Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

 JUPJAM IYAWSÄWINÏPJJAÑÄNI | MARÍA

Mä jachʼa llakiruw atipjäna

Mä jachʼa llakiruw atipjäna

MARIAJJ wali llaktʼatapuniw qonqortʼasïna. Kunjamsa walja horanak tʼaqhesisajj munat wawapajj jiwäna ukwa sum uñjäna. Chika uruskchïnsa, alajjpachajj chʼamaktʼänwa, oraqesti khatatirakïnwa (Mateo 27:45, 51). Jesusan jiwatapajj Jehová Diosaruw jukʼamp llakisiyäna, ukwa Jehová Diosajj jaqenakar uñachtʼayañ munpacha sasaw Mariajj amuypachäna.

Jaypʼu toqeruw Mariajj Gólgota sat cheqan wawapan jiwatapat wal jachaskäna (Juan 19:17, 25). Kunsa wawapampejj lurapjjäna ukwa Mariajj amtasiskpachäna. Kimsa tunka kimsani maranak nayrajja, Joseyampi Mariampejj Jerusalenankir temploruw munat wawapar apapjjäna. Ukanjja, qollan ajayumpi amuytʼayataw chuymankipstat Simeón sat mä chachajj kuna muspharkañanaksa Jesusajj lurani uk jupanakar qhanañchäna. Ukampis Mariarojj akham sarakïnwa: ‘Mä espadarakiwa chuymam junsuni’, (NM) sasa (Lucas 2:25-35). Jesusajj jiwjjäna ukhaw uka arunakajj kamsañsa munäna uk Mariajj sum amuyjjäna.

Mariajj mä jachʼa llakinwa uñjasïna

“Taqe kunat sipansa, mä wawan jiwatapaw awk taykanakarojj jukʼamp llakisiyi” sasaw waljanejj sapjje. Cheqansa, jiwañajj mä enemigomp sasiwa ukat taqeniruw tʼaqhesiyarakistu (Romanos 5:12; 1 Corintios 15:26). Ukhamajj maynin jiwatapat llakimp jan aynachtʼañatakejj ¿kunas yanaptʼistaspa? Marian iyawsäwipat yateqasiñaw yanaptʼistaspa. Ukhamasti, Jesusajj Diosan arunakap yatiyañ qalltkäna ukat jiwjjäna uka qhepakamajja, kunsa Mariajj lurpachäna uk jichhajj yatjjatañäni.

“KUNTEJJ SAPKÄTAM JUPAJJ UK LURAPJJAM”

Kimsa chikatani maranak nayrajj kunas Nazaret markan pasäna uk uñjañäni. Uka jiskʼa markanjja, kunjamsa bautisir Juanajj arrepentisipjjañapatak jaqenakar jawsaskäna uka toqetwa jaqenakajj parlasipkäna. Ukhaw Jesusajj Diosan arunakap yatiyañ qalltañaparakïna, ukwa Jesusajj amuyasïna ukat María taykapas uk amuyarakïnwa (Mateo 3:1, 13). Ukampis Mariatakisa ukat familiapatakisa Jesusan yanaptʼapajj wali wakiskirïnwa. ¿Kunatsa?

Inas Marian chachapajj jiwatäjjchïna. Ukhamajj mä familiaran jiwatapajj kunja llakkañas uk sumwa Mariajj yatjjpachäna. * Ukat Jesusarojj janiw ‘carpiteron yoqapa’ sasakejj sisjjapjjänti, jan ukasti “carpintero” sasaw sapjjarakïna. Ukhamajj jupaw awkip lantejj familiapar yanaptʼjjpachäna. Amuyatajja, Jesusajj sojjta sullkanakanïpachänwa (Mateo 13:55, 56; Marcos 6:3). Santiago jilapar carpinteröñapatak yatichaskchïn ukhasa, Jesusan utat sarjjañapajj Mariarusa ukat sullkanakaparus wal llakisiypachäna. Ukhaman jikjjatasisajj ¿Mariajj mayjtʼaspachänti? Janiw yatktänti. Mariajj Jesusan Jesucristöjjatapa ukat jutaniw sat Mesiasätap amuyjjäna ukhajja, ¿kunjamakis jikjjataspachäna? Uk yatiñatakejj Biblian mä qawqha jiskʼa tʼaqanakapat yatjjatañäni (Juan 2:1-12).

