Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

NGANI JAKULIJIGANYA 45

Tukaleka Kulosyana Chinonyelo Changamala

Tukaleka Kulosyana Chinonyelo Changamala

“[Mlosyaneje chinonyelo changamala, NWT.] ni kutendelana chanasa jwine ni mjakwe.”SAK. 7:9.

NYIMBO NA. 107 Mlungu Ŵalosisye Chinonyelo

YACHITULIJIGANYE *

1-2. Ana tukwete magongo gamtuli gakututendekasya kwalosya ŵane chinonyelo changamala?

KUSALA yisyene tukwete magongo gambone gakututendekasya kwalosya achimjetu chinonyelo changamala. Ana gane mwa magongo gelega gali gapi? Alole yakuti pakwanga chiwusyochi m’buku ja Misyungu. Jikusati, “Ndamo ja [chinonyelo changamala, NWT.] ni kulupichika kasimkunda kuti yimtyochele. . . . Naga mkuyitenda yeleyi, Mlungu ni ŵandu tachiŵa ŵakusangalala namwe soni timchikola mbili jambone.” “Mundu jwakusalosya chinonyelo changamala akusalipatila yambone msyene.” “Mundu jwakusakuya chilungamo ni chanasa, tachijaliwa ni umi.”—Mis. 3:3, 4; 11:17, NWT; Mis. 21:21.

2 Malembaga gakulosya magongo gatatu gatukusosekwa kulosya chinonyelo changamala. Chandanda, tukusaŵa ŵakusosekwa mnope kwa Mlungu naga tukulosya chinonyelo changamala. Chaŵili, yindu yikusatujendela chenene patukulosya chinonyelo changamala. Mwachisyasyo tukusaŵa paunasi wambone ni achimjetu. Chatatu, patukulosya chinonyelo changamala tuchipata yindu yambone mnope msogolo. Kusala yisyene, tukwete magongo gakupikanika gakututendekasya kupikanila maloŵe gakusatusalila Yehofa gakuti, “[Mlosyaneje chinonyelo changamala, NWT.] ni kutendelana chanasa jwine ni mjakwe.”—Sak. 7:9.

3. Ana munganiji chitukambilane yiwusyo yapi?

3 Munganiji chitupate kwanga kwa yiwusyo mcheche yakuyichisyayi. Ana ŵani ŵatukusosekwa kwalosya chinonyelo changamala? Ana mpaka tulijiganye chichi kutyochela m’buku ja Lute pangani jakulosya chinonyelo changamala? Ana mpaka tulosye chamtuli chinonyelo changamala masiku agano? Ana ŵandu ŵakusalosya chinonyelo changamala akusapata umbone wamtuli?

ANA ŴANI ŴATUKUSOSEKWA KWALOSYA CHINONYELO CHANGAMALA?

4. Ana mpaka tumsyasye chamtuli Yehofa pangani jakulosya chinonyelo changamala? (Maliko 10:29, 30)

4 Mungani jipite jila, twalijiganyisye kuti Yehofa akusiŵalosya chinonyelo changamala ŵandu ŵakusamnonyela soni kumtumichila. (Dan. 9:4) Mpela ‘ŵanache ŵakunonyelwa ŵa Mlungu, myoyo tulinjeje kuŵa mpela jwalakwejo.’ (Aef. 5:1) Myoyo tukusosekwa kulosya chinonyelo changamala kwa abale ni alongo ŵetu.—Aŵalanje Maliko 10:29, 30.

5-6. Ana kulupichika kukusagopolela chichi?

5 Mpaka tujitichisye kuti, patukumanyilila chenene ngopolelo ja chinonyelo changamala, ni patukusalosya mnope chinonyelochi kwa Aklistu achimjetu. Kuti tupikanichisye chenene ngopolelo ja chinonyelo changamala, kwende tulole kamulana kwakupali pasikati pa chinonyelochi ni kulupichika. Aganichisye chisyasyo chakuyichisyachi.

