Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

Ndi Nnyịn Inen̄ede Idu ke “Mme Akpatre Usen”?

Ndi Nnyịn Inen̄ede Idu ke “Mme Akpatre Usen”?

Ndi Nnyịn Inen̄ede Idu ke “Mme Akpatre Usen”?

N̄KPỌ iba ẹn̄wam nnyịn ifiọk se Bible okotde mme akpatre usen. N̄wed Abasi ama ebem iso etịn̄ mme n̄kpọ oro ẹditịbede ke “utịt editịm n̄kpọ emi.” (Matthew 24:3) Bible etịn̄ n̄ko ete ke edu ye edinam mme owo oro ẹdude ke “mme akpatre usen” ẹyekpụhọde.—2 Timothy 3:1.

Mme n̄kpọ oro ẹtịbede ke ererimbot ọkọrọ ye edu mme owo ẹwụt ke idu ke mme akpatre usen ye nte ke ibịghike Obio Ubọn̄ Abasi ayada nsinsi edidiọn̄ ọsọk mbon oro ẹmade Abasi. Ẹyak itọn̄ọ ke ndidụn̄ọde n̄kpọ ita oro Jesus ọkọdọhọde ke ẹdidi idiọn̄ọ mme akpatre usen.

“Ntọn̄ọ Ubiak Uman”

Jesus ọkọdọhọ ete: “Idụt ayadaha an̄wana ye idụt, obio ubọn̄ kiet oyonyụn̄ adaha an̄wana ye obio ubọn̄ en̄wen, ndien akan̄ ye unyekisọn̄ ẹyedu ke nsio nsio ebiet.” Enye ama adian do ete: “Kpukpru n̄kpọ emi ẹdi ntọn̄ọ ubiak uman.” (Matthew 24:7, 8) Ẹyak idụn̄ọde mme “n̄kpọ emi” kiet kiet.

Ẹma ẹwot ata ediwak owo ke ekọn̄ ye en̄wan ekpụk oro ẹken̄wanade ke isua ikie oro ẹbede. Ndụn̄ọde oro Worldwatch Institute ẹnamde owụt ke “mme owo oro ẹkekpan̄ade ke ekọn̄ [ke ọyọhọ isua ikie edịp] ẹwak utịm ikata ẹkan mme owo ẹkekpan̄ade ke kpukpru ekọn̄ oro ẹken̄wanade toto ke akpa isua ikie tutu esịm isua 1899.” Jonathan Glover ewet ke n̄wed esie oro Humanity—A Moral History of the Twentieth Century ete: “Ekikere ẹnọde edi nte ke ọtọn̄ọde ke isua 1900 tutu esịm isua 1989 ekọn̄ ama owot miliọn owo 86. . . . Imemke utom ndifiọk ibat owo oro ẹkekpan̄ade ke ekọn̄ ọyọhọ isua ikie 20. Owo ikemeke ndinyene nnennen ibat mme owo oro ẹkekpan̄ade ke ẹbaharede ukem ukem, sia ke otu ofụri ibat owo oro ẹkekpan̄de ke ekọn̄ ọyọhọ isua ikie 20, n̄kpọ nte mbahade iba ke itie ita (miliọn 58) ẹkekpan̄a ke ekọn̄ ofụri ererimbot mbiba. Edi, edieke ẹkpebaharede ukem ukem ibat mme owo oro ẹkekpan̄ade ke ofụri isua ikie 20, eyedi ekọn̄ ama owot n̄kpọ nte owo 2,500 kpukpru usen, oro ọwọrọ se iwakde ibe owo 100 kpukpru hour ke isua 90.” Kere nte n̄kpa emi akabiakde ata ediwak iman ye mme ufan!