 Jesusajj Juanampi bautisatäjjasaw Mesiasaru jan ukajj Diosan ajllitapar tukjjäna (Lucas 3:21, 22). Uka qhepatjja, arkirinakaparuw ajlliñ qalltäna. Jesusajj walja lurañanïkchïnsa, familiapampïñatakisa, amigonakapampïñatakis tiempo apsusïnwa. Mä kutejj Caná markaruw mä casarasïwi fiestar saräna, uka markajj Nazaret markat 13 kilometronak sarañankänwa, inas mä qollu patjjankchïna. Jesusan María taykapasa, arkirinakapasa ukat jilanakapas ukankapjjarakïnwa. Ukampis Mariajj uka fiestan mä jan waltʼäwi utjatap amuyäna. Kuna laykutejj casarasirinakan familiaranakapajj wali llaktʼataw parlasisipkäna, ¿kunas paspachäna? Vinow tukusjjäna. Ukajj judionakatakejj jan walipunïnwa, casarasirin familiapajj phenqʼachataw uñjasirïna. Uk uñjasaw Mariajj Jesusar jakʼachasisin akham säna:

‘Janiw vinopajj utj-jjeti’ sasa. ¿Jesusan kun lurañapsa Mariajj munpachäna? Janiw yatktänti. Ukampis Jesusajj wali chʼamanïtapjja sumwa Mariajj yatïna. Inas ukaratpach Jesusan mä milagro lurañap munchïna. Mä arunjja, “wawa, mirä ampsuma yanaptʼam” sañwa munaskäna. Uk satajj Jesusajj akham sänwa: “Warmi, ¿kunatsa nayarojj uk sista?” sasa. Mariajj janiw uka arunak istʼañ suykpachänti. Maysa toqetjja, uka arunakampejj Jesusajj janis Mariar respetkaspäna ukhamwa yaqhepajj amuyapjje, ukampis janiw ukhamäkänti. Biblia qellqaskäna uka arunakarjamajja, Jesusajj akwa mamapar amuytʼayañ munäna: Jehová Dios Awkipakiw kunsa aka Oraqen lurañapäna uk saspäna.

Mariajj wali amuytʼasiri ukat altʼat chuymanïnwa, ukatwa Jesusan cheqañchäwip katoqtʼasïna. Kuna llakinsa casarasirinakajj uñjasipjjäna uk Jesusajj sum amuyäna, ukhamarusa, Mariajj janiw Jesusarojj mä jiskʼa wawarjam kuns lurañapa uk sañapäjjänti. Antisasa, jupaw kuntï Jesusajj siskäna uk lurañapäna, arkirinakapas ukhamaraki. Ukatwa Mariajj fiestan yanaptʼasipkän ukanakarojj akham säna: “Kuntejj sapkätam jupajj uk lurapjjam” sasa. Ukhaw Jesusajj nayrïr milagrop luräna, mä suma vinoruw um tukuyäna. Uk uñjasaw arkirinakapajj ‘jupar iyawsapjjäna’. María taykapas ukhamaraki, jupatakejj Jesusajj janiw wawapakëjjänti, jan ukasti qhespiyiri Tatitupäjjänwa.

Jichhürunakanjja awk taykanakajj Marian iyawsäwipat wal yateqasipjjaspa. Cheqas jupakiw jan juchani mä wawar uywawayi, ukhamarus taqe awk taykanakaw wawanakapar jilsur uñjapjje. Ukampis yaqhepanakajja, wawanakapajj wayn tawaqöjjapjjchi ukhasa, jiskʼa wawarjamaw uñjasipkaki, ukham lurañajj janiw walïkiti (1 Corintios 13:11). Ukhamajj awk taykanakajj ¿kunjamsa jupanakar yanaptʼapjjaspa? Jupanakar atinisipjjatapwa uñachtʼayapjjañapa, wawanakapajj Jehová Diosaruw istʼañ munapjje, ukatwa Diosajj jupanakar bendicirakini. Ukat munasiñamp parltʼañas wal wawanakar yanaptʼarakispa. Jesusajj Diosan arunakap yatiykäna uka maranakanjja, María taykapan yanaptʼapajj wal jupar chʼamañchtʼpachäna.

“JILANAKAPAJJ [JANIW] JESUSAR IYAWSAPKÄNTI”

Jesusajj kimsa mara chikataniw Diosan arunakap yatiyäna, ukampis Mateo, Marcos, Lucas ukat Juan qellqatanakanjja, Marian sutipajj mä qawqha kutikiw aytasi. Amtañäni, Mariajj viuda warmëjjänwa, ukhamajj sapakiw wawanakapar uywañapäna, inas yaqhep wawanakapajj jupamp chik jakasipkchïna. Ukhamasti janiw Jesusamp chika taqe cheqar sarkasapänti (1 Timoteo 5:8).  Ukhamäkchïn ukhasa, Mesiasan yatichäwinakap amtasiskakïnwa, ukat markapan utjkän uka sinagogarus sarapunirïnwa, kunjamtï familiapajj nayratpach lurkäna ukhama (Lucas 2:19, 51; 4:16).

