Tiene Uwụtn̄kpọ Ndidem

“Yak enye akan̄a n̄wed-ibet emi ke idem esie esịn ke n̄wed efen, . . . ndien n̄wed oro oyodu enye ke ubọk, enye onyụn̄ okot n̄wed kpukpru usen uwem esie.”—DEUTERONOMY 17:18, 19.

1. Christian okpoyom ndibiet mmanie?

 EKEME ndisọn̄ fi ndibat idemfo ke edidem m̀mê ọbọn̄ an̄wan. Ewe anam-akpanikọ Christian m̀mê eyen ukpepn̄kpọ Bible ekpekere ndinam n̄kpọ nte edidem, nte eti Edidem David, Josiah, Hezekiah, m̀mê Jehoshaphat? Kpa ye oro, afo emekeme okponyụn̄ enyene ndibiet mmọ ke nsụhọde n̄kaha ke akpan usụn̄ kiet. Ewe akpan usụn̄ edi oro? Ndien ntak emi afo okpoyomde ndibiet mmọ ke usụn̄ emi?

2, 3. Nso ke Jehovah ekebem iso okụt kaban̄a edidem edide owo, ndien nso ke utọ edidem oro ekenyene ndinam?

² Ke eyo Moses, anyan ini mbemiso Abasi ekenyịmede nditọ Israel ẹnyene edidem edide owo, Enye ama ebem iso okụt nte ke ọyọdọn̄ ikọt Imọ ndinyene edidem. Ke ntre enye ama ọnọ Moses odudu spirit ndiwet mme item oro ẹnyenede ẹbuana ye emi nsịn ke Ibet ediomi. Mme item ye ndausụn̄ emi ẹkenyene ndidem.

³ Abasi ọkọdọhọ ete: “Ke adan̄aemi afo edisịmde isọn̄ emi Jehovah Abasi fo ọnọde fi, . . . ndien edidọhọ ete, Nyenịm owo ke edidem mi, ebiet kpukpru mme idụt emi ẹkande mi ẹkụk; da kpa owo emi Jehovah Abasi fo edimekde, nịm ke edidem fo: . . . Ndien ama ekem ke adan̄aemi enye editiede ke ebekpo ubọn̄ esie, yak enye akan̄a n̄wed-ibet emi ke idem esie esịn ke n̄wed efen, . . . ndien n̄wed oro oyodu enye ke ubọk, enye onyụn̄ okot n̄wed kpukpru usen uwem esie: kpan̄ enye ekpekpep ndibak Jehovah Abasi esie, nnyụn̄ nnịm kpukpru ikọ n̄wed-mbet emi, ye mme ewụhọ emi, man enye anam mmọ.”—Deuteronomy 17:14-19.

4. Item oro Abasi ọkọnọde ndidem akabuana nso?

⁴ Ih, edidem oro Jehovah edimekde ọnọ mme andituak ibuot nnọ enye ekenyene ndikan̄a mme uwetn̄kpọ oro afo ekemede ndikụt ke Bible ke idemesie ndọn̄ ke n̄wed efen. Ekem edidem oro ekenyene ndikot n̄wed oro ndien ndien, ke usen ke usen. Oro ikedịghe edifori ukeme uti n̄kpọ. Enye ekedi ukpepn̄kpọ, ndien ukpepn̄kpọ oro ama enyene uduak oro ekenyenede ufọn. Ama oyom edidem oro okoyomde ndinyene unyịme Jehovah enyene utọ ukpepn̄kpọ oro man ọkọri onyụn̄ aka iso ndinyene nnennen idaha esịt. Ama oyom enye n̄ko ekpep mme uwetn̄kpọ eke odudu spirit oro man enye edi edidem oro enyenede ọniọn̄ onyụn̄ okụtde unen.—2 Ndidem 22:8-13; Mme N̄ke 1:1-4.

