Yak “Uyo” Jehovah Ekpeme Fi

KE ISUA 490 M.E.N., n̄kpọ nte mbonekọn̄ Athens tọsịn 10 esịm 20 ẹma ẹn̄wana enịm-mbụk ekọn̄ ke Marathon ye udịmekọn̄ Persia oro ẹkenen̄erede ẹwak ẹkan mmọ. Akpan usọ un̄wana ekọn̄ mbon Greece ekedi ediban̄ otu mbonekọn̄—oro edi, udịm ata ediwak mbonekọn̄ emi ẹnen̄erede ẹban̄. Otuekọn̄ oro mmọ ẹkekamade eketie nte anyan ibibene oro ẹwụkde eduat. Emi ama anam mbonekọn̄ Athens emi ẹkan udịmekọn̄ Persia oro ẹkenyenede ediwak mbonekọn̄; edikan emi ama enen̄ede ọwọrọ etop.

Ata mme Christian ẹn̄wana ekọn̄ eke spirit. Mmọ ẹn̄wana ye mme asua oro ẹkopde odudu—mme andikara oro enyịn mîkwe, emi ẹkarade idiọk editịm n̄kpọ emi. Bible okot mmọ “mme andikara ekịm ererimbot emi, ye odudu ndiọi spirit ke enyọn̄.” (Ephesus 6:12; 1 John 5:19) Ikọt Abasi ẹka iso ndikan ke ekọn̄ emi—edi idịghe ke odudu idemmọ. Ẹnyene ndinọ Jehovah itoro kaban̄a emi, koro enye eteme onyụn̄ ekpeme mmọ, nte ẹwetde ke Psalm 18:30 ẹte: “Ẹma ẹdomo uyo Jehovah; enye edi otu-ekọn̄ kpukpru mmọ eke ẹbuọtde idem mmọ ye enye.”

Ih, Jehovah ada “uyo” esie oro ẹdomode, emi odude ke Edisana N̄wed Abasi, ekpeme mme anam-akpanikọ asan̄autom esie ọbiọn̄ọ afanikọn̄ eke spirit. (Psalm 19:7-11; 119:93) Solomon ama ewet aban̄a ọniọn̄ oro odude ke Ikọ Abasi ete: “Kûkpọn̄ enye, ndien enye eyekpeme fi: ma enye, ndien enye ayakama fi.” (Mme N̄ke 4:6; Ecclesiastes 7:12) Didie ke ọniọn̄ Abasi ekpeme nnyịn ọbiọn̄ọ afanikọn̄? Kere ban̄a se iketịbede inọ Israel eset.

Mbon Oro Ọniọn̄ Abasi Ekekpemede

Mbet Jehovah ama ekpeme onyụn̄ ọnọ nditọ Israel ndausụn̄ ke kpukpru ikpehe uwem mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, ibet udia, usanaidem, ye edinịm owo udọn̄ọ nsannsan ẹma ẹkpeme mmọ ẹbiọn̄ọ ediwak udọn̄ọ oro ẹkewotde mbon idụt en̄wen. Ekedi n̄kukụre ke ẹma ẹkedifiọk n̄kpri  unam udọn̄ọ ke ọyọhọ isua ikie 19, ke ntaifiọk ẹketọn̄ọ ndikpep se Ibet Jehovah ekekpepde ke anyan ini ko. Mme ibet ẹban̄ade edinyene isọn̄, edifak isọn̄ m̀mê inyene, edisio isọn, ye edibọ udori ke n̄kpọ ẹma ẹda ufọn ẹsọk nditọ Israel ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ẹfọn ke obio. (Deuteronomy 7:12, 15; 15:4, 5) Ibet Jehovah ama akam an̄wam ndinam isọn̄ ọfọn n̄kpọ! (Exodus 23:10, 11) Mme ewụhọ oro ẹkekpande nsunsu utuakibuot ẹma ẹkpeme nditọ Israel ke n̄kan̄ eke spirit ẹbiọn̄ọ edidụk ufụn nnọ demon, ediwa nditọwọn̄, ye ediwak idiọkn̄kpọ eken, ọkọrọ ye oburobụt edinam oro mme owo ẹkenamde ke ndituak ibuot nnọ ndisọi n̄kpọ.—Exodus 20:3-5; Psalm 115:4-8.