Nazaret markankir sinagogan Jesusajj arstʼkäna ukhajja, Mariajj ukankpachänwa. Nayra maranakan Mesiasat parlkäna uka profeciajj Jesusan phoqasiskatap amuyasajja, Mariajj wal kusispachäna. Ukampis llakisirakpachänwa, waljaniw Jesusar uñisipjjäna ukat jiwayañ kunwa munapjjäna (Lucas 4:17-30).

¿Jesusan pusi jilanakapat kamsasirakispasa? Juan 7:5 qellqatajj akham siwa: “Jilanakapajj [janiw] Jesusar iyawsapkänti” sasa. Amuyatajja, Jesusajj pä kullakanakanïnwa, ¿jupanakajj Jesusar iyawsapjjpachänti? Bibliajj janiw uk qhanañchkiti. * Cheqas Marian familiapajj janiw taqpachanejj Diosar yupaychirïpkänti. Ukhamajj Diosat jan jitheqtañatakejj Mariajj wal chʼamachasiñapänwa, ukat Diosar yupaychapjjañapatakis suma chuymampi ukat pacienciampiw wawanakapar yanaptʼañaparakïna.

Mä kutejj familiaranakapasa ukat jilanakapas akham sasaw Jesusar thaqapjjäna: “Loqheptjjataynawa” sasa (Marcos 3:21, 31). Ukampis Mariajj janiw ukham amuykänti, ukhampachas wawanakapamp chikaw saräna. ‘Inas Jesusar istʼasajj jupar iyawsapjjchispa’ sasaw amuypachäna. Ukampis milagronak uñjkasasa ukat yatichäwinakap istʼkasasa jilanakapajj janiw Jesusar iyawsapkänti. Ukatwa Mariajj wal llaktʼasisajj akham jisktʼaspachäna: “¿Kunas chuymanakapar purtʼaspa?” sasa.

¿Familiamajj taqenit Diosar yupaychapjje? Jan ukhamäkchi ukhajja, Marian iyawsäwipat yateqasiñaw yanaptʼätam. “Familiaranakajajj janiw kunapachas Diosar yupaychapkaniti” sasajj janiw Mariajj amuykänti. Jan ukasti, kunja kusisitas jupajj jikjjatasïna uk uñjapjjañapwa munäna. Ukat Jesusarus yanaptʼapunirïnwa. ¿Jesusan utar kuttʼanjjañap munpachänti? Munpachänwa, ukampis janiw uka toqet sint lupʼkänti. Mariatakejj wawapar yanaptʼañajj wali askïnwa. Ukhamajj taqe kunat sipansa Diosar servipjjañapatakejja, ¿jumajj Mariyjamarakit wawanakamar yanaptʼaskta?

MÄ ESPADARAKIW CHUYMAM JUNSUNI

Jesusar iyawsatap laykojj ¿Jehová Diosajj Mariar bendispachänti? Jïsa. Jehová Diosajj taqe chuyma servirinakaparojj bendicipuniwa (Hebreos 11:6). Cheqas Mariajj Jesusan yatichäwinakap istʼasasa ukat yaqha jaqenakar uka toqet parlir istʼasas wal kusispachäna.

Kuntï José ukat María awk taykapat yateqkäna ukarjamaw Jesusajj uñachtʼäwinakamp sum yatichtʼäna

Jesusajj uñachtʼäwinakampi yatichkäna ukhajja, ¿kunsa Mariajj amtaspachäna? Mä kutejja, mä moneda jikjjatañatakiw mä warmejj utap pichsüna sasaw Jesusajj säna. Ukat molinon peqaskir pä warminakatwa parläna. Ukatjja, cajón patjjar lampar uchiri mä warmitsa parlarakïnwa. Taqe ukanakjja, wawäkasaw Jesusajj María taykapar lurir uñjpachäna (Lucas 11:33; 15:8, 9; 17:35). Ukat “nayan yugojjasti jasa apañakiwa” sasin Jesusajj siskäna ukhajja, Joseyajj animalanakan jan usuchjasipjjañapatak yugonak Jesusar lurañ yatichkäna ukwa Mariajj amtpachäna (Mateo 11:30). Cheqas Mesiasar tukuñapäkäna uka wawar uywañajj Mariatakejj wali askïpachänwa, kunattejj Jehová Diosaw uka luräwi churäna. Jesusjamajj janiw yaqha yatichirejj utjkänti, jupakiw kuntï jaqenakajj sapür lurapkäna  ukanakat parlasajj jaqenakar sum yatichäna. Ukhamajj jupar istʼañajj Mariatakejj wali askipunïpachänwa.