Kpep N̄kpọ nte Ndidem

5. Mme ikpehe Bible ewe ke Edidem David ekenyene ndision̄o n̄wet nnyụn̄ n̄kot, ndien emi eketie enye didie ke idem?

⁵ Afo ekere ke oro okoyom nso oto David ke ini enye akakabarede edi edidem Israel? Ọfọn, enye ekenyene ndision̄o akpa N̄wed Ition eke Bible (Genesis, Exodus, Leviticus, Numbers, Deuteronomy) ndọn̄ ke n̄wed efen. Kere nte David ndikada ubọk nsion̄o Ibet oro n̄wet ke n̄wed efen okotụkde ekikere ye esịt esie. Eyedi Moses n̄ko ekewet n̄wed Job ọkọrọ ye Psalm 90 ye 91.  Nte David ama osion̄o mmọ emi ewet n̄ko? Ekeme ndidi. N̄ko, eyedi enye ama enyene n̄wed Joshua, Judges, ye Ruth. Ntre afo emekeme ndikụt ke Edidem David ama enyene akamba ubak ikpehe Bible ndikot nnyụn̄ ntie n̄kere. Ndien afo emenyene ntak ndinịm ke akpanikọ nte ke enye ama anam oro, ndien tịm fiọk se enye eketịn̄de aban̄a Ibet Abasi, emi odude idahaemi ke Psalm 19:7-11.

6. Didie ke nnyịn ikeme nditịm nnịm nte ke Jesus ama enyene udọn̄ ke N̄wed Abasi ukem nte ete ete esie David?

⁶ Akamba David—Jesus, kpa Eyen David—ama etiene ukem uwụtn̄kpọ oro. Ekesidi ido Jesus ndika synagogue n̄kann̄kụk kpukpru urua. Do enye ama esikop ẹkotde ẹnyụn̄ ẹnamde N̄wed Abasi an̄wan̄a. Ke akande oro, Jesus ke idemesie ama esikot Ikọ Abasi an̄wan̄wa ke ini ke ini onyụn̄ anam se enye ọwọrọde an̄wan̄a. (Luke 4:16-21) Afo emekeme ndisọsọp n̄kụt nte Jesus ekemehede ye N̄wed Abasi. Kam kot mme mbụk Gospel, nyụn̄ se nte Jesus ekesiwakde ndidọhọ “ẹma ẹwet ẹte” m̀mê nditịn̄ ke mme usụn̄ en̄wen mban̄a mme akpan udọn̄ikọ N̄wed Abasi. Kamse, ke Ukwọrọikọ esie oro ke Obot emi Matthew ekewetde, Jesus ama okot oto N̄wed Abasi Usem Hebrew utịm ike-21.—Matthew 4:4-10; 7:29; 11:10; 21:13; 26:24, 31; John 6:31, 45; 8:17.

7. Didie ke Jesus okokpụhọde ye mme adaiso ido ukpono?

⁷ Jesus ama etiene item oro odude ke Psalm 1:1-3: “Ọfọfọn ọnọ owo eke mîsan̄ake ke item mme idiọk owo, . . . edi mbet Jehovah adat enye esịt; enye onyụn̄ osụk ekere mbet esie ke uwemeyo ye ke okoneyo. . . . Kpukpru se enye anamde ọwọrọ usụn̄.” Enye okokpụhọde didie ntem ye mme adaiso ido ukpono eyo esie, oro ‘ẹketiede ke itie Moses,’ edi oro ẹkefụmide “mbet Jehovah”!—Matthew 23:2-4.