Nte an̄wan̄ade, “uyo” Jehovah ikedịghe “n̄kpọ mbubru” inọ nditọ Israel, utu ke oro enye ọkọwọrọ anyan isua uwem ọnọ mbon oro ẹkekopde uyo esie. (Deuteronomy 32:47) Ntre n̄ko ke edi mfịn ye mbon oro ẹkopde uyo ọniọn̄ Jehovah, idem okposụkedi mme Christian mîdụhe aba ke idak Ibet ediomi. (Galatia 3:24, 25; Mme Hebrew 8:8) Ke akpanikọ, utu ke udịm udịm ibet, mme Christian ẹnyene nsio nsio edumbet Bible oro ẹnọde mmọ ndausụn̄ ẹnyụn̄ ẹkpemede mmọ.

Mbon Oro Mme Edumbet Ẹkpemede

Ibet ekeme ndinyene adan̄a onyụn̄ odu ke ekpri ibio ini kpọt. Nte ededi, mme edumbet Bible, kpa isọn̄ akpanikọ, ẹsiwak ndikara ekese n̄kpọ ẹsinyụn̄ ẹnyene ufọn ke ata anyan ini. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a edumbet oro ẹwetde ke James 3:17, emi ọdọhọde ubak ubak ete: “Ọniọn̄ eke otode ke enyọn̄ edi edisana ke akpa ifet, ekem etie emem emem.” Didie ke isọn̄ akpanikọ emi ekeme nditie nte otuekọn̄ nnọ ikọt Abasi mfịn?

Ndidi edisana ọwọrọ ndisana ke ido uwem. Ntem, mbon oro ẹmade edisana ido ẹfep oburobụt ido ye idem mme n̄kpọ oro ẹsisụn̄ọde ke oburobụt ido, esịnede mfụmmfụm ekikere ẹban̄ade idan̄ ọkọrọ ye n̄wed ye ndise idan̄. (Matthew 5:28) Kpasụk ntre, mbon oro ẹnamde uyomima ẹnyụn̄ ẹdade edumbet oro odude ke James 3:17 ẹsịn ke edinam, ẹfep ndikpere kiet eken idem n̄kaha emi ekemede ndinam mmọ ẹtre ndifara ke idem. Sia mmọ ẹmade mme edumbet Abasi, mmọ iwọn̄ọkede ikpọn̄ edisana ido, ẹkerede ke adan̄a nte mmimọ mînen̄ekede ibiat ibet, ke se inamde iyatke Jehovah esịt. Mmọ ẹfiọk ke Jehovah “ese esịt” onyụn̄ anam n̄kpọ etiene se enye okụtde. (1 Samuel 16:7; 2 Chronicles 16:9) Utọ mbon ọniọn̄ oro ẹkpeme idemmọ ẹbiọn̄ọ ediwak udọn̄ọ oro ẹmende ẹto idan̄ emi ẹyọhọde ererimbot mfịn, ẹnyụn̄ ẹkpeme ekikere mmọ.

James 3:17 ọdọhọ ke ọniọn̄ Abasi “etie emem emem” n̄ko. Nnyịn imọfiọk ke Satan esidomo ndidianade nnyịn n̄kpọn̄ Jehovah ebe ke ndinam nnyịn ima afai, ndusụk ini adade oburobụt n̄wed, ndise senima, ikwọ, ye mme mbre kọmputa; ndusụk mbre kọmputa emi ẹsinam mme andibre ẹnen̄ede ẹbre nte ẹbakde ibak ẹnyụn̄ ẹwotde owo! (Psalm 11:5) Afai afai ubiatibet oro akade iso ndikọri owụt ke Satan okụt unen ke afan̄ emi. Kaban̄a utọ ubiatibet oro, n̄wedmbụk n̄kpọntịbe Australia oro The Sydney Morning Herald ama okot ediwak isua ko ke edem oto Robert Ressler. Ressler ọkọdọhọ ke n̄wed ndise idan̄ oro “mîkakam idiọkke nte mbon oro ẹdude mfịn” ẹkedi mfịna mme owotowo oro imọ ikadade inam ndụn̄ọde ke 1970. Ntem, Ressler ọkọdọhọ ke “n̄kpọ eyenen̄ede ọdiọk ke ini iso akan—kpa ini emi ibat mbon oro ẹwotde owo ke ọkwọkudịm ẹdikade iso ndikọri.”