Ukhamäkchïnsa Mariajj altʼat chuymaniskakïnwa. Jesusajj janipuniw María taykaparojj jachʼañchirïkänti, ni yupaychasiñapäkaspas ukham jaqenakar amuyaykänti. Mä kutejj akham sasaw mä warmejj Jesusar artʼäna: “¡Kusisiñaniwa jumar wawachasin uywktam uka warmejja!” sasa. Uk satajj Jesusajj akham sänwa: “¡Jukʼamp kusisiñanïpjjewa khitinakatejj Diosan arunakap istʼapki, ukhamarak jaysapjje ukanakajja!” sasa (Lucas 11:27, 28). Ukat ‘taykamampi jilanakamampiw jutasipki’ sapkän ukhajja, ‘nayar iyawsapkitu ukanakaw taykajasa jan ukajj jilanakajasa’ sasaw Jesusajj sarakïna. Uk istʼasajj ¿Mariajj chuym ustʼayaspachänti? Janiwa. Ukampejja, familiat sipansa Jehová Diosar yupaychañaw jukʼamp wakiskirejja sasaw Jesusajj qhanañchañ munaskäna, uk Mariajj sum amuypachäna (Marcos 3:32-35).

Jesusar lawan chʼakkatata jiwir uñjañajj Mariatakejj wali llakkañäpachänwa. Jesusan Juan sat mä arkiripajj akham sasaw Mariat qhanañchäna: “Jakʼankaskarakïnwa taykapajja” sasa. Cheqansa, Jesusan jiwañapkamaw Mariajj jupampïskäna. Lawan chʼakkatata uñjasisajja, samsuñasa parlañas Jesusatakejj wali chʼamäpachänwa, ukhampachas Juan sat arkiriparuw taykapar uñjañapatak mayïna. Niyakejjay Jesusan jilanakapajj utjchïnjja, ¿kunatsa taykapar uñjañapatak Juanar maypachäna? Kunattejj jilanakapajj janiw jupar iyawsapkänti. Ukham lurasaw Jesusajj familiar uñjañajj kunja wakiskirisa uk uñachtʼayäna, yamas ajay toqet yanaptʼañaw jukʼamp wakiskirejja (Juan 19:25-27).

Jesusajj jiwjjäna ukhaw Mariajj kuntï Simeón chachajj siskäna uka arunak phoqasir uñjäna, ‘mä espadarakiwa chuymam junsuni’ sasaw jupajj säna. Ukampis kimsa urunak qhepatjja, Jesusajj jiwatanak taypitwa jaktanjjäna, ukajj mä jachʼa milagrönwa. Uk uñjasajj wali kusisitapuniw Mariajj jikjjataspachäna. Mä qawqha urunakatjja, Santiago (Jacobo) sat jilaparuw Jesusajj saparuk uñstarakïna (1 Corintios 15:7). Jupamp jikisiñajj Santiagorusa, mayni jilanakaparusa wal yanaptʼpachäna. ¿Kunats ukham sistanjja? Mä qawqha urunakatjja, taykapamp chikaw Jesusan jilanakapajj mä tantachäwin Diosar mayisisipkäna, sasaw Hechos 1:14 qellqatajj qhanañchi. Ukhamasti, Jesusan Mesiasätapjja jilanakapajj creyjjapjjänwa. Qhepatjja, Santiagompi Judasampiw sutip apki uka libronak Biblian qellqapjjäna.

Mayni wawanakapan Criston arkirip tukjjatap uñjasaw Mariajj wal kusisïna

Mariajj uka tantachäwinwa Diosar mayisiskäna sasaw Bibliajj qhanañchi, ukat jukʼampjja janiw jupat parlasjjeti. Cheqas Mariajj yateqaskañapuniwa. Iyawsäwinïtap laykuw jachʼa llakin uñjaskasas nayrar sarantaskakïna ukat alajjpachar sarañatak suytʼäwsa katoqarakïnwa. Jupat yateqasiñäni ukhajja, aka ñanqhapachan jan waltʼäwin uñjasisas nayrar sartaskakiñäniwa, jutïrinsa sumwa jakasjjarakiñäni.

^ tʼaqa 8 Mateo, Marcos, Lucas ukat Juan qellqatanakanjja, Jesusajj 12 maranïkän ukhaw José sat awkipat ayti, uka qhepatjja Mariata ukat sullkanakapatakwa aytjje. Mä kutejj ‘Marian yoqapa’ sasaw Jesusar sapjjäna, janiw ‘Joseyan yoqapawa’ sasin sisjjapjjänti (Marcos 6:3).

^ tʼaqa 16 Jesusajj janiw Joseyan cheqpach wawapäkänti, ukhamajj sullkanakapajj taykap toqekiw jil kullakapäpjjäna (Mateo 1:20).