Okposụkedi ẹnyenede ata ediwak udia mfịn, kiet ke otu n̄kpọ oro ẹdade ẹfiọk mme akpatre usen edi akan̄. Ntaifiọk ẹdọhọ ke ẹnyene udia oro awakde akan ibatowo oro ẹdude ke ererimbot ke isua 30 emi ẹbede. Kpa ye oro, akan̄ osụk ododu ke ediwak itie ke ererimbot sia ediwak owo inyeneke isọn̄ oro ekemde ndida ntọ n̄kpọ m̀mê ndinyene okụk ndep udia. Ke mme idụt oro ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ uforo, se iwakde ibe owo biliọn kiet ẹfọfiọn̄ọ ubọk ẹyom se ẹdidiade. Ke otu emi, n̄kpọ nte owo miliọn 780 ẹtie biọn̄ kpukpru usen. Nte Esop Kaban̄a Nsọn̄idem Ererimbot ọdọhọde, biọn̄ esinen̄ede owot nditọwọn̄ oro ẹwakde ẹbe miliọn ition kpukpru isua.

Nso kaban̄a unyekisọn̄ oro ẹkedọhọde ke oyodu ke nsio nsio ebiet? Nte Itieutom Esede N̄kpọ Aban̄a Isọn̄ ke United States ẹdọhọde, ke ẹbaharede ukem ukem, unyekisọn̄ 17 oro ẹkemede ndibiat ufọk ẹtịbe kpukpru isua ọtọn̄ọde ke isua 1990. Idụhe isua oro unyekisọn̄ oro ẹsọn̄de odudu ẹkem ndiwụri ufọk ofụri ofụri mîtịbeke ini kiet ke ẹbaharede ukem ukem. Mme anam-ndụn̄ọde en̄wen ẹdọhọ ke “unyekisọn̄ owot ata ediwak owo ke isua 100 emi ẹbede.” Ntak kiet edi koro toto ke 1914, ediwak owo ẹwọn̄ọ ẹkedụn̄ọ ke mme ebiet emi unyekisọn̄ esiwakde nditịbe.

Ikpọ Afanikọn̄ En̄wen

Jesus ọkọdọhọ ete: “Ndiọi udọn̄ọ . . . ẹyenyụn̄ ẹdu ke nsio nsio ebiet.” (Luke 21:11) Ẹnen̄ede ẹnyene ifiọk ibọkusọbọ mfịn ẹkan nte akanam ẹnyenede. Kpa ye oro, n̄kani ye mbufa udọn̄ọ ẹsụk ẹnọnọmọ ubonowo. N̄wetnnịm n̄kpọ Itieutom Unam Ndụn̄ọde ke United States ọdọhọ ẹte: “Udọn̄ọ 20 oro ẹnen̄erede ẹfiọk—emi esịnede akpaikpai ikọn̄, utoenyịn, ye utọrọ—ẹtọn̄ọ ntak ẹdi m̀mê ẹtara ẹdụk nsio nsio ebiet toto ke 1973, ndien mmọ inyeneke aba usọbọ. Ọtọn̄ọde ke 1973, ẹfiọk ke nsụhọde n̄kaha n̄kpọ 30 oro ẹsidade udọn̄ọ ẹdi, oro owo mîkọfiọkke, emi esịne ifọt udọn̄ọ oro owotde editịbe idemowo, udọn̄ọ Ebola, udọn̄ọ edidiana akpa, ye ifọt udọn̄ọ oro ẹkotde Nipah, ndien kpukpru emi inyeneke usọbọ.” Nte ntọt Red Cross eke June 28, 2000 owụtde, mme owo oro ẹkekpan̄ade ke ntak idiọk udọn̄ọ ẹma ẹwak utịm ike 160 ẹkan mbon oro oto-obot afanikọn̄ okowotde ke 1999.

Akamba afanikọn̄ en̄wen oro ẹdade ẹdiọn̄ọ mme akpatre usen edi ‘ubiatibet nditọt.’ (Matthew 24:12) Ke ata ediwak ebiet mfịn, mme owo ẹsikọbi usụn̄ ufọk mmọ ẹnyụn̄ ẹkop ndịk ndisan̄a ke efak ke okoneyo. Ndien nso kaban̄a edisabade ofụm, mmọn̄, ye isọn̄, emi esiwakde nditịbe ke ntak ubiatibet? Emi n̄ko osu se Bible ekebemde iso etịn̄. N̄wed Ediyarade etịn̄ aban̄a ini oro Abasi emekde enịm ndisobo “mmọ oro ẹsobode isọn̄.”—Ediyarade 11:18.