Ke akpanikọ, n̄kpasịp ọfiọn̄ ifan̄ ke Ressler ama eketịn̄ ikọ oro, eren kiet ama otop n̄kpri nditọwọn̄ 16 ye andikpep mmọ owot ke ufọkn̄wed n̄kpri nditọwọn̄ ke Dunblane ke Scotland, ndien ekem owot idem. Ke ọfiọn̄ oro eketienede, adama-idat eren kiet ama otop owo 32 owot ke ndobo ndobo obio Port Arthur ke Tasmania, ke Australia. Ẹwot akpakịp owo ke mme ufọkn̄wed United States ke mme isua ndondo emi, anamde mbon America ẹbụp ẹte, Ntak emi etịbede-e? Ke June 2001, mbụk n̄kpọntịbe ke ofụri ererimbot ẹma ẹtọt ke eren kiet emi ibuot ekebede ke Japan, ama odụk ufọkn̄wed kiet ekekịm nditọ ufọkn̄wed itiaita oro ẹkedude ke n̄wed kiet ye iba ke ikwa  owot onyụn̄ ekpi owo 15 en̄wen. Ke nditịm ntịn̄, awak mme n̄kpọ oro ẹtịpde ẹsịn ke utọ ibak oro; edi ẹdọhọ ke afai oro ẹsiwụtde ke ekebe ndise edi ata akpan ntak. Ewet mbụk n̄kpọntịbe eyen Australia oro Phillip Adams ekewet ete: “Edieke etop unyam n̄kpọurua a-minit kiet ekemede ndinam mme owo ẹnen̄ede ẹdep n̄kpọ, ke akpanikọ ọwọrọetop ndise senima hour iba enyene odudu ndikpụhọde owo.” Ntem idịghe n̄kpọ n̄kpaidem mme bodisi ẹketan̄de kaset vidio 2,000, oro ẹkewụtde afai ye ndise idan̄, ke ufọk eren oro okowotde mme owo ke obio Port Arthur.

Mbon oro ẹsọn̄ọde ẹyịre ke mme edumbet Bible ẹkpeme ekikere ye esịt mmọ ẹbiọn̄ọ kpukpru orụk unọ idem inemesịt oro ẹsịnde udọn̄ ẹnọ afai. Ntem, “spirit ererimbot” ikarake ekikere mmọ ye se mmọ ẹmade. Utu ke oro, ‘spirit Abasi’ ekpep mmọ n̄kpọ, ntre mmọ ẹsịn ukeme ndima mbun̄wụm spirit, emi esịnede emem. (1 Corinth 2:12, 13; Galatia 5:22, 23) Ukpepn̄kpọ Bible ofụri ini, akam, ye editie n̄kere mme n̄kpọ oro ẹbọpde-bọp ẹnam mmọ ẹma mbun̄wụm spirit Abasi. Mmọ ẹfep n̄ko ndidụk nsan̄a ye mbon afai, edi ẹdụk nsan̄a ye mbon oro ọdọn̄de mmọ ndidu ke emem emem obufa ererimbot. (Psalm 1:1-3; Mme N̄ke 16:29) Ih, nso ukpeme ke ọniọn̄ Abasi ọnọ ntem!

