ʼE Higoa Fia Te ʼAtua?
Te tali ʼi te Tohi-Tapu
Ko te higoa pe ʼe tahi ʼo te ’Atua. ʼE fenei tona tohi יהוה ʼi te lea Fakahepeleo pea ʼi te agamahani ʼe fakaliliu ko “Sehova” ʼi te lea Fakauvea. a ʼAki te polofeta ko Esaia, ne’e ui fenei e te ʼAtua: “Ko au Sehova. Ko toku huafa ʼaia.” (Isaia 42:8, NWT) E tou ma’u te higoa o te ʼAtua tu’a 7 000 ʼi te ʼu takaiga tohi ʼafeā, ʼo tu’a lahi age ʼi te ʼu kupu ʼae ʼe to’o kia ia pe’e ko he tahi atu ʼu higoa Fakatohi-tapu. b
ʼE ’i ai koa he tahi atu ʼu higoa ʼo Sehova?
Kapau ʼe mo’oni ʼe fakahigoa’i ʼi te Tohi-Tapu te ʼAtua ʼaki pe te higoa ʼe tahi, ʼe lahi te ʼu kupu ʼe ina fakaʼaoga’i mo’o hino’i tona tu’ulaga pe’e ko ʼona fealagia. Ko te lisi ʼae ka hoa mai ʼe tou ma’u ai te ʼu kupu ʼe ina fakaha takitahi mai he koga ʼo tona natula pe’e ko tona ʼuhiga totonu.
Higoa Fakatuʼulaga |
Vaega Tohi-Tapu |
Tona Fakaʼuhiga |
---|---|---|
Allah |
(Mole hona fakatafitoʼaga) |
Ko te kupu Fakaalape “Allah” ʼe mole ko he higoa kae ko he higoa fakatuʼulaga “’Atua.” Ko te ʼu fakaliliu ʼo te Tohi-Tapu ʼi te lea Fakaalape pea mo te tahi atu ʼu lea ʼe natou fakaliliu te kupu “ʼAtua” ʼaki te kupu “Allah.” |
Mafimafi |
ʼE mafimafi. Ko te kupu Fakahepeleo ʼEl Shad·daiʹ, “Atua Mafimafi,” ʼe ha tuʼa fitu ʼi te Tohi-Tapu. |
|
Te Kamataʼaga Pea Mo Te Fakaʼosiʼaga |
Ko “te kamata’aga mo te faka’osi’aga” peʼe ko “te ʼuluaki pea mo te fakamuli,” ko tona fakaʼuhiga ne’e mole he ʼAtua Mafimafi ʼi mu’a atu ia Sehova pea ʼe toe feia anai ʼi te hoko atu. (Isaia 43:10, NWT) Ko te ʼu kupu ʼe lua “Alefa” mo “Omeka,” ʼe ko te ʼu mataʼi tohi ʼuluaki pea mo fakaʼosi ʼo te ʼalafapeti Fakakeleka. |
|
Matuʼa ʼo Te ʼu ʼAho |
Ne’e mole hona kamata’aga. ʼI mu’a ʼo te tupu ʼo te kele mo te ʼu me’a ma’uli fuli pe ne’e kua ke ma’uli koe talu mai he ’e ke he’e gata.—Pesalemo 90:2. |
|
Tupuʼaga |
Isaia 40:28, NWT |
ʼE ko ia ʼae neʼe ina fakatupu ia meʼa fuli. |
Tamai |
Ko te Matapuna ʼo te ma’uli. |
|
ʼAtua |
Ko Sehova ʼae ʼe tonu ke tou atolasio ki ai, ʼe mafimafi. Ko te kupu Fakahepeleo ʼÈlohim ʼe ina fakama’uhigaʼi te haohaoa ʼo Sehova. |
|
ʼAtua ʼo te ʼu ʼatua |
ʼE maʼoluga tokotahi Sehova ʼi te ʼu ʼatua pea ʼe feagai ki te ʼu ‘taula ʼatua mate’ ʼae ne’e fa’u e te tagata ʼo atolasio ki ai.—Esaia 2:8. |
|
Faiako Lahi |
ʼE ina akoʼi mo takitaki tatou ke fua manu’ia ki totatou ma’uli.—Esaia 48:17, 18. |
|
Tupuʼaga Lahi |
Ne’e ina fakatupu ia me’a fuli.—Fakaha 4:11. |
|
ʼAtua Fiafia |
Ko he ʼAtua fiafia pea mo manu’ia.—Pesalemo 104:31. |