Edu Mme Owo ke Mme Akpatre Usen

Mbọk kot 2 Timothy 3:1-5 ke Bible fo. Apostle Paul ewet ete: “Ndiọkeyo ẹyedu ke mme akpatre usen.” Ndien enye ama aka iso ndibat mme edu 20 oro ẹdidade ẹfiọk mbon oro mîten̄eke Abasi. Ndi mme owo ke edem mbufo ẹnyene ndusụk edu emi? Kere ban̄a se ẹtịn̄de ndondo emi ẹban̄a mme owo mfịn.

“Mme ama idem.” (2 Timothy 3:2) N̄wedmbụk n̄kpọntịbe England emi ẹkotde Financial Times ọdọhọ ete: “[Mme owo] ẹnen̄ede ẹma ndinam se inemde mmọ ẹkan nte akanam ẹmade. [Mmọ] ẹnam n̄kpọ nte idi abasi ẹnyụn̄ ẹyom mme owo ẹda mmimọ ntre.”

“Mme ama okụk.” (2 Timothy 3:2) N̄wedmbụk n̄kpọntịbe Indonesia emi ẹkotde Jakarta Post ọdọhọ ete: “Ndondo emi, inyene anam mme owo ẹnen̄erede ẹtan̄ idem utu ke ndisụk idem. Mme owo idaha fi ke n̄kpọ edieke mûnyeneke okụk.”

“Ẹsọn̄ ibuot ye ete ye eka.” (2 Timothy 3:2) Magazine United States emi ẹkotde American Educator ọdọhọ ete: “Esikpa mme ete ye eka idem ndikụt nte eyen mmọ emi edide isua 4 esitịn̄de ikọ ye mmọ nte ọbọn̄ m̀mê eyen mmọ emi edide isua 8 osụn̄ide mmọ ete: ‘Ọdiọk ọnọ fi do!’”

“Inyeneke nsọn̄ọnda.” (2 Timothy 3:2) Magazine United States emi ẹkotde Wilson Quarterly ọdọhọ ete: “Enen̄ede etie nte ke ata ediwak irenowo ndikpọn̄ iban ye nditọ mmọ edi akakan ukpụhọde oro ẹkụtde ke ido uwem ke [isua 40 emi ẹbede].”

“Inyeneke ndammana ima.” (2 Timothy 3:3) Magazine United States emi ẹkotde Journal of the American Medical Association ọdọhọ ete: “Afai ke ubon enen̄ede edi ọsọ n̄kpọ ke ediwak obio ke ererimbot.”

“Ẹnana mfara ke idem.” (2 Timothy 3:3) N̄wedmbụk n̄kpọntịbe Thailand emi ẹkotde Bangkok Post ọdọhọ ete: “Ata ediwak mbụk oro ẹwetde ke n̄wedmbụk n̄kpọntịbe kpukpru usen ẹwụt ke ata ediwak owo ẹnana mfara ke idem, ẹdiọk ido, inyụn̄ inyeneke mbọm inọ ekemmọ owo, kpa ye idemmọ. . . . Edieke afai akade iso nte edide idahaemi, ibịghike ererimbot ayakabade edi itie emi mme owo mînyeneke aba ido.”

“Ẹtie obom obom.” (2 Timothy 3:3) N̄wedmbụk n̄kpọntịbe South Africa emi ẹkotde Business Day ọdọhọ ete: “Ẹsikụt nte mme awat-ubomisọn̄ ẹyatde esịt ntịme ntịme ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ afai afai, mbon oro ẹnyenede utọ edu emi ẹsifiomo mbonubon mmọ n̄ko, . . . ẹnyụn̄ ẹtie obom obom ye unana ntak, ndien emi esiwak ndisan̄a ye ubiatibet. Mme owo ẹduọ obom ntịme ntịme ye ke idaha ekededi, ndien emi anam mme owo inyeneke aba ama ẹnyụn̄ ẹkop ndịk.”