6 Masiku agano mundu jwakamwile masengo pa kampani jine jakwe kwa yaka yejinji, mpaka tumkolanje kuti jwamasengo jwakulupichika. Nambo kwa yaka yosope yaŵele ali mkukamula masengo, jwalakwe nganawoneganeje ni achakulungwakulungwa ŵa pakampanijo. Jwalakwe komboleka ngakusakamulana ni malamusi ga pakampanijo. Jwalakwe jwanganonyela kampanijo, nambope jukusasangalala kamula masengo pakampanipo ligongo jukusapochela mbiya. Myoyo naga ngakupata masengo gambone kwine, jwalakwe akukamulape masengo pakampaniji mpaka payiyiche yaka yakupumula pamasengo.

7-8. (a) Ana chichi chachikusamtendekasya mundu kulosya chinonyelo changamala? (b) Ligongo chichi chitukambilane ndime sine m’buku ja Lute?

7 Mpela mwatupikanile mundime 6 jila, kulekangana kwa kulupichika ni chinonyelo changamala kuli magongo gampaka gamtendekasye mundu kulosya ndamoji. Ligongo chichi mundaŵi ja m’Baibulo ŵakutumichila ŵa Mlungu ŵalosyaga chinonyelo changamala? Ŵandu ŵaŵalosyaga chinonyelochi, ŵatendaga yeleyo ngaŵa ligongo lyakuti ŵasosekwaga kulosya ndamoji, nambo ligongo lyakuti mtima wawo walimbikasyaga kutenda yeleyo. Aganichisye chisyasyo cha Daudi. Jwalakwe jwaliji jwakusachilila kumlosya Yonatani chinonyelo changamala atamose kuti babagwe ŵasakaga kumwulaga Daudi. Pali pamasile yaka Yonatani ali awile, Daudi jwapitilisye kulosya chinonyelo changamala kwa Mefiboseti mwanache jwa Yonatani.—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

8 Mpaka tulijiganye yejinji yakwamba chinonyelo changamala patukuganichisya yayikusasimanikwa m’buku ja Lute. Ana mpaka tulijiganye chichi pakwamba ya chinonyelo changamala kutyochela kwa ŵandu ŵakusiŵakolanga m’buku ja Lute? Ana yatukulijiganya kwa jemanjaji mpaka tuyikamulichisye masengo chamtuli mumpingo mwetu? *

ANA MPAKA TULIJIGANYE CHICHI KUTYOCHELA M’BUKU JA LUTE PANGANI JAKULOSYA CHINONYELO CHANGAMALA?

9. Ligongo chichi Naomi jwayiche pakuganisya kuti Yehofa ni jwakutendekasya kuti asimane ni yakusawusya?

9 M’buku ja Lute, tukusaŵalanga ngani ja Naomi, Lute juŵaliji akwegwawo Naomi, soni Bowasi mundu jwakumjogopa Mlungu juŵaliji jwachibale jwa ŵamkwawo Naomi. Ligongo lyakuti ku Isalaeli kwapali sala, Naomi ni ŵamkwakwe soni ŵanache ŵakwe ŵaŵili ŵachalume ŵapite kukutama ku Mowabu. Paŵaliji kweleko ŵamkwakwe Naomi ŵajasiche. Ŵanache ŵakwe ŵaŵili ŵachalume ŵala ŵalombele, nambo kaneko nombe nawo ŵajasiche. (Lut. 1:3-5; 2:1) Yayatendekweyi yamtengwisye Naomi. Jwalakwe jwatengwiche mnope mwamti jwaganisyaga kuti Yehofa ni jwakutendekasya. Jwalakwe jwatite, “AMBUJE ni ŵasosile kuti une ndaje.” “Mlungu Jwamachiligosope awutesile umi wangu kuti usimane ni yipwetesi.” Jwasasilesoni kuti, ‘AMBUJE Ŵamachiligosope ambele yisawusyo yekulungwa yakogoya.’—Lut. 1:13, 20, 21.