8. Ntak emi mme adaiso ido ukpono mme Jew mîkọbọhọ ufọn ito edikot ye edikpep Bible?

⁸ Nte ededi, idem ekeme ndikpa ndusụk owo mban̄a ufan̄ikọ kiet oro ẹkemede ndikabade nte n̄kpọ eke Jesus ọkọdọhọde ẹkûkpep Bible. Ke John 5:39, 40, nnyịn ikot se Jesus eketịn̄de ye ndusụk mbon eyo esie, ite: “Mbufo ẹdụn̄ọde N̄wed Abasi, koro mbufo ẹsede ẹte mme imọ imenyene nsinsi uwem ke esịt; ndien edi enye edi ntiense ọnọ Mi. Ndien mbufo inyịmeke nditiene Mi, man ẹnyene uwem.” Jesus iketịn̄ke ikọ oro ndibiọn̄ọ mme Jew oro ẹkekpan̄de utọn̄ ẹnọ enye ndikpep N̄wed Abasi. Utu ke oro, enye akayarade mbubịk ido mmọ ye nte mmọ mîkanamke se mmọ ẹkekpepde ẹto N̄wed Abasi. Mmọ ẹma ẹfiọk ẹte ke N̄wed Abasi ekeme ndida mmimọ usụn̄ nsịm nsinsi uwem, edi kpa N̄wed Abasi oro mmọ ẹkedụn̄ọrede mi akpakada mmọ usụn̄ n̄ko okowụt Messiah, Jesus. Edi, mmọ ẹma ẹsịn ndinyịme enye. Ntem ukpepn̄kpọ ikenyeneke ufọn koro mmọ mîkanamke akpanikọ, mîkonyụn̄ idịghe se ẹkemede ndinọ ukpep.—Deuteronomy 18:15; Luke 11:52; John 7:47, 48.

9. Nso eti uwụtn̄kpọ ke mme apostle ye mme prọfet eset ẹkenịm?

⁹ Emi okokpụhọde didie ntem ye mme mbet Jesus, esịnede mme apostle! Mmọ ẹma ẹkpep “Edisana N̄wed Abasi, emi ekemede ndinam [owo] ọwọrọ ọniọn̄ ọbọ edinyan̄a.” (2 Timothy 3:15) Ke afan̄ emi mmọ ẹkebiet mme prọfet eset oro ‘ẹketịmde ẹyom ẹnyụn̄ ẹdụn̄ọrede.’ Mme prọfet oro ikadaha ndụn̄ọde oro nte sụk ifịk ifịk ukpepn̄kpọ ọfiọn̄ ifan̄ m̀mê isua kiet. Apostle Peter ọdọhọ ete ke ‘mmimọ ima ika iso idụn̄ọde iyom ndifiọk,’ akpan akpan mban̄a Christ ye mme ubọn̄ oro ẹkebuanade ke udeme oro enye enyenede ndinyan̄a ubonowo. Ke akpa leta  esie, Peter ama okot oto n̄wed duop ke Bible utịm ike-34.—1 Peter 1:10, 11.

10. Ntak emi nnyịn owo kiet kiet ikpenyenede udọn̄ ndikpep Bible?

¹⁰ Nte an̄wan̄ade, ndien, edikpep Ikọ Abasi ye ntịn̄enyịn ekedi utom ẹkenọde ndidem ke Israel eset. Jesus ama etiene uwụtn̄kpọ emi. Ndien mbon oro ẹdikarade ye Christ nte ndidem ke heaven ẹkenyene ndikpep Ikọ Abasi. (Luke 22:28-30; Rome 8:17; 2 Timothy 2:12; Ediyarade 5:10; 20:6) Ẹyom n̄ko kpukpru mbon oro ẹdoride enyịn ndinyene edidiọn̄ ke isọn̄ ke idak ukara Obio Ubọn̄ ẹtiene uwụtn̄kpọ ndidem emi.—Matthew 25:34, 46.

Utom Ndidem ye Utom Fo

11. (a) Kaban̄a edikpep n̄kpọ, nso n̄kpọndịk idu inọ mme Christian? (b) Mme mbụme ewe ẹkpefọn nnyịn ibụp idem nnyịn?