|
Ia ia ʼae ʼe fagono ki te faikole |
ʼE fagono lelei Sehova ki te ʼu faikole ʼae ʼe momoli age ʼaki te tui. |
|
Ko Au |
Ekesote 3:14, Bible du roi Jacques |
ʼE au liliu anai ko me’a fuli mo’o fakahoko ʼaku fakapapau. Koʼeni te tahi ʼu fakaliliu ʼo te falasisi ʼaia: “ʼE Au Liliu Anai Ko Meʼa Fuli ʼe Au Leleiʼia Ke Au Fai” peʼe “’E Au Liliu Anai Ko Ia ʼAe ’e Au Loto Ki Ai.” (The Emphasised Bible, traduction de J. Rotherham [Fakapili.]; nota) Koʼena te fakaʼuhiga ʼo te huafa ʼo te ʼAtua, Sehova ʼae ʼe tou ma’u ʼi te vaega ʼae ʼe hoa mai.—Ekesote 3:15, NWT. |
Fuaʼa |
Ekesote 34:14, Bible du roi Jacques |
ʼE mole loto e Sehova ki he fakataupiepie ʼi te tauhi. ʼE ina fakama’ua ke tou “pipiki ʼateaina pe kia te ia.”—Fakaliliu ʼo Te malama Foʼou. |
Hau ʼae ʼe heʼe gata |
Talu mai mu’a ne’e ke Hau ʼo he’e gata, pea ʼe toe feia pe anai ʼi te hoko atu. |
|
ʼAliki |
Ko me’a fuli ʼae ne’e fakatupu ʼe ʼa ia pea ʼe pule tokotahi ki ai. ʼE alu tahi mo te ʼu kupu Fakahepeleo ʼAdhôn et ʼAdhonim. |
|
ʼAliki ʼo Te Atu Kautau, ʼAliki Sabaoth |
Esaia 1:9, Bible du roi Jacques; Loma 9:29, Bible du roi Jacques |
Kamutoa ʼo te atu kautau ʼo te kau ʼaselo. Ko te kupu “ʼAliki Sabaoth” ʼe feala ke fakaliliu ʼaki te kupu “Sehova ʼo te atu kautau” peʼe “ʼAliki ʼo te atu kautau [ʼi te lagi].”—Loma 9:29, Fakaliliu ʼo Te malama Foʼou; NET Bible, nota. |
Maʼoluga Tokotahi |
Ko te Hau lahi ʼaia ʼo te kele. |
|
Maʼoniʼoni ʼAupito |
Taaga Lea 9:10, NWT |
ʼE maʼoniʼoni haohaoa pea ʼe mole hona tatau. |
Tufuga Faʼu Ipu |
Esaia 64:8, NWT |
ʼE pule Sehova ki te hahaʼi pea mo te ʼu puleʼaga ohage ko te tufuga fa’u ipu, ʼe ina puleʼi te mo’i kele.—Loma 9:20, 21. |
Fakamaʼuli, Faitotogi |
Esaia 41:14; Bible du roi Jacques |
Neʼe ina fakamaʼuli te malamanei mai te agahala pea mo te mate ʼaki te totogi ʼae neʼe foaki e Sesu Kilisito ʼi tana sakilifisioʼi tona maʼuli.—Soane 3:16. |
Utu |
Ko Sehova ʼe ko hoku nonoʼaga mo hoku maʼuliʼaga. |
|
Fakamaʼuli |
ʼE ina haofaki mai te tuʼutamaki pea mo te tautea. |
|
Tauhi Ovi |
ʼE tokaga lelei Sehova kia natou ʼae ʼe atolasio ki ai. |
|
Tuʼi ʼAliki |
ʼE mole he tahi age ʼatua ʼe mafimafi mo maʼoluga ia Sehova; ʼi te Fakahepeleo ʼAdhonay |
|
ʼAtua Maʼoluga |
ʼE mole ʼi ai he ʼaliki hau ʼe maʼoluga age ia Sehova. |
Te ʼu higoa ʼo te ʼu koga meʼa ʼi te ʼu Tohi Fakahepeleo
Ko ʼihi koga meʼa ʼe talanoa ki ai te Tohi-Tapu neʼe fakahigoaʼi ki te huafa ʼo te ʼAtua, kae mole ko he ʼu tahi atu ʼu higoa ʼo te ʼAtua.