10. Ana Yehofa jwatesile chichi ni yaŵaŵechete Naomi?

10 Ana Yehofa jwatesile chichi ni yaŵaŵechete Naomi? Jwalakwe nganamtumbilila Naomi. Mmalo mwakwe jwamtendele chanasa. Yehofa akusamanyilila kuti, “Yakusawusya mpaka yimtendekasye mundu jwalunda kutenda yindu mpela jwamasoka.” (Jwak. 7:7, NWT.) Nambope Naomi jwasosekwaga chikamuchisyo ni chakulinga chakuti amanyilile kuti Yehofa nganamleka. Ana Mlungu jwamkamuchisye chamtuli Naomi? (1 Sam. 2:8) Jwalakwe ŵamtendekasisye Lute kuti akole mtima wakumlosya Naomi chinonyelo changamala. Lute ŵakamuchisye akwegwe ŵakwe ni mtima wosope soni ŵalimbikasisye nambosoni kwakamuchisya kumanyilila kuti Yehofa akwanonyelape. Ana yaŵatesile Lute mpaka yitujiganye chichi?

11. Ana abale ni alongo akusiŵakamuchisya chamtuli ŵandu ŵakulagasika nganisyo?

11 Chinonyelo changamala chikusatulimbikasya kuti twakamuchisye ŵandu ŵakulagasika nganisyo. Mpela muŵatendele Lute pakumlimbikasya Naomi, nombe abale ni alongo masiku agano akusasachilila kwakamuchisya Aklistu achimjawo ŵakusimana ni yakusawusya. Jemanjaji akusiŵanonyela achimjawo, soni akusaŵa ŵakusachilila kutenda yiliyose yampaka akombole pakusaka kwakamuchisya. (Mis. 12:25; 24:10) Yeleyi yikukamulana ni yaŵasasile ndumetume Paulo kuti, “Ŵandu ŵakwasa mtima mwalimbisyeje, mwakamuchisyeje ŵandu ŵangali machili nipo soni [mŵeje ŵakuwusimana mtima, NWT.] ni ŵandu wosope.”—1 Ates. 5:14.

Mpaka tumlimbikasye m’bale kapena mlongo jwakulagasika nganisyo mwakumpikanila (Alole ndime 12)

12. Ana litala lyambone mnope lyakwakamuchisya abale ni alongo ŵakulagasika nganisyo lili lyamtuli?

12 Litala limo lyambone lyampaka twakamuchisye abale ni alongo ŵakulagasika nganisyo lili kwapikanila pakuŵecheta soni kwasimichisya kuti tukusitwanonyela. Mlungu akusalola yindu yambone yiliyose yatukusitwatendelaga ŵandu ŵakwe. (Sal. 41:1) Pa Misyungu 19:17 pakusati, “Mundu jwakusiŵasalalila mtima ŵandu ŵakulaga, akusaŵa mpela akwakongosya AMBUJE, ligongo AMBUJEWO ni ŵitachimwuchisya jwalakwe pa yindu yakwe yamboneyo.”

Lute akumkanilila Naomi, ŵali akwegwe ŵakwe. Nambo Olipa akuwujila ku Mowabu. Lute akumsalila Naomi kuti, “Kwakwawula wawojo, none jwakwe tinjawule kukoko.” (Alole ndime 13)

13. Ana Lute ni Olipa ŵalekanganaga chamtuli? Ligongo chichi yaŵatesile Lute chaliji chinonyelo changamala? (Alole chiwulili chapachikuto.)