¹¹ Nnyịn imekeme ndisọn̄ uyo ntịn̄ ke ofụri esịt nte ke ata Christian kiet kiet ekpenyene ndidụn̄ọde Bible ke idemesie. Owo iyomke emi ke akpa ini oro afo ekpepde Bible ye Mme Ntiense Jehovah kpọt. Nnyịn owo kiet kiet ikpenyene ndibiere ndifep nditie nte ndusụk mbon eyo apostle Paul oro ẹkefụmide ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ ke esisịt ini ebede. Mmọ ẹma ẹkpep “akpa editọn̄ọ ukpep-n̄kpọ Abasi,” utọ nte “akpa editọn̄ọ ukpepn̄kpọ Christ.” Edi, mmọ ikakaha iso ke ukpepn̄kpọ oro ntem ikonyụn̄ ‘ibịneke ifiọk eke ọfọnde ama.’ (Mme Hebrew 5:12–6:3) Ukem ntre nnyịn imekeme ndibụp idem nnyịn: ‘Edide mbuana ke esop Christian ke ibio ini m̀mê ke anyan ini, didie ke ami nda ọkpọkpọ edikpep Ikọ Abasi? Paul ama ọbọn̄ akam ete mme Christian eyo esie ẹka iso “ẹkọri ke ifiọk Abasi.” Ndi mmowụt ke mmenyene ukem udọn̄ oro?’—Colossae 1:9, 10.

12. Ntak emi ndika iso mma Ikọ Abasi edide akpan n̄kpọ?

¹² Ndikọri ima nnọ Ikọ Abasi edi akpan n̄kpọ ke afo ndinyene eti edu ukpepn̄kpọ. Psalm 119:14-16 etịn̄ aban̄a enyene-uduak editie n̄kere Ikọ Abasi kpukpru ini nte usụn̄ emi Ikọ Abasi ekemede ndidat fi esịt. Oro osụk edi ntre inamke n̄kpọ m̀mê ebịghi didie afo ekedi Christian. Ke ndisọn̄ọ oro, ti uwụtn̄kpọ Timothy. Okposụkedi ebiowo Christian emi ama akananam utom nte “eti owo-ekọn̄ Christ Jesus,” Paul ama esịn udọn̄ ọnọ enye ete esịn ifịk ‘etịm asiak ikọ akpanikọ.’ (2 Timothy 2:3, 15; 1 Timothy 4:15) Nte an̄wan̄ade, afo ‘ndisịn ifịk’ abuana edinyene nti edu ukpepn̄kpọ.

13. (a) Didie ke ẹkeme ndinam ini efen efen odu ọnọ ukpepn̄kpọ Bible? (b) Mme ukpụhọde ewe ke afo ekeme ndinam man enyene ini efen efen ọnọ ukpepn̄kpọ?

¹³ Ndisio ini kpukpru ini nnịm nnọ ukpepn̄kpọ Bible edi usio-ukot ke afo ndinyene nti edu ukpepn̄kpọ. Afo esinam n̄kpọ didie ke afan̄ oro? Se ededi oro ibọrọ ofụri esịt fo edide, nte afo emekere ke imọ iyọbọ ufọn ke ndisịn ini efen efen ke ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ? Afo emekeme ndikere, ‘Didie ke n̄keme ndidiomi ini nnọ oro?’ Ọfọn, ndusụk owo ẹsịn ini oro etịmde okpon ke ukpepn̄kpọ Bible oro enyenede uforo ebe ke ndisibak ndemede ke usenubọk. Mmọ ẹkeme ndikot Bible ke minit 15 mîdịghe ẹnam ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ. Nte ekikere efen, nso kaban̄a edinam esisịt ukpụhọde ke ndutịm fo eke urua ke urua? Ke uwụtn̄kpọ, edieke esidide ido fo ndikot n̄wedmbụk n̄kpọntịbe ata ediwak usen m̀mê ndikop mbụk n̄kpọntịbe mbubịteyo ke ekebe ndise, nte emekeme nditre ndinam oro ke usen kiet kpọt ke urua? Afo emekeme ndida ini eke usen oro nnam ukpepn̄kpọ Bible oro ebịghide. Edieke afo etrede ndikop mbụk n̄kpọntịbe ke usen kiet onyụn̄ adade ini mbụk n̄kpọntịbe oro edide minit 30 m̀mê n̄kpọ ntre esịn ke ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ, afo eyenyene se iwakde ibe hour ukpepn̄kpọ 25 ke isua. Kere ban̄a ufọn oro afo edibọde ke ndikot m̀mê ndikpep Bible ke hour 25 efen efen! Ekikere efen edi emi: Ke urua oro edide, dụn̄ọde mme edinam fo ke utịt usen kiet kiet. Se m̀mê afo emekeme ndikụt edinam oro okposiode m̀mê ekpesịbede efep man anam ini efen efen odu ọnọ edikot m̀mê edikpep Bible.—Ephesus 5:15, 16

14, 15. (a) Ntak emi mme utịtmbuba ẹdide akpan n̄kpọ ke ẹdide ẹdisịm ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ? (b) Mme utịtmbuba ewe ẹban̄ade edikot Bible ke ikeme ndinịm?

