɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, akɛɛ Lidia maŋtsɛ Croesus kɛ nikeenii ni jara wala tsu kɛyahã wɔŋtsɛ ni yɔɔ Delphi, yɛ Grees lɛ, bɔ ni afee ni ele nɔ ni baajɛ ta ni ekɛ Persia maŋtsɛ Koresh yaawu lɛ mli kɛba. Wɔŋtsɛ lɛ kɛɛ kɛji Croesus tee ekɛ Koresh yawu lɛ, ebaakpãtã “maŋ wulu ko” hiɛ. Enɛ hã Croesus ná nɔmimaa akɛ ebaaye kunim, ni no hewɔ lɛ, etee ta lɛ. Shi maŋ wulu ni akpãtã hiɛ lɛ ji lɛ diɛŋtsɛ emaŋ lɛ!

Sɛɛnamɔ ko bɛ wɔŋtsɛ lɛ gbalɛ lɛ he, ejaakɛ bɔ ni ewo ewiemɔ lɛ afua lɛ hewɔ lɛ, ekɔɔɔ he eko mɔ ni baaye kunim lɛ, ebaafee anɔkwale. Croesus eyanuuu gbalɛ lɛ shishi, ni no hã nɔ fɛɛ nɔ ŋmɛɛ lɛ. Ni ŋmɛnɛ hu? Ani mɛi ni tsɔɔ gbɛi ni tamɔ nakai anɔ amɛtaoɔ nɔ ni baaba wɔsɛɛ lɛ yagbeɔ naa ekpakpa?