13 Tukusapikanichisya chenene mwachikusaŵela chinonyelo changamala patukuganichisya yayamtendechele Naomi paŵajasiche ŵamkwakwe soni ŵanache ŵakwe ŵaŵili ŵachalume. Naomi pajwapikene kuti “AMBUJE ŵapele upile ŵandu ŵakwe pakwapa yakugowola yejinji,” jwawujile kumangwakwe. (Lut. 1:6) Nombe achakwegwe ŵakwe wosope ŵala ŵanyakwiche najo yimpepe. Nambo ali mwitala, kwa maulendo gatatu Naomi jwaŵendile achakwegwe ŵakwe ŵala kuti awujile ku Mowabu. Ana chatendekwe chichi? Tukusaŵalanga kuti, “Olipa ŵalanjile akwegwe ŵawo ŵala, ni ŵawujile kumusi, nambo Lute ŵakanilile.” (Lut. 1:7-14) Olipa jwapikanile yaŵamsalile Naomi mwamti jwawujile kumangwakwe. Nambo Lute jwakanile kuwujila. Jwalakwe akakomboleche kuwujila, nambo ligongo lya chinonyelo changamala, jwasagwile kuti akamleka jika Naomi. (Lut. 1:16, 17) Lute jwasagwile kuŵa yimpepe ni Naomi. Nambotu pangali juŵamkanganichisye kutenda yeleyi, jwalakwe jwasachile jika. Yiŵatesile Luteyi chaliji chinonyelo changamala. Ana nganiji jikutujiganya chichi?

14. (a) Ana abale ni alongo masiku agano akusatenda yamtuli? (b) Mwakamulana ni Ahebeli 13:16, ana Mlungu akusasangalala ni chichi?

14 Mundu jwakwete chinonyelo changamala akusatenda yindu kupunda yaŵasosekwaga kutenda. Mwakulandana ni kala, nombe abale ni alongo masiku agano akusatenda yampaka akombole pakwakamuchisya Aklistu achimjawo atamose ŵangakwamanyilila. Mwachisyasyo, abaleŵa papikene kuti kwine kwakwe kutendekwe ngosi syachilengedwe, mwachitema akusatenda yakuti akamuchisye nawo. Kupwatika pelepa, naga mundu jwine mumpingo asimene ni yakusawusya, jemanjaji ŵangacheleŵa kumkamuchisya mundujo. Jemanjaji akusatenda yindu yakupunda yaŵasosekwaga kutenda mpela muŵatendelaga Aklistu ŵa m’yaka 100 yandanda ŵa ku Makedoniya. Akusalipeleka pakwakamuchisya ŵane kupunda “mwakakombolele” pakusaka kwakamuchisya ŵakulaga. (2 Akoli. 8:3) Kusala yisyene Yehofa akusasangalala mnope pakwawona jemanjaji ali mkulosya chinonyelo changamalachi.—Aŵalanje Ahebeli 13:16.

ANA MPAKA TULOSYE CHAMTULI CHINONYELO CHANGAMALA MASIKU AGANO?

15-16. Ana Lute jwalosisye chamtuli kuti nganawujila munyuma?

15 Mpaka tulijiganye yindu yambone yejinji patukulola yaŵatesile Lute pakumkamuchisya Naomi. Kwende tulole yine mwa yeleyi.

16 Aŵeje ŵakupilila. Lute pajwalosisye kuti akusaka kulongana ni akwegwe ŵakwe ku Yuda, pandanda Naomi ŵamkanyisye. Nambo Lute nganawujila munyuma. Ana yakuyichisya yakwe yaliji yamtuli? Baibulo jikusati, “Paŵayiweni Naomi kuti Lute ŵalipeleche ni mtima wosope wene kulongana nawo, ŵamlesile ngamchisyasoni kuti awujile.”—Lut. 1:15-18.

17. Ana chichi champaka chitukamuchisye kuti tukawujilaga munyuma mwachitema patukwakamuchisya ŵane?

17 Yatukulijiganya pelepa. Kuti tukombole kwakamuchisya ŵandu ŵakulagasika nganisyo tukusosekwa kuwusimana mtima, nambo ngatukusosekwa kuwujila panyuma. Mpaka yikomboleche kuti mlongo * jwakusosekwa chikamuchisyo, pandanda mpaka akane chikamuchisyo chetu. Nambope chinonyelo changamala mpaka chitutendekasye kuti tukawujila panyuma. (Agal. 6:2) Mpaka tukole chikulupi chakuti lisiku line chachikunda kuti tumkamuchisye soni kumlimbikasya.