Higoa ʼo te koga meʼa |
Vaega Tohi-Tapu |
Tona Fakaʼuhiga |
---|---|---|
Sehova-Sile |
“ʼE Foaki Anai e Sehova.” |
|
Seova-Nisi |
“Ko Sehova ko toku ʼAkau Fakailoga,” peʼe “toku Fuka.” (Today’s New International Version) Ko Sehova ʼe ko he ʼAtua ʼe feala ke feholaki ki ai tana hahaʼi he ʼe ina haofaki anai ia natou.—Ekesote 17:13-16. |
|
Sehova-salome |
“Ko Sehova ʼo Te Tokalelei.” |
|
Sehova-sama |
Esekiele 48:35, nota, American Standard Version |
“Ko Sehova Totonu ’e Nofo Ai.” |
Te ʼu tupuʼaga ʼae ʼe tonu ke tou iloʼi ai pea mo fakaʼaogaʼi te huafa ʼo te ʼAtua
ʼE mahino ia, ʼe maʼuhiga ki te ʼAtua tona huafa, he ʼe ina fakafealagia ke tou maʼu tuʼa lahi ʼi te Tohi-Tapu.—Malakia 1:11.
Ko Sesu te ʼAlo ʼo te ʼAtua, neʼe tuʼa lahi tana fakamaʼuhigaʼi te huafa ʼo te ʼAtua. Ohage la, ko tana faikole ʼaeni: “Ke tapuha tou huafa.”—Mateo 6:9; Soane 17:6.
Ka tou iloʼi te huafa ʼo te ʼAtua pea mo fakaʼaogaʼi, ko te ʼuluaki fakatuʼutuʼu ʼaia ke tou kaumeʼa mo Sehova. (Pesalemo 9:11; Malakia 3:16) Ko te ʼu kaumeʼa ʼo te ʼAtua, ʼe feala ke natou iloʼi takitokotahi te ʼu lelei ʼo tana fakapapau ʼaeni: “O tupu e ofa ia ia kia au, e au fakamaʼuli anai ia ia; E au puipui anai ia ia, koteuhi e ina iloi toku huafa.” (Ko matou ʼae neʼe matou fakailoga keheʼi.)—Pesalemo 91:14.
ʼE fakamoʼoni ʼi te Tohi-Tapu: “ʼE ʼi ai ia natou ʼae ʼe higoa ko he ʼu ʼatua, ʼi te lagi peʼe ʼi te kele, ohage pe ko te kaugā malie ʼo te ʼu ‘ʼatua’ mo te ʼu ‘ʼaliki.’ ” (1 Kolonito 8:5, 6) Kae ʼi te Tohi-Tapu, ʼe ina fakamoʼoni mai pe ko te ʼAtua moʼoni pe ʼe tahi ko Sehova.—Pesalemo 83:18, NWT.
a Neʼe leleiʼia ʼihi kau popoto Hepeleo tanatou fakaliliu te huafa ʼo te ʼAtua “Yahvé” peʼe “Iahvé”
b Neʼe fakaliliu e ʼihi hahaʼi sivi ʼo te lea Fakahepeleo ia te huafa ʼo te ʼAtua ʼaki te kupu “Yahve” peʼe “Iahve. ” ʼE ʼi ai te tahi kupu fakanounou ʼo te huafa ʼo te ʼAtua ko “Ia,” ʼe tohi tuʼa 50 tupu ʼi te Tohi-Tapu. Ohage la ko te kupu “Aleluia” ʼe fakaʼuhiga kotou “Vikiʼi Ia”.—Fakaha 19:1; American Standard Version; Bible du Roi Jacques.