“Ẹma inemesịt utu ke ndima Abasi.” (2 Timothy 3:4) Magazine Intanet oro ẹkotde Boundless ọdọhọ ete: “Mme owo ẹsịn ikpafak man ẹyak ẹnam idan̄ nte ẹmama, edi ido uwem mme Christian iyakke.”

“Ẹnyene enyọn̄ enyọn̄ ido uten̄e Abasi edi idụhe uwem ekekem ye odudu esie.” (2 Timothy 3:5) N̄wedmbụk n̄kpọntịbe United States emi ẹkotde National Catholic Reporter ọdọhọ ete: “[N̄wan kiet ke Netherlands emi ekedide akpara] ọdọhọ ke ido ukpono mîyakke ukara ẹnyịme [mme owo ẹnam akpara ifụre ifụre]. Enye ama odop, ekem atuak inua imam onyụn̄ ọdọhọ ke ini imọ ikedide akpara, ediwak mme ọkwọrọ ederi ẹkedi ndusụk ke otu mbon oro ẹkesidide ẹbịne imọ kpukpru ini. Enye ama asak ke ini ọkọdọhọde ete: ‘Mme akpara ẹsidọhọ kpukpru ini ke mme owo oro ẹsinen̄erede ẹdi ẹbịne mmimọ ẹdi mme ọkwọrọ ederi.’”

Nso Iditịbe ke Ini Iso?

Ererimbot mfịn ọyọhọ ye mfịna, kpa nte Bible ekebemde iso etịn̄. Nte ededi, ntịn̄nnịm ikọ aban̄ade “idiọn̄ọ edidu [Christ] ye eke utịt editịm n̄kpọ emi” abuana eti n̄kpọ kiet. Jesus ọkọdọhọ ete: “[Ẹyekwọrọ] eti mbụk obio ubọn̄ emi ke ofụri isọn̄ nte ntiense ẹnọ kpukpru mme idụt.” (Matthew 24:3, 14) Ẹkwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi ke se ibede idụt 230. Mme owo oro ẹwakde ẹbe miliọn itiokiet, emi ẹtode “kpukpru idụt ye esien ye obio ye usem,” ke ẹnen̄ede ẹsịn ifịk ke utom editan̄a Obio Ubọn̄. (Ediyarade 7:9) Nso ke ifịk oro mmọ ẹsịnde an̄wam mmọ ẹnam? Ifịk oro an̄wam mmọ ẹnam emi: Se ikperede ndidi kpukpru owo ke ererimbot ẹkeme ndikop etop oro anamde owo ọfiọk se Obio Ubọn̄ oro edide, se enye edinamde, ye nte ẹkemede ndibọ edidiọn̄ esie. Ke akpanikọ, ata ‘ifiọk okpon aka iso ke utịt ini emi.’—Daniel 12:4.

Afo ekpenyene ndikpep ifiọk emi. Kere se iditịbede ke ẹma ẹkekwọrọ eti mbụk ekekem nte Jehovah oyomde. Jesus ọkọdọhọ ete: “Ndien adan̄aoro ke utịt eyedi.” (Matthew 24:14) Do ndien ke Abasi edisio kpukpru idiọkido ke isọn̄ efep. Mme N̄ke 2:22 ọdọhọ ete: “Edi ẹyesobo mme idiọk owo ke isọn̄ ẹfep, ẹnyụn̄ ẹsọhi mbon abian̄a ẹfep ke esịt.” Nso kaban̄a Satan ye mme demon esie? Ẹyetop mmọ ẹsịn ke editụn̄ọ ukpe mbak mmọ ẹditụn mme idụt usụn̄ aba. (Ediyarade 20:1-3) Ekem ‘mbon edinen ido ye mmọ eke ẹfọnde ẹma ẹyedụn̄’ ke isọn̄. Ndien Obio Ubọn̄ Abasi ọyọnọ mmọ ekese utịbe utịbe edidiọn̄.—Mme N̄ke 2:21; Ediyarade 21:3-5.