¹⁴ Nso idinam ukpepn̄kpọ edi mmemmem onyụn̄ enyene inem ọnọ fi? Mme utịtmbuba.  Nti utịtmbuba ukpepn̄kpọ ewe ke afo ekpenịm? Ye ediwak owo, akpa eti utịtmbuba esidi ndikot ofụri Bible. Eyedi etisịm idahaemi, afo omokot ediwak ikpehe Bible ke ini ke ini onyụn̄ ọbọ ufọn oto enye. Nte afo emekeme ndibiere ndikot ofụri Bible? Man anam oro, akpa utịtmbuba fo ekeme ndidi ndikot Gospel mbinan̄, ekem udiana utịtmbuba, utọ nte edikot N̄wed Abasi Christian Usem Greek oro ẹsụhọde ekeme nditiene oro. Ndondo oro afo okopde uyụhọ onyụn̄ ọbọde ufọn, utịtmbuba fo efen ekeme ndidi edika iso n̄kot mme n̄wed Bible oro Moses ekewetde ye mme n̄wedmbụk eset nsịm n̄wed Esther. Ke okụrede oro, afo oyokụt nte ememde utom ndikot mme n̄wed Bible eken oro ẹsụhọde n̄kụre. N̄wan kiet oro ekedide isua 65 ke emana ke ini akakabarede edi Christian, ama ewet ke esịt ikpaedem Bible esie usenọfiọn̄ oro enye ọkọtọn̄ọde ndikot Bible ndien ke ukperedem ewet usenọfiọn̄ oro enye okokotde enye okụre. Idahaemi enye enyene usenọfiọn̄ iba iba ke itie ition! (Deuteronomy 32:45-47) Ndien utu ke ndikot Bible ke kọmputa m̀mê ke babru oro ẹmịn̄de ẹto kọmputa, enye ekesikama Bible ke ubọk okot.

¹⁵ Ndusụk mbon oro ẹma ẹkesesịm utịtmbuba eke edikot ofụri Bible ẹnam mme usio-ukot efen man ẹnam ukpepn̄kpọ mmọ oro akade-ka iso enen̄ede enyene uforo onyụn̄ ọnọ utịp. Usụn̄ kiet edi ndikot ibuot ukpepn̄kpọ oro imekde mbemiso ikotde mme n̄wed Bible kiet kiet oro etienede. Ẹkeme ndikụt eti ntọt aban̄ade itie emi n̄kpọ eketịbede, ido nte ẹkewetde ye mme ufọn oro ẹkemede ndinyene nto n̄wed Bible kiet kiet ke “All Scripture Is Inspired of God and Beneficial” ye Insight on the Scriptures. *