Yak “Uyo” Jehovah Ekpeme Esịt Fo

Ke ini Satan okodomode Jesus ke wilderness, Jesus ama okot oto Ikọ Abasi nnennen nnennen man owụt ke se Satan eketịn̄de ekedi nsu. (Luke 4:1-13) Nte ededi, Jesus ikenenike eneni ye Devil man owụt ke imọfiọk Ikọ Abasi ikan enye. Ke ndida N̄wed Abasi nsọn̄ọ ikọ esie, Jesus eketịn̄ se isịnede enye ke esịt; ndien ntak edi oro Satan mîkekemeke ndida n̄kari oro enye akadade anam n̄kpọ uforo uforo ke Eden mbian̄a Jesus. Satan idikemeke ndida n̄kari esie mbian̄a nnyịn edieke iyakde uyo Jehovah odụk nnyịn esịt. Enen̄ede edi akpan n̄kpọ nnyịn ndiyak uyo Jehovah odụk nnyịn esịt “koro uwem otode” esịt.—Mme N̄ke 4:23.

N̄ko-n̄ko, ana nnyịn ika iso ikpeme esịt nnyịn, idehede ikpa mba. Okposụkedi Satan mîkekwe unen ke wilderness, enye ama aka iso ndidomo Jesus. (Luke 4:13) Enye ayaka iso ndidomo nnyịn n̄ko, adade nsio nsio usụn̄ odomo ndibiat nsọn̄ọnda nnyịn. (Ediyarade 12:17) Mmọdo, ẹyak nnyịn ikpebe Jesus ke ndinen̄ede mma Ikọ Abasi, inyụn̄ ibọn̄ akam kpukpru ini iyom edisana spirit ye ọniọn̄. (1 Thessalonica 5:17; Mme Hebrew 5:7) Jehovah ọn̄wọn̄ọ ke afanikọn̄ eke spirit idisịmke kpukpru mbon oro ẹdade imọ nte ebiet ubọhọ.—Psalm 91:1-10; Mme N̄ke 1:33.

Ikọ Abasi Ekpeme Esop

Satan ikemeke ndibiọn̄ọ “akwa otuowo” oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a ndibọhọ akwa ukụt. (Ediyarade 7:9, 14) Nte ededi, enye ke enen̄ede odomo ndibiat mme Christian man otodo ndusụk mmọ ẹtaba mfọn Jehovah. Enye ama anam ukem oro ye nditọ Israel eset emi ẹkekperede ndidụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, anamde owo 24,000 ẹkpan̄a. (Numbers 25:1-9) Nte ededi, ẹsinọ mme Christian oro ẹnamde idiọk edi ẹnen̄erede ẹkabade esịt ima ima un̄wam man ẹfiak ẹnyene eti idaha eke spirit. Edi mme anamidiọk oro mîkabakede esịt, nte Zimri eset, ẹkeme ndibiat eti ido uwem ye idaha eke spirit mbon en̄wen. (Numbers 25:14) Ukem nte otu mbonekọn̄ oro ẹban̄de emi ẹtomode otuekọn̄ mmọ ẹduọn̄ọ, mbon oro mîkabakede esịt mi ẹsio idemmọ ye mme nsan̄a mmọ ẹnyan ẹnọ n̄kpọndịk.

Ntem, Bible eteme nnyịn ete: “Ẹtre ndidụk ndụk ye owo ekededi emi ẹkotde eyenete, emi edide owo use m̀mê owo idiọkitọn̄ m̀mê okpono ndem m̀mê osụn̄i isụn̄i m̀mê akpammịn m̀mê owo n̄kanubọk, ẹkûkam ẹdia n̄kpọ ye utọ owo oro. . . . Ẹsio idiọkowo oro ke otu mbufo ẹfep.” (1 Corinth 5:11, 13) Ndi afo unyịmeke ke “uyo” ọniọn̄ emi an̄wam ndinam esop Christian asana ke n̄kan̄ ido uwem ye ke n̄kan̄ eke spirit?