Nso ke Oyom Anam?

Eyịghe idụhe ke ererimbot Satan emi enen̄ede ekpere utịt. Utịt ererimbot emi ayabuat mbon oro ẹfụmide mme uyarade oro ẹwụtde ke idu ke mme akpatre usen. (Matthew 24:37-39; 1 Thessalonica 5:2) Mmọdo, Jesus ọkọdọhọ mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye ete: “Ẹnọ ntịn̄enyịn ke idem mbufo mbak uyụhọ udia ye ọkpọsọn̄ un̄wọn̄ mmịn ye editịmede esịt uwem emi ẹdinam esịt mbufo ẹkabade ẹdobi, ndien usen oro edibuat mbufo nte ekpọ. Koro enye eyesịm kpukpru mbon oro ẹdụn̄de ke ofụri iso isọn̄. Ẹdu ke edidemede, ndien, kpukpru ini ẹnam n̄kpeubọk man mbufo ẹkpekeme ndibọhọ kpukpru n̄kpọ emi ẹditịbede, nnyụn̄ nda ke iso Eyen owo.”—Luke 21:34-36.

N̄kukụre mbon oro ẹnamde se Eyen owo, kpa Jesus, amade ẹdibọhọ utịt editịm n̄kpọ emi. Edi akpan n̄kpọ didie ntem nnyịn ndida ini emi osụhọde nnam se inemde Jehovah Abasi ye Jesus Christ esịt! Ke ini Jesus ọkọbọn̄de akam ọnọ Abasi, enye ọkọdọhọ ete: “Nsinsi uwem ọwọrọ mmọ ndinyene ifiọk mban̄a fi, ata Abasi kierakiet, ye enye emi afo okosiode ọdọn̄, kpa Jesus Christ.” (John 17:3) Ntre, oyowụt ifiọk edieke ekpepde ekese aban̄a Jehovah Abasi ye se enye oyomde. Mme Ntiense Jehovah ke edem mbufo ẹyema ndin̄wam fi ọfiọk se Bible ekpepde. Nnyịn imenen̄ede isịn udọn̄ inọ fi ite osobo ye mmọ mîdịghe ewet n̄wed ọnọ ẹsọk mme andimịn̄ magazine emi.

[Ekebe/Mme ndise ke page 7]

IDIỌN̄Ọ MME AKPATRE USEN

IKPỌ AFANIKỌN̄:

▪ Ekọn̄.—Matthew 24:6, 7.

▪ Akan̄.—Matthew 24:7.

▪ Unyekisọn̄.—Matthew 24:7.

▪ Ndiọi udọn̄ọ.—Luke 21:11.

▪ Ubiatibet nditọt.—Matthew 24:12.

▪ Edisobo isọn̄.—Ediyarade 11:18.

MME OWO:

▪ Ẹma idem.—2 Timothy 3:2.

▪ Ẹma okụk.—2 Timothy 3:2.

▪ Ẹtan̄ idem.—2 Timothy 3:2.

▪ Ẹsọn̄ ibuot ye ete ye eka.—2 Timothy 3:2.

▪ Ẹnana esịtekọm. —2 Timothy 3:2.

▪ Inyeneke nsọn̄ọnda. —2 Timothy 3:2.

▪ Inyeneke ndammana ima.—2 Timothy 3:3.

▪ Ẹnana mfara ke idem.—2 Timothy 3:3.

▪ Ẹtie obom obom. —2 Timothy 3:3.

▪ Ẹma inemesịt utu ke ndima Abasi.—2 Timothy 3:4.

▪ Ẹnam nte idi mme eten̄e Abasi.—2 Timothy 3:5.

ATA MME ANDITUAK IBUOT:

▪ Ẹnen̄ede ẹnyene ifiọk. —Daniel 12:4.

▪ Ẹkwọrọ eti mbụk ke ofụri ekondo.—Matthew 24: 14.

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

EDIDIANA MME IDỤT/Foto F. GRIFFING