16. Nnyịn ikpefep nditiene nso uwụtn̄kpọ kaban̄a edikpep Bible?

¹⁶ Ke ini ekpepde n̄kpọ, fep usụn̄ unam n̄kpọ oro edide ọsọ ọnọ ediwak inua-okot nditọ ukpepn̄kpọ Bible. Mmọ ẹsinen̄ede ẹwụk ntịn̄enyịn ke edidụn̄ọde mme uwetn̄kpọ nte n̄kpọ eke Bible edide ikọ owo. Ndusụk mmọ ẹsidomo ndiwụt mme san̄asan̄a owo oro ẹkewetde n̄wed Bible kiet kiet ẹnọ m̀mê ndidomo ndikere mban̄a se ikedide uduak ye ekikere mme owo oro ẹkewetde n̄wed kiet kiet. Utịp utọ ekikere oro ekeme ndinam ẹkpọnọde mme n̄wed Bible ẹnịm nte ikpîkpu mbụkeset m̀mê ẹse mmọ nte mme n̄wed oro ẹnamde ido ukpono awak. Nditọ ukpepn̄kpọ eken ẹsịn idem ke ndikpep ikọ, utọ nte edikpep mme ikọ usem Bible. Mmọ ẹnen̄ede ẹsịn idem ke ndikpep nte mme ikọ ẹketọn̄ọde nnyụn̄ ntịn̄ se mme ikọ emi ẹwọrọde ke usem Hebrew ye Greek utu ke ndikpep se etop Abasi ẹwọrọde. Ndi afo emekere ke mme utọ usụn̄ unam n̄kpọ oro ẹkeme ndinam owo enyene ọkpọsọn̄ mbuọtidem oro ekemede ndinụk enye anam n̄kpọ?—1 Thessalonica 2:13.

17. Ntak emi nnyịn ikpesede Bible nte n̄wed oro enyenede etop ọnọ kpukpru owo?

¹⁷ Ndi mme ekikere nditọ ukpepn̄kpọ ẹnen? Ndi edi akpanikọ ke n̄wed Bible kiet kiet esịne sụk akpan n̄kpọ kiet m̀mê ke ẹnyene san̄asan̄a mme owo ẹkewetde mmọ ẹnọ? (1 Corinth 1:19-21) Se idude edi nte ke mme n̄wed Ikọ Abasi ẹnyene nsinsi ufọn ẹnọ mme owo ẹdude ke kpukpru emana ye idaha ke uwem. Idem ọkpọkọm ẹkebem iso ẹwet n̄wed ẹnọ owo kiet, utọ nte Timothy, m̀mê Titus, mîdịghe ẹkewet ẹnọ san̄asan̄a otuowo, eyedi mbon Galatia m̀mê mbon Philippi, kpukpru nnyịn imekeme, ikponyụn̄ inyene ndikpep mme n̄wed oro. Mmọ ẹnyene ufọn ẹnọ kpukpru nnyịn, ndien n̄wed kiet kiet ekeme  ndineme ediwak ibuotikọ onyụn̄ enyene ufọn ọnọ nsio nsio otu owo. Ih, etop Bible enyene ofụri ekondo, ndien emi an̄wam nnyịn ndifiọk ntak emi ẹkabarede enye ẹsịn ke usem ediwak owo ke ofụri ererimbot.—Rome 15:4.

Enyene Ufọn ọnọ Fi ye Mbon En̄wen

18. Nte afo okotde Ikọ Abasi, nso ke afo ekpetie ekere?

¹⁸ Nte afo ekpepde n̄kpọ, afo oyokụt nte enen̄erede enyene ufọn ndifiọk se afo ekpepde oto Bible onyụn̄ odomo ndidụn̄ọde mfiọk nte se afo ekpepde enyenede ebuana. (Mme N̄ke 2:3-5; 4:7) Se Jehovah ayararede ke Ikọ esie enyene n̄kpet n̄kpet ebuana ye uduak esie. Ntre nte afo okotde, da mme akpan n̄kpọ ye item oro afo okotde buan ye uduak oro. Afo emekeme nditie n̄kere nte n̄kpọntịbe, ekikere, m̀mê ntịn̄nnịm ikọ enyenede ebuana ye uduak Jehovah. Bụp idemfo: ‘Nso ke emi asian mi aban̄a Jehovah? Didie ke enye enyene ebuana ye uduak Abasi oro ẹnamde ebe ke Obio Ubọn̄ esie?’ Afo emekeme ndikere n̄ko: ‘Didie ke n̄keme ndida ntọt emi nnam n̄kpọ? Ndi mmekeme ndida enye n̄kpep m̀mê nteme mbon en̄wen nte ekemde ye N̄wed Abasi?’—Joshua 1:8.