Ke edide ata isio ye emi, ediwak ufọkabasi Christendom ọkọrọ ye mbon mfiakedem ẹse ndusụk edumbet Bible oro ẹtuahade ye anana-ukpan ekikere eyomfịn ẹban̄ade eti ido uwem,  nte n̄kpọ eset. Ntre, mmọ ẹnyịme kpukpru orụk akwa idiọkn̄kpọ, idem ke otu mme ọkwọrọ ederi. (2 Timothy 4:3, 4) Nte ededi, tịm fiọk ke Mme N̄ke 30:5 etịn̄ n̄ko aban̄a “se Abasi ọdọhọde,” m̀mê uyo Jehovah emi etiede nte otuekọn̄, ekem N̄ke 30 ufan̄ikọ 6 ọnọ ewụhọ emi: “Kûda ikọ efen ukọrọ ke ikọ esie, mbak enye edisua ọnọ fi, edinyụn̄ abat fi ke osu-nsu.” Ih, mbon oro ẹsiode m̀mê ẹsịnde n̄kpọ ke Bible ẹdi ata mme osu nsu eke spirit—kpa mme osu nsu oro ẹnyenede nduduọhọ ẹkan! (Matthew 15:6-9) Do, ẹyak nnyịn inen̄ede idat esịt sia idide ubak esop oro enen̄erede okpono Ikọ Abasi.

Mbon Oro “Edinem Ufịk” Ekpemede

Sia ikọt Abasi ẹsọn̄ọde ẹyịre ke Bible ẹnyụn̄ ẹtan̄a etop esie oro akamade ndọn̄esịt ẹnọ mbon en̄wen, mmọ ẹsion̄o “edinem ufịk” uwem oro etiede nte incense, emi onyụn̄ enemde Jehovah esịt. Edi mme idiọkowo ẹse mme anditan̄a etop emi nte mbon oro ẹsion̄ode “ufịk eke ọkọrọde n̄kpa ke n̄kpa.” Ih, editịm n̄kpọ Satan abiat ndamban̄a ibuo mme idiọkowo tutu anam inemke mmọ ke idem ndidu n̄kpere mbon oro ẹsion̄ode ‘edinem ufịk Christ.’ Ke n̄kan̄ eken, mbon oro ẹsịnde ifịk ẹsuan eti mbụk ẹkabade ẹdi “edinem ufịk emi Christ osion̄ode ọnọ Abasi ke otu mbon oro ẹnyan̄ade.” (2 Corinth 2:14-16) Utọ mbon oro ẹnyenede esịt akpanikọ mi ẹsinen̄ede ẹkop itekesịt ẹban̄a mbubịk ido ye nsunsu ukpepn̄kpọ oro ẹyọhọde nsunsu ido ukpono. Ntem, ke ini nnyịn ikụbọrede Bible ikot etop Obio Ubọn̄ inọ utọ mbon emi, mmọ ẹsiwọn̄ọde ẹtiene Christ ẹnyụn̄ ẹyom ndikpep n̄kpọ efen efen mban̄a enye.—John 6:44.

Ntre, kûyak idem emem fi ke ini ndusụk owo mîkpan̄ke utọn̄ inọ etop Obio Ubọn̄. Utu ke oro, se “edinem ufịk emi Christ osion̄ode” nte ukpeme eke spirit oro mîyakke mme idiọkowo ẹsan̄a ẹkpere ebiet eke spirit oro ikọt Abasi ẹdụn̄de, ke adan̄aemi odụride mbon oro ẹnyenede eti esịt ada.—Isaiah 35:8, 9.

Sia mbonekọn̄ Greece oro ẹken̄wanade ekọn̄ ke Marathon ẹkesan̄ade ke udịm oro ekenen̄erede aban̄ ẹnyụn̄ ẹsịnde ofụri ukeme ẹmụm otuekọn̄ mmọ ẹkama, mmọ ẹma ẹkan kpa ye oro mbonekọn̄ Persia ẹkewakde ẹkan mmọ. Kpasụk ntre, ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ mme anam-akpanikọ Ntiense Jehovah ẹte ke mmọ ẹyekan ke ekọn̄ eke spirit oro mmọ ẹn̄wanade, koro emi edi “udeme” mmọ. (Isaiah 54:17) Ntem, ẹyak kpukpru nnyịn ika iso inam Jehovah edi ebiet ubọhọ nnyịn ebe ke ‘ndisọn̄ọ mmụm ikọ uwem n̄kama.’—Philippi 2:16.

[Mme ndise ke page 31]

‘Ọniọn̄ eke otode ke enyọn̄ edi edisana, ekem etie emem emem’