18. Ana chichi chachikamtendekasisye Lute kwasa mtima?

18 Tukajasaga mtima. Naomi ni Lute paŵayiche ku Betelehemu, Naomi jwasimene ni achalongo achimjakwe. Jwalakwe jwasalile jemanjajo kuti, “Pinatyokaga akuno nakwete katundu jwamjinji, nambo AMBUJE ambusisye akuno ndili jwangali kandu kalikose.” (Lut. 1:21) Agambe ganisya muŵapikanile Lute mumtima kumpikana Naomi ali mkuŵecheta maloŵe gelega. Lute jwatesile yiliyose yakakombwele kuti amkamuchisye Naomi. Kwa masiku gejinji, Lute jwaŵele ali mkulila ni jwalakwe, kumlimbikasya soni kwenda yalumo. Atamose kuti yaliji myoyo, Naomi jwatite, “AMBUJE ambusisye akuno ndili jwangali kandu kalikose.” Maloŵega, galosisye kuti Naomi nganayamichilaga chikamuchisyo chaŵampaga Lute. Mwangakayichila yeleyi yampweteche mnope Lute. Nambope jwalakwe jwapitilisye kumkamuchisya Naomi.

19. Ana chichi champaka chitukamuchisye kuti tupitilisye kwakamuchisya ŵandu ŵakulagasika nganisyo.

19 Yatukulijiganya pelepa. Masiku agano mlongo jwakulagasika nganisyo komboleka kutuŵechetela maloŵe gakupweteka atamose kuti tukulingalinga kumkamuchisya. Nambo ngatukusajasa mtima mnope. Tukusapitilisya kumkamuchisya mlongojo, soni tukusamŵenda Yehofa kuti atukamuchisye kupata matala gakumlimbikasya.—Mis. 17:17.

Ana achakulungwa ŵa mumpingo masiku agano mpaka amsyasye chamtuli Bowasi? (Alole ndime 20-21)

20. Ana chichi chichamkamuchisye mnope Lute kuti akawujila munyuma?

20 Ŵalimbikasyeje ŵandu ŵakusosechela kwakamuchisya. Lute jwamlosisye Naomi chinonyelo changamala, nambo sambano nombe najo jwasosekwaga kumlimbikasya. Mwamti Yehofa jwakamulichisye masengo Bowasi kuti amlimbikasye. Bowasi jwamsalile Lute kuti, “AMBUJE amlipile mmwejo pa yambone yosope yimtesileyo. AMBUJE Mlungu jwakusamlambila Aisalaeli amlipile mmwejo kwakwanila, pakuŵa myiche kwa jwalakwe kuti amchinjilichisye.” Maloŵe gambonega gamlimbikasisye Lute. Pakwanga Lute jwatite, “Asangalesye, soni aŵechete mwakundendela une chanasa.” (Lut. 2:12, 13) Maloŵe gaŵaŵechete Bowasi gampele machili Lute kuti akawujila munyuma.

21. Mwakamulana ni Yesaya 32:1, 2, ana achakulungwa ŵa mumpingo akusatenda chichi?

21 Yatukulijiganya pelepa. Ŵandu ŵakusiŵalosya achimjawo chinonyelo changamala, nombe nawosoni ndaŵi sine akusasosekwa kwalimbikasya. Bowasi ŵamyamichile Lute pajwayiweni kuti jwalakwe akumkamuchisya Naomi. Masiku aganosoni, achakulungwa ŵamumpingo akusiŵayamichila abale ni alongo ŵakulingalinga kwakamuchisya achimjawo. Yakusatenda achakulungwaŵa pakwalimbikasya abale ni alongo, yikusiyalimbikasya kuti akawujila munyuma.—Aŵalanje Yesaya 32:1, 2.

ANA ŴANDU ŴAKUSALOSYA CHINONYELO CHANGAMALA AKUSAPATA UMBONE WAMTULI?