19. Mmanie ẹdibọ ufọn nte afo etịn̄de se afo ekpepde ọnọ mbon en̄wen? Nam an̄wan̄a.

¹⁹ Ndikere mban̄a mbon en̄wen enyene ufọn ke usụn̄ en̄wen n̄ko. Nte okotde onyụn̄ ekpepde Bible, afo eyekpep mbufa n̄kpọ onyụn̄ enyene mbufa ifiọk. Domo ndisịn mme n̄kpọ emi ke nneme oro ọbọpde-bọp ke ini enemede nneme ye mbonubon fo m̀mê mbon en̄wen. Edieke afo anamde oro ke ini oro odotde ye ke sụn̄sụn̄ ido, mme utọ nneme oro nte eyịghe mîdụhe ẹyenọ utịp. Eyedi mme ufiop ufiop nneme ofụri esịt ẹban̄ade mme n̄kpọ oro afo ekekpepde m̀mê mme n̄kpọ oro ẹkedemerede fi udọn̄ ẹyenen̄ede ẹtụk mbon en̄wen. Ke akande oro, afo ke idemfo ọyọbọ ufọn. Ke nso usụn̄? Ntaifiọk ẹdọhọ ke owo isisọpke ifre se enye ekpepde m̀mê okotde edieke enye adade n̄kpọ emi anam n̄kpọ ke adan̄aemi osụk edide obufa ke ekikere esie m̀mê afiakde etịn̄ enye ọnọ mbon en̄wen. *

20. Ntak ọfọnde ndikot Bible ediwak ini?

²⁰ Ke akpanikọ, ini kiet kiet oro afo okotde n̄wed Bible, afo eyekpep obufa n̄kpọ. Mme itien̄wed oro ke mbemiso mîkesitụkke fi ẹyetụk fi.  Mmọ ẹyetịm ẹn̄wan̄a fi. Emi ekpenyene ndisọn̄ọ nte ke utu ke ndidi ikpîkpu n̄wed oro owo ewetde, mme n̄wed Bible ẹdi mme n̄kpọuto oro ẹdotde afo ekpep ediwak ini onyụn̄ ọbọ ufọn. Ti ke edidem, utọ nte David, ekenyene ‘ndikot enye ke kpukpru usen uwem esie.’

21. Nso ufọn ke afo ekeme ndidori enyịn ndinyene ke ndikpep Ikọ Abasi ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ?

²¹ Ih, mbon oro ẹdade ini ndikpep Bible ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ ẹbọ ufọn akamba akamba. Mmọ ẹnyene mme ọsọn̄urua n̄kpọ eke spirit ẹnyụn̄ ẹnyene ikike. Anam itie ebuana mmọ ye Abasi ọsọn̄ onyụn̄ enen̄ede enyene se ọwọrọde. Mmọ n̄ko ẹkabade ẹdi ata ọsọn̄urua inyene ẹnọ mbonubon mmọ, ẹnọ nditọete ke esop Christian, ẹnyụn̄ ẹdi ẹnọ mbon oro mîdịghe mme andituak ibuot nnọ Jehovah kan̄a.—Rome 10:9-14; 1 Timothy 4:16.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emeti?

• Nso ke ndidem Israel ẹkenyene ndinam?

• Nso uwụtn̄kpọ ke Jesus ye mme apostle esie ẹkenịm kaban̄a edikpep Bible?

• Mme ukpụhọde ewe ke afo ekeme ndinam man esịn ini efen efen ke ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ?

• Nso ekikere ke afo akpada ekpep Ikọ Abasi?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ekebe ke page 15]

“Ke Ubọk Nnyịn”

“Edieke nnyịn iyomde . . . mme ikọ Bible, idụhe n̄kpọutom efen ọfọnde ndida nyom mme ikọ oro nte Intanet. Edi edieke nnyịn iyomde ndikot Bible, ndikpep enye, ndikere mban̄a enye, nditie n̄kere enye, nnyịn ikpenyene ndikama enye ke ubọk nnyịn, koro oro edi n̄kukụre usụn̄ ndida se ikotde nsịn ke ekikere ye esịt nnyịn.”—Gertrude Himmelfarb, akani ọwọrọetop prọfesọ ke City University, New York.