22-23. Ana kaganisye ka Naomi kachenjile chamtuli? (Salimo 136:23, 26)

22 Pali papitile ndaŵi, Bowasi jwapeleche yakulya kwa Lute ni Naomi. (Lut. 2:14-18) Ana Naomi jwatesile chichi ni koloŵa magasa kwaŵalosisye Bowasi? Naomi jwatite, “AMBUJE, ŵele ŵakusasunga chilanga chakwe kwa ŵandu ŵachijumi ni soni kwa ŵandu ŵawe, ampe upile mundu jwelejo.” (Lut. 2:20a) Pelepatu kaganisye ka Naomi kachenjile kwabasi. Pandanda jwadandawulaga mnope mpaka kwika pakuŵecheta kuti, “AMBUJE. . . awutesile umi wangu kuti usimane ni yipwetesi.” Nambo sambano apano jwalakwe akusangalala ni kwika pakuŵecheta kuti, ‘AMBUJE. . . akusasunga chilanga chakwe kwa ŵandu ŵachijumi ni soni kwa ŵandu ŵawe.’ Ana chichi chichamtendekasisye Naomi kuti achenje kaganisye kakwe?

23 Pambesi pakwe Naomi jwatandite kupikanichisya kuti Yehofa nganamleka. Yehofa ŵamkamulichisye masengo Lute kuti amkamuchisye Naomi paŵajawulaga ku Yuda. (Lut. 1:16) Naomi jwayimanyi kuti Yehofa ŵamkamulichisye masengo Bowasi kuti amkamuchisye jwalakwe pampepe ni Lute. (Lut. 2:19, 20b) Komboleka jwalakwe jwaliŵechetelaga jika kuti, ‘Sambano manyilile kuti Yehofa nganandeka. Jwalakwe aŵele ni une mundaŵi josopeji.’ (Aŵalanje Salimo 136:23, 26.) Komboleka kuti Naomi jwaliji jwakusangalala mnope ligongo lyakuti Lute ni Bowasi ŵapitilisye kumkamuchisya. Mwangakayichila wosopeŵa ŵaliji ŵakusangalala kuyiwona kuti Naomi ali jwakusangalala pakumtumichila Yehofa.

24. Ligongo chichi tukusasaka kupitilisya kwalosya ŵakulambila achimjetu chinonyelo changamala?

24 Ana tulijiganyisye chichi pangani ja chinonyelo changamala kutyochela m’buku ja Lute? Chinonyelo changamala chikusatukamuchisya kuti tukajanguya kuleka kwakamuchisya abale ni alongo ŵakulagasika nganisyo. Chinonyelochi chikusatukamuchisyasoni kuti tutende yiliyose yampaka tukombole pakwakamuchisya ŵane. Achakulungwa ŵa mumpingo akusosekwa kwayamichila abale ni alongo ŵakwalosya ŵane chinonyelo changamala. Patukwawona abale ni alongo ali mkutumichilasoni Yehofa mwakusangalala, m’wesoni tukusasangalala mnope. (Mase. 20:35) Ana ni ligongo lyekulungwa lyapi lyalikusatutendekasya kuti tupitilisye kulosya chinonyelo changamala? Tukusatenda yeleyi, ligongo tukusasaka kumsyasya Yehofa, jwali ‘jwakugumbala ni chinonyelo changamala.’—Eks. 34:6; Sal. 33:22.

NYIMBO NA. 130 Aŵeje Ŵakululuchila

^ ndime 5 Yehofa akusasaka kuti twalosyeje chinonyelo changamala abale ni alongo ŵetu. Kuti tupikanichisye yachikusagopolela chinonyelo changamala, tukusosekwa kulijiganya kutyochela kwa ŵakutumichila ŵakala ŵa Mlungu ŵaŵalosisye ndamoji. Munganiji chitukambilane yampaka tulijiganye kutyochela kwa Lute, Naomi nambosoni Bowasi.

^ ndime 8 Kuti apikanichisye lijiganyoli, tukwalimbikasya kuti aŵalanje pajika chaputala 1 ni 2 cha buku ja Lute.

^ ndime 17 Tukusala mnope ya alongo ŵakusosekwa chikamuchisyo, ligongo tukukambilana chisyasyo cha Naomi. Nambo mfundo syasili munganiji mpaka sikamulesoni masengo